Hans Memling

Malarz niderlandzki niemieckiego pochodzenia, jeden z najważniejszych przedstawicieli wczesnego odrodzenia w Europie.

Urodził się około 1433 roku w Seligenstadt koło Aschaffenburga nad Menem w Hesji, jako syn Hermanna Momlingena i Luci Strin między rokiem 1435 a 1440. Niedługo potem jego rodzina przeniosła się do Seligenstadt. W roku 1451 w okolicy tej wybuchła epidemia dżumy, która osierociła malarza. Chłopiec został oddany pod opiekę mnichów z pobliskiego opactwa benedyktyńskiego. Przebywając w tym miejscu poznał iluminowane manuskrypty, obrazy, rzeźby, sztukę złotniczą. Wtedy też zobaczył obrazy Mistrza Męki Pańskiej z Darmstadt, które tak silnie oddziałały na malarza, iż wiele lat później namalował ?Ukrzyżowanie?, niezwykle podobne do tego, które widział w młodości.

Prawdopodobnie około 1457 roku studiował w Kolonii, gdzie utrzymywał kontakty z tamtejszym kręgiem malarskim. Tam też poznał dzieła Stefana Lochnera.

Następnie kształcił się w Brukseli w pracowni Rogiera van der Weydena. Przebywał tam do śmierci mistrza w 1464 roku. Giorgio Vasari nazywał Memlinga pupilem van der Weydena.

Po przybyciu do Brugii w 1464 roku Hans Memling od razu zyskał sławę. Dnia 30 stycznia 1465 roku nabył prawa miejskie i od tej pory stał się członkiem miejscowej społeczności. Następnie wynajął dom przy ulicy Św. Jana (Saintjanstraat) bądź Św. Jerzego w dzielnicy malarzy i miniaturzystów. Opinia następcy Rogiera van der Weydena, którą cieszył się Hans Memling, spowodowała napływ szeregu zamówień oraz nawiązanie licznych kontaktów.

W roku 1467 artysta poznał Jana Crabbe, opata zakonu cysterskiego w Coxyde, który umożliwił mu kontakty z kulturą i malarstwem włoskim. Duchowny zamawiał u malarza obrazy ołtarzowe. W roku 1473 Jan Floreins, przełożony szpitala Św. Jana w Brugii zamówił u artysty Ołtarz Janów.

W latach siedemdziesiątych Memling zaczął malować portrety. Wtedy też zawarł bliższą znajomość z kapelmistrzem Gillem Joyem oraz kompozytorem Jacobem Obrechtem.

W tym czasie również poślubił Annę de Valkenaere (zmarła w 1487), z którą to miał trzech synów: Jean'a, Corneliusa i Nicholasa.
Należał do najbogatszych mieszkańców miasta; był właścicielem trzech domów, zatrudniał też wielu uczniów i pomocników a także figurował na liście 247 najwyżej opodatkowanych mieszkańców miasta.

Miał też swoich patronów, związanych zazwyczaj z domami religijnymi np. Szpital Św. Jana w Brugii, bogatych przedsiębiorców z Brugii jak również zagranicznych przedstawicieli florenckich Medyceuszy oraz Hanzy. Dla Tommaso Portinari, przedstawiciela Medyceuszy i jego żony Memling namalował portrety.

W roku 1473 Hans Memling został członkiem brugijskiej konfraterni Notre-Dame de la Neige. Należeli do niej m.in. Karol Zuchwały oraz Petrus Christus. Wkrótce też udał się do Kolonii, gdzie przygotowywał szkice do wykonania relikwiarza Św. Urszuli.

Hans Memling zmarł 11 sierpnia 1494 roku. W aktach brugijskiej świątyni Św. Donacjana znajduje się notatka, zapisana już po śmierci Hansa Memlinga, która głosi pochwałę tego artysty. Rombouts de Doppere napisał przed 1494 rokiem: "Die XI augusti Brugis obiit magister Johannes Memmelinc, quem praedicabant pertissimum fuisse et excellentissimum pictorem totius tunc orbis christiani. Oriundus erat Mogunciaco (Mainz), sepultus Brugis ad aegidii." - "Dnia 11 sierpnia w Brugii zmarł mistrz Jan Memling, o którym twierdzili, że był najbardziej biegłym i najwspanialszym malarzem w całym ówczesnym świecie chrześcijańskim. Pochodził z Moguncji (Mainz), pochowany został w Brugii u Św. Egidiusza".

Jak widać, notariusz świątyni Św. Donacjana entuzjastycznie wypowiedział się o artyście. Jeżeli nawet była to opinia przesadzona, to liczba zleceniodawców, a także popularność malarstwa Memlinga w Italii świadczą, iż zajmował on pozycję wyjątkową. Dodając do tego związki łączące go ze środowiskiem kompozytorów, jawi się jako artysta, w którego twórczości motywy muzyczne zajmowały szczególne miejsce. Będąc zaś malarzem "najwspanialszym" doskonale malował instrumenty.

Dzieła Memlinga cechuje bardziej miękki rysunek form i przejścia walorowe. Charakterystyka indywidualnych cech poszczególnych zbawionych postaci pozwala rozpoznać jego zdolności jako portrecisty. Jego portrety odznaczają się plastycznością, trafną charakterystyką oraz równowagą pomiędzy naturalizmem a idealizacją. Klimat lirycznej poezji, którą nasycił sceny religijne w swoich dziełach, wydobywając ich humanistyczne treści są zgodne z filozofią renesansu.

Najważniejsze dzieła:
- Ołtarz Sąd Ostateczny, tryptyk (1473)
- Wizerunek tronującej Matki Boskiej (Madonny) z Dzieciątkiem XV w.
- Ołtarz Trzech Króli (1479)
- Ołtarz Mistycznych zaślubin św. Katarzyny (1479)
- Ołtarz Opłakiwanie (1480)
- Ołtarz Św. Krzysztof (1484)
- Ołtarz Męki Pańskiej (1491)
- Relikwiarz Św. Urszula (1489)

Jednym z ostatnich dzieł jest Relikwiarz św. Urszuli z 1489 (Museum van het St. Janshospitaal, Brugia), drewniana skrzynka ozdobiona scenami z życia świętej oraz ośmioma innymi miniaturami. Zrobienie tego relikwiarza zlecone zostało przez dwie zakonnice Jacosę van Dudzeele i Annę van den Moortele, które zostały sportretowane na jednym z obrazów zdobiących relikwiarz, klęcząc przy Marii- .