Globalizacja

Globalizacja - Pojęcie ?globalizacja? pojawiło się po raz pierwszy w Niemczech w 1953 roku w gazecie "Frankfurter Allgemeine Zeitung". Jak podkreślają świadkowie, w ciągu nocy termin ten, mimo swej nieokreśloności, uróśł do rangi najbardziej palącego zagadnienia. Po raz kolejny pojęcia "globalizacja" użyto w The Economist w roku 1959 .Wyrażone ono zostało w kontekście ekonomicznym, a konkretniej chodziło o ?wzrost zglobalizowanej ilości importowych samochodów?. Już dwa lata później pojęcie to znalazło się w słowniku Webstera w 1961 roku wcześniej używany był termin "globalny" o ekologicznych i społeczno-ekonomicznych konotacjach.
Globalizacja jest pojęciem używanym aby opisać zmiany w społeczeństwach i gospodarce światowej, które wynikają z gwałtownego wzrostu międzynarodowej wymiany handlowej i kulturowej. Opisuje zwiększenie wymiany informacyjnej, przyspieszenie i spadek cen transportu, a także wzrost handlu międzynarodowego oraz inwestycji zagranicznych spowodowanych znoszeniem barier oraz rosnących współzależności między państwami. W ekonomii termin ten oznacza głównie zjawiska związane z liberalizacją wymiany handlowej lub ?wolnym handlem?. W szerszym znaczeniu odnosi się do rosnącej integracji i współzależności między jednostkami działającymi globalnie, czy to na platformie społecznej, politycznej czy ekonomicznej.
Rys historyczny
Ponieważ termin ten ma wiele znaczeń, różne też są podejścia do jego historii. W ogólnym ujęciu ekonomii i ekonomii politycznej historia globalizacji to historia narastającej wymiany handlowej pomiędzy państwami, opartej na stabilnych podstawach instytucjonalnych, które pozwalają jednostkom i firmom w różnych krajach wymieniać pomiędzy sobą towary i usługi.
Proces globalizacji rozpoczął się od wielkich odkryć geograficznych, którym towarzyszyła rewolucja w komunikacji społecznej dzięki odkryciu czcionki i później prasy drukarskiej, przez co dyfuzja kulturowa mogła ulec skróceniu.
Liberalizacja doprowadziła do rosnącej specjalizacji poszczególnych państw w produkcji towarów eksportowych oraz do nacisku na zniesienie innych barier handlowych. XIX wiek jest zwany złotym wiekiem liberalizacji lub też "pierwszą epoką globalizacji". Globalizacja rozwijała się wówczas wraz z rozwojem przemysłu, a oparcie znajdowała w Pax Britannica. Teoretyczne podstawy dał jej David Ricardo w swojej pracy o przewadze porównawczej oraz Jean Baptiste Say swoim prawem ogólnej równowagi. W skrócie, argumentowano, że narody mogą skutecznie ze sobą handlować, a wszelkie chwilowe zakłócenia w popycie lub podaży automatycznie się skorygują bez ingerencji z zewnątrz. Złoty wiek pierwszej globalizacji rozpoczął się w głównych państwach uprzemysłowionych pomiędzy 1850 a 1880 rokiem, jakkolwiek kiedy dokładnie poszczególne państwa wkroczyły w ten okres rozwoju pozostaje kwestią sporną.
"Pierwsza era globalizacji" zakończyła się w okresie pomiędzy wybuchem I wojny światowej a kryzysem ekonomicznym na przełomie lat 20. i 30. XX wieku. Udział w tej erze globalizacji wzięły głównie państwa należące do "rdzenia" Europy, część europejskich krajów peryferyjnych, jak również różne europejskie kolonie w Ameryce i Oceanii. Pomiędzy tymi państwami nastąpiło złagodzenie nierówności, ponieważ towary, kapitał i praca między nimi przepływały zdumiewająco łatwo.
Nowoczesny proces globalizacji rozpoczął się po II wojnie światowej, początkowo pod auspicjami GATT, co doprowadziło do serii porozumień w celu usunięcia ograniczeń wolnego handlu. Runda "urugwajska" doprowadziła do stworzenia Światowej Organizacji Handlu czyli WTO, której celem jest pośrednictwo w sporach handlowych pomiędzy państwami. Inne dwustronne porozumienia handlowe, włączając w to traktat z Maastricht oraz Północnoamerykańskie Porozumienie Wolnego Handlu, zostały zawarte w celu redukcji ceł i barier handlowych.

W wymiarze gospodarczym globalizacja oznacza rozszerzanie się systemu kapitalistycznego na coraz większy obszar kuli ziemskiej oraz transformację lokalnych gospodarek w jeden "globalny" system. Światowa gospodarka w coraz mniejszym stopniu dzieli się na około 200 gospodarek narodowych, a w coraz większej mierze składa się z nich jako swoich współzależnych części. Globalizacja finansowa w znacznej mierze została w ostatnim ćwierćwieczu wsparta przez proces rozwoju technologii informacyjnej, który umożliwił elektroniczny przepływ środków finansowych oraz dokonywanie transakcji gospodarczych na całym świecie w czasie rzeczywistym.
Znaczący wkład w proces globalizacji wniósł również szybki rozwój międzynarodowych korporacji, które obecnie często dysponują większym kapitałem niż wartość PKB małych i średnich państw oraz w dużej mierze pozostają poza kontrolą rządów krajowych. Ten aspekt globalizacji jest również opisywany jako globalizacja produkcji.


Problemy wynikające z globalizacji
Lista problematycznych kwestii związanych z procesem globalizacji jest długa. Do najczęściej wymienianych należą:
? rozpad państw narodowych
? kwestie obywatelstwa
? migracje
? konflikty międzyrasowe i międzyetniczne
? napięcie pomiędzy prawami człowieka i obywatela
? powstanie i rozrastanie się globalnych dysproporcji, w wyniku czego znaczna część kapitału należy do niewielkiej liczby państw, stanowiących globalne centrum, a niewielka część kapitału do krajów peryferyjnych
? zanik tożsamości narodowej
? wzrost bezrobocia
? zanikanie tradycji i zwyczajów lokalnych
Często podkreśla się, że globalizacja zagraża ciągłości i autentyczności państw narodowych, ich niezależności, jak również niszczy lokalną kulturę i tradycję. Prowadzi to do powstawania i rozwoju ruchów antyglobalistycznych
Pozytywne strony procesu globalizacji
Z drugiej strony w procesie globalizacji dostrzeżono wiele pozytywnych cech. Globalizacja może prowadzić do rozwoju nowych form rządów oraz rozszerzenia demokracji na wszystkie państwa świata, a w rezultacie - do powstania nowego pokojowego systemu światowego.
Jednakże część intelektualistów uważa za błąd narzucanie systemu kapitalistycznego i demokratycznego. Globalizacja wymusza wprowadzenie i życie według standardów Zachodnich, nie patrząc czy świadomość "oswobadzanych" społeczeństw jest zainteresowana przyjęciem takiego modelu życia.
Ocena dobrych i gorszych stron globalizacji nie jest łatwa - z każdego punktu globu widać je bowiem inaczej. KORZYŚCI GLOBALIZACJI widziane oczami jej zwolenników: międzynarodowy podział pracy, rozprzestrzenianie się innowacji, swobodny przepływ idei, towarów, usług i kapitału, wzrost konkurencyjności, czyli w konsekwencji wzrost efektywności i lepsze zaspokajanie potrzeb finalnych odbiorców wszelkich dóbr. Obniżka cen dóbr konsumpcyjnych - rozwój kapitału ludzkiego - ponieważ coraz bardziej technologizujący się biznes światowy wymaga coraz więcej coraz lepszego wykształcenia. Pomoże środowisku naturalnemu - globalizacja wymusza innowacyjność, a ta oznacza mniejsze koszty, lepsze technologie, przyjazne środowisku i ludziom, inwestycji w technologie proekologiczne, energooszczędne coraz mniej ludzi w skali globalnej pracuje w wytwórczości, a coraz więcej w "czystych" usługach. Bez czynników rozwoju płynących z rynku globalnego większość krajów nie miałaby szans na rozwój. Dzięki mobilności kapitału w ciągu pół wieku nastąpił 5-krotny wzrost gospodarczy w skali planety, handel międzynarodowy zwiększył się 12-krotnie, a inwestycje bezpośrednie około 30 razy. Obrońcy globalizacji twierdzą nie bez racji, że warunki pracy w krajach najbardziej zacofanych odbiegają od tych w krajach centrum, ale biznes lokalny stwarza jeszcze gorsze. To prawda, że ludzie w biednych krajach są eksploatowani, ale dzięki napływowi kapitału setki tysięcy mają jakąkolwiek pracę. Podsumowując argumenty przemawiające za globalizacją, można zastosować retorykę Winstona Churchilla: globalizacja jest może i złą formułą na ład światowy, ale nikt nie wymyślił lepszej.