Genetyka

Genetyka-nauka o dziedziczności i zmienności

Gen-podst.jednostka dziedziczna przekazywana potomstwu przez rodziców.Geny są odcinkami DNA-substanancji dziedzicznej znajdującej się w chromosomie.

Allele-różniące się od postacie tego samego genu.Każdy gen w komórce diploidalnej jest reprezentowany przez 2 allele:ojcowski i matczyny.

Genotyp-zbiór wszystkich alleli zawartych w DNA organizmu.Genotyp charakteryzuje organizm na poziomie genów.

Jeśli w org.diploidalnym w miejscu zajmowanym przez dany gen w chromosomach homologicznych wyst.identyczne allele mówimy,że jest on odniesieniem do tego geny homozygotą.(AA,aa)
Jeśli allele w tym miejscu różnią się to organizm jest odniesieniem do tego genu heterozygotą(Aa)
Warunkowane przez genotyp cechy organizmu ujawniające się w danym środowisku nazywamy fenotypem.(kształt,barwa,wygląd,wielkośc)

Allel jest dominujący-wtedy gdy warunkowana przez niego cecha ujawnia się fenotypowo,niezależnie od tego czy w chromosomach wyst.on w postaci homozygoty czy heterozygoty

Allej jest recesywny-jeśli uwarunkowana przez niego cecha ujawnia się tylko wtedy,gdy w chromosomach wyst.on w postaci homozygoty oznacza to,ze allel jesst dominujący zawsze maskuje efekt fenotypowy allelu recesywnego.

1 prawo Mendla- prawo czystosci gamet.
Każda gameta jest czysta tzn posiada 1 gen z kazdej cech: 1 od ojca a 2 matki.

Linia czysta- zbiór osobników chomozygotycznych danej cechy lub cech.

Cechy dziedzicza się niezależnie od siebie i tworza wszystkie kombinajce w 2 pokoleniu mieszkańców
.
Cechy sprzezone z płcia- Chromosom X jest duzym chromosomem i oprucz genów zawiera również geny na cechy somatyczne np. na odróżnienie barw, krzepliwosc krwi.Cechy te wobel tego nazywamy sprzeżone z płcia, u kobiet 1 z chromosomów X w kazdej kom.wystepuje w postaci silnie skondensowanej, barwiacej się grodki. Jest to ciałko Barra. U mezczyzn ponieważ wystepuje tylko 1X jest on czynny we wszystkich kom.
Chromosom Y jest bardzo małym chromosomem zawierajacaym tylko geny na plec meska.
Cechy sprzezone z płcia sa to cechy, których geny zlokalizowane się w chromosomie X i dziedzicza się zaleznie od plci. Matki sa nosicielkami a choruja synowie.

Chemofilia- brak krzepliwosci krwi
Daltonizm- nieodróżnianie barw.

Allele wielokrotne- sa to geny 1 pary np. a jest allelem A. Sa to rozne postacie tego samego genu, który tworzy serie w populacji.Każdy osobnik z tej seri genow ma tylko jeden od ojca . 2 matki.Cecha czlowieka uwarnkowana przez allele wielokrtne sa grupy krwi. 3 podst genow:
J a ? gen warnkujacy wytwarzane antygenu A na powieszchni antygenu
J b- warunkujacy wyt genu B
i- gen warunkujacy wytwarzanie antygenu

Dziedziczenie czynnika Rh-
Jest to czynnik wystepujacy u 85% populacji czlwoeka oraz małp Rhesus. 15 %populacji ludzkiej nie posiada tego czynnika
R-gen warunkujacy wytwarzany na podstawanieerytrocytów antygenu R
r- gen warunkujacy wytwarzanie na podstawie erytrocytów antygenu R

Anenia hemolityczna- grożna choroba dla nowododków może dojsc do ogolnego obrzeku plodu i niedokrwistosci ciezkiej zołtaczki.Choroba przebiega bezobjawowo dla matki