Naturalnym biegiem rzeczy jest, że człowiek rodzi się, dorasta i starzeje. Na całej swej drodze doświadcza wielu przygód, którymi chce podzielić się ze wszystkimi. Jednak najważniejszym etapem naszego życia są lata młodzieńcze, kiedy to jesteśmy ciekawi świata, nie znamy go jeszcze dobrze i dlatego doznajemy mnóstwa rozczarowań, poznając prawdziwą rzeczywistość. Wszystkie chwile naszego żywota ? te dobre i te złe ? mają wpływ na naszą osobowość. W każdej epoce zdarzenia kształtujące młodzież były różne. Dlatego też współczesne dzieci są całkiem odmienne od tych, żyjących sto, pięćset czy tysiąc lat temu. Według mnie ta odrębność przyczyniła się do tego, że dziecko stało się głównym motywem literackim, który był wykorzystywany na przestrzeni epok
W epoce renesansu utworem, który nawiązuje do dzieciństwa szczęśliwego jest cykl 19 ?Trenów? Jana Kochanowskiego. Bezpośrednim powodem ich napisania była osobista tragedia autora- śmierć jego ukochanej niespełna trzy letniej córki- Urszulki. Gdyby nie treny ogarnęłaby ją niepamięć. Treny zazwyczaj były poświęcone dostojnym i czcigodnym zasłużonym osobom np. władcom. Kochanowski jednak zadedykował je kochanej i niewinnej istotce.
Jak już wcześniej wspomniałam cykl ten poświęcony jest idealizacji Urszulki. Ukazał jej tylko pozytywne cechy. Dziewczynka została przedstawiona jako radosna, dobra, czuła i serdeczna. Zwłaszcza TREN VIII daje pełną realistyczno- obyczajowych szczegółów charakterystykę Urszulki. Poeta podkreśla jej umiejętności rozweselania rodziców, przywiązanie do matki i ojca.Jej dzieciństwo było beztroskie, sielskie, stanowiło swoistą arkadię, która przerwała nagła i przedwczesna śmierć dziewczynki.
W Epoce romantyzmu można jako przykład podać Nie Boska komedie Krasińskiego. ORCIO który był synem Henryka i Marii. Pobłogosławiony przez matkę w chwili chrztu staje się poetą, obdarzony poetyckim geniuszem chłopiec już od najmłodszych lat ma moc tworzenia poezji. To stanie się jego przekleństwem. Dar poetycki nie pozwala mu przeżyć dzieciństwa na zabawach z rówieśnikami. Jest zbyt dojrzały jak na swój wiek. Nadwrażliwy, słaby psychicznie, stoi na pograniczu świata duchów i świata rzeczywistego. Dla ojca Orcio jest powodem nieustannych wyrzutów sumienia (przypomina mu o śmierci porzuconej przez niego matki). Dziecko to jest napiętnowane poezją. Cierpi z jej powodu, a fizycznym przejawem tego cierpienia jest ślepota, na którą zapada. W romantyzmie dziecko traktowane było jako szczególnie przeznaczone do kontaktu ze światem nadprzyrodzonym, a postać ślepca w literaturze kojarzona była z niepospolitym geniuszem poetyckim. W ten sposób Krasiński w postaci Orcia koncentruje stereotypy dotyczące prawdziwego twórcy, dziecko to symbolizuje ideał poety.
W epoce pozytywizmu powstało najwięcej utworów przedstawiających problemy, losy dzieci i ich punkt widzenia na cały zewnętrzny świat. Ukazywany był obraz dziecka cierpiącego, wyzyskiwanego, pozostawionego na pastwę otoczenia. Dzieci te musiały zmagać się z przeciwnościami losu, dawać sobie radę i troszczyć się o siebie.
Dzieci pozostawione bez opieki często dokonywały czynów, których skutki były tragiczne. Przykładem takiego dziecka jest Jan w noweli Henryka Sienkiewicza ?Janko Muzykant?.
Utwór ten opowiada o chłopcu, któremu nie dawano szans na przeżycie od chwili jego narodzin, ponieważ przyszedł na świat słaby i wątły, jednak nie dana była mu śmierć. Przez całe życie był chudy z zapadniętymi piersiami i chorował z powodu niedożywienia. Był łapczywy na muzykę i wszędzie ją słyszał, a gdy podrósł to nie myślał już o niczym innym, dlatego ludzie nazwali go ?Janko Muzykant?. Chłopiec wieczorami przesiadywał pod karczmą i słuchał jak ludzie tańczyli i grali na skrzypcach. Od tamtej pory jego marzeniem było posiadanie skrzypiec. Janko czasem zakradał się pod mury dworu i przypatrywał się skrzypcom lokaja. Pewnej nocy, gdy nikogo nie było w kredensie Janek ukradł te skrzypce. Następnego dnia stał już przed sądem oskarżony o kradzież. Został skazany na chłostę. Stach, który wykonał tą karę trochę przesadzi i po kilku dniach Janek zmarł w przekonaniu, iż w niebie Pan Bóg da mu prawdziwe skrzypce. Następnego dnia państwo wrócili do dworu i rozmawiali o popieraniu talentów. Janko jest przykładem dziecka, które w dążeniu do upragnionego szczęścia próbuje stawić czoła wszelkim przeciwnościom losu. Pojmuje świat jako pewne dźwięki, które stają się dla niego całym życiem. Mały chłopiec stał się ofiarą własnych marzeń.
Kolejny utwór epoki pozytywizmu Katarynka pokazuje odkrycie sensu życia w pomocy cierpiącemu dziecku. Niewidoma dziewczynka zachorowała w szóstym roku życia.Przez kilka tygodni lażała nieprzytomna,a potem tak opadła z sił,że leżała jak martwa.Pojono ją winem i bulionami,które sprawiły,że stopniowo dochodziła do siebie.Nie potrafiła jednak odróżnić,czy jest noc czy dzień.Wtedy lekarz zbadał jej oczy i stwierdził,że dziewczynka nie widzi.Od tej pory niewidoma często myliła noc z dniem i w środku nocy budziła mamę.Nigdy nie biegała,nie śmiała się.Powoli zapominała jak wygląda świat,a przedmioty poznawała przez dotyk.Ciągle wypytywała matkę,kiedy odzyska wrok,a mama odpowiadała jej,że już niedługo.Mimo,że pozwolono jej chodzić na strych i do piwnicy,ciągle brakowało jej nowych wrażeń i tęskniła.Zmiana miejsca zamieszkania stała się dla niej nieszczęściem,gdyż nie mogła nigdzie wychodzić i nie słyszała śpiwu ptaków.Siedziała przy oknie smutna,blada i mizerna.Dopiero dżwięk katarynki sprawił,że dziewczynka rozpromnienila się.Zaczęła tańczyć po pokoju i klaskać w ręce z radości.To muzyka sprawiła,że dziewczynka zapomniała o kalectwie.
Ten utwór podobnie jak poprzednie, zaświadcza o warunkach, w jakich większość dzieci ubogich robotników czy chłopów spędza dzieciństwo. W mieście były to ponure i zimne mieszkania kamienic, ciemne, brudne i cuchnące podwórka, sąsiedztwo rynsztoków, które czasem nabierały romantycznych cech rwących rzek albo oceanów, na które chłopcy spuszczali statki z kory czy łupin orzecha. Rodzice pracujący od rana do wieczora, nie zajmowali się dziećmi. Chowała je ulica, albo pozostawały cały czas w zamknięciu, jak wspomina bohaterka Katarynki.
Przedstawione przeze mnie utwory ukazują nam życie dziecka w trzech epokach ? renesans, romantyzm i pozytywizm. W każdej z nich dzieci miały inne dzieciństwo. Powodem tego była różnica czasu, ale przede wszystkim marzenia i myśli przewodnie bohaterów i ich rodziców. Nie zawsze rodzice starali się o jak najlepszą przyszłość dla swych pociech, zależało im przede wszystkim na swej wygodzie. Tak było dawno temu, tak bywa i dziś. W dzisiejszych czasach nasi opiekunowie często się rozwodzą, nie zważając na uczucia dzieci. Nawet nie podejrzewają, jaką krzywdę im wyrządzają. Pomimo stwierdzeń, że dzieciństwo jest beztroskie, to nie byłabym tego tak pewna. Im jesteśmy młodsi, tym mniejsze problemy są dla nas kłopotem. Te zaś są bardzo łatwe do rozwiązania dla trochę starszych osób. To dlatego dorośli często śmieją się z naszych ?błahych? zmartwień, czym ranią nas bardzo. Potem dziwią się, że nie chcemy im się zwierzać, a robimy to najbliższym znajomym. Odpowiedź na to jest prosta ? nasz rówieśnik zrozumie nas dużo lepiej, niż całkiem zatroskany swymi problemami człowiek. Autorzy opisujący dzieci rozumieją to, co one czują. Starają się to przedstawić w książkach dla dzieci, aby nie czuły się samotne, oraz w powieściach dla dorosłych, wzywając tym samym rodziców do zrozumienia kłopotów, nawet tych ?niepoważnych?, swych dzieci. To dlatego motyw młodzieży i ich życia podejmowany jest w literaturze wszystkich epok