Choroby zakaźne jest to grupa chorób wywołanych przez drobnoustroje chorobotwórcze, zwane potocznie zarazkami.
Czynniki biologiczne wywołujące choroby zakaźne, pochodzące głównie ze środowiska zewnętrznego, określa się jako bezwzględnie patogenne. Jeśli natrafią one na organizmy niewrażliwe, nie stwarzające im możliwości rozwoju, do zachorowań nie dochodzi. Zdarza się jednak, że spośród licznej, normalnej flory człowieka, bytującej w jego przewodzie pokarmowym, w drogach oddechowych, na skórze jako komensale lub nawet symbionty, niektóre drobnoustroje stają się w pewnych warunkach pasożytami i działają chorobotwórczo.
Podstawowe znaczenie ma wiedza o procesach epidemicznych, uwarunkowanych istnieniem trzech wzajemnie ze sobą powiązanych ogniw:
1) źródła zakażenia
2) drogi przenoszenia zakażenia
3) wrażliwej populacji ludzkiej na zakażenie.
Objawy zakażenia mogą być charakterystyczne dla zarazka, który spowodował zakażenie i wówczas określa się je jako swoiste. W większości przypadków różne zarazki wywołują takie same , nieswoiste objawy.
Ze względów klinicznych duże znaczenie ma podział objawów zakażenia na miejscowe i ogólne. Do pierwszych należą: zaczerwienienie, obrzęk, miejscowe podniesienie temperatury ciała i bolesność.
Drobnoustroje mogą przenosić się ze źródła zakażenia na człowieka zdrowego drogą kontaktu bezpośredniego lub pośredniego.
Do grupy dróg bezpośredniego szerzenia się zakażenia należą:
- bezpośrednia styczność z chorym lub nosicielem
- bezpośrednia styczność z chorym zwierzęciem
- zakażenia własnymi pasożytami
- zakażenia drogą łożyskową ( wrodzone postacie chorób, np. różyczka, toksoplazmoza)
- w czasie porodu (droga pochwowa, np. zakażenie opryszczkowe)
A do grupy chorób pośredniego szerzenia się zakażenia należą:
- zakażona krew
- kontakt skóry z materiałem zanieczyszczonym
- droga pokarmowa (nośnikiem jest pokarm, woda, mleko)
- droga kropelkowa gdy zarazki dostają się do dróg oddechowych wraz z kropelkami wydzielin od chorych podczas kaszlu, kichania, głośnego mówienia (np. ospa wietrzna, - przeziębienie,grypa, angina, gruźlica, różyczka)
- zakażenie poprzez glebę w której znajdują się zarazki.
Gabinety kosmetyczne, odnowy biologicznej i salony fryzjerskie to miejsca szczególnie coraz częściej traktowane są jako miejsca relaksu dla duszy i ciała, a dla poprawienia aktywności fizycznej dużym powodzeniem cieszą się baseny, sauny i kluby fitness. W nich stajemy się piękniejsi i zdrowsi, dzięki zabiegom dłużej zachowujemy młodość. Jednak w dobie coraz liczniejszych zakażeń i rosnącej ilości chorób, stosowanie najwyższej kontroli sanitarnej dotychczas dla służby zdrowia staje się niezbędna również w salonach i gabinetach kosmetycznych. Są to miejsca gdzie zagrożenia stanowią 70% odnotowanych przypadków zakażeń.
Niezależnie od przepisów prawa wynikających z przystąpienia do Unii Europejskiej stosując ochronę w miejscu wykonywanych zabiegów stwarza się wysoki standard prowadzonej działalności. Utrzymanie najwyższych standardów higieny to nie tylko bezpieczeństwo dla personelu oraz klientów lecz również podniesienie renomy prowadzonych salonów i gabinetów.
Potrzeba higieny jest niezbędnym i koniecznym elementem prawidłowej pracy w salonie kosmetycznym. Tylko odpowiednio dobrane artykuły jednorazowe i konsekwentnie realizowany program higieny gwarantuje bezpieczne wykonanie usługi i eliminuje ryzyko zakażenia, zarówno klientce poddanej zabiegom jak i kosmetyczce wykonującej zabieg.
Korzystanie z gabinetów kosmetycznych staje się coraz częściej formą relaksu, gdzie pragniemy zapomnieć o stresach dnia codziennego. Czystość i higiena to najważniejsze kryteria.
Zatem największym atutem salonu jest czysty i higieniczny sposób przeprowadzania zabiegu:
- jednorazowa bielizna zabiegowa, szczególnie te jej elementy, które bezpośrednio stykają się z ciałem min. szlafroki jednorazowe, rękawiczki do zabiegów oczyszczania cery, manicure, - pedicure i depilacji woskiem, do depilacji okolic bikini powinny być stosowane jednorazowe majtki, a na włosy jednorazowe czepki.
Niehigieniczne jest wyjmowanie kremu z pudełka palcem, dlatego powinny być stosowane szpatułki do nakładania kremu.
Niezmiernie ważne jest również częste mycie rąk (zalecane jest mycie i dezynfekcja przed i po każdym kontakcie z klientem - w praktyce oznacza to, że prawie przed każdą nową czynnością przy zabiegu kosmetyczka myje i dezynfekuje ręce).
Bardzo ważna jest też częsta dezynfekcja blatów i innych powierzchni już w trakcie zabiegu - a konieczne po każdym zakończonym zabiegu, dezynfekcja i sterylizacja narzędzi, które miały kontakt z uszkodzoną skórą, utrzymywanie porządku i czystości w trakcie zabiegów.
Dezynfekcja ma sens jedynie wtedy, kiedy osiągniemy zamierzony efekt - czyli zniszczymy potencjalnie obecne drobnoustroje. By cel ten zrealizować musimy bezwzględnie przestrzegać właściwych parametrów stosowania danego środka dezynfekcyjnego.
ŚRODKI DO DEZYNFEKCJI SKÓRY
Dezynfekcja skóry przed zabiegiem lub i po zabiegu w gabinetach kosmetycznych ma bardzo istotne znaczenie w ochronie przed zakażeniami.
Preparaty przeznaczone do higieny rąk i skóry traktowane są jako produkty lecznicze, ich rejestracja i dopuszczenie do stosowania podlega restrykcjom Ustawy. Najważniejsza przy zabiegach jest ochrona skóry poprzez stosowanie środków dezynfekujących, które eliminują źródła potencjalnego zakażenia. To właśnie ręce są najczęściej wykorzystywanym i zarazem najbardziej precyzyjnym narzędziem w codziennych czynnościach. Zabezpieczenie to nie tylko właściwy środek odkażający ale również odpowiednie nie wywołujące alergii preparaty myjące oraz środki pielęgnujące - kremy, balsamy.
Polecanymi środkami do dezynfekcji skóry są: "Dermorapid" ; "Sept NF" ; "AHD 2000"
Niezbędną ochroną przy zabiegach w gabinetach kosmetycznych jest właściwe zabezpieczenie rąk poprzez stosowanie rękawiczek jednorazowych. Jest to ważne szczególnie przy wszelkich zabiegach gdzie możliwe jest naruszenie ciągłości naskórka.
Eliminuje to ryzyko zakażeń. Należy tylko odpowiednio dobrać rozmiar: za małe będą ściskały, a za duże będą nie wygodne. Nie należy też nosić żadnej biżuterii gdyż podczas zakładania rękawiczki mogą się rozerwać.
Polecane są rękawiczki: lateksowe; lateksowe-rumiankowe; winylowe
HIGIENA NARZĘDZI
Przy wykonywaniu zabiegów w gabinetach kosmetycznych konieczne jest stosowanie licznych narzędzi. Wprawdzie nie są to narzędzia do wykonywania zabiegów z poważnym naruszeniem skóry, jednak ważne jest odpowiednie przygotowanie do zabiegu. Narzędzia obok rąk są najczęstszą przyczyną zakażeń. Niewłaściwie zdezynfekowane - stanowią poważne źródło niebezpieczeństwa nie tylko dla pacjentów lecz przede wszystkim dla pracującego personelu. Coraz bardziej skomplikowany sprzęt i precyzyjne narzędzia wymagają stosowania odpowiednich preparatów do dezynfekcji, dlatego nie należy oszczędzać kosztem zdrowia personelu i klientów.
Dezynfekowanie narzędzi bezpośrednio po zabiegu zapobiega niekontrolowanemu rozprzestrzenianiu się drobnoustrojów chorobotwórczych. W tym celu umieszcza się instrumenty w roztworach dezynfekujących. Należy pamiętać, aby stosować zalecane przez producenta czasy kąpieli. Aby uniknąć uszkodzenia narzędzi wskazane jest zapoznanie się z zaleceniami ich producentów.
Preparaty przeznaczone do dezynfekcji narzędzi traktowane są jako wyroby medyczne i podlegają restrykcjom ustawy o wyrobach medycznych.
Polecane środki do dezynfekcji narzędzi: "San Clear med.21"; "Lyzoformina"; "Septosal"
STERYLIZACJA NARZĘDZI
W Polsce, tak jak w innych krajach Unii Europejskiej wprowadzony został obowiązek sterylizacji narzędzi. W chwili obecnej mamy do czynienia z tak zwanym okresem przejściowym w czasie którego dopuszcza się stosowanie tylko dezynfekcji instrumentów.
Podczas procesu sterylizacji niszczone zostają również formy przetrwalnikowe bakterii, co nie ma miejsca w dezynfekcji. Specyfika działalności gabinetów kosmetycznych czy odnowy biologicznej stwarza duże ryzyko przenoszenia zakażeń pomiędzy personelem i klientem. Dlatego ukazało się rozporządzenie ministra zdrowia dotyczące szczegółowych wymagań sanitarnych, jakimi powinny kierować się takie placówki oraz sposoby postępowania w celu zapobiegania chorobom zakaźnym i zakażeniom.
Sterylizacja jest to proces, w wyniku którego zniszczone zostają wszelkie drobnoustroje, bakterie z formami przetrwalnikowymi, wirusy i grzyby.
Sterylizację powinno się przeprowadzać w autoklawach, posiadających certyfikat CE oraz powinny być wyprodukowane zgodnie z wymogami normy europejskiej EN 13060 dotyczącej małych sterylizatorów parowych.
Autoklawy parowe zapewniające odpowiednie parametry pracy: para wodna powstaje z wody destylowanej i osiąga temp. do 134st.C w odpowiednim czasie i właściwym ciśnieniu gwarantuje pełną kontrolę procesu sterylizacyjnego oraz najwyższy poziom czystości mikrobiologicznej sterylizowanych przedmiotów. Do sterylizacji nie należy stosować urządzeń, w których nie jest możliwa kontrola procesów sterylizacji takich jak: "sterylizatorów kulkowych" oraz tzw sterylizatorów na suche, gorące powietrze.
Niewskazane jest sterylizowanie w autoklawie narzędzi chromowanych lub niklowanych (można stosować sterylizację przy pomocy gorącego powietrza). Dlatego warto zainwestować w instrumenty ze stali szlachetnej oraz frezy diamentowe. Autoklaw jest najlepszą i najpewniejszą metodą sterylizacji.
Małe sterylizatory parowe mają z reguły pojemności komory od 5l do 25l.
Charakterystyczną rzeczą jest to, iż cena autoklawu nie zależy wprost od pojemności. Autoklawy o pojemności najmniejszej są ledwie o kilka procent tańsze od urządzeń dużych. Dlatego kupując sterylizator należy brać pod uwagę przede wszystkim rodzaj i ilość sterylizowanych materiałów, bowiem klasyfikacja wsadów determinuje wybór rodzaju autoklawu posiadających cykle sterylizacyjne typu N, S lub B.
Klasa N
przeznaczony do sterylizacji nie opakowanych, litych produktów
Klasa S
przeznaczony do sterylizacji nie opakowanych, litych produktów, porowatych, wgłębionych typu A i B, opakowanych pojedynczo lub wielowarstwowych
Klasa B
przeznaczony do sterylizacji wszystkich opakowanych i nie opakowanych, litych, wgłębionych i porowatych.
Bardzo ważnym elementem w autoklawach parowych jest możliwość kontroli parametrów sterylizacji zarówno korelacji pomiędzy temperaturą, ciśnieniem i czasem sterylizacji, jak również parametrów panujących w komorze. Parametry te należy sprawdzać przy pomocy odpowiednich testów chemicznych i biologicznych stanowiących niezbędną dokumentację dla Sanepidu.
Proces sterylizacji gorącym powietrzem polega na ogrzaniu powietrza do temperatury 180st.C i działaniu przez 60 do 90minut. Można sterylizować tylko narzędzia odporne na wysoką temp.
Wadą jest możliwość otwarcia sterylizatora.
Niewskazaną formą sterylizacji, która nie spełnia wymaganych dla sterylizacji norm jest sterylizacja promieniami ultrafioletowymi lub w sterylizatorze kulkowym. Promienie ultrafioletowe rozprzestrzeniają się tylko w linii prostej, dlatego w "cieniach" mogą przeżyć drobnoustroje. W sterylizatorach kulkowych są podgrzewane stalowe lub szklane kulki. Tylko te części instrumentów, które przylegają do kulek ulegają wystarczającemu działaniu temperatury. Jest to system otwarty w którym trudno stwierdzić, czy wymagana temperatura została osiągnięta.
Zadbane powierzchnie to wizytówka każdego profesjonalnego gabinetu kosmetycznego, dla którego najważniejszy jest klient.
Czyste powierzchnie salonu, sprzęt do zabiegów to nie tylko kwestia estetyki. Wszystkie powierzchnie nawet te najmniejsze nie powinny być lekceważone i pomijane w procedurach dezynfekcyjnych. Szczególnie traktowane powinny być powierzchnie przedmiotów wchodzących w kontakt z ciałem klienta gdyż mogą się tam gromadzić i rozwijać drobnoustroje wywołujące poważne zakażenia.
Utrzymanie właściwej higieny powierzchni zapewnić mogą tylko odpowiednie środki myjące i dezynfekcyjne nie wywołujące obciążenia dla otoczenia, ze względu na konieczność przeprowadzania dezynfekcji w obecności klientów.
Polecane środki to:
1."Alkodor" - środek myjący na bazie alkoholu
2."San Clear med.1"; "San Clear med.2" - środek dezynfekcyjny do spryskiwania powierzchni i przedmiotów
3."San Clear med.5A" (czas działania 1min.) - środek dezynfekcyjny do solarium
Niezbędnym elementem i udogodnieniem kompleksowego systemu higieny są urządzenia dozujące i pomocne aplikacyjne.
Zapewniają racjonalne i ekonomiczne zużycie środków i gwarantują właściwe stężenia roztworów roboczych przy których działanie preparatów jest optymalne. Ograniczają bezpośredni kontakt i związane z tym niedogodności lub niebezpieczeństwa dla personelu pracującego z preparatami.