Obraz rewolucjonistów i arystokratów w dramacie Zygmunta Krasińskiego pt. "Nie Boska Komedia".

Wiek XIX zapisał się na kartach historii, jako okres walk na tle klasowym. Wielka Rewolucja Francuska, której początek datujemy na rok 1789, rozpoczęła nowy okres w dziejach Europy. Wraz ze zburzeniem Bastylii przez wzburzoną ludność Paryża, destrukcji uległa feudalna utopia, którą kreowali arystokraci. Zygmunt Krasiński, pisząc w 1833 roku utwór pt. ?Nie-Boska Komedia?, przedstawił obraz zarówno arystokratów jak i rewolucjonistów w obliczu zmiany porządku społecznego na świecie.

Obóz arystokratyczny reprezentowali szlachcice, hrabiowie oraz książęta. Autor utworu, mimo swojego szlacheckiego pochodzenia, patrzy obiektywnie na te najbardziej wpływowe w hierarchii społecznej klasy. W wyniku czego czytelnik otrzymuje trafną, głęboką i właściwą analizę wyżej wspomnianej grupy społecznej. Pisarz zarzuca arystokracji wszystkie cechy typowe dla klas zdegenerowanych i zamierających oraz podkreśla zbrodnie, których dopuściły się na przestrzeni wieków osoby szlachetnie urodzone. Pod adresem elit społecznych kierowane są oskarżenia o próżność, małość i tchórzostwo na polu walki. W obliczu klęski arystokraci załamują się szybko, żądają od Hrabiego układów z rewolucjonistami.

Myślą tylko o ratowaniu, są podli, pozbawieni godności osobistej. Krasiński, krytykując arystokrację jednocześnie wymienia jej zalety. Sprawia to, iż osoba czytająca uzyskuje obraz zróżnicowany, pozbawiony tendencyjności. Hrabia Henryk, główny bohater utworu, staje w obronie wartości reprezentowanych przez jego klasę. W czasie rozmowy z przywódcą obozu rewolucjonistów podkreśla znaczącą rolę arystokratów na świecie. Według niego elity społeczne od lat broniły granic państw, wiary katolickiej, tradycji oraz przyczyniały się do kultywowania kultury i rozwoju duchowego społeczeństwa.

Poeta ukazuje w scenie finałowej dramatyczną ilustrację Hrabiego, który zadaje pytanie retoryczne swoim współbratymcom :
"A ty czemu uściskałeś poddanych ?
A ty czemu wiek młody przepędziłeś na kartach ?
(...)Ty się podliłeś wyższym, gardziłeś niższymi?"

Pytania, utrzymane w formie oskarżeń, pokazują najdobitniej plugawy i zakłamany charakter arystokracji. Hrabia Henryk, tragiczny idealista, oszukany przez kompanów ostatecznie popełnia samobójstwo.

Rewolucjoniści w utworze Zygmunta Krasińskiego utożsamiają robotników, rzemieślników i chłopów. Artysta wskazuje na głód i nędze, jako rzeczywiste powody wybuchu rewolucji. Wyzysk społeczeństwa, połączony z utratą godności ludzkiej, doprowadza do konieczności całkowitych zmian. Ważny fragment dramatu stanowi opis rewolucjonistów. Pisarz przedstawia demokratów, z Pankracym na czele, stronniczo, a zarazem krzywdząco. W oczach autora rewolucja jawiła się jako nieuchronny i nieunikniony czynnik historyczny, który prowadził wyłącznie do zniszczenia.

Według pisarza społeczna rewolta nie mogła stworzyć nowego świata, ponieważ powstała na nienawiści i zemście. Przekonania poety doprowadziły do powstania tendencyjnego obrazu rewolucjonistów. Demokraci w oczach pisarza to bezideowa, pozbawiona skrupułów ciżba ludzka, która swoim statutowym celem ustanowiła grabież i rozpustę. Zdaniem Zygmunta Krasińskiego niewielki odsetek osób biorących udział w zbiorowym przewrocie ma pojęcie o ideach jej przyświecających, tj. budowaniu nowego świata. Z wizerunkiem ogółu kontrastuje sylwetka przywódcy przewrotu : Pankracego. Wódz uosabia mądrość i żelazną wolę. Ponadto Pankracy odczuwa wyższość, nad masami ludności, które uczestniczą w rewolcie. Ostatecznie dyktator, podobnie jak hrabia, ulega klęsce.

Droga przez obóz rewolucjonistów, pokonana przez Hrabiego Henryka stanowi wyraźnie odniesienie do ?Boskiej Komedii? Dantego wraz z jego wyprawą w głąb piekła. Hrabia, niczym Dante pokonuje kolejne czeluście ludzkiego piekła, które zostało zbudowane przez pijaną masę ludzką.

Towarzysząc arystokracie, mijamy pozbawiony świadomości narodowej motłoch, który oddaje się pogańskim praktykom. Ogarnięci szałem zabijania rewolucjoniści burzą kościoły i kaplice. Wśród pijanych rzeźników, odnajdujemy wizerunek kobiet wyzwolonych ? poligamistek seksualnych.

Jednostronny obraz rewolty urozmaicony jest ponadto sylwetką oficera, który pragnie wykorzystać przewrót społecznościowy, jako trampolinę dla własnej kariery. Całkowite zburzenie porządku feudalnego wykorzystują także Żydzi, pragnący utworzenia własnego państwa.

Zygmunt Krasiński stworzył katastroficzny obraz rewolucji. Według pisarza, powszechny przewrót społeczny stanowi przykład zjawiska totalnego, absolutnego, obejmującego swoim niszczycielskim działaniem wszystko wokół. Autor ,,Nie-Boskiej Komedii? konfrontuje obiektywną ilustrację arystokracji z stronniczym i kłamliwym wizerunkiem rewolucjonistów. Pojedynek tych dwóch światów kończy się pozorną klęską dla obu. Pozorną, albowiem artysta utrwalił swoje dzieło w konwencji otwartej. Niejasność zakończenia zmusza czytelnika do wypracowania własnego, nieskrępowanego przesądami klasowymi autora, zdania.