Rola chemii w naszym życiu

Samo słowo „chemia” budzi w ludziach niechęć, ponieważ kojarzy się tylko ze skomplikowanymi wzorami, zawiłymi równaniami reakcji, z pozoru zupełnie niepotrzebnymi definicjami, a jest inaczej.
Rola chemii w naszym życiu jest nie do przecenienia. Wszystko co nas otacza jest „z czegoś zrobione”, a to są właśnie substancje chemiczne.

Na sam początek trzeba wspomnieć o zastosowaniu chemii w medycynie:
- chemioterapia - stosowana w walce z nowotworami (jako środek bezpośrednio zwalczający chorobę)

- środki dopingujące – pobudzające komórki mózgowe. Po ich zażyciu następuje przypływ sił. Pomagają one w osiągnięciu sukcesu sportowego, ale mogą wywołać ciężką chorobę, a nawet śmierć.(np. sterydy, środki anaboliczne)

- witaminy - substancje niezbędne do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Najważniejsze:
A- reguluje stan skóry i wzmacnia wzrok
B – wspomaga system nerwowy i odpornościowy
C – podnosi odporność organizmu
D – wzmacnia żeby i kości
E – wspomaga pracę serca
K – wspomaga krzepliwość krwi

Niektóre z nich są produkowane chemiczne, co jednoznacznie wskazuje na pozytywne skutki produkcji.

- farmacja:
- leki – najważniejsze zastosowanie chemii. Są to związki chemiczne pochodzenia mineralnego, roślinnego, zwierzęcego lub otrzymane na drodze syntezy chemicznej. Służą poprawie zdrowia człowieka.
Środek jak najbardziej potrzebny, niestety spożywany w nadmiernych ilościach zamiast leczyć – szkodzi.

Chemia w przemyśle spożywczym
Produkty chemiczne znalazły szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym jako środki konserwujące i ulepszacze żywności nadające kolor, smak, aromat oraz przedłużenie terminu ważności. Dzieli się je głównie na :
- barwniki
- konserwanty
- emulgatory, zagęstniki
- antyutleniacze

Te z kolei dzieli się ze względu na pochodzenie:
- naturalne – bezpośrednio z produktów
- identyczne z naturalnymi tzn. syntezowane przez człowieka, ale o identycznej strukturze chemicznej do związków naturalnych
- sztuczne – nieodpowiadające strukturze związkom występującym naturalnie.

Rozpatrując potencjalna szkodliwość trzeba powiedzieć, że masowa produkcja żywności nie jest praktycznie możliwa bez dodatków chemicznych. Wbrew powszechnym opiniom syntetyczne dodatki do żywności są bezpieczniejsze od tych naturalnych. Człowiek w ciągu roku spożywa średnie 2 kg tych dodatków i jakiekolwiek zagrożenia są sprawą dyskusyjną. Wszystkie dodatki na liście E są przebadane i uważane za bezpieczne. Jedynym zagrożeniem jest kontakt z wieloma dodatkami w stężeniach większych niż w naturalnych produktach, który może powodować alergię.

Charakterystyczne dodatki do żywności:

- ksylitom E967 – gumy do żucia
- mannitol E421 –gumy do żucia
- Aspartam E951 - słodziki
- kwas ortofosforowy – rozpuszczający szkliwo- w coca-coli (np. E338, E340a, E340b)

Oraz mogące mieć wpływ rakotwórczy:
- azotan III potasu E249 (np. wędliny)
- azotan III sodu E250 (np. wędliny)
- azotan V sodu E251 (np. sery topione)

Kolejnym przemysłem, w którym chemia znalazła zastosowanie to przemysł kosmetyczny:

Kosmetyka jest dziedziną działalności człowieka, służąca zaspokajaniu potrzeb estetycznych i zdrowotnych.

Można ją podzielić na trzy działy: 

- dekoracyjna – upiększanie ciała
- lekarska – przywracanie urody ciała
- pielęgnacyjną – środki myjące i pielęgnujące ciało

Trudno w tym przypadku mówić o każdym składniku chemicznym w kosmetykach, ponieważ kosmetyki to sama chemia. Należy tylko wspomnieć dla zobrazowania o niektórych właściwościach i zastosowaniach pierwiastków czy danych związków.

Niektóre z nich:
- cynk- działa bakteriobójczo, wzmacnia włosy i skórę
- siarka – dezynfekuje i działa przeciwgrzybicznie (np. środki na grzybicę , przeciw łupieżowe)
- węgiel – tusze, kredki, szminki
- tlenki – mają działanie odbijające promienie słoneczne i chłonne (np. tlenek glinu, cynku, tytanu – kremy do opalania, antyprespiranty)
- zasady – głównie można je znaleźć w mydłach, środkach piorących, pastach (np. amoniak, wodorotlenek sodu, potasu)
- kwasy – znalazły zastosowanie w zabiegach leczniczych, czy środkach do dezynfekcji (np.kwas borowy, siarkowodór)
- sole – kosmetyki nawilżające, środki pieniące, depilatory (np. mleczan sodu, siarczek wapnia)
- alkohole - głównie wody zapachowe, środki nawilżające (np. etanol, gliceryna)
- ketony – substancje zapachowe, lakiery, zmywacze, odżywki

Pożyteczność kosmetyków jest bezdyskusyjna, należy jednak stosować je z umiarem.

Trudno sobie też wyobrazić funkcjonowanie wielu dziedzin naszego życia bez tworzyw sztucznych, z których wykonanych jest wiele przedmiotów użytku codziennego.

Najbardziej znanymi są:
- polietylen – folie, opakowania, izolacja kabli, art. gospodarstwa domowego, butelki
- polichlorek winylu:
PCW twardy- beczki, pudła, słoiki
PCW miękki – obrusy, ubrania, rękawiczki, opakowania przemysłowe i spożywcze.
- polistyren – przedmioty galanteryjne, kubki, talerze, grzebienie, guziki, przerabia się go również na styropian. Tworzywa te nadają się do produkcji kafelków.
- różne włókna syntetyczne – długie, cienkie, zastępujące wełnę, bawełnę i jedwab
- tworzywa gumo - podobne - kauczuki, wykorzystywane do produkcji gum np. opon samochodowych

Chemia stała się również „zbawienna” dla rolnictwa. Mowa tu o nawozach sztucznych, które dzielimy na bezpośrednie i pośrednie. Te pierwsze zawierają substancje przyswajalne bezpośrednio przez rośliny, natomiast te drugie zawierają substancje, które mają polepszyć właściwości chemiczne, fizyczne i biologiczne gleby. Wszystkie są związkami chemicznymi otrzymanymi sztucznie lub pochodzenia naturalnego.

Wyróżniamy nawozy:
- azotowe
- fosforowe
- potasowe
- mieszane

Ze względu na zapotrzebowanie roślin w fosfor, potas, magnez, siarkę, wapń i żelazo nawozy sztuczne trzeba zaliczyć do pozytywnych stron chemii w rolnictwie, niestety mają mały przysłowiowy minus, którym jest spadek jakości walorów danych roślin.

Wszelkiego rodzaju używki to również chemia. W tej dziedzinach nie można mówić o pożyteczności, ponieważ używki szkodzą i wyniszczają.
Każdy kieliszek wódki, wypalony papieros ,skręt czy wstrzyknięty narkotyk to dla ludzkiego organizmu potężna dawka toksycznych związków chemicznych.

Papierosy – to nic innego jak drobny tytoń uformowany w walce owinięte bibułą, służące do palenia przez wdychanie dymu. Dym papierosowy zawiera wiele rakotwórczych substancji, dlatego palenie szkodzi zdrowiu. Te składniki to m.in. aceton (składnik farb i lakierów), amoniak ( detergent czyszczący), arsen (trutka na szczury odpowiedzialny za raka skóry, wątroby, przełyku i oskrzeli), butan (zawarty w benzynie), cyjanowodór, formaldehyd (składnik syntetycznych dywanów), polon (radioaktywny pierwiastek), smoła, tlenek węgla, fenol.

Palenie papierosów powoduje postępującą degeneracje ciała m.in.:
Utratę włosów, kataraktę, wiotczenie, marszczenie i przebarwienia skóry, utratę słuchu, raka skóry, próchnice zębów, rozedmę płuc, osteoporozę, choroby serca i układu krążenia, owrzodzenie żołądka, ryzyko poronienia, degen plemników, choroba Burgera, nowotwory złośliwe.

Alkohol – najważniejszym przedstawicielem jest etanol, otrzymywany przez fermentację alkoholową glukozy, zachodzącą za pomocą drożdży. W jej wyniku otrzymuje się 15-18% roztwór, który po destylacji jest tzw. Spirytusem rektyfikowanym (96 % etanolu i 4 % wody)

W zależności od spożytej dawki powoduje ożywienie, podniecenie, zaburzenia mowy i ruchu. Dawka 6-8 g na 1 kg jest śmiertelna. Długie i nadmierne spożywanie prowadzi do uzależnienia, dlatego jest szkodliwy.

Jeszcze bardziej toksyczny jest alkohol metylowy, który powoduje silne zatrucie i utratę wzroku, a w większych dawkach prowadzi do śmierci. Oba alkohole są podobne co powoduje tragiczne skutki pomyłki.

Ta używka ma również dobre strony. W umiarkowanych ilościach dobrze wpływa na układ moczowy (szklanka piwa), krwionośny, serce, ciśnienie (lampka wina). Jedynym warunkiem pozytywnej strony jest nie palenie tytoniu, co zwiększa właściwości „lecznicze”.

Narkotyki- substancje pochodzenia roślinnego, ewentualnie otrzymane syntetycznie, które zamieniają wrażliwość układu nerwowego na bodźce zewnętrzne i wewnętrzne.
Narkomania to patologiczne zjawisko społeczne – uzależnienie spowodowane krótszym lub dłuższym zażywaniem leków przeciwbólowych , narkotycznych, uspokajających, psychotropowych. Charakteryzuje się koniecznością przyjmowania środka odurzającego z tendencją do stałego zwiększania dawki oraz fizycznym i psychicznym uzależnieniem. Zaprzestanie zażywania powoduje przykre doznania abstyntecyjne, prowadzone w skrajnych przypadkach do zejścia śmiertelnego. Przykłady tych używek : heroina, morfina, amfetamina, marihuana.