Maria Konpnicka, pisała także pod pseudonimem Jan Sawa. Oprócz tego, że była poetką pisała też nowele, utwory dla dzieci i młodzieży, była tłumaczką, publicystką , krytykiem.
W swoim życiu wiele podróżowała, była współorganizatorką wielu protestów.
Jej utwory stały się ważnymi zjawiskami w literaturze okresu i bodźcem ostrych dyskusji ideowych. W swych wierszach nawiązywała do światopoglądu romantycznego, inspirowała się wzorcami romantycznej poetyki. Charakterystyczne dla Konopnickiej było łączenie romantycznego buntu przeciw więzom ograniczającym rozwój jednostek i społeczeństw, obrony praw wyobraźni oraz elementów folkloru. Ponadto poetka starała się nadać poezji różne kształty: prometejski i wieszczy, niekiedy perswazyjno-wychowawczy, w niektórych zaś utworach posługiwała się reportażową wiernością wobec realiów. Niektóre jej utwory, szczególnie te z początków twórczości, stylizowane są na pieśni ludowe. Później pojawiły się nawiązania do dzieł kultury europejskiej, biblii, romantyzmu a także współczesnej poetyki symbolizmu . Konopnicka starała się poruszać także tematy trudne: nędzę, ciemnotę i demoralizację, całkowite wywłaszczenie jednostki z jej ludzkich praw i możliwości rozwoju duchowego panujące w nizinach społecznych.
Chyba najbardziej znanym utworem Konopnickiej jest Rota. Wiersz zaczynający się od słynnych słów: Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród. W tym utworze Konopnicka składa przysięgę na wierność swojej ojczyźnie. Nawołuje naród do walki o niepodległość i o wiarę. Wiersz ma wymowę patriotyczną ale i kulturową. Według poetki istnieje bowiem więź między tradycją niepodległościową i wiarą chrześcijańską. Stąd też bierze się refren: "Tak nam dopomóż Bóg". W pierwotnym zamierzeniu wiersz był protestacyjną odpowiedzią na ustawę rządu pruskiego o przymusowym wywłaszczeniu Polaków z ziemi. Wkrótce jednak stał on się hymnem narodowym, jednoczącym i wyrażającym patriotyczne uczucia w najtrudniejszych okresach narodowej historii.