Samorząd terytorialny w pytaniach i odpowiedziach

1. Pojęcie, tradycje i istota samorządu terytorialnego;
Samorząd terytorialny jest to specyficzna organizacja społeczności lokalnej (gmina, powiat) lub regionalnej (województwo samorządowe) i zarazem - forma administracji publicznej, w której mieszkańcy tworzą z mocy prawa wspólnotę i względnie samodzielnie decydują o realizacji zadań administracyjnych, wynikających z potrzeb tej wspólnoty na danym terytorium i dozwolonych samorządowi przez ustawy, pod określonym ustawowo nadzorem administracji rządowej.
Istotą samorządu terytorialnego stanowiącego przejaw zasady decentralizacji administracji w państwie jest samodzielność zarządzania własnymi sprawami przez społeczność lokalną (gminy, powiatu, województwa). Co przy tym ważne, te jednostki samorządu terytorialnego posiadają osobowość prawną, przysługują im też prawo własności i inne prawa majątkowe.
2. Etapy reformowania samorządu terytorialnego w Polsce;
Podział administracyjny Polski nie jest jednolity. 3 zasadnicze gr. Podziału:
- podział terytorialny, tworzony dla organów terenowych posiadające znaczenie zasadnicze i organów o kompetencjach generalnych
- podział dla celów specjalnych, tworzony dla organów o kompetencjach specjalnych (np. administracji wojskowej)
- pomocniczy podział terytorialny, tworzony dla organów o charakterze pomocniczym w stosunku do organów podstawowych
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. Przywróciła ideę samorządu terytorialnego, opartego na zasadzie zrzeszenia, czyli, że wszyscy mieszkańcy gminy z mocy prawa tworzą zrzeszenie, posiadające osobowość prawna i wypełniające zadania administracyjne.
Art. 16 K. Określa iż ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządową.
Od dnia 1 stycznia 1999 r. Obowiązuje w Polsce nowy podział terytorialny obejmujący:
- gminę,
- powiat,
- województwo.
Rok reform Forma decentralizacji Rodzaje zmian
1990 zmiana ustrojowa przywrócenie samorządu terytorialnego na szczeblu gmin i określenie podstaw ich gospodarki finansowej- szeroka decentralizacja władzy publicznej
1993-1995 wprowadzenie elementów kategoryzacji gmin stopniowe zwiększanie zadań, kompetencji i środkówfinansowych gmin posiadających status tzw. dużegomiasta
1996 decentralizacja zadań i środków finansowych zwiększenie zakresu zadań i środków finansowychgmin - przejęcie prowadzenia szkół podstawowych
1999 przekształcenie ustroju państwa - aspekt organizacyjnydecentralizacji rozbudowa struktur organizacyjnych i zarządzania.samorządu terytorialnego (utworzenie powiatów Ii województw samorządowych)
2004 Aspekt decentralizacji źródeł dochodów zwiększenie zakresu działalności samorządu terytorialnego oraz udziału dochodów własnych i środków unijnych, przy równoczesnym ograniczeniu dotacji z budżetu państwa
Po 2006(plan) przyznanie szerszego zakresuwłasnych źródeł dochodów zapowiedź legislacyjna zwiększania zakresu władztwa finansowego samorządu terytorialnego - konkretne rozwiązania nie są znane

3. Podstawy prawne funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce;
Podstawowymi aktami prawnymi dotyczącymi ustroju jednostek samorządu terytorialnego są: ustawa o samorządzie terytorialnym, ustawa o samorządzie powiatowym oraz ustawa o samorządzie województwa.
4. Zasady funkcjonowania samorządu terytorialnego;
Podstawowe zasady (konstytucyjne):
1. Zasada decentralizacji ? decentralizacja jest konieczną konsekwencją demokracji. Istnienie organów poza terenowych. Podział terytorialny i władza terenowa. Obywatele mogą łatwiej wpływać na władze publiczne. Sprawy publiczne powinny być realizowane jak najbliżej obywatela. Decentralizacja przewiduje podział terytorialny i istnienie organów terenowych (art. 15 i 16 konstytucji)
2. Zasada pomocniczości ? leży u podstaw funkcjonowania samorządu terytorialnego
3. Zasada samodzielności ? samorząd terytorialny


5. Zadania i kompetencje samorządu terytorialnego;
Zadania samorządu terytorialnego dzielą się na:
1) zadania własne ? samorząd wykonuje we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. W zakresie realizacji tych zadań on jest niezależny (musi działać zgodnie z prawem). Zadania własne można podzielić na:
A. zadania obligatoryjne ? muszą być obowiązkowo realizowane
B. zadania fakultatywne ? wykonywane są wówczas jeżeli jednostka samorządu terytorialnego dysponuje wystarczającymi środkami aby te dodatkowe potrzeby zaspakajać
2) zadania zlecone ? można podzielić je na dwie grupy:
a) zadania zlecone ustawowo ? muszą być obligatoryjnie wykonywane
b) zadania zlecone na zasadzie porozumienia ? przejmowane są do realizacji przez samorządy terytorialne po uprzednim zawarciu porozumienia z przekazującym zadanie organem administracji rządowej lub inną jednostką samorządu terytorialnego
Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina, przysługuje jej domniemanie kompetencji wobec tworzonego powiatu i województwa. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego. Wśród zadań publicznych wyróżnia się zadania własne i zlecone. Jako zadania własne jednostka samorządu terytorialnego wykonuje zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej.
Kompetencje przekazane samorządowi terytorialnemu powinny być rozdzielone między trzy szczeble samorządu: gminę, powiat, województwo, zgodnie z zasadą pomocniczości, co oznacza przekazanie kompetencji i zadań tej społeczności lokalnej lub regionalnej, która jest w stanie udźwignąć rozwiązanie problemu. Kompetencje organów jednostek sam. ter. Można podzielić na:
- stanowiące,
- kontrolne,
- zarządzające.
6. Organy władzy samorządu terytorialnego ? wybór, kompetencje;
Organy samorządu terytorialnego:
*RADA GMINY *RADA POWIATU *SEJMIK WOJEWÓDZKI
-wójt -starosta -marszałek
-burmistrz -zarząd
-prezydent
-zarząd
Kompetencje Rady Powiatu Rady Gminy Sejmiku Wojewódzkiego
- uchwala budżet, strategie rozwoju,
- plan zagospodarowania przestrzennego,
- programy gospodarcze i społeczne- uchwały,
- podejmuje decyzje w sprawach rezerw budżetowych ,
!! - uchwały w spr. Wysokości podatków i opłat lokalnych
!!! to tylko ma gmina !!!
- statut- sprawy organizacyjne podstawa,
- regulamin
- przyjmowanie sprawozdań z wykonania budżetu,
- podejmowanie uchwał w spr. Wieloletniego planu inwestycyjnego WPI ? może powstać w tych gminach które mają strategię rozwoju, powinien współpracować z budżetem rocznym,
- ustalanie wynagrodzenia dla wojta, burmistrza, prezydenta, zalezy od liczby mieszk.
- uchwały w spr. Ustalenia kwot do wysokości której organ wykonawczy może samodzielnie zaciągać zobowiązania
- uchwały o współpracy z miastami partnerskimi,
uchwały o podjęciu zaciągnięciu długo terminowych zobowiązań
- udzielanie bądź nie absolutorium organom wykonawczym
Kompetencje organów wykonawczych odpowiednio wojta burmistra prezydenta (gminy) zarząd powiatu zarządu województwa :
- przygotowanie projektów uchwał,
- wskazywanie sposobu realizacji tych ustaw,
- przygotowywanie sprawozdań z wykonania budżetu,
- zatrudnia i zwalnia kierowników jedn. orga.
- reprezentowanie na zewnątrz jednostki

Wybory do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.
7. Zasady nadzoru nad samorządem terytorialnym;
Nadzór nad samorządem terytorialnym jest związany z konstytucyjną zasadą podziału i równoważenia władz ? jego podstawy prawne określa władza ustawodawcza, sprawuje administracja publiczna jako aparat władzy wykonawczej, a ochronę sądową zapewnia władza sądownicza. Nadzór nad samorządem gminnym obejmuje działalność gmin, związków międzygminnych i porozumień międzygminnych. Działalność gminna to przede wszystkim sprawy z zakresu administracji publicznej, dotyczące zewnętrznej sfery działania organów.
Nadzór nad samorządem powiatowym to nadzór nad działalnością organów powiatu, organów miast na prawach powiatu i organów związków powiatów. W przypadku porozumień, nadzór sprawowany jest nad tymi organami powiatu, które zawarły porozumienie o jego utworzeniu.
Nadzór nad województwem obejmuje działalność województwa oraz porozumienia w sprawie powierzenia jednostkom samorządu lokalnego z obszaru województwa prowadzenia zadań publicznych ? krócej: jest to nadzór nad organami województwa również na gruncie zawartych porozumień.
8. Tradycje samorządu terytorialnego i finansów samorządu terytorialnego w Polsce;
9. Istota finansów publicznych i finansów samorządu terytorialnego;
Istotą finansów publicznych jest gromadzenie i wydatkowanie środków pieniężnych.
Finanse samorządu terytorialnego można określić jako zasoby i środki pieniężne jed.sam.ter. oraz operacje (procesy) finansowe, polegające na gromadzeniu dochodów własnych rozchodów przez te jednostki w celu sfinansowania własnych i zleconych im przez państwo lub zadań wspólnych.
10. Zasady finansów samorządu terytorialnego:
1. zasada samodzielności ? wiąże się z posiadaniem przez j.s.t. ustawowo określonych źródeł dochodów a także z posiadaniem określonego ustawowo zakresu władztwa podatkowego (do podstawowych celów polityki podatkowej j.s.t. należą:
stymulowanie rozwoju gospodarczego
ograniczenie deficytu budżetu j.s.t.
dostosowanie stawek podatków lokalnych do sąsiednich gmin)
2. zasada jawności ? realizowana jest przez:
jawność uchwal budżetowych j.s.t.
publikowanie uchwal budżetowych j.s.t.
publikowanie sprawozdań z wykonania budżetu j.s.t.
podawanie do publicznej wiadomości kwot dotacji udzielanych z budżetu j.s.t.
udostępnianie corocznych sprawozdań dotyczących finansów i działalności jednostek należących do sektora samorządowego
3. zasada przejrzystości ? wyraża się w stosowaniu jednolitej klasyfikacji dochodów i wydatków budżetowych oraz innych przychodów i rozchodów oraz stosowaniu tych samych reguł rachunkowości i sprawozdawczości przez podmioty sektora samorządowego
4. zasada równego dostępu do realizacji zadań finansowanych ze środków publicznych. Zgodnie z tą zasadą każdy podmiot funkcjonujący na rynku może wnioskować o przyznanie środków publicznych na realizację zadania publicznego przedkładając ofertę jego wykonania zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji gwarantującej wykonanie zadania w sposób efektywny, oszczędny i terminowy.
5. zasada jedności ? wyraża się tym iż w poszczególnych przepisach jednostek podziału terytorialnego kraju tworzy się jeden zasób środków finansowych ? budżet gminy, powiatu, województwa, będący podstawą do zarządzania finansami tych jednostek.
11. Klasyfikacje dochodów jednostek samorządu terytorialnego;
Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są:
1) dochody własne;
2) subwencja ogólna;
3) dotacje celowe z budżetu państwa.
Dochodami jednostek samorządu terytorialnego mogą być:
1) środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi;
2) środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej;
3) inne środki określone w odrębnych przepisach.
12. Dochody własne jednostek samorządu terytorialnego;
Źródłami dochodów własnych gminy są:
1) wpływy z podatków:
a) od nieruchomości,
b) rolnego,
c) leśnego,
d) od środków transportowych,
e) dochodowego od osób fizycznych, opłacanego w formie karty podatkowej,
f) od posiadania psów,
g) od spadków i darowizn,
h) od czynności cywilnoprawnych;
2) wpływy z opłat:
a) skarbowej,
b) targowej,
c) miejscowej,
d) administracyjnej,
e) eksploatacyjnej - w części określonej w ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 27, poz. 96, z późn. zm.),
f) innych stanowiących dochody gminy, uiszczanych na podstawie odrębnych przepisów;
3) dochody uzyskiwane przez gminne jednostki budżetowe gminy oraz wpłaty od gminnych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych gminnych jednostek budżetowych;
4) dochody z majątku gminy;
5) spadki, zapisy i darowizny na rzecz gminy;
6) dochody z kar pieniężnych i grzywien określonych w odrębnych przepisach;
7) 5,0 % dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
8) odsetki od pożyczek udzielanych przez gminę, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
9) odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody gminy;
10) odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych gminy, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
11) dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego;
12) inne dochody należne gminie na podstawie odrębnych przepisów.
Źródłami dochodów własnych powiatu są:
1) wpływy z opłat stanowiących dochody powiatu, uiszczanych na podstawie odrębnych przepisów;
2) dochody uzyskiwane przez powiatowe jednostki budżetowe powiatu oraz wpłaty od powiatowych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych powiatowych jednostek budżetowych;
3) dochody z majątku powiatu;
4) spadki, zapisy i darowizny na rzecz powiatu;
5) dochody z kar pieniężnych i grzywien określonych w odrębnych przepisach;
6) 5,0 % dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
7) odsetki od pożyczek udzielanych przez powiat, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
8) odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody powiatu;
9) odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych powiatu, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
10) dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego;
11) inne dochody należne powiatowi na podstawie odrębnych przepisów.
Źródłami dochodów własnych województwa są:
1) dochody uzyskiwane przez wojewódzkie jednostki budżetowe oraz wpłaty od wojewódzkich zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych wojewódzkich jednostek budżetowych;
2) dochody z majątku województwa;
3) spadki, zapisy i darowizny na rzecz województwa;
4) dochody z kar pieniężnych i grzywien określonych w odrębnych przepisach;
5) 5,0 % dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
6) odsetki od pożyczek udzielanych przez województwo, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
7) odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody województwa;
8) odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych województwa, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
9) dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego;
10) inne dochody należne województwu na podstawie odrębnych przepisów.
13. Dochody podatkowe;
Dochody podatkowe Budżetu Państwa:
PIT ? dochodowy od osób fizycznych ? 19, 30, 40 %
CIT ? dochodowy od osób prawnych ? 19%
VAT od towarów i usług 0,3,7,22 %
Akcyza ? od dóbr luksusowych lub towarów specjalnych min.25%max 1900%
Od gier losowych i zakładów wzajemnych 10, 20 45 %
Oszczędnościowy i od oprocentowania z lokat
14. Podatki i opłaty lokalne;
Do podatków i opłat jed.sam.ter. zaliczamy:
- podatek rolny
- podatek leśny
- podatek od spadków
- podatek od nieruchomości
- podatek od posiadania psa
- opłaty: targowa, miejscowa, administracyjna
- podatki od czynności cywilizacyjno- prawnej
15. Dochody niepodatkowe jednostek samorządu terytorialnego;
Do dochodów niepodatkowych jed.sam.ter. zalicza się:
1. dochody publicznoprawne- uzyskiwane są z mocy ustaw, które wskazują
konkretne źródła dochodów, jak:
a) opłaty (targową, miejscową skarbowa, uzdrowiskowa, administracyjna udziały w
opłacie eksploatacyjnej przewidzianej przepisami prawa geologicznego
górniczego, i inne opłaty)
b) kary i grzywny
c) subwencje
d) dotacje
2. dochody prywatnoprawne- związane są z rozporządzeniem mieniem komunalnym
przez jed.sam.ter. Zaliczamy tu:
dochody ze sprzedaży nieruchomości
czynsze z tytułu najmu i dzierżawy
opłaty: z tytułu oddania gruntu w użytkowanie wieczyste lub zarząd, adiutanckie, z tytułu niezabudowania lub niezagospodarowania gruntów w wyznaczonym terminie zyski spółek samorządowych i zakładów samorządowych
dochody z prywatyzacji przedsiębiorstw samorządowych odsetki od środków pieniężnych na rachunkach bankowych
16. Dotacje jednostek samorządu terytorialnego, definicja, rodzaje;
DOTACJAMI są, podlegającym szczególnym zasadom rozliczenia, wydatki budżetu państwa przeznaczone na :
a) finansowanie lub dofinansowanie:
- zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami;
- ustawowo określonych zadań, realizowanych przez jednostki inne niż samorządu terytorialnego;
- bieżących zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego;
- zadań zleconych do realizacji jednostkom nie zaliczonym do sektora finansów publicznych w tym fundacjom i stowarzyszeniom;
- kosztów realizacji inwestycji, zwane dalej ?dotacjami celowymi?
b) dofinansowanie działalności bieżącej ustawowo wskazanego podmiotu, zwane dalej ?dotacjami podmiotowymi?;
c) dopłaty do określonych rodzajów wyrobów lub usług kalkulowanych według stawek jednostkowych zwane dalej ?dotacjami przedmiotowymi?;
d) dopłaty do oprocentowania kredytów banków w zakresie określonym w odrębnej ustawie;
e) pierwsze wyposażenie w środki obrotowe nowo tworzonych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych, zwane dalej ?dotacjami na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe?;
RODZAJE DOTACJI :
- dotacje celowe;
- dotacje przedmiotowe;
- dotacje podmiotowe;
- dotacje na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe;
17. Subwencje jednostek samorządu terytorialnego, definicja rodzaje, naliczanie;
Subwencje ogólne JST i ich istota polega na tym, że jest ona przeznaczona na konkretnie określone cele. Wykorzystanie tych subwencji jest uzależnione od decyzji organu stanowiącego JST.
Subwencje ogólne składaja się z nastepujących części:
W przypadku gmin i powiatu jest to część wyrównawcza, oświatowa i równoważąca.
W przypadku województw jest to część regionalna i oświatowa.
Wysokość należnej gminie kwoty podstawowej oblicza się dla gmin, w których:
1) wskaźnik G jest równy lub niższy od 40% wskaźnika Gg - mnożąc liczbę mieszkańców gminy przez liczbę stanowiącą sumę:
a) liczby stanowiącej 90% różnicy między 40% wskaźnika Gg i wskaźnikiem G,
b) liczby stanowiącej 40,75% wskaźnika Gg;
2) wskaźnik G jest wyższy od 40% i nie wyższy od 75% wskaźnika Gg - mnożąc liczbę mieszkańców gminy przez liczbę stanowiącą sumę:
a) liczby stanowiącej 80% różnicy między 75% wskaźnika Gg i wskaźnikiem G,
b) liczby stanowiącej 12,75% wskaźnika Gg;
3) wskaźnik G jest wyższy od 75% i niższy od 92% wskaźnika Gg - mnożąc liczbę mieszkańców gminy przez liczbę stanowiącą 75% różnicy między 92% wskaźnika Gg i wskaźnikiem G.
3. Przez dochody podatkowe, o których mowa w ust. 2, rozumie się łączne dochody z tytułu:
1) udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych;
2) udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych.
7. Kwotę uzupełniającą otrzymuje gmina, w której gęstość zaludnienia jest niższa od średniej gęstości zaludnienia w kraju.
8. Wysokość należnej gminie kwoty uzupełniającej oblicza się jako iloczyn:
1) 17% wskaźnika Gg;
2) liczby mieszkańców gminy;
3) ilorazu różnicy średniej gęstości zaludnienia w kraju i gęstości zaludnienia
w gminie do średniej gęstości zaludnienia w kraju.
9. Jeżeli w gminie, o której mowa w ust. 7, wskaźnik G jest wyższy od 150% wskaźnika Gg, gmina ta nie otrzymuje kwoty uzupełniającej. Kwota uzupełniająca, wyliczona w sposób określony w ust. 8, zwiększa część równoważącą subwencji ogólnej dla gmin.
4. Wskaźnik P oblicza się dzieląc kwotę dochodów podatkowych powiatu, uzyskanych w roku poprzedzającym rok bazowy, przez liczbę mieszkańców powiatu.
5. Wskaźnik Pp oblicza się dzieląc sumę dochodów podatkowych wszystkich powiatów, uzyskanych w roku poprzedzającym rok bazowy, przez liczbę mieszkańców kraju.
6. Wysokość należnej powiatowi kwoty podstawowej ustala się mnożąc liczbę stanowiącą 88% różnicy między wskaźnikiem Pp a wskaźnikiem P przez liczbę mieszkańców danego powiatu.
7. Kwotę uzupełniającą otrzymuje powiat, w którym wskaźnik bezrobocia w powiecie, obliczony jako iloraz stopy bezrobocia w powiecie i stopy bezrobocia w kraju, zwany dalej %u201Ewskaźnikiem B%u201D, jest wyższy od 1,10. Wysokość należnej powiatowi kwoty uzupełniającej oblicza się:
1) dla powiatów, w których wskaźnik B jest nie większy niż 1,25 - mnożąc różnicę między wskaźnikiem B a liczbą 1,10 przez liczbę stanowiącą 10% wskaźnika Pp i przez liczbę mieszkańców tego powiatu;
2) dla powiatów, w których wskaźnik B jest większy niż 1,25 i nie większy niż 1,40 - mnożąc różnicę między wskaźnikiem B a liczbą 1,25 przez liczbę stanowiącą 25% wskaźnika Pp, powiększoną o 1,50% wskaźnika Pp, i przez liczbę mieszkańców tego powiatu;
3) dla powiatów, w których wskaźnik B jest większy niż 1,40 - mnożąc różnicę między wskaźnikiem B a liczbą 1,40 przez liczbę stanowiącą 40% wskaźnika Pp, powiększoną o 5,25% wskaźnika Pp, i przez liczbę mieszkańców tego powiatu.
2. Kwotę podstawową otrzymuje województwo, w którym wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w województwie, zwany dalej %u201Ewskaźnikiem W%u201D, jest mniejszy niż wskaźnik dochodów podatkowych dla wszystkich województw, zwany dalej %u201Ewskaźnikiem Ww%u201D.
3. Przez dochody podatkowe, o których mowa w ust. 2, rozumie się łączne dochody
z tytułu:
1) udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych;
2) udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych.
4. Wskaźnik W oblicza się dzieląc kwotę dochodów podatkowych województwa,
uzyskanych w roku poprzedzającym rok bazowy, przez liczbę mieszkańców województwa.
5. Wskaźnik Ww oblicza się dzieląc sumę dochodów podatkowych wszystkich województw, uzyskanych w roku poprzedzającym rok bazowy, przez liczbę mieszkańców kraju.
6. Wysokość należnej województwu kwoty podstawowej ustala się mnożąc liczbę
stanowiącą 70% różnicy między wskaźnikiem Ww a wskaźnikiem W przez liczbę
mieszkańców województwa.
7. Kwotę uzupełniającą otrzymuje województwo, w którym liczba mieszkańców nie przekracza 3 milionów.
8. Wysokość kwoty uzupełniającej należnej województwu oblicza się mnożąc liczbę stanowiącą 9% wskaźnika Ww przez przeliczeniową liczbę mieszkańców, ustaloną dla województw o liczbie mieszkańców:
1) nie większej niż 2 miliony - jako sumę 2 milionów mieszkańców i 50% liczby mieszkańców powyżej 1 miliona;
2) większej niż 2 miliony, ale nie większej niż 2,5 miliona - jako sumę 2,5 miliona mieszkańców i 50% liczby mieszkańców powyżej 2 milionów;
3) większej niż 2,5 miliona, ale nie większej niż 3 miliony - jako sumę 2,75
miliona mieszkańców i 50% liczby mieszkańców ponad 2,5 miliona.
18. Budżet samorządu terytorialnego, definicja, proces opracowywania, elementy składowe;
Budżet JST, jest to roczny plan dochodow i wydatków, przychodow i rozchodów JST gospodarstw pomocniczych, środków specjalnych oraz funduszy celowych uchwalany w formie ustawy na okres roku kalendarzowego zwanego rokiem budżetowym.
D o najważniejszych elementów budżetu JST należą:
1. prognozowane dochody według ważniejszych źródeł i działów klasyfikacji
2.wydatki budżetu w podziale na działy i rozdziały klasyfikacji wydatków, z wyodrębnieniem:
a) wydatków bieżących w tym:
wynagrodzeń, pochodnych od wynagrodzeń, dotacji, wydatków na obsługę długu jednostki samorządu terytorialnego, wydatków z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez jst
b) wydatków majątkowych.
3.Źródła pokrycia deficytu lub przeznaczenie nadwyżki budżetu.
4. Wydatki związane z wieloletnimi programami inwestycyjnymi, z wyodrębnieniem wydatków na finansowanie poszczególnychprogramów.
5. Plan przychodów i wydatków zakładów budżetowych, dochodów własnych orza funduszy celowych.
6. Zakres i kwoty dotacji przedmiotowych.
7. Dochody i wydatki związane z realizacja zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zleconych jst ustawami.
8. Dochody i wydatki zwi azane z realizacją zadań wspólnych realizowanych w drodze umów lub porozumień między jst w budżecie jednostki której powierzono realizację tych zadań.

Proces opracowywania budżetu jst.
Za opracowanie projektu ustawy budżetowej odpowiedzialnyjest organ wykonawczy danej jednostki samorządu terytorialnego i ma na to czas do 15.11 roku poprzedzającego rok budzetowy.
Bud zet sprawdz komisja rewizyjna i RIO.wydaja oni opinie czy budżed jest dobry czy zły.Budżet musi byćuchwalony przez Sejm do 31.12 roku poprzedzającego rok budzetowy. Wuzasadnionych przypadkach budzet moze byc uchwalony do 31.03 roku budzetowego. Jeżeli budzet nie zostanie uchwalony w terminie przez rade, wówczas ustala budzet RIO do 30.04 i wtedy budzet jest bardzo ustawowy.Za wykonanie budzetu odpowiedzialny jest organ wykonawczy i musi on złożyć sprawozdanie z budzetu do wglądu RIO która opiniuje czy jest on zgodny z ustawami czy nie, ta opinia trafia do rady gminy która wydaje decyzję czy przyjąć sprawozdanie czy odrzucić.Odrzucenie sprawozdania z wykonania bud żetu jest równoznaczne z postawieniem wniosku o odwołanie wójta, prezydenta czy wojewody i dopiero na referendum, w drodze głosowania taki organ może zostać przywrocony na swoje stanowisko.
19. Zasady budżetowe;
Zasady budżetowe:
1) Zasada uprzedniości - postuluje uchwalanie budżetu przed rozpoczęciem roku budżetowego, czyli okresu, na który ma obowiązywać jako podstawa prowadzenia gospodarki finansowej;
2) Zasada roczności ? wyznaczenie terminu początkowego i końcowego (od 1 stycznia do 31 grudnia)
3) Zasada jawności - realizowana jest przez jawność debaty sejmowej i debat budżetowych jednostek samorządu terytorialnego, podawanie do publicznej wiadomości budżetów i sprawozdań z ich wykonania;
4) Zasada powszechności - postuluje, aby wszelkie przejawy działalności państwa znajdowały swój wyraz w dochodach i wydatkach państwa, oraz aby wszystkie jednostki budżetowe wchodziły do budżetu całością swoich dochodów i wydatków.
5) Zasada jedności materialnej - postuluje ona by budżet zorganizowany był na zasadzie jednej puli, w której całość dochodów przeznaczona jest na całość wydatków. Polskie prawo dopuszcza finansowanie zadania państwowego w ramach wyodrębnionego z budżetu państwa funduszu celowego.
6) Zasada jedności formalnej - postuluje, aby budżet był ujmowany w jednym całościowym akcie prawnym. Pozwala to na całościową ocenę zamierzeń rządu w dziedzinie finansów publicznych, ułatwia ich kontrolę.
20. Klasyfikacja budżetowa;
Wykonywanie budżetu odbywa się w sposób usystematyzowany, tj. w taki, który pozwala na prowadzenie analiz ekonomicznych źródeł dochodów i wydatków budżetowych w powiązaniu z przypisanymi im zadaniami.
KLASYFIKACJA BUDŻETOWA to systematyczny podział dochodów i wydatków jednostek sektora publicznego, stosowany obligatoryjnie w planowaniu, ewidencji i sprawozdawczości budżetowej. To prawnie określone zasady grupowania dochodów i wydatków budżetowych. Zasady klasyfikacji budżetowej stosowane w Polsce są jednolite dla budżetu państwa oraz budżetów gmin.
Celem klasyfikacji budżetowej jest określenie kto jest upoważniony do gromadzenia i wydatkowania środków budżetowych, oraz na co przeznaczone są wydatki i skąd pochodzą dochody budżetowe.
Klasyfikacja budżetowa jest grupowaniem wg określonych kryteriów.
Kryterium podmiotowe ? określa podział budżetu na poszczególne części odpowiadające aktualnej organizacji resortowej i wojewódzkiej administracji ( części).
Kryterium przedmiotowe ? zakłada podział dochodów i wydatków wg źródeł pochodzenia i celu wydatkowania ( działy i rozdziały).
Kryterium rodzajowe ? pozwala określić szczegółowo na jakie zadania wydatkowano dane środki finansowe, podaje także formy dochodów budżetowych.
21. Zewnętrzne źródła finansowania działalności jednostek samorządu terytorialnego;
22. Partnerstwo publiczno-prywatne;
Partnerstwo publiczno-prywatne jest formą długoterminowej współpracy sektora prywatnego i publicznego przy przedsięwzięciach mających na celu realizacje zadań publicznych. Celem współpracy jest osiągnięcie obopólnych korzyści zarówno w wymiarze celów społecznych, jak i komercyjnych danego przedsięwzięcia.
Ustawa o partnerstwie publiczno -prywatnym z 28 lipca 2005r., reguluje zasady i tryb współpracy podmiotu publicznego i partnera prywatnego w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. Partnerstwo publiczno-prywatne, w rozumieniu ustawy, to oparta na umowie o partnerstwie publiczno-prywatnym współpraca podmiotu publicznego i partnera prywatnego, służaca realizacji zadania publicznego, jeżeli odbywa się na zasadach określonych w ustawie. Przedmiotem umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym jest realizacja przez partnera prywatnego przedsięwzięcia za wynagrodzeniem na rzecz podmiotu publicznego. Partnerstwo publiczno-prywatne może stanowić sposób realizacji przedsięwzięcia, jeżeli przynosi to korzyści dla interesu publicznego przeważające w stosunku do korzyści wynikających z innych sposobów realizacji tego przedsięwzięcia.
23. Obligacje komunalne;
Kredyt bankowy nie jest jedynym źródłem równoważenia budżetu. Coraz większe zainteresowanie kieruje się w stronę emisji obligacji.
Obligacje to papier wartościowy emitowany seryjnie, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia - wykupu obligacji. Obligacje emitowane przez jednostki samorządu terytorialnego zwane są komunalnymi lub municypalnymi. Istota obligacji polega na umożliwieniu emitentowi korzystania przez pewien czas z cudzego kapitału w zamian za wynagrodzenie, stanowiące różnicę między jego przyszłą a bieżącą wartością. Świadczenie główne polega w tym przypadku na zwrocie udostępnionego kapitału, świadczenia uboczne zaś mają charakter odsetek lub dyskonta.9 W praktyce obligacje są papierami wartościowymi o zmiennym oprocentowaniu. Wynika to z ciągle wysokiej inflacji oraz mało stabilnych stóp procentowych.
Stosowany w literaturze przedmiotu podział obligacji dokonywany jest najczęściej według następujących kryteriów:
- podmiotu emitującego
- obrotu obligacjami
- sposobu obliczenia oprocentowania
- terminu i sposobu wykupu obligacji
- zabezpieczenia obligacji
Ze względu na podmiot emitujący, można wyróżnić w ramach obligacji komunalnych obligacje emitowane przez gminę miasta stołecznego Warszawa, związki gmin. Obligacje imienne oraz obligacje na okaziciela to kolejne kryterium podziału obligacji ze względu na ich obrót. Wystawienie obligacji imiennych ma na celu wprowadzenie ograniczenia w obrocie papierami wartościowymi przez emitenta. Obligacje imienne przenoszone są w formie przelewu. W przypadku obligacji na okaziciela ich obrót jest swobodny mający zapewnić nieograniczoną możliwość zbywania przez inwestorów. Z punktu widzenia sposobu obliczenia oprocentowania wyróżniamy obligacje o zmiennym i stałym oprocentowaniu. Sposób oprocentowania decyduje o wysokości dochodów uzyskanych przez obligatariuszy. Obligacje o stałym oprocentowaniu emitowany są zazwyczaj w warunkach gospodarki stabilnej. Stała stopa procentowa niezależna jest od sytuacji finansowej emitenta, a wysokość zysku w postaci odsetek znana jest w momencie ich emisji. Obligacje o zmiennym oprocentowaniu z jednej strony lepiej chronią interesy inwestora w sytuacji wahań stóp procentowych, z drugiej strony wysokość otrzymanych w przyszłości odsetek nie jest znana.
Z uwagi na termin wykupu obligacji, rozróżniamy obligacje krótkoterminowe, średnioterminowe oraz długoterminowe. Obligacje krótkoterminowe to te których termin wykupu przypada przed upływem 5 lat od emisji, wykup średnioterminowych obligacji przypada od 5 do 10 lat, natomiast obligacje długoterminowe to obligacje o okresie wykupu powyżej 10 lat. Ze względu na sposób wykupu, można wyróżnić obligacje pieniężne i niepieniężne. Pierwsze polega na wykupie emitowanych obligacji po cenie nominalnej wraz z należnymi odsetkami (oprocentowaniem) w terminie określonym w warunkach emisji. Natomiast drugi rodzaj świadczenia może być realizowany przez przyznanie obligatariuszom prawa do udziału w przyszłych zyskach emitenta, zamiany obligacji na akcje w prywatyzowanych przedsiębiorstwach komunalnych, co może uatrakcyjnić obligacje komunalne w oczach ich potencjalnych nabywców.10
Obligacje są niewątpliwie atrakcyjnym sposobem pozyskiwania dodatkowych środków finansowych na realizację własnych inwestycji komunalnych. Tak jak w każdym przedsięwzięciu, również i tu istnieją różne argumenty za i przeciw. Z jednej strony coraz trudniejsza sytuacja finansowa zmusza wiele jednostek samorządu terytorialnego do wykorzystywania każdej możliwości pozyskania dodatkowych źródeł dochodów, z drugiej natomiast, w porównaniu np. z kredytami bankowymi czy pożyczkami, obligacje komunalne wydają się mniej korzystne (liczne formalności prawne i techniczne związane z ich emisją, brak dostatecznego doświadczenia w realizacji takiego przedsięwzięcia i jego obsłudze), pomimo że często mają dogodniejsze warunki spłaty, a niekiedy także niższe oprocentowanie.11
24. Fundusze Unii Europejskiej
Fundusze z UE są głównym źródłem finansowania wydatków inwestycyjnych.
Źródła finansowania dzielą się na dochody zwrotne i bezzwrotne.Do dochodów zwrotnych zaliczamy:
kredyty i pożyczki,
obligacje.
Fundusze z UE są to dochody bezzwrotne.
Wyróżniamy m.in. Fundusze przedakcesyjne i strukuralne.Do funduszy przedacesyjnych zaliczany:
PHARE (Polish Hungary Assistance for Restructuring their Economies)
Program PHARE był największym z funduszy przedakcesyjnych, z których korzystały państwa Europy Środkowej i Wschodniej. Rozpoczął działanie na mocy Rozporządzenia Rady Unii Europejskiej z 1989r., gdzie określone zostały podstawy prawne funkcjonowania, formy pomocy oraz zasięg terytorialny. Początkowo program PHARE wspierał przemiany gospodarcze i społeczne w Polsce i na Węgrzech. Szczególny nacisk kładziono na rozwój sektora prywatnego. W miarę upływu lat PHARE rozrastał się, zwiększając obszar swojego działania zarówno kompetencyjnie jak i terytorialnie. W budżecie Unii na lata 2000-2006 wysokość funduszy została ustalona na sumę 1,56 mld euro rocznie dla wszystkich krajów.
Dla Polski z tego funduszu było przeznaczone 6 mld zł ale zostało wykorzystane tylko 30%.
ISPA (Instrument for Structural Policies for Pre-Accession)
Program ISPA został stworzony na wzór działającego w niektórych krajach unijnych Funduszu Spójności. W ramach programu wspieranoinwestycje w zakresie ochrony środowiska oraz transportu.Składany projekt powinien być na tyle duży, by jego realizacja wywarła znaczący wpływ na rozwój gospodarczy. Dlatego przyjęto, że koszt jednego przedsięwzięcia nie może być niższy niż 5 mln euro. W praktyce państwa zgłaszały projekty o wartości 20-40 mln euro. Szczegóły finansowania poszczególnych inwestycji musiały być zgodne z rządowymi strategiami wykorzystania programu .Budżet ISPA określa się na poziomie 1,04 mld euro rocznie w okresie od roku 2000 do 2006. Według wytycznych Komisji Europejskiej wielkość wspracia dla Polski z tego funduszu jest określana w przedziale 30-37% (312 - 384,8 mld euro rocznie) z przeznaczeniem na sektor ochrony środowiska i transportu w równej wysokoś
SAPARD (Special Accession Programme for Agriculture and Rural Development)
Program SAPARD został uruchomiony ze względu na niedostatecznie szybki rozwój gospodarczy na obszarach wiejskich wszystkich państw kandydujących.
Ze środków SAPARD finansowane były także inwestycje w rolnictwie i przemyśle spożywczym. Z programu SAPARD mogły korzystać gminy (drogi, oczyszczalnie ścieków), rolnicy (modernizacja gospodarstw rolnych), przedsiębiorstwa (dostosowanie produkcji żywności do norm UE, tworzenie nowych miejsc pracy).Budżet SAPARD przewidywał uruchomienie około 170 mln euro na pomoc przedakcesyjną rocznie. Polsce przysługiwały pieniądze za rok 2000 i 2001, w związku z tym wysokość środków przypadających na 2002r. Wynosiła ponad 300 mln euro.
Celem funduszy strukturalnych jest wyrównanie poziomu życia we wszytkich krajach UE. Główna zasadą korzystania z funduszy strukturalnych jest zasada , jeżeli PKB w danym kraju UE nie przekracza 75% średniej PKB całej UE wówczas państwo może w całości z tych funduszy korzystać.
Polska jest jednym z najbiedniejszych krajów UE oprócz Rumunii i Bułgarii.
25. Programy operacyjne UE w latach 2007-2013;
Pomoc strukturalna Unii Europejskiej będzie realizowana na podstawie dokumentu strategicznego - Narodowej Strategii Spójności. Realizacja kluczowych zagadnień NSS odbędzie sie przy pomocy następujących programów operacyjnych (PO):

PO Infrastruktura i środowisko %u2013 jego celem jest wspieranie rozwoju infrastruktury regionu przy jednoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska naturalnego. Na realizację tego programu w latach 2007-2013 zostaną przeznaczone środki w wysokości ponad 36 mld Euro.

PO Innowacyjna Gospodarka %u2013 jego celem jest wspieranie innowacyjnych przedsiębiorstw, jednostek naukowych i instytucji okołobiznesowych. Dofinansowywane będą projekty, które dzięki zastosowaniu innowacyjnych technologii przyczyniają sie do rozwoju przedsiębiorstw, a tym samym do umacniania polskiej gospodarki na arenie międzynarodowej. Łączna suma przeznaczona na realizację tego programu w latach 2007-2013 wyniesie około 9.7 mld Euro.

PO Kapitał Ludzki %u2013 program ten skupi się na przedsięwzięciach związanych z utrzymaniem zatrudnienia, wspieraniem rozwoju możliwości adaptacyjnych przedsiębiorstw, zapewnieniem wysokiego poziomu oświaty, podnoszeniem kwalifikacji zawodowych ludności (w tym administracji państwowej). Łączna pula środków na ten program wyniesie około 11.4 mld Euro.
PO Rozwoj Polski Wschodniej- programem objęte są nastepujące województwa: lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świetokrzyskie i warminsko-mazurskie.Głównym celem jest stworzenie odpowiednich warunków, które pozwolą przyspieszyć tempo rozwoju Polski Wschodniej.
PO Pomoc Techniczna-celem programu jest wsparcie procesu wdraznia poszczególnych funduszy poprzez dostarczenie środków i narzędzi potrzebnych do realizacji zadań funduszu. Łączne nakładay na realizację PO PT wynoszą 254 mln Euro.
PO Europejska Współpraca Terytorialna- jego celem jest wspieranie projektów międzynarodowych na terenie Wspólnoty. Program bedzie realizowany w ramach trzech typów programów: współpracy transgranicznej, transnarodowej i miedzynarodowej, Środki jekie przeznaczyła na ten cel UE wynoszą 7.75 Euro, z czego Polska może liczyc na 557.8 mln Euro.
PO Rozwój Obszarów Wiejskich %u2013 celem programu jest wsparcie rozwoju rolnictwa w zakresie poprawy konkurencyjności gospodarki rolnej, stanu środowiska naturalnego oraz warunków życia ludności wiejskiej. Łączna suma środków przeznaczonych na realizację programu wyniesie ok. 13 mld Euro.

PO Zrównoważony Rozwój Sektora Rybołówstwa i Przybrzeżnych Obszarów Rybackich - celem programu jest wsparcie rozwoju sektora rybnego i poprawa konkurencyjności polskiego rybołówstwa i przetwórstwa rybnego. Suma środków przeznaczonych na realizację programu z Europejskiego Funduszu Rybackiego wyniesie 600mln Euro.

16 Regionalnych Programów Operacyjnych %u2013 na podstawie dokumentów przygotowanych przez przedstawicieli władz samorządowych zostały przygotowane programy dotyczące rozwoju regionalnego (po jednym dla każdego z 16 województw). Na realizację 16 programów przeznaczone są środki w wysokości ok. 15.9 mld Euro.

26. Możliwości finansowania przedsięwzięć samorządów terytorialnych z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013;
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 będzie realizowany na terenie całego kraju. Podstawą realizacji jego założeń strategicznych są działania na rzecz rozwoju obszarów wiejskich w ramach czterech osi priorytetowych:
Oś1.Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego;
Oś2.:Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich;
Oś3.: Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej;
Oś4.:Leader.
Wszystkie te działania będą współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz ze środków krajowych przeznaczonych na ten cel w ustawie budżetowej. Na finansowanie PROW przewidziano ok. 15,2 mld euro, z czego 11,7 mld to środki unijne, natomiast 3,4 mld euro to środki z krajowego budżetu. Beneficjenci funduszu to ludność wiejska oraz jednostki samorządu terytorialnego.
Każdej z czterech osi priorytetowych przyporządkowano odpowiednie instrumenty polityki rozwoju obszarów wiejskich.
Oś priorytetowa 1 (gospodarcza) obejmuje m.in następujące działania:
szkolenia zawodowe i akcje informacyjne dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie
ułatwienie startu młodym rolnikom
renty strukturalne
modernizacja gospodarstw rolnych
zwiększenie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej
poprawianie i rozwijanie infrastruktury z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa]
wdrażanie programów jakości żywności
wspieranie grup producentów w zakresie działalności informacyjnej i promocyjnej dla produktów objętych programami jakości żywności
wspieranie grup producentów rolnych
korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów
Oś priorytetowa 2 (środowiskowa) obejmuje m.in następujące działania:
wspieranie działalności na obszarach górskich i innych o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW)
płatności dla obszarów NATURA 2000 oraz związanych z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej (2000/60/WE)
program rolnośrodowiskowy
zalesianie gruntów rolnych i innych niż rolne
odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy i wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych
Oś priorytetowa 3 (społeczna) obejmuje m.in następujące działania:
różnicowanie kierunku działalności nierolniczej
podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej
odnowa rozwoju wsi
tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw
Oś czwarta Leader:
Lokalne Strategie Rozwoju
Współpraca międzynarodowa i międzyregionalna
Nabywanie umiejętności, aktywizacja i koszty bieżące lokalnych grup działania.
27. Podstawy prawne gospodarki komunalnej w Polsce
- ustawa o samorzadzie powiatowym i wojewódzkim z 05.06.1998r. ,
- ustawa o samorządzie gminnym z 08.03.1990r.,
- konstytucja RP z 1997r.
-ustawa z 26.11.1998r. O dochodach jednostek samorzadu terytorialnego w latach 1999 i 2000.
- ustawa o finansach publicznych pierwotnie z 1998r., nowa jest z 30.06.2005r.
- ustawa 05.01.1998r., o prawie budżetowym.
28. Pojęcie gospodarki komunalnej
Gospodarka komunalna to całokształt realizacji działań podmiotu, który ma służyc realizacji zadan o charakterze użyteczności publicznej.
Pojęcie prawne gospodarki komunalnej mówi że , polega ona na wykorzystaniu poprzez JST zadań własnych o charakterze użyteczności publicznej w celu zaspakajania zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej, co oznacza, że gosp.komunalna dotyczy tylko zadan własnych JST, nie dotyczy zadań zleconych przez administrację rządową.
29. Zadania samorządu terytorialnego a wykonywanie gospodarki komunalnej
30. Praktyczne przykłady podmiotów gospodarki komunalnej
31. Formy organizacyjno-prawne prowadzenia gospodarki komunalnej