Grupą etniczną nazywamy taką społeczność, której wspólnota jest ściśle związana z danym obszarem przez nią zamieszkiwanym. Grupa etniczna cechuje się świadomością odrębności językowej, czasem również odrębności ekonomicznej. Poszczególne grupy etniczne lokują swoją ideologiczną i prywatną ojczyznę na obszarze zamieszkiwanego przez nich państwa. Mniejszość narodowa to natomiast taka grupa etniczna, która została osiedlona na terenie jakiegoś państwa w wyniku zaistnienia pewnych zdarzeń historycznych. Mogły być to przesunięcia granic na mocy porozumień między państwami lub poprzez zagrabienie siłą jakiś ziem. Przyczyną mogły być również wysiedlenia lub migracje. Ludność należąca do poszczególnych mniejszości narodowych deklaruje przeważnie inną narodowość, niż pozostała większość mieszkańców tego kraju. Narodowość cechuje indywidualne odczucia każdego człowieka. Często wyraża związek człowieka z jego przynależnością kulturową lub też niejednokrotnie genealogiczną, czyli wynikającą z narodowości rodziców. Deklaracja za określona narodowością jest oparta na subiektywnych odczuciach każdej jednostki.
Przed II wojną światową Polska była krajem wieloetnicznym. Na naszych ziemiach mieszkali przedstawiciele co najmniej kilkunastu narodowości. Najliczniejszą grupę stanowili Ukraińcy (10,1%), dalej Żydzi (8,6%) i Łemkowie (3,8%).
Spis narodowy przeprowadzony w maju 2002 roku wskazał na spora różnorodność narodowości na obszarze granic Polski. Wśród deklarowanych narodowości wyróżniłem trzy:
Narodowość ukraińska
Ukraińcy to mniejszość narodowa, licząca sobie ponad 27 000 osób. W wyniku przeprowadzonej w 1947 r., przez ówczesne władze komunistyczne, akcji "Wisła", ludność ukraińska, zamieszkująca tereny południowo - wschodniej Polski, została przesiedlona na tereny Polski północnej i zachodniej. W efekcie największe skupiska mniejszości ukraińskiej znajdują się na terenach województw: warmińsko - mazurskiego, zachodniopomorskiego i dolnośląskiego. Części Ukraińców udało się jednak uniknąć przesiedlenia z rodzimych terenów, a części pozwolono na powrót w 1956 roku. Stąd też skupiska mniejszości ukraińskiej -w województwie podkarpackim i małopolskim.
Mniejszość ukraińska posiada własnych przedstawicieli we władzach samorządowych, głównie w województwie warmińsko-mazurskim, gdzie na różnych szczeblach zasiada około 50 radnych pochodzenia ukraińskiego (łącznie z przewodniczącym sejmiku województwa). Aktywnym działaczem Związku Ukraińców w Polsce jest były sekretarz generalny Unii Wolności i poseł na Sejm RP w latach 1993-2001 Mirosław Czech. Dane statystyczne dotyczące edukacji w ostatnim dziesięcioleciu wykazują nieznaczną tendencję wzrostową liczby placówek szkolnych i uczniów pochodzenia ukraińskiego. Według badań GUS nauczanie języka ukraińskiego jako języka mniejszości prowadzone jest w 113 placówkach. Natomiast liczba uczniów waha się w granicach 2 - 3 tys. Wzrasta również liczba ukraińskich nauczycieli.
Łemkowie
Wg ostatniego spisu powszechnego z 2002 w Polsce żyje ok. 6 tysięcy Łemków, z czego około dziesięciu procent mieszka na Łemkowszczyźnie. Do Polski przyjeżdżają Łemkowie z wielu krajów na różnego rodzaju festiwale, gdyż mają silne poczucie odrębności. Sami Łemkowie szacują swoją liczbę na dziesięciokrotnie większą niż w spisie, czyli około 60 tys. Podobne wyniki uzyskały inne mniejszości etniczne, tzn. 10 razy mniejsze liczby od szacunkowych danych.
Najbardziej uznaną w Polsce teorią powstania tej grupy etnicznej, posiadającej własny język, własną kulturę i obyczaje, jest teoria tzw. migracji wołoskich. Zakłada ona, iż począwszy od XII wieku wzdłuż głównego grzbietu Karpat, z terenów dzisiejszej Rumunii rozpoczęła się wędrówka pasterzy wołoskich (kolonizacja wołoska). Ludność ta mieszała się po drodze z ludami ruskimi zamieszkującymi tereny dzisiejszej Ukrainy przejmując i adaptując ich religię i kulturę.
Żydzi
Łemkowie to mniejszość narodowa ich liczebność na terenie Polski wynosi około 10 - 15 tysięcy osób. Ta mniejszość nigdy nie była traktowana jak równa innym. Od zawsze byli prześladowani. Sytuacja nieco uległa poprawie w 1919 roku, kiedy to na konferencji w Paryżu ustanowiono prawa dla mniejszości narodowych. Nie na długo to jednak się zdało, gdyż od 1933 roku III Rzesza rozpoczęła działania zmierzające do całkowitego wyniszczenia tego narodu. Na obszarze Niemiec, Włoch, Austrii, Rumunii, Węgier, ówczesnych Czech i Słowacji wprowadzono ustawy antyżydowskie i odebrano Żydom prawa obywatelskie. Po wybuchy II wojny światowej naziści pokazali swoją siłę i ujawnili wszystkie zamiary, jakie mieli wobec tego narodu. Najpierw zamknięto Żydów wraz z całymi rodzinami w gettach, czyli specjalnie wydzielonych i odgrodzonych częściach miasta. Potem rozpoczęła się masowa zagłada Żydów w zbudowanych niemal w całej Europie obozach koncentracyjnych, gdzie wywożono Żydów z gett. W wyniku tych działań zginęło przeszło 6 mln Żydów. Były to poważne straty dla kultury i aspektów duchowych tego narodu. Dziś ziemie polskie zamieszkują głownie ludzie starsi pochodzenia żydowskiego. Młodzi natomiast są przeważnie członkami Polskiej Unii Studentów Żydowskich. Są oni autorami wielu programów promujących kulturę Żydowską i wraz z władzami ośrodków kulturalnych w Krakowie, Warszawie i Wrocławiu starają się przekazać swoje wartości innym. Obecnie największą akcją jest Festiwal Kultury Żydowskiej, który odbywa się na krakowskim Kazimierzu, który był niegdyś dzielnicą żydowską już od XIV wieku, kiedy to Jan Olbraht postanowił przenieść Żydów z Krakowa na Kazimierz (wówczas stanowiący podkrakowską wieś). Znajduje się tam stara synagoga z końca XV wieku. Jest to najcenniejsza i najstarsza synagoga, przy której znajduje się cmentarz Remuh. Co roku na Kazimierz ściągają rzesze Żydów z całego świata, by razem się modlić i podtrzymywać tradycje i więzi. Kraków rozbrzmiewa wówczas muzyką żydowską. Na cmentarzu Remuh znajduje się grób rabina Remuh, który jest miejscem pielgrzymek ortodoksyjnych żydów.