Odkrycia Geograficzne

Odkrycia Portugalskie

Panowanie króla Jana I - wielkiego mistrza zakonu rycerskiego Avis (od nazwy miasta) i założyciela dynastii awiskiej, która panowała do 1580 r.
Zdobycie Ceuty w 1415 r. ( portu na brzegu afrykańskim)
Henryk Żeglarz 1394 - 1460 r.
Syn króla, nigdy nie panował
Założył obserwatorium astronomiczne
Szkolił żeglarzy
Wyposażał statki
Przygotowywał ekspedycje
Odkrycie Porto Santo w 1418 r.
Odkrycie Madery w 1419 r.
Odkrycie Zielonego Przylądka w 1455 r.
Odkrycie Gambii
Dotarcie do Sierra Leone około 1460 r.
Panowanie króla Edwarda syna Jana I
Panowanie króla Alfonsa V syna Edwarda
"Ordynanse króla Alfonsa" - kodyfikacja prawa
Uniezależnienie się wielmożów portugalskich od króla. Alfons V rozpoczyna walkę z magnatami. Zmniejszenie ilości wypraw
Panowanie króla Jana II syna Alfonsa V
Złamał opozycję wielmożów
Dotarcie do ujścia rzeki Kongo, Lubandy, Bengueli (Angoli) i Zatoki Wielorybiej - Walvisbaai w Namibiiw wyprawach Diogo Cao 1482 i 1484 r.
Odkrycie przez Bartolomeu Dias w 1487 r. Przylądka Dobrej Nadziei.
Panowanie króla Manuela Wielkiego
Opłynięcie przez Vasco da Gama 1469 - 1524 r. Afryki w 1497 r. Inicjatorem tej wyprawy był król. Trwała wtedy już rywalizacja z Hiszpanią da Gama dopłynął do Kalikut na Wybrzeżu Malabarskim w południowo-zachodnich Indiach. Wrócił w 1499 r. z ładunkiem korzeni.
Świetny rozwój gospodarczy Portugalii za panowania Manuela zwanego też Szczęśliwym. Manuel dbał o gospodarkę, administrację, naukę, inicjował nowe wyprawy odkrywcze
Wyprawa do Indii Pedro Alvares'a Cabral'a w 1500 r. zakończona w Brazylii na wskutek zbytniego oddalenia się statków Cabral'a od wybrzeży Afryki
Wyprawa Cabral'a do Indii.
Wyprawa Vasco da Gamy - nazwany admirałem mórz indyjskich do Indii w 1502 r., która doprowadziła do umocnienia pozycji Portugalczyków na Oceania Indyjskim. Portugalczycy założyli faktorię we wschodniej Afryce i na wybrzeżu indyjskim.
Mianowanie na wicekróla w Indiach Dom Francisca de Almeida w 1505 r.
Bitwa w porcie Diu w 1509 r. z Egipcjanami, którzy dotychczas sprowadzali towary z Indii do Europy, zakończona zwycięstwem Portugalczyków
Mianowanie na wicekróla po odwołaniu Almeidy, Dom Alfonso de Albuquerque w 1453 r.
Opanowanie Malakki na Półwyspie Malajskim w 1511 r.
Zajęcie wyspy Ormuz w 1515 r.
Mianowanie na wicekróla Vasco da Gammy w 1524 r.
Dotarcie w 1526 r. do Nowej Gwinei
Dalsze podboje Portugalczyków
Uzyskanie w dzierżawę Makao na południowo-wschodnim wybrzeżu Chin, która jest do dzisiaj posiadłością portugalską
Problemy z utrzymaniem wszystkich terytoriów spowodował utratę części z nich
Rywalizacja z Hiszpanią
Zakup przez Portugalię drzewa na budowę statków

Odkrycia Hiszpańskie

Na terenie Hiszpanii istniały dwa niezależne od siebie królestwa Kastylia z Leonem i Aragonia
W 1469 r. królewna kastylijska Izabela, córka króla Jana II, wyszła za Ferdynanda aragońskiego. W 1476 r. Izabella stała się królową. Jest to początkowa data zjednoczenie Hiszpanii. Została zawiązana unia personalna.
Kastylia
Walki grandów - feudałów
Zwalczanie przez króla i królową grandów
Zlikwidowanie bandytyzmu przy pomocy bractw samoobrony tzw. hermandades działających od 1115 r.
Utworzenie z hermandades w 1476 r. jednego Świętego Bractwa - Sanda Hermandad, obejmujące Kastylię i Leon z Asturią, z siedzibą w Toledo. Bractwem zarządzała Generalna Deputacja. Dzięki temu król i królowa złamali pozycje grandów. Bractwo zostało zlikwidowane w 1498 r.
Podporządkowanie królowi hiszpańskiemu wszystkich zakonów w Hiszpanii - zgodę na to wydał papież Hadrian VI w 1523 r.
Zmniejszenie znaczenia Kortez - przedstawicielstwa stanowego. Kortezy były zwoływane nieregularnie, gdy było to korzystne dla króla
Przeprowadzenie przez króla i królową reform w państwie
Odebranie ziemi grandom nadanej im za Henryka IV
Wydanie przez papieża Sykstusa IV w 1478 r. zgody na ustanowienie przez królową Izabelę urzędu inkwizycyjnego w Kastylli, który zaczął funkcjonować od 1481 r.
Objęcie urzędu wielkiego inkwizytora przez Tomas'a de Torguemad'a - dominikanin przeor klasztoru w Segovii. Celem inkwizycji było tępienie wszelkiej herezji - zachęcano do donosicielstwa. Oskarżonych przesłuchiwano i torturowano. Zazwyczaj oskarżony był palony żywce na stosie. Odczytanie wyroku - zawsze uroczyste, nazywano wyznaniem wiary - autodafe, podobnie egzekucję. Zamordowanych zostało około 10 tysięcy ludzi podczas "urzędowania" Torquemady.
Aragonia
Ograniczenie działalności Kortez
Niewolnicze poddaństwo chłopów przyczyniło się do powstań w latach 1462 - 1472, i 1484 - 1486
Wydanie przez Ferdynanda sentencji gwadelupską - decyzję, w klasztorze Guadalupa w 1486, na mocy której zostało zlikwidowane poddaństwo w Katalonii i przekazana władzy królewskiej jurysdykcja senioralna.
Założenie urzędu inkwizycyjnego
Uzyskiwanie przez Hiszpanie przywilejów od papieża
Uzyskanie przez króla prawa mianowania biskupów i opatów
Wojna z Arabami rozpoczęta 1483 r., którzy zaczęli być wypierani z Półwyspu Pirenejskiego. Maurom pozostała tylko Grenada.
Otoczenie przez wojska Ferdynanda Grenady w 1491 r.
Kapitulacja Grenady, uroczysty wjazd Ferdynanda i Izabeli do miasta 2 stycznia 1492 r. Zagwarantowano Arabom swobodne wyznawanie islamu, i zachowanie języka arabskiego, nienaruszalność stosunków majątkowych i obyczajów, własne sądownictwo.
Francisco Jimenez de Cisneros, franciszkanin, arcybiskup Toledo, wielki inkwizytor.
Rozpoczął przymusowe chrystianizowanie Maurów, co spowodowało bunty arabskie krwawo stłumione. Arabowie musieli wybrać pomiędzy opuszczenie Hiszpanii, a przyjęciem chrześcijaństwa. Maurowie, którzy przyjęli chrzest, utworzyli nową grupę społeczną tzw. Morsyków.
Przygotował wyprawy do Afryki w celu nawracania tamtejszej ludności. Został opanowany Oran i inne również inne ziemie, jednakże nietrwale.
Założył w 1508 r. uniwersytet w Alcala
Wydał w 1514 - 1517 r. Biblii wielojęzycznej "Biblia Polyglotta" w 6 tomach złożonej z tekstów hebrajskich, greckich, tłumaczenia aramejskiego, greckiej "Septuaginty" i łacińskiej "Vulgaty"
Oddanie przez Francję Hiszpanii Roussillon w 1493 r.
Zaangażowanie się Ferdynanda w wojnę w Italli i uzyskanie Sycylii i Neapolu w 1495 r.
Przyłączenie do Hiszpanii przez Ferdynanda części Nawarry w 1512 r.
Śmierć królowej Izbaeli w 1504 r.
Córką Izbaeli była Joanna Szalona, która wyszła za mąż za syna cesarza Maksymiliana Filipa Pięknego
Wyprawy Krzysztofa Kolumba (1451-1506) - pochodził najprawdopodobniej z Genui. Był portugalskim żeglarzem, jednakże wyruszył do Ameryki jako żeglarz hiszpański
Przedstawienie przez Kolumba królowi portugalskiemu Janowi II planu wyprawy w kierunku zachodnim w celu dopłynięcia do Indii. Plan został odrzucony
Przedstawienie planu dotarcia do Indii królowej Izabeli w 1486 r.
Kolumb żądał w za pokierowaniem wyprawą szlachectwa dla siebie i swojego potomstwa, tytuł admirała i godność wicekróla we wszystkich krajach, które odkryje, jak również określonej części dochodów, które będą stamtąd płynęły, chciał również otrzymać prawo przedstawiania kandydatów na wszystkie ważniejsze urzędy w tych krajach.
Podpisanie umowy między Kolumbem a królową 17 kwietnia 1492 r.
Wypłynięcie z portu Palos na południowym wybrzeżu Hiszpanii 3 sierpnia 1492 r. trzech karawel "Santa Maria", "Pinta" i "Nina" z 90 osobową załogą.
Dotarcie do wyspy Guanahani w archipelagu Bahama, nazwanej przez Kolumba San Salvador 12 października 1492 r.
Odkrycie Kuby i Haitii - Hispaniola
Powrót do Hiszpanii w marcu 1493 r.
Wydanie bulli przez papieża Aleksandra VI 3 maja 1494 r. na mocy której południk przebiegający w odległości stu mil od Azorów na zachód stawał się linią graniczną, wszystkie terytoria położone przed tą linią miały należeć do Portugalii, a ziemie położone na zachód od tej linii do Hiszpanii.
Traktaty pomiędzy Hiszpanią i Portugalią o podziale stref wpływów zawarte w Tordesillas 7 czerwca 1494 r., a później w Saragossie w 1529 r. Na półkuli zachodniej linie podziału przesuniętą na zachód tak, że obejmowała ona wschodnią część Brazylii należącą do Portugalii, na wschodniej w 1529 r. południk przechodził przez najdalej wysunięty cypel Nowej Gwinei. Był to w przybliżeniu południk 50 długości zachodniej i 130 wschodniej.
Wyruszenie na drugą wyprawę z Kadyksu przez Kolumba w 1493 r. w kierunku wysp Kanaryjskich, a później popłynięto w kierunku Antylów.
Odkrycie Puerto Rico, założenie osiedli na Kubie i na Hispanioli.
Odkrycie Jamajki
Powrót do Hiszpanii w 1496 r.
Wypłynięcie na trzecią wyprawę w 1498 r. popłynięto wzdłuż wybrzeży afrykańskich do Wysp Zielonego Przylądka, a potem przez Atlantyk do ujścia rzeki Orinoko.
Odkrycie Trynidadu
Wysłanie z do Ameryki rycerza zakonu Calatrava Francisca Bobadilla, który miał zakończyć wszystkie spory. Otrzymał on pełnomocnictwa gubernatorskie, które były większe od uprawnień Kolumba
Uwięzienie Kolumba i Wysłanie go do Hiszpanii w 1500 r.
Odesłanie Bobadilly do kraju
Wyruszenie Kolumba na czwartą wyprawę w 1502 r.
Powrót Kolumba do kraju w 1504 r.
Śmierć Kolumba w 1506 r.
Wzrost liczby wypraw hiszpańskich do Ameryki
Odkrywcy hiszpańscy:
Okrycia Vasco Nunez'a Balboi - konkwistador, okrutny wobec ludności autochtonicznej. Dotarł przez ląd do Oceanu Spokojnego 25 września 1513 r. Został Stracony Balboi przez dowódcę floty, która przypłynęła z Hiszpanii
Vincente Yanez Pinzón
Odkrył Gujane i Brazylie
Badał wybrzeża Hondurasu i Jakatanu w 1508 r.
Juan Diaz de Solis
Zbadał ujście La Platy
Alonso de Ojeda
Zbadał Hispaniole
Zbadał Trynidad, wyspę Margarita i dotarł do zatoki Maracaibo
Zbadał wybrzeże Wenezuelii - nadał temu krajowi nazwę
Francisco Fernandez de Cordoba - wyruszył w 1517 r. na wyprawę w kierunku Zatoki Meksykańskiej
Zbadał brzegi Jukatanu, dotarł do Florydy
Gil Gonzalez Davila
Badał zachodnie wybrzeże Ameryki Środkowej, w dużej mierze Nikarague
Juan Ponce de León
Opanował i skolonizował Puerto Rico
Odkrył Florydę w 1513 r. i nadał jej nazwę
Panfilo e Narvaez
W 1514 r. zbadał Kubę
Wrócił do Hiszpanii i uzyskał w 1527 r. zgodę na podbój Florydy, jednakże nie pokonał Indian
Hermando de Soto
Wyruszył na Florydę z Hawany w 1539 r. i dotarł aż do Missisipi
Ferdynand Magellan
Uzyskał zgodę na opłynięcie Ziemi od Karola I króla Hiszpanii
Wypłynął z portu San Lucar w południowej Hiszpanii na czele 5 karawel z 265 ludźmi na pokładzie.
Dotarcie do ujścia La Platy w 1520 r.
Wpłynięcie na Ocean Spokojny w listopadzie 1520 r.
Odkrycie wysp Mariańskich, nazwane przez Magellana Złodziejskimi w marcu 1521 r.
Dotarcie do Filipin w marcu 1521 r.
Śmierć Magelana 27 kwietnia 1521 r. w starciu z wodzami na Filipinach
Powrót jednej karaweli "Victorii" z kilkunastoosobową załogą dowodzoną przez Juana Sebastiana del Cano do Hiszpanii
Fernando Cortez - konkwistador
Wyruszy na podbój Meksyku w 1519 r. Dopłynął do miasta Tabasco, zajął go i popłynął do miejsca, gdzie później powstanie meksykańskie miasto Vera Cruz. Tam założył Kolonię
Spalił statki, na których przypłynął, co miało zmobilizować żeglarzy do walki z Indianami
Wyruszył do siedziby władcy państwa Azteków, Montezumy.
Król Azteków próbował przekonać Corteza do zrezygnowania z marszu w głąb kraju, przez różne podarunki.
Podbił państwo Tlascala wasalnego względem Azteków.
Przybył do stolicy państwa Azteków Tenochtitlan - dzisiejsze miasto Meksyk. Była to wyspa na jeziorze.
Cortez uwięził króla Azteków i rozpoczął eksploatacje państwa
Skłonił Montezumę do uznania zwierzchności Hiszpanii
Gubernator Kuby Velasquez wysłał przeciwko Cortezowi statki. Cortez pokonał oddział Velasqueza i wziął do niewoli jego przywódcę
W Tenochtitlan wybuchło powstanie przeciwko Hiszpanom, Cortez musiał się wycofać ponosząc duże straty.
Rozpoczęcie akcji przeciwko powstańcom w 1520 r. Cortez zdobywał inne miasta azteckie. Walki o Tenochtitlan trwały do sierpnia 1521 r.
Opanował resztę państwa Azteków zwaną Nową Hiszpanią
Odbudował i rozbudował Tenochtitlan
Został mianowany namiestnikiem Nowej Hiszpanii
Został wezwany do 1528 r. do Hiszpanii, oskarżano go o sprzeniewierzenia się i nadużycia. Zyskał tytuł markiza i wiele nadań.
Wrócił do Meksyku w 1530 r. tylko z władzą wojskową.
Mianowanie na wicekróla Nowej Hiszpanii Antonio de Mendoza w 1535 r.
Jiao Rodriques Cabrillo
Wyruszył w 1542 r. w kierunku wybrzeży kalifornijskich
Odkrył kilka wysp min. San Miguel, Santo Tom/as, Santa Cruz
Francisco Pizarro
Wyruszył na wyprawę wzdłuż wybrzeży Ekwadoru i Peru 1524 - 1527 r.
Uzyskanie nobilitacji i środków do podbicia Peru.
Wyruszenie na wyprawę do Peru z Panamy w 1531 r.
Wkroczył do państwa Inków w momencie walk wewnętrznych pomiędzy pretendentami do tronu
Zajął miasto Cajamarca w 1532 r. i uwięzili króla Atahualpę.
Podbił stolicę państwa Inków Cuzco
Założył "miasto królów", dzisiejszą stolicę Peru Limę
Zamordowanie Pizarra przez Hiszpanów w 1541 r.
Podział państw Indiańskich
Aztekowie - żyli w Meksyku. Państwo to powstało prawdopodobnie w połowie XIV w. Był to lud wojowniczy, podporządkowujący sobie inne ludy, posiadał miasta. Od XIV wieku Aztekowie składali ofiary z ludzi. W religii Azteków istniało wiele bóstw. Jednym z ważniejszych bóstw było Słońce. W miastach istniały świątynie, w kształcie wielokondygnacjowych piramid, na szczycie których kapłani składali ofiary z ludzi. Na czele państwa Azteków stał król. Indianie nie znali koni. Aztekowie nie prowadzili hodowli zwierząt czworonożnych. Aztekowie mieli wysoki poziom rzeźby, rzeźby i malarstwa. Znali pismo hieroglificzne. W ich literaturze występują traktaty filozoficzne i utwory poetyckie. Znali kalendarz. Aztekowie budowali drogi, mieli rozwiniętą obsługę kurierską, a w miastach budowali rynki dla ułatwienia wymiany handlowej.
Toltecy - przybyli prawdopodobnie do Meksyku pod koniec pierwszego tysiąclecia i byli twórcami kultury środkowoamerykańskiej. Państwo Tolteków upadło w XIII wieku. Najechali na Tolteków Chichimecy, a później przybyli Aztekowie.
Majowie - żyli na Jukatanie. Dzisiaj prawie dwa miliony ludzi mówi językiem Maya w Meksyku i Gwatemali. Majowie wierzyli w wielu bogów. Mieli świątynie i kapłanów. Istniało u nich niewolnictwo. Zwierzchnik państwa nie miał silnej władzy. Istniała rada możnych panów. Tatuowali się, nie odkrywali górnych części ciała, zęby spiłowywali do kształtu spiczastego. Zajmowali się matematyką i astronomią, wprowadzili kalendarz. Żyli z uprawy ziemi, myślistwa, rybołówstwa, wyrabiali ozdobne tkaniny i ceramikę. Nie znali koła. Znali pismo hieroglificzne z elementami fonetycznymi, nie odczytane do dzisiaj.
Inkowie - zamieszkiwali terytoria Pery, Ekwadoru, Boliwii i północnych Chile. Zamiast pisma posługiwali się systemem różnokolorowych sznurków i węzełków - kipu, budowali pałace, świątynie i twierdze z kamieni. Inkowie mieli monumentalną architekturę. Wyrabiali ozdobną ceramikę, różne przedmioty ze złota. Hodowali też lamy. Ziemia stanowiła własność wspólnot gminnych, podstawowych komórek społeczeństwa. Król miał władzę nieograniczoną, był uznawany za boga.
Rozwój handlu z Hiszpanią. Był to handle przymusowy. Wszystkie towary wysłane z Hiszpanii musiały być zakupione w Ameryce.
Rozwój Sewilli, jako głównego portu z którego wywożono towary do Ameryki
Rozwój Porto Bello odkrytego przez Kolumba na brzegach Panamy. Stamtąd w większości wypływały statki ze złotem do Hiszpanii
Wywóz do Europy złota, srebra, bawełny, trzciny cukrowej, barwników.
Indianie
Wykorzystywanie Indian do ciężkich prac, "repartimentos" - poddaństwo i pańszczyzna Indian i nieograniczone bezprawie "hidalgów" - szlachciców
Zapotrzebowanie na ludzi do pracy w Ameryce
Wymieranie Indian
Bartolome de La Casas, starał się ratować Indian przed wymarciem. Był on dominikaninem. Zaproponował on sprowadzanie Murzynów z Afryki do Ameryki. Rozpoczęto wywóz Murzynów z Afryki. Z handlu niewolnikami zarabiali Anglicy i Portugalczycy.

Odkrycia angielskie

Odkrywcy angielscy
Giovanni Caboto - ang. John Cabot
Chciał dotrzeć do Chin przez północną półkulę
Otrzymał w 1496 r. dokument zapewniający mu monopol handlowy w stosunkach z ludnością nowo odkrytych krajów.
Wyruszył w 1497 r. i 1498 r. do Ameryki
Odkrył wyspę Cape Breton u północnych wybrzeży półwyspu Nowa Szkocja
Dotarł do Labradoru
Sebastian Cabot
Dotarł do Zatoki Hudsona
Richard Chancellor
Chciał dotrzeć do Indii przez półkule północną w wyruszając w kierunku zachodnim
Przybył do Moskwy i został przyjęty przez cara Iwana Groźnego i uzyskał prawo handlu z Rosją
Giles Fletcher
Wyruszył do Moskwy, w 1588 r.
Martin Frobisher
Badał podarktyczne rejony Ameryki Północnej
Humphrey Gilbert
Objął w imieniu królowej Elżbiety w posiadanie Nową Funlandię w 1583 r.
Walter Raleigh
Nazwał kolonię założoną na wschodnim wybrzeżu Ameryki Północnej Wirginię
sir Tomas Cavendish
Opłynął Ziemię
Był piratem, atakował różne posiadłości nadmorskie
John Davis
Odkrył w 1592 r. Falklandy
Powstanie kompanii Moskiewskiej, Hiszpańskiej, Północnoamerykańskiej i Wschodnioindyjskiej
5.Ameryka
Nazwa ta została wprowadzona przez humanistów niemieckich, którzy opisywali podróże Amerigo Vespucci. Jako pierwszy wprowadził ją Martin Waldseem"uller - Hylocomylus. W 1507 r. wydał "Wstęp do kosmografii" z dodatkiem zawierającym opisowe relacje z czterech podróży Amerigo Vespucci. Nazwę Ameryka rozpowszechnili w kartografowie szesnastowieczni Orteliusz i Merkator.

SKUTKI ODKRYĆ GEOGRAFICZNYCH

Przyczyny gospodarcze
Upadły doszczętnie szlaki handlowe lądowe. Ludzie woleli wybrać te prowadzące przez Ocean Spokojny czy Indyjski. Minęły czasy świetności Genui i Wenecji bezpowrotnie na rzecz rosnącej popularności miast wybrzeży atlantyckich: Lizbony, Kadyksu, Sewilli, Londynu i Antwerpii. Antwerpia w XVI wieku stała się najbogatszym miastem Europy i stanowiła jej ważny ośrodek finansowy. Słynęła z handlu pszenicą, wełną, suknem i przede wszystkim - diamentami.

Z Ameryki Południowej przywieziono do Europy oczekiwane i potrzebne kruszce, z których wyrabiano monety. Spowodowało to wzrosty liczby pieniędzy w obiegu (prawie czterokrotnie) i spadek ich wartości, przez co wzrosły ceny towarów.

Wzrósł poziom urbanizacji, przez co zmniejszyła się liczba ludności zamieszkałej na wsiach i prowincjach. Proces ten szczególnie dał się odczuć w Europie Zachodniej, gdzie zwiększył zapotrzebowanie na żywność. Ludzie, żyjącej na prowincjach lub we wsiach, wiedzieli, że swoją przyszłość znajdą w dobrze prosperujących miastach aniżeli w zacofanych wsiach.
Tyle zmian gospodarczych w tak krótkim okresie czasu wymagało doskonałego obeznania się w sprawach ekonomicznych. W obiegu były monety bite przez władców, feudałów i duże miasta. Uciążliwe stało się ich przeliczanie oraz rozpoznawanie fałszywych od oryginalnych. Zwyczajny kupiec gubił się w tych nowinkach gospodarczych i szukał pomocy. Znajdował ją w banku - instytucji, która wówczas zajmowała się przeliczaniem kursów pieniędzy, ich wymianą, oraz zapewnieniem kupcom pieniędzy w każdym zakątku kraju z okazaniem stosownego kwitu (zwróćmy uwagę na podobieństwo tamtych banków do niektórych czynności baków z początku XXI wieku). Poza bankami istniały także towarzystwa handlowe oraz domy kupiecko-bankierskie.

Ożywienie handlu i wzrost liczby pieniędzy sprzyjał rozwojowi przemysłu. Obok zakładów rzemieślniczych powstały manufaktury - przedsiębiorstwa, które charakteryzowały się podziałem pracy, to znaczy, że każdy miał określony zakres wykonywanych czynności przy produkcji danego towaru. Dzięki temu wyrabianie towarów stało się szybsze i o wiele tańsze. Oprócz tego plusem manufaktur było wykształcenie się fachowców w określonych dziedzinach produkcji, doskonalenie narzędzi i zwiększaniu wydajności. Najlepiej rozwinęły się jednak tylko zachodnioeuropejskie manufaktury, w których produkowano m.in.: tkaniny, przedmioty metalowe oraz wyroby luksusowe (na przykład karety czy ozdoby).

Rozwój nauki
Wzrosła wiedza ludzi o nieznanych dotąd lądach. Dowiadywano się o nowych roślinach, zwierzętach i ludziach Nowego Świata. Poznano kulturę tubylców i ich sposób zachowania. Opracowywano coraz dokładniejsze mapy nie tylko okolic Europy, ale także Ameryki i Australii.

W XV wieku nastąpił gwałtowny rozwój drukarstwa, głównie przez wynalazki Jana Gutenberga: ruchomą czcionkę, prasę drukarska i aparat do odlewania czcionek. Książki stawały się bardziej dostępne dla ludzi, a ich wydawanie było znacznie tańsze i prostsze. Przyczyniło to się w dużym stopniu do rozwoju kultury i nauki. Ale mimo to niewielu współczesnych ludzi wiedziało, że po raz pierwszy w historii ludzkości światem rządzili Europejczycy.

Przez odkrycia geograficzne zmieniło się znacznie menu Europejczyków. Przede wszystkim w ich kuchni pojawiły się ziemniaki, kukurydza, pomidory, fasola, papryka. Zaczęto z większą ufnością spoglądać w stronę owoców południowych, przypraw korzennych, kawy i herbaty, do której słodzenia zaczęto częściej używać cukru produkowanego z uprawianych w Ameryce trzcin cukrowych. W hodowli pojawiły się nowe gatunki zwierząt. W XVI wieku do ptactwa domowego dołączył indyk oraz nowe rodzaje kaczek czy gęsi. Stroje najbogatszych ludzi w państwie zrobione były z tkanin jedwabnych bądź bawełnianych, kobiety stroiły się w futra z Ameryki Północnej. Popularność zdobyła porcelana z Chin. Holendrzy sprowadzili z Azji tapicerie, które zastąpiły makaty i arrasy. Do wszystkich nowinek ludzie jednak podchodzili z wielkim dystansem. Nie od razu wszystkie potrawy znalazły się na europejskich stołach. Minął jakiś czas póki Europejczycy zaczęli hodować tak popularne w dzisiejszych czasach ziemniaki. Największe kontrowersje budził jednak tytoń. Władcy rosyjscy za używanie tabaki karali obcięciem nosa, a w Turcji nawet śmiercią. Papież z kolei na zwolenników tytoniu nałożył klątwę. Również w XXI wieku odradza się, chociaż mniej brutalnymi i radykalnymi środkami, używanie tytoniu, głównie zawartego w papierosach.

Biali ludzie podbijają Nowy Świat
Monopol na odkrywane lady posiadały tylko dwa państwa: Hiszpania i Portugalia. Ziemie te nazwano koloniami, a ludzi, którzy je zdobyli - konkwistadorami, działających głównie, żeby nie powiedzieć "jedynie", z żądzy wzbogacenia się. Do najsławniejszych należą: Francisco Pizzaro, Hernán Cortés .

Co jakiś czas do wybrzeży Ameryki podpływali silnie uzbrojone okręty zwane "Srebrną flotą", która zabierała z kolonii zagrabione złoto i srebro. W drodze powrotnej często zostawali napadani przez morskich rozbójników zwanych korsarzami.

Początkowo rdzenna ludność Ameryki - Indianie, uważali Hiszpanów za wysłanników Bożych. W starciach z Indianami zwyciężali bezapelacyjnie Hiszpanie, głównie dlatego, że mieli lepsze uzbrojenie. Indianie nie znali nawet żelaza. Mimo iż było ich o wiele więcej niż Europejczyków, to właśnie oni objęli panowanie w Ameryce. Przyczyniło się do tego także umyślne skłócenie ze sobą plemion indiańskich.

Na odkryciach geograficznych najbardziej ucierpieli Indianie. Nie dość, że zniszczono i zagarnięto ich ojczyznę, to na dodatek używano ich jako taniej siły roboczej. Kolumb wydał nawet prawo, w którym zezwala Hiszpanom na posiadanie własnych robotników indiańskich do pracy w kopalniach lub na polach. Zniszczenie wielu upraw na ziemiach indiańskich spowodowało klęskę głodu. Na miejsce gospodarstw Indian założono wielkie plantacje bawełny i trzciny cukrowej. Miejsca kultu, posągi bogów kultury indiańskiej konkwistadorzy palili i niszczyli, uznając ich religię za pogaństwo i zmuszając Indian do przyjęcia chrześcijaństwa. Na skutek przepracowania, złego traktowania ze strony Europejczyków przybyłych do Nowego Świata, głodu i wielu chorób przywiezionych ze starego kontynentu (na przykład katar czy ospa, przed którymi Indianie nie potrafili się uchronić) powoli rdzenna ludność Ameryki zaczęła wymierać.

Pojawił się wówczas problem dla ludzi zamieszkałych kolonie. Nie mieli żadnej siły roboczej. Kwestię tą rozstrzygnęło przywiezienie z Afryki czarnej ludności (przez trzy stulecia wywieziono kilkanaście milionów Murzynów) zmuszonej do pracy na rzecz swoich panów. Nie byli oni traktowani lepiej od Indian. Wiele osób zmarło w czasie przewozu Murzynów do Ameryki, gdyż niewolników przykuwano pod pokładem, gdzie nie docierało świeże powietrze. Statki, które ich przewoziły nazywano "trumnami". Już w Ameryce Murzynów sprzedawało się na targach. Wykupieni przez zamożnych plantatorów czy właścicieli kopalń musieli strasznie ciężko pracować w ich posiadłościach. Lepsze warunki do pracy mieli jedynie ci, którzy pracowali jako służba domowa.

W koloniach powoli zaczynała rozwijać się kultura białych ludzi. Używano języka portugalskiego bądź hiszpańskiego. Z czasem rdzenna ludność Ameryki także przejęła ich mowę. W skutek tego, iż tereny Nowego Świata zamieszkiwali przedstawiciele różnych ras, nastąpiło ich wymieszanie. I tak ze związków ludzi białych z czarnymi rodzili się Mulaci. Z kolei potomków Indian i białych osadników nazywamy Metysami.

KOLONIE I KOLONIALIZM NA KONTYNENCIE AMERYKAŃSKIM - RYWALIZACJA MIĘDZYNARODOWA

W 1550 roku Londyn liczył 60.000 mieszkańców . W 1650 roku - 350.000 mieszkańców , większe miasta liczyły nie więcej niż 2000 mieszkańców, większość ludzi żyła w wioskach od 100 do 600 osób. Majątki i tytuły dziedziczyli tylko najstarsi synowie. Co spowodowało napływ młodszych synów szlachty do handlu i przemysłu. W poszukiwaniu zajęcia przemieszczali się z miejsca na miejsce. Rosnące dzierżawy i grodzenia , wycinanie lasów i osuszanie bagien pozbawiło środków do życia również wieśniaków. Liczne wędrówki Anglików wewnątrz kraju stwarzały podatny grunt do migracji zamorskiej. 
Liczne spółki akcyjne zajęły się finansowaniem przedsięwzięć kolonizacyjnych. Ich wydatki do 1625 roku przekroczyły 13 mln. funtów szterlingów. 
Główną przyczyną emigracji nie była ucieczka od warunków panujących w Anglii ale chęć zbudowania zupełnie nowego społeczeństwa. Osadnicy w Nowej Anglii zbudowali społeczność ściśle według wzorów purytanizmu angielskiego. Koloniści nie mieli zamiaru przeciąć więzi z Anglią, ale raczej kontynuację tych związków. 
Główną przyczyną emigracji była chęć posiadania ziemi i wzbogacenie. Ziemia dla mieszkańców Anglii miała ogromne znaczenie natomiast jej zasoby kurczyły się, co spowodowało zainteresowanie się Irlandią.
Anglicy wierzyli, że są narodem powołanym do kolonizacji w celu szerzenia Ewangelii wśród pogan. Angielscy koloniści w Ameryce żywili znikome zainteresowanie działalnością misyjną i chrystianizacyjną . U progu XVII wieku Anglicy używali jeszcze szeroko tradycyjnych terminów „CHRISTIANS’ (chrześcijanie) wobec białych osadników w Ameryce, oraz „SAVAGES” (dzicy) wobec Indian.
Anglicy pozbywali się z wyspy osób niepożądanych (skazańców, żebraków, buntowników) a także młodszych synów gentry. Miało to oczywiście negatywne skutki dla Ameryki, z destabilizowało moralność społeczną angielskiej Ameryki.
Ostatnią przyczyną kolonizacji była możliwość zdobycia tam strategicznych surowców. Spodziewano się na przykład, że Ameryka zastąpi Polskę, miotaną kolejnymi wojnami z Moskwą, jako źródło masztów, drewna, smoły, konopi, lin, skór, futer.
Angielski tytuł do roszczeń wobec terenów w Ameryce opierał się głównie na wyprawach Genueńczyka Johna Cabota , który około 1495 roku osiedlił się Bristolu. Zaproponował Henrykowi VII poszukiwanie drogi do Azji Północnej . W1497 roku przepłynął na statku Matthew Atlantyk, dotarł do Nowej Funlandii i wziął te ziemie w posiadanie w imieniu korony brytyjskiej. Po 54 dniach powrócił do kraju sądząc, że dotarł wcześniej do Azji. Po paru miesiącach wyruszył ponownie, biorąc ze sobą 5 statków wypożyczonych przez kupców Londynu i Bristolu. Nigdy więcej o nim nie słyszano. W 1509 roku jego syn dotarł w okolice Labradoru i ujścia rzeki Hudson, ale ponieważ nie znalazł poparcia u króla Henryka VIII przeszedł na służbę Hiszpanii. W okresie panowania Elżbiety I Anglia prowadziła politykę antyhiszpańską grabiąc hiszpańskie statki.
Pierwszą próbę kolonizacji Ameryki podjął Gilbert. Otrzymał on przywilej założenia koloni w Nowej Funlandi i w 1583 roku wyruszył z Plymouth lądując na terenie dzisiejszego portu St. Johns. Nie udało mu się jednak (choroba i dezercja ludzi) a sam autor utonął wraz ze swą fregatą Squirrel w sztormie u brzegów wysp Azorskich. Jego dzieło kontynuował jego przyrodni brat, Walter Raleigh, syn ziemianina z hrabstwa Deron. Zorganizował on wyprawę pod dowództwem Ralpha Lane w 1584 roku. Opłynęła ona Wyspy Kanaryjskie i Karaiby i dotarła do wybrzeży dzisiejszej Karoliny Północnej.
W 1585 następna wyprawa pod wodzą Richarda Grenvilla, której celem było Roanoke. Dotarła tam flota (6 statków, 600 osób)i rozpoczęła budowę fortu. Pozostało tam jedynie 100 osadników, reszta wróciła do Anglii. W 1586 roku flota Drake’a zatrzymała się tam i zabrała osadników do Anglii. Z tej wyprawy dokładnego opisu dokonał Thomas Harriot. Nową ziemię nazwano Wirginią. W 1587 roku następna ekspedycja przywiozła tam 91 mężczyzn, 17 kobiet, 9 dzieci oraz gubernatora Johna White’a , który brał udział w ekspedycji w 1585 roku. Osadników zostawiono, White natomiast powrócił do Anglii po zapasy żywności. Kiedy powrócił tam w 1590 roku fort zastał pusty, jedynie na słupie ktoś pozostawił napis „Croatan” (nazwa wyspy zamieszkałej przez zaprzyjaźnionych Indian plemienia Hatteras ). Nigdy nie wyjaśniono co się stało z osadnikami Roanoke, która znana jest do dziś jako „lost colony” (zaginiona kolonia).
W pierwszej połowie XVII wieku zaznaczył się wzrost aktywności angielskiej nie tylko w Europie, ale i w Ameryce oraz w Azji. Z okresem tym wiążą się początki brytyjskiego imperium kolonialnego i czynnik ten dodatkowo tłumaczy motywy wstąpienia burżuazji angielskiej przeciwko feudalizmowi za pierwszych Stuartów.
Punktem zwrotnym zmieniającym układ sił na morzach świata stała się klęska Wielkiej Armady hiszpańskiej w 1588 roku i datujący się odtąd coraz wyraźniejszy kryzys morskiej potęgi Hiszpanii. Równolegle z tym wzrastało znaczenie Anglii, Holandii i Francji, pragnących zdobyć dla siebie jak największe korzyści z załamania się hiszpańskiej na morzach i w koloniach. Nowych ziem szukała burżuazja i związane z nią koła szlacheckie Anglii, Holandii i Francji. Dla Anglii szybko rozwijającej nowe kapitalistyczne formy gospodarki ekspansja oraz walka z Hiszpanią i popierającymi ją strefami katolickimi stała się życiową koniecznością. Nie rozumieli tego pierwsi Stuartowie, starając się i w tej dziedzinie hamować naturalne tendencje rozwojowe Anglii, tak dobrze wyczuwane i popierane przez Elżbietę I.
Dowodem szkodliwej dla rozwoju gospodarczego Anglii polityki Jakuba I był już traktat angielsko-hiszpański z 1604 roku, który ograniczał możliwość Anglików w handlu z Indianami Wschodnimi i Zachodnimi. Tego rodzaju polityka dworu wywołała rozłam nawet wśród arystokracji angielskiej, również zainteresowanej w rozwijaniu handlu zamorskiego. Właściciele wielkich majątków ulokowanych w kompaniach handlowych i innych spółkach na własną rękę i wbrew polityce rządu organizowali wyprawy zamorskie, przynosząc tak wielkie zyski i korzyści burżuazji i szlachcie angielskiej . Od początku XVII wieku szerzyła się w Anglii agitacja na rzecz kolonizacji angielskiej na nie zajętych jeszcze przez inne państwa ziemiach amerykańskich. Ukazała się nawet bogata literatura pamfletowa, łącząca sprawę kolonizacji Ameryki z zagadnieniem przeludnienia oraz motywami religijnymi.
W kwietniu 1606 roku wydał Jakub I patenty dwom kompaniom (Virginia Company oraz London Company) na założenie koloni w Ameryce Północnej, przeciwko czemu ostro zaprotestowała Hiszpania. W 1607 roku statki angielskie przewiozły pierwszych osadników, którzy wylądowali w miejscu , gdzie powstało później miasto Jamestown , będące do końca XVII wieku ośrodkiem administracji angielskiej koloni Wirginii. W 1612 roku założyli Anglicy kompanię dla kolonizacji Bermudów. W1619 roku kapitan Roger North uzyskał zgodę Tajnej Rady na zorganizowanie Kompanii Amazońskiej, lecz w 1625 roku Hiszpanie zlikwidowali angielskie próby osadnictwa w Ameryce Południowej.
W 1620 roku rząd wydał przywilej na osiedlenie się w Ameryce Północnej. Kartę Nowej Anglii otrzymał John Pierce, przedstawiciel angielskich purytanów, którzy w pewnej liczbie jeszcze w 1608 roku w obawie przed represjami opuścili Anglię i osiedlili się w Holandii jako rzemieślnicy. W 1620 roku postanowili oni poszukać szczęścia w Ameryce Północnej i wraz z innymi swymi współwyznawcami wyruszyli z angielskiego portu Plymoth na statku „Mayflower” do Ameryki. Ci Ojcowie Pielgrzymi - jak ich nazywano - ułożyli deklarację, której uroczyście proklamowali prawo stanowienia w założonej przez siebie kolonii praw i ustaw oraz tworzenia instytucji dla swego osiedla. Ta purytańska kolonia zajęła niezależne w stosunku do angielskiej metropolii stanowisko, a legenda, jaka narosła wokół Ojców Pielgrzymów, przypisała im takie cechy jak odwagę, hart ducha i pracowitość, zapominając o okrutnych nieraz metodach stosowanych przez kolonistów stosunku do ludności indiańskiej.
W 1621 roku otrzymał William Alexander, par Szkocji, królewski przywilej na objęcie w posiadanie terytorium dzisiejszej Nowej Szkocji i Nowego Brunszwiku oraz ziem leżących dalej aż do rzeki Św. Wawrzyńca. W 1629 roku Karol I nadał Robertowi Heath późniejszą Karolinę. W 1634 roku Edward Plowden otrzymał patent na posiadanie wielkich obszarów nad rzeką Delaware, obejmujących dzisiejsze terytorium Long Island, New Jersley, wschodniej Pensylwanii, częściowo Delaware i Maryland. Tę ostatnią posiadłość otrzymał lord Baltimore mający już uprzednio część nowej Funlandii. 
W 1628 roku powstała kompania Kanadyjska (Kanadian Company), w 1629 roku Kompania Massachusetts i inne. Wszystkie one były dziełem angielskiego kupiectwa i bogatej arystokracji ziemiańskiej, która korzystając ze swych wpływów na dworze królewskim uzyskała honorowe stanowiska w kompaniach oraz udziały w ich dochodach. Dla dworu zaś, znajdującego się ciągle w tarapatach finansowych, nadawanie patentów i przywilejów kolonialnych stanowiło jeden ze sposobów poprawienia sytuacji, z przyznaniem bowiem monopolu łączyły się poważne opłaty. Tego rodzaju politykę rządu pierwszych Stuartów widać wyraźnie na przykładzie angielskiej ekspansji w Indiach Wschodnich.
Obok motywów handlowych i finansowych ważną rolę w migracji ludności angielskiej do koloni odegrały w pierwszej połowie XVII wieku również momenty polityczne i religijne. Represje i prześladowania przeciwników politycznych oraz purytanów stanowiły istotny powód kolonizacji angielskiej jaka zaczęła się w Anglii już za czasów Jakuba I. Ponieważ powstające za oceanem kolonie angielskie, złożone w dużym stopniu z ludzi wrogo usposobionych do absolutyzmu królewskiego stawały się stosunkowo szybko prężnymi gospodarczo i administracyjnie ośrodkami o wyraźnych tendencjach do zachowania samodzielności, dwór angielski podjął starania o zapewnienie sobie ściślejszej kontroli nad nimi poprzez stworzenie w 1634 roku instytucji komisarzy generalnych do spraw kolonialnych z arcybiskupem Laudem na czele. Faktycznie jednak rząd nie był w stanie kontrolować sytuacji do koloni, a tym bardziej ich wewnętrznego rozwoju. Od połowy lat 40-stych XVII wieku kolonie angielskie były już zakładane bez specjalnych przywilejów metropolii. W1639 roku została wprowadzona do Connecticut konstytucja i ustrój z obieralnymi władzami bez uprzedniego przedstawienia projektu Parlamentowi angielskiemu do zatwierdzenia. 
Holendrzy przenikali strefę angielskiej kolonizacji w Ameryce, gdzie nad rzeką Hudson założyli osiedle Nowe Niderlandy. Dzięki świetnej organizacji handlu i żeglugi skutecznie rywalizowali z Anglikami na Wschodzie i Zachodzie. Nie tylko Holandia ale i Francja prowadziła w pierwszej połowie XVII wieku energiczniejszą niż Anglia politykę kolonialną. Kardynał Richelieu popierał powstanie francuskich kompani (Senegalska, Gwinejska, Przylądka Zielonego), Francuzi opanowali Gwadelupę, Martynikę, Santa Cruz, Gujanę, przedostali się na Haiti stwarzając szczególnie niebezpieczną dla Anglii konkurencję w Kanadzie. W 1628 roku Anglicy próbowali wyprzeć Francuzów z Kanady, lecz w 1632 roku na mocy traktatu w Saint-Germain Karol I zwrócił Francji zagarnięte jej posiadłości. W sumie nie udolna polityka Stuartów naraziła również, na terenie kolonii, Anglię na straty.

Wielcy Odkrywcy

Krzysztof Kolumb (wł. Cristoforo Colombo, hiszp. Cristóbal Colón) żeglarz, nawigator, odkrywca Ameryki. Mimo że powszechnie uznawany jest za odkrywcę nowego lądu, Kolumb do swej śmierci przekonany był, iż odkrył jedynie nową drogę do znanych wcześniej Indii.

Wczesne lata

Kolumb urodził się w Genui w domu przy Porta dell'Olivella pomiędzy 25 sierpnia a 31 października 1451 roku. Był synem genueńskiego tkacza i drobnego kupca, Domenico Colombo. Jako młodzieniec Kolumb zaczyna pracować w domu bankowym Centurionich i w związku z profesją rozpoczął morskie podróże, żeglując po okolicznych akwenach w celach handlowych (np. w 1475 na wyspę Chios. W 1476 prawdopodobnie płynie z konwojem genueńskich statków handlowych do Lizbony i Flandrii, jednak niedaleko przylądka Św. Wincentego flota francusko-portugalska napada na konwój i rozbija go. Cudem uratowany Kolumb, jako rozbitek dopływa na ląd w pobliżu Lagos. Po kilku tygodniach wyjeżdża do Lizbony. Zaczyna pracę w lizbońskiej filii banku Centurionich. W celach handlowych wypływa na swe pierwsze oceaniczne podróże do Anglii, na Maderę i do Gwinei. W 1479 roku Kolumb ożenił się z Felipa Perestrello de Moniz, córką dawnego gubernatora Porto Santo, wysepki w pobliżu Madery. Rok później miał z nią syna, Diego Colón, a pięć lat później Felipa zmarła. Jako wdowiec, Kolumb znalazł w Hiszpanii dziewczynę, która była sierotą - Beatriz Enriquez. Pomimo że nigdy się nie ożenili, Kolumb pozostawił jej sporą część swojego majątku i nakazał Diego traktowanie jej jak swojej własnej matki. W roku 1488 urodził im się syn Ferdinand. Kilka lat później, gdy reputacja Kolumba zmalała, jego synowie bardzo pomogli w jej odbudowaniu. Jednocześnie z nauką morskiej praktyki Kolumb studiował pisma antycznych i klasycznych pisarzy, takich jak Strabon, Seneka, Arystoteles i Eneasz Sylwiusz. Wielki wpływ na kształtowanie się światopoglądu Kolumba wywarło dzieło Pierre dAilly Imago Mundi, a także pisma i słynna mapa florentyńskiego astronoma Toscanellego. Mieszkając w Portugalii musiał też spotkać się z żywą legendą dalekich morskich podróży na zachód. Współcześnie wydaje się niemal pewnym, że portugalscy i baskijscy rybacy docierali na łowiska nowofundlandzkie i z dużą pewnością można stwierdzić, że ocierali się o wybrzeża Ameryki Północnej. Te wszystkie informacje utwierdziły Kolumba o możliwości dotarcia do Indii podróżując na zachód. Zgodnie z ówczesną wiedzą geograficzną, Kolumb znacznie niedoszacował wielkość globu. Był przekonany, że ląd znajduje się zaledwie o kilkanaście tygodni żeglugi. Kolumb swoją wiarę pragnął zaszczepić królowi Portugalii Janowi II, który odesłał genueńczyka do swoich doradców Junta dos Mathemáticos, którzy, prawdopodobnie na początku 1485 roku, odrzucili plan Kolumba. W lecie 1485 Krzysztof Kolumb przenosi się do Hiszpanii. Ze swoim pomysłem dotarł do potężnego dygnitarza Enrique de Guzmána, a później do Luis de la Cerda. Idee Kolumba znalazły posłuch na dworze królewskim, lecz dopiero gdy Hiszpania uporała się z rekonkwistą w 1492, można było je zrealizować. Izabela Kastylijska namówiona przez dworzanina Luis de Santángel zezwoliła Kolumbowi na zorganizowanie wyprawy, która miała popłynąć pod banderą korony hiszpańskiej. Wyprawa była finansowana częściowo przez dwór, częściowo przez kupiecką rodzinę Pizonów. Kolumbowi przyrzeczono dziedziczny tytuł Wielkiego Admirała, Wicekróla odkrytych ziem oraz dziesiątą część zysków.

Pierwsza wyprawa

Pierwsza wyprawa Kolumba 1492
22 maja 1492 Kolumb przybywa do portu Palos, w którym zgodnie z królewskim nakazem ma otrzymać dwie karawele. Miasto oddaje mu do dyspozycji karawele Nia i Pinta. Statki miały około 20 metrów długości i 7 metrów szerokości. Na okręt flagowy Kolumb wydzierżawił od Juana de la Cosa statek Santa Maria. 3 sierpnia 1492 karaka Santa Maria (280 ton) oraz dwie karawele - Pinta (240 ton) i Nia (100 ton), na których przebywało łącznie około 90 ludzi, podniosły kotwice. Po postoju w Las Palmas na Wyspach Kanaryjskich 5 września eskadra statków ruszyła na zachód. Po ponad dwumiesięcznej żegludze, podczas której zaczęło dochodzić do głosu zniecierpliwienie, 12 października o drugiej nad ranem jeden z marynarzy Rodrigo de Triana dostrzegł ląd. Wyprawa wylądowała na Watlings Island (zwanej przez Indian Guenehani), niewielkiej wyspie grupy Bahama. Na Watling doszło do pierwszego spotkania z krajowcami. Zauważono u nich złote ozdoby. Indagowani o pochodzenie złota wskazali kierunek na południe. Wnioskując z tego, iż znajduje się na północ od głównego lądu, Kolumb obrał nowy kurs na południowy zachód i 28 października odkrył Kubę, a 6 grudnia Haiti (Hispaniolę), którą to wyspę, urzeczony jej pięknem, wybrał na swoją kwaterę. Gdy okręt flagowy Santa Maria uległ rozbiciu, a w czasie burzy stracono kontakt z Pintą, Kolumb na Nii, postanowił osobiście dostarczyć wiadomość o odkryciu drogi do Azji na dwór królewski. 16 grudnia pozostawiwszy w ufortyfikowanym forcie na Hispanioli 43 ochotników z załogi, wypłynął w drogę powrotną. 21 marca zawinął do portu w Sewilli skąd w triumfalnym pochodzie udał się na dwór królewski do Barcelony. W czasie spotkania z parą królewską Ferdynandem i Izabelą roztoczył przed nimi wizję bogactwa, jakie miało spłynąć na Hiszpanię, gdy akcja odkrywcza będzie kontynuowana. Doprowadziło to do prawdziwej gorączki odkrywczej, której kolejnym epizodem była druga wyprawa Kolumba.

Druga wyprawa

Druga wyprawa Kolumba 1493
Jeszcze tego samego roku w olbrzymim pośpiechu zorganizowano kolejną wyprawę, której dowódcą został Kolumb. Wzięło w niej udział 1500 osób, podróżujących flotyllą 17 statków. Chętnych było tak wielu, że trzeba było dokonać selekcji. Ostatecznie wybrano grupę, w której znaleźli się, obok poszukiwaczy przygód i łatwego bogactwa, misjonarze pragnący nawracać pogan. Obok pospolitych łotrów, idealiści.

Wyprawa wyruszyła 25 września 1493. Tym razem Kolumb wybrał bardziej południową trasę i w związku z tym ląd osiągnął w okolicy Małych Antyli. Odkrył kolejno wyspy Dominikę, Marię Galante, Gwadelupę, Antiquę i Portoryko. 22 listopada Kolumb ponownie dotarł na Haiti, by przekonać się, że z zostawionych tam ludzi nikt nie przetrwał. Jak się domyślono, wszyscy wyginęli w walce z krajowcami Indianos (Indianami). W dalszej podroży Kolumb popłynął wzdłuż południowych wybrzeży Kuby i odkrył Jamajkę.

Tymczasem jednak autokratyczne i bezwzględne postępowanie Kolumba zraziło do niego dużą cześć załogi. Wielu zniechęconych trudami i brakiem legendarnego bogactwa odłączyło się od wyprawy i rozpoczęło poszukiwania na własną rękę. Inni powrócili do Hiszpanii zanosząc wiele skarg na Kolumba. Wpływowi wrogowie Kolumba postulowali, by zabrać przyznane mu wcześniej przywileje, a na jego miejsce mianować królewskiego namiestnika nowo odkrytych ziem. W tej sytuacji Kolumb 19 marca wyruszył w drogę powrotną do Hiszpanii, gdzie przybył 11 czerwca. Na dworze zdołał oczyścić się ze stawianych mu zarzutów, uzyskał potwierdzenie wcześniejszych przywilejów oraz przyrzeczenie zorganizowania kolejnej, trzeciej wyprawy.

Trzecia wyprawa

Trzecia wyprawa Kolumba 1498-1500
Mimo że Kolumb odzyskał swoje przywileje, nie zdołał w pełni odbudować zaufania, jakim go wcześniej darzono. Na zorganizowanie następnej, trzeciej wyprawy, musiał czekać aż do 1498 roku. 30 maja wyruszył sześcioma statkami na zachód. Trzy statki odesłał prosto na Haiti, podczas gdy pozostałymi popłynął na południowy zachód w nadziei na odnalezienie upragnionych Indii. W czasie tej wyprawy po raz pierwszy osiągnął kontynentalną cześć Ameryki. Do brzegu dotarł na południe od ujścia Orinoko. Płynąc dalej na zachód, wzdłuż wybrzeża, odkrył wyspę Trynidad. Następnie zwrócił się na północy zachód i pożeglował na Haiti, gdzie w międzyczasie założone zostało pierwsze hiszpańskie stałe osiedle w Indiach Zachodnich, Santo Domingo.

Stosunki w hiszpańskiej społeczności w Santo Domingo nie były dobre. Autokratyczny Kolumb faworyzował swoich ludzi, w szczególności swojego syna - Diego. Doszła do tego niewątpliwa frustracja z powodu braku poważniejszych sukcesów ekonomicznych wypraw i trudności w stosunkach z krajowcami. Podobnie jak w czasie drugiej wyprawy, wiadomości o problemach dotarły do korony. Tymczasem postanowiono działać bardziej zdecydowanie. W czerwcu 1500 wysłano na zachód Franciszka Bobadilla, którego obdarzono szerokimi pełnomocnictwami. Po zapoznaniu się z sytuacją na Haiti, polecił on aresztować Kolumba i jego syna, i w kajdanach wysłać ich do Hiszpanii. Na miejscu Kolumb ponownie zdołał oczyścić się z zarzutów i powrócić do łask królewskiej pary. Wynikiem tego była czwarta i ostatnia wyprawa Kolumba do Ameryki.

Czwarta wyprawa

Czwarta wyprawa Kolumba 1502-1504
9 maja 1502 flotyllą złożoną z czterech okrętów i w towarzystwie 150 osób załogi Kolumb ponownie wyruszył na zachód. Tym razem sytuacja była paląca. W międzyczasie Vasco da Gama odkrył drogę do Indii wokół kontynentu afrykańskiego. Kolumbowi pilnie potrzebny był sukces udowadniający, że droga na zachód jest krótsza, wygodniejsza i bezpieczniejsza. Zamierzeniem Kolumba było znalezienie przejścia na wody, które ostatecznie miały go doprowadzić do Indii. Spodziewał się go na zachód od Kuby. Tam właśnie skierował się w swej wyprawie. Płynąc w tym kierunku dotarł do wybrzeży Hondurasu i Wybrzeża Moskitów. Tam od krajowców dowiedział się o wielkim morzu (Ocean Spokojny) leżącym dalej na zachód, lecz mimo usilnych prób nie zdołał odnaleźć wodnego przejścia na ten akwen. Straciwszy dwa z czterech statków, zrezygnowany powrócił na Kubę, a następnie na Jamajkę. Tam został zmuszony do osadzenia pozostałych statków na mieliźnie. Materiały pochodzące ze zniszczonych statków zostały użyte do budowy umocnionego osiedla. Jeden z towarzyszy Kolumba, Diego Mendez, na indiańskiej łodzi wyruszył po pomoc rozbitkom. Jednak dopiero po wielomiesięcznym błądzeniu zdołał dotrzeć na Haiti, skąd sprowadził pomoc. W międzyczasie Kolumb ciężko zachorował i w takim stanie odtransportowano go do Hiszpanii, gdzie przybył 25 listopada 1504.

Ostatnie lata życia

Po powrocie z czwartej wyprawy schorowany Kolumb starał się o posłuchanie na dworze królewskim. Nie żyła już jednak jego największa protektorka - królowa Izabela. Król Ferdynand zaś, mimo licznych usiłowań Kolumba, nie udzielił mu audiencji. Nie został także wypełniony żaden z wcześniejszych przywilejów. Opuszczony, zgorzkniały i rozgoryczony Kolumb zmarł dwa lata później. Inną wersję ostatnich lat życia Kolumba przedstawia tajemniczy Manuskrypt z Puri, według którego Kolumb miał umrzeć wiele lat później i odbyć jeszcze jedną, piątą podróż do Indii Zachodnich. Autentyczność tego źródła jest jednak poddawana w wątpliwość przez większość uczonych.

Vasco da Gama

Vasco da Gama (ur. 1469 w Sines, zm. 24 grudnia 1524), odkrywca portugalski, jako pierwszy dotarł drogą morską z Europy do Indii.

Vasco da Gama urodził się w 1461 lub 1470 roku w Sines, niewielkim porcie w prowincji Alemtejo. Niewiele wiadomo o jego młodości. Według Antonio de Limy, autora "Nobiliario" Vasco da Gama wywodzi się z rodziny szlacheckiej, o której istnieją wzmianki aż z 1166 roku, jednakże męska linia rodu bez "białych plam" prowadzi tylko do roku 1280, do Alvaro da Gamy, którego potomkiem był ojciec Vasco - Estevão da Gama, piastujący funkcję gubernatora (Alcaide Mor) miasta Sines i sędziego ('Commendador') Cercal. Matka Vasco da Gamy, Isabel Sodr, była Angielką. Vasco był ich trzecim synem. Jako szlachcic oraz syn gubernatora i sędziego, otrzymał staranne wykształcenie w Lizbonie, gdzie spędził młodość. W 1484 r. został żeglarzem. Wiadomo, że między 1484 a 1492 r. studiował astronomię i nawigację w szkole w Evorze. W 1492 r. dowodził obroną kolonii portugalskiej przed Francuzami na wybrzeżu Gwinei.

Z początkiem XV wieku szkoła nawigacji księcia portugalskiego, Henryka Żeglarza, przyczyniła się do poszerzenia wiedzy o wybrzeżu Afryki. Z początkiem lat 60. XV wieku celem stało się okrążenie Afryki od południa i zdobycie dostępu do Indii, bogatych w pieprz i inne przyprawy.

W roku 1488 Bartolomeu Diaz powrócił z wyprawy do południowego krańca Afryki, który nazwał Przylądkiem Burz (potem nazwę zmieniono na Przylądek Dobrej Nadziei) i aż do rzeki Fish River (dzisiejsza Republika Południowej Afryki), podczas gdy wyruszając z Indii, Pedro de Corvilhã zapuścił się na południe, przemierzając trasę aż do terenów, do których dotarł Diaz. Pozostało tylko połączyć te dwie wyprawy w jedną.

Zadanie to powierzono ojcu Da Gama’y, Estevão da Gama, który jednak zmarł przed rozpoczęciem przygotowań. Podjęcie wyprawy powierzono wtedy jego synowi Vasco da Gama’ie. Wyruszył on 8 lipca 1497 roku z Belize, dzielnicy Lizbony, nieopodal kaplicy Ermida do Restelo (inaczej Capela de Săo Jerónimo), założonej przez Henryka Żeglarza. W kaplicy tej Vasco da Gama i jego załoga modlili się na noc przed wypłynięciem (po powrocie da Gamy, Manuel I zbudował w tym miejscu klasztor hieronimitów (Mosteiro dos Jerónimos) dla upamiętnienia odkrycia drogi morskiej do Indii). Vasco da Gama opuścił Lizbonę mając pod swymi rozkazami cztery okręty (Sao Gabriel, Sao Rafael, Berrio oraz okręt transportowy o nieznanej nazwie) i 160 ludzi załogi (niektóre źródła podają liczbę 170), wśród których było wielu skazańców.

Żaglowiec Vasco da Gama'yTrasa wyprawy wiodła przez Atlantyk koło Wysp Kanaryjskich i Wysp Zielonego Przylądka. Mimo że część drogi do Przylądka Dobrej Nadziei była już znana, rejs nie należał do łatwych. Da Gama musiał radzić sobie z buntami, z gwałtownymi sztormami oraz ze szkorbutem wśród załogi. 16 grudnia wyprawa minęła Fish River i kontynuowała żeglugę po wodach nieznanych Europejczykom. W czasie Bożego Narodzenia wybrzeżu, które wówczas mijali nadano nazwę Natal (nazwa ta przetrwała do dziś). W styczniu osiągnęli wybrzeże dzisiejszego Mozambiku, kontrolowanego przez Arabów wschodniego wybrzeża Afryki, które stanowiło część sieci handlowej Oceanu Indyjskiego. Będąc tak daleko, da Gama wynajął w Malindi pilota, który poprowadził ekspedycję przez dalszą część drogi do Kalikat (Kozhikode) na południowo-zachodnim wybrzeżu Indii (20 maja 1498 r). Gwałtowne niekiedy negocjacje z miejscowymi władcami spotkały się z oporem handlowców arabskich. Ostatecznie jednak da Gama zdołał uzyskać niejasną ugodę handlową, lecz zmuszony był odpłynąć bez ostrzeżenia po tym, jak radża Kalikatu starał się skłonić go do pozostawienia wszystkich towarów jako formy zabezpieczenia. Da Gama zatrzymał towary, lecz pozostawił kilku Portugalczyków z poleceniem prowadzenia stacji handlowej (faktorii).

W drodze powrotnej wielu członków załogi zmarło na szkorbut. Do Portugalii dopłynęło tylko 55 osób. Po swoim powrocie do Portugalii we wrześniu 1499 r. da Gama został szczodrze nagrodzony jako człowiek, któremu udało się sfinalizować plan, którego realizacja zajęła osiem lat. Otrzymał tytuł "Admirała mórz indyjskich", i 12 lutego 1502 roku pożeglował ponownie do Indii na czele floty składającej się z dwudziestu okrętów wojennych w celu wyegzekwowania interesów portugalskich i zagarnięcia siłą towarów, których nie mógłby nabyć drogą pokojową. Dwa lata wcześniej wysłano Pedro Alvaresa Cabrala (w czasie swojej podróży odkrył on Brazylię), który stwierdził, że załoga faktorii handlowej została wymordowana, spotykając się z oporem Kalikatu.

Da Gama zaatakował i wymusił okup od wschodnioafrykańskiego portu arabskiego Kilwa, który był zaangażowany w opór przeciw Portugalii. Da Gama prowadził działalność piracką przeciwko arabskim statkom handlowym, rozgromił flotę Kalikatu składającą się z 29 okrętów i ostatecznie podbił to portowe miasto. W zamian za pokój otrzymał cenne koncesje handlowe i olbrzymią ilość łupów, co zapewniło mu wyjątkowe uznanie korony portugalskiej. Po powrocie do Portugalii otrzymał tytuł hrabiego Vidigueira i ziemie należące poprzednio do królewskiej rodziny Braganza.

Zdobywszy złowrogą reputację człowieka, który umie "naprawić" problemy pojawiające się w Indiach, został tam jeszcze raz wysłany w roku 1524 z zamiarem zastąpienia niekompetentnego wicekróla posiadłości portugalskich Eduardo de Menezesa, lecz zmarł wkrótce po przybyciu do Kalikatu. Pochowany został w pierwszym katolickim kościele Indii, kościele św. Franciszka w Koczin, lecz w roku 1539 jego szczątki przeniesiono do Portugalii i pochowano ponownie w Vidigueira.

Da Gama, jak nikt inny po Henryku Żeglarzu, przyczynił się do sukcesów Portugalii i szybkiego wzrostu jej potęgi kolonialnej. Poza samym faktem pierwszej podróży do Indii, to jego połączenie przebiegłości z polityką oraz z siła militarną dało Portugalii silną pozycję handlową na Oceanie Indyjskim. Wśród rodaków Vasco da Gama zyskał wielką popularność, jego czyny opiewali poeci i wędrowni śpiewacy. Portugalska epopeja narodowa Lusiad autorstwa Luiza Vaz de Camoensa w dużej mierze dotyczy podróży Vasco da Gama'y.

Ferdynand Magellan

Młodość
Ferdynand Magellan, 1480-1521Magellan urodził się na kamienistej farmie w Sabrosa, Villa Real, w prowincji Trás-dos-Montes w północnej Portugalii. Jego rodzicami byli Pedro Rui de Magalhães, burmistrz miasta, i Alda de Mesquita. Magellan miał dwoje rodzeństwa: brata Diego de Sousa i siostrę Isabel.

Rodzice Magellana zmarli, gdy miał 10 lat. W wieku 12 lat Magellan został paziem króla Jana II i królowej Eleonory na dworze królewskim w Lizbonie, dokąd jego brat przyjechał dwa lata wcześniej. Tutaj, razem z kuzynem Francisco Serrano, Magellan kontynuował edukację, interesując się szczególnie geografią i historią. Niektórzy spekulują, że jego nauczycielem mógł być Martin Behaim. W 1496 roku Magellan został giermkiem.

W wieku 20 lat wypłynął po raz pierwszy na morze. W 1505 roku popłynął do Indii, aby wprowadzić tam na urząd Francisco de Almeidę na urząd portugalskiego wicekróla i założyć po drodze bazy wojskowe i morskie. To właśnie tam uzyskał chrzest bojowy: gdy miejscowy król odmówił płacenia daniny, oddziały Almeidy zdobyły muzułmańskie miasto Kilwa w dzisiejszej Tanzanii.

Magellan wyruszył następnie w podróż do Indii Wschodnich, biorąc udział w wyprawach na Wyspy Korzenne. W 1510 roku został awansowany na kapitana. Jednak po potajemnej podróży na wschód, bez pozwolenia, stracił dowództwo i został zmuszony do powrotu do Portugalii.

W 1511 roku Magellan został wysłany do Maroka, gdzie 28 sierpnia 1513 roku wziął udział w bitwie pod Azamor i został poważnie ranny w kolano w trakcie oblężenia mauretańsko-marokańskiej twierdzy. Mimo ran i otrzymania kilku medali Magellan został oskarżony o nielegalny handel z muzułmańskimi Mauretanami. Wdał się też w konflikt z Almeidą: gdy opuścił bez zezwolenia armię, Almeida posłał negatywny raport o żeglarzu na portugalski dwór. Kilka oskarżeń wycofano, ale Magellan popadł w niełaskę króla Emanuela I, który odmówił podniesienia mu dochodów.

Król oznajmił także Magellanowi, że po 15 maja 1514 roku nie będzie już dalej zatrudniony w królewskiej służbie. Magellan formalnie wyrzekł się wtedy obywatelstwa i wyjechał, aby zaoferować swoje usługi dworowi Hiszpanii, zmieniając jednocześnie swoje nazwisko Fernão de Magalhães na Fernando de Magallanes.

Plany opłynięcia świata

Magellan dotarł do Sewilli, stolicy Hiszpanii, 20 października 1517 roku, i stamtąd udał się do Valladolid, aby spotkać się z nastoletnim królem, Karolem I (późniejszym władcą Świętego Cesarstwa Rzymskiego, Karolem V).

Korzystając z pomocy Juana de Aranda, jednego z trzech głównych oficjeli Domu Indyjskiego w Sewilli, i innych przyjaciół, zwłaszcza Portugalczyka Diego Barbosa, Magellan naturalizował się jako Hiszpan. Zyskując w Sewilli znaczne wpływy, zdobył posłuchanie u Karola i potężnego Juana Rodrigeza de Fonseca, biskupa Burgos i odwiecznego wroga Krzysztofa Kolumba.

Nieco wcześniej Magellan odkrył mapę, naszkicowaną na podstawie wcześniejszych podróży, która wskazywała Rio de la Plata, dużą deltę w kształcie zatoki w Ameryce Południowej, jako przejście przez kontynent na Ocean Spokojny. Zdecydował się na pionierskie przejście tą drogą, aby dotrzeć do Moluków (Wysp Korzennych), klucza do strategicznie ważnego i niezwykle lukratywnego handlu przyprawami. Podobno, aby zrealizować ten projekt, miał się zobowiązać do płynięcia na południe aż do 75 równoleżnika.

W planie tym pomógł mu Ruy Faleiro, astronom i uchodźca portugalski, który pozyskał nieocenione wsparcie finansowe ze strony Christophera de Haro, członka wielkiej firmy z Antwerpii, żywiącego urazę do króla Portugalii. 22 marca 1518 roku król Karol zaaprobował plan Magellana i przyznał mu hojne fundusze. W ramach umowy Magellan i Faleiro, jako dowódcy wyprawy, mieliby otrzymać 1/20 wszystkich zysków i oni, oraz ich potomkowie, mieliby rządzić wszelkimi odkrytymi ziemiami, nosząc tytuły Adelantados (gubernator prowincji granicznej).

Magellan złożył przysięgę na wierność w kościele Santa María de la Victoria de Triana, przekazują pewną sumę pieniędzy klasztornym mnichom, aby modlili się za jego powodzenie.
Za pieniądze otrzymane od króla, Magellan i Faleiro zakupili 5 statków; Trinidad (wyporność 110 ton, załoga 55 osób), San Antonio (wyporność 120, załoga 60), Concepcion (wyporność 90, załoga 45), Victoria (wyporność 85, załoga 42) i Santiago (wyporność 75, załoga 32). Trinidad był statkiem flagowym Magellana, a poza Faleiro kapitanami pozostałych byli Juan de Cartegena, Gomez, Gaspar de Quesada i Luis de Mendoza.

Podróże

Miejsce wypłynięcia Magellana10 sierpnia 1519 roku flota pięciu statków pod dowództwem Magellana opuściła Sewillę i popłynęła od rzeki Guadalquivir na południe do San Lucar de Barrameda, gdzie pozostawała przez pięć tygodni. Władze hiszpańskie zachowywały ciągle rezerwę wobec portugalskiego admirała i niewiele brakowało, aby wstrzymały podróż, ale 20 września 1519 roku Magellan wyruszył ostatecznie z Sanlúcar de Barrameda z 270 członkami załóg.

Wyprawa
Usłyszawszy o jego wypłynięciu, portugalski król Emanuel rozkazał jednostkom floty ścigać go, ale Magellan wymknął się Portugalczykom. Po wypłynięciu z San Lucar de Barrameda i krótkim postoju na Wyspach Kanaryjskich przybył na Wyspy Zielonego Przylądka, skąd wziął kurs na Przylądek Świętego Augustyna w Brazylii. 20 listopada przekroczył równik, a 6 grudnia załoga zobaczyła brzegi Brazylii.

Ponieważ Brazylia była w owym czasie terytorium portugalskim, Magellan ominął ją i 13 grudnia stanął na kotwicy w pobliżu dzisiejszego Rio de Janeiro, gdzie panowała dobra pogoda, a tubylcy byli przyjaźnie nastawieni. Flota uzupełniła zapasy ale przychylne warunki spowodowały, że wypłynięto z opóźnieniem. Następnie pożeglowano wzdłuż wybrzeża Ameryki Południowej, zatrzymując się 10 stycznia 1520 roku nad Río de la Plata. Gdy wyprawa szukała ciągle przejścia na Ocean Spokojny, u wybrzeży Argentyny została zaskoczona nadejściem zimy.

Magellan zdecydował się spędzić zimę w Patagonii. 31 marca załoga założyła osadę, którą nazwano Puerto San Julian (port Św. Juliana). Wybuchł wtedy bunt, w którym wzięło udział trzech spośród pięciu kapitanów statków, jednak nieudany, gdyż załogi pozostały w dużej części lojalne. Quesada i Mendoza zostali straceni, a Cartagena i kapłan wyprawy zostali wysadzeni na brzeg.

Cieśnina Magellana na starej mapie Cieśnina Magellana przecina południowy koniec Ameryki Południowej, łącząc Atlantyk i Pacyfik. 24 sierpnia podróż została podjęta i Santiago został wysłany na ląd w misji zwiadowczej, ale rozbił się w drodze powrotnej. Tylko dwóch marynarzy wróciło drogą lądową, aby powiadomić Magellana, co się stało. Na 52° szerokości południowej, 21 października 1520 roku flota osiągnęła Cape Virgenes i stwierdziła, że przejście zostało znalezione, ponieważ woda była słona i głęboka. Cztery statki rozpoczęły powolne przedzieranie się przez liczące 372 mile przejście, które Magellan nazwał Estreito de Todos los Santos (Cieśnina Wszystkich Świętych), ponieważ flota wpłynęła na nie w dniu Wszystkich Świętych, 1 listopada. Obecnie nosi ona nazwę Cieśniny Magellana.

Magellan zlecił najpierw statkom San Antonio i Concepcion zbadanie cieśniny, ale ten drugi, dowodzony przez Gomeza, zdezerterował i wrócił do Hiszpanii. 28 listopada pozostałe trzy statki wpłynęły na południowy Pacyfik. Magellan nazwał te wody Mar Pacifico (Morze Spokojne) z racji jego spokojnych w tym momencie wód.

Śmierć Magellana
Kierując się na północ, 13 lutego 1521 roku załogi przekroczyły równik. 6 marca dotarły do Marianów, a 16 marca do wyspy Homonhon w archipelagu filipińskim. Do tej chwili pozostało tylko 150 członków wyprawy. Magellan był w stanie porozumiewać się z tamtejszymi mieszkańcami, gdyż jego malajski tłumacz rozumiał ich język. 7 kwietnia dotarli do wyspy Cebu, a 27 kwietnia Magellan poniósł śmierć w czasie potyczki na wyspie Mactan.

Antonio Pigafetta, bogaty turysta, który zapłacił za możność uczestnictwa w wyprawie Magellana, jedyna osoba, która pozostała przy życiu i mogła opowiedzieć o jego śmierci, napisał:
Gdy przyszedł ranek, 49 z nas zeszło z pokładu do wody i pomaszerowało przez nią na odległość dwóch strzałów z kuszy, zanim osiągnęliśmy brzeg. Łodzie nie mogły dobić do brzegu z powodu licznych skał w przybrzeżnej wodzie. Pozostałych 11 ludzi zostało do pilnowania łodzi. Gdy dotarliśmy do brzegu, miejscowi uformowali się w trzy oddziały w liczbie ponad 1500 ludzi. Gdy nas zobaczyli, zaatakowali, wydając głośne okrzyki. Muszkieterzy i kusznicy przez pół godziny strzelali do nich na dystans, ale bezskutecznie... Rozpoznawszy kapitana, tak wielu rzuciło się na niego, że strącili mu hełm... Tubylec cisnął bambusową włócznię w twarz kapitana, ale ten zabił go natychmiast swoją piką, która utknęła jednak w ciele. Próbując wyciągnąć miecz, zdołał to uczynić jedynie do połowy, gdyż został ranny w rękę bambusową włócznią. Gdy tubylcy to zobaczyli, rzucili się wszyscy na niego. Jeden ranił go w lewą nogę długim nożem przypominającym szablę, ale jeszcze większym. Spowodowało to, że kapitan upadł na twarz, a ci rzucili się na niego z żelaznymi i bambusowymi włóczniami i nożami, aż zabili nasze światło, nasze pocieszenie i naszego prawdziwego przewodnika. Gdy go uderzali, odwracał się jeszcze, aby ujrzeć, czy wszyscy dostaliśmy się do łodzi. Zobaczywszy jego śmierć, ranni wycofaliśmy się jak najszybciej do łodzi, które już odbijały.

Opłynięcie świata
Trasa podróży naokoło świata Magellan zawarował w swojej ostatniej woli, że jego malajski tłumacz zostanie po jego śmierci wolnym człowiekiem. Tłumacz, który został ochrzczony jako Enrique (Henryk) w Malakce, w 1511 roku, a został porwany przez sumatrzańskich handlarzy niewolników ze swojej rodzinnej wyspy, stał się pierwszym człowiekiem, który opłynął glob. Enrique został związany umową przez Magellana w czasie jego wcześniejszych podróży do Malakki i był u jego boku w czasie walk w Afryce, w czasie konfliktu Magellana z dworem portugalskim i wtedy, gdy organizowano flotę. Jednak, po wydarzeniach na Mactan i śmierci Magellana, pozostali kapitanowie statków odmówili uwolnienia Enrique. Ten zerwał umowę i zdołał zbiec. Jednak Antonio Pigafetta robił cały czas notatki językowe i najwyraźniej był w stanie prowadzić komunikację z miejscowymi w trakcie dalszej podróży.
Trzy pozostałe statki popłynęły na zachód do Palawan, który opuściły 12 czerwca 1521 roku, kierowane do Brunei na Borneo przez pilotów Moro, potrafiących nawigować na płytkich wodach. Zakotwiczyły na 35 dni w pobliżu Brunei, gdzie Pigafetta opisuje przepych dworu radży Siripada (złoto, perły wielkości kurzych jaj itd.). Co więcej, Brunei mogło się pochwalić poskramianiem słoni i uzbrojeniem w 62 działa, 5-krotnie więcej niż miały statki Magellana. W Brunei lekceważono korzenie, które miały się okazać droższe od złota po powrocie do Hiszpanii. Pigafetta wspomina niektóre wyroby na dworze, jak porcelana, która nie była szeroko dostępna w Europie, i okulary - monokle dopiero wchodziły w Europie do użytku.
Po dotarciu do Moluków (Wysp Korzennych), 8 listopada 1521, wyprawę opuściło 115 członków załogi. Udało im się zawrzeć układ z sułtanem Tidore, który był rywalem sułtana Ternate i sojusznikiem Portugalii. Statek Concepcion został ewakuowany, a przyprawy przeniesione na Victorię i Trinidad, ale Trinidad został przechwycony przez Portugalczyków w czasie próby powrotu drogą przez Pacyfik. Victoria wyruszyła do domu 21 grudnia 1521 roku i 22 maja 1522, dowodzona przez Juana Sebastiána Elcano okrążyła Przylądek Dobrej Nadziei, mając jedynie ryż jako racje żywnościowe. 20 członków załogi zmarło z głodu, zanim Elcano dotarł do Wysp Zielonego Przylądka, posiadłości portugalskiej, gdzie wysłał na ląd 13 dalszych członków załogi z obawy o utratę 26 ton przypraw (goździków i cynamonu).

Powrót
6 września, 1522, Juan Sebastián de Elcano i pozostali członkowie wyprawy Magellana powrócili do Hiszpanii na ostatnim statku wyprawy, po niemal trzech latach od wyruszenia.
Elcano otrzymał od króla Karola V wysoką pensję 500 dukatów rocznie (zanim tenże przyjął załogę w nowych garniturach na koszt korony). Karol zażądał od swojego szwagra Joao III zwolnienia z portugalskiego aresztu w Cape Verde 13 pozostałych członków załogi, co szybko wykonano. Zastępca Elcano nazwiskiem Miguel de Rodas otrzymał od króla pensję 50 tysięcy maravedi rocznie (ponad dwukrotne zarobki oficera), aczkolwiek 3 lata później skarżył się, że nie otrzymał do ręki nic. Główny inwestor organizujący wyprawę Magellana, nazwiskiem Cristobal de Haro, mimo strat w ludziach i statkach, został bogaczem. Przywieziono ok. 25-26 ton goździków, które sprzedano za zawrotną kwotę 7 888 634 maravedi. (źródło: S.A.Morison, The European Discovery of America. The Southern Voyages. [tom 2], str. 461).

Zrekonstruowany statek Nao VictoriaTych 18 ludzi powróciło do Sewilli na statku Victoria w 1522 roku
Nazwisko - Stopień
Juan Sebastian de Elcano - Kapitan
Francisco Albo - Pilot
Miguel de Rodas - Pilot
Juan de Acurio - Pilot
Antonio Pigafetta- Pasażer
Martin de Judicibus - Główny steward
Hernando de Bustamente - Marynarz
Nicolas the Greek - Marynarz
Miguel Sanchez - Marynarz
Antonio Hernandez Colmenero - Marynarz
Francisco Rodrigues - Marynarz
Juan Rodrigues - Marynarz
Diego Carmena - Marynarz
Hans of Aachen - Artylerzysta
Juan de Arratia - Starszy marynarz
Vasco Gomez Gallego - Starszy marynarz
Juan de Santandres - Marynarz terminujący
Juan de Zubelita - Pomocnik
Tylko 4 z 55 pierwotnych członków załogi powróciło w 1525 roku do Hiszpanii na statku Trinidad.

Odkrycia i ustalenia
Wyprawa Magellana jako pierwsza opłynęła glob i jako pierwsza przepłynęła cieśninę w Ameryce Południowej łączącą Atlantyk i Pacyfik. Członkowie wyprawy byli też pierwszymi Europejczykami, którzy zauważyli następujące rzeczy:
"Wielbłąd bez garbu", którym była prawdopodobnie lama, guanaco, wikunia lub alpaka.
Czarna "gęś", którą trzeba było obdzierać, a nie skubać - prawdopodobnie pingwin.
Dwie z naszych najbliższych galaktyk - Obłoki Magellana - widzialne tylko na południowej półkuli.
Rozmiar Ziemi był wielokrotnie większy od wszelkich ówczesnych szacunków naukowych - podróż miała 69 tys. km.
Większym jednak od stwierdzenia kulistości (a tym samym niewyobrażalnej wówczas wielkości) naszej planety zdziwieniem dla załogi było nie doliczenie się jednego dnia. Zwyczajowo, cały czas podczas podróży prowadzono z religijną dokładnością precyzyjne zapiski pomiarów czasu i miejsca. Magellan zabrał początkowo kilkadziesiąt 30-minutowych klepsydr. Podczas powrotu dookoła Afryki załoga została zmuszona do zatrzymania się w Cape Verde. Tamże, we środę 9 lipca, załoga dowiedziała się, że jest właśnie czwartek (następny dzień kalendarzowy). Załoga mogła popełnić śmiertelny grzech niezachowania postu w piątki, mszy w niedziele itp. Kwestia wyjaśniła się dopiero po powrocie do Sewilli. Podróż na zachód powodowała zyskanie jednego dnia. Analiza błędu spowodowała zauważenie różnicy jednego dnia w mierze kalendarza.

Amerigo Vespucci - (ur. 9 marca 1454 r. w Montefioralle (Florencja) - zm. 22 lutego 1512 r. w Sewilli (Hiszpania)) - włoski kupiec, nawigator i podróżnik morski. W czasie swoich wypraw zbadał znaczną część wschodniego wybrzeża Ameryki Południowej. W odróżnieniu od Krzysztofa Kolumba, który sądził, że dotarł do Azji Wschodniej, uznał odwiedzone tereny za nieznany wcześniej kontynent. Brał udział w przygotowaniu drugiej i trzeciej wyprawy Kolumba. Według własnego świadectwa wybrany przez króla Manuela I miał jakoby w latach 1497-1504 odbyć cztery wyprawy odkrywcze, w co powątpiewają dzisiejsi badacze. Pewny jest jego udział w hiszpańskiej wyprawie do Gujany (1499-1500), razem z A. de Odeją i J. de la Cosą. W czasie jej trwania już samodzielnie dotarł do Amazonki, zbadał wybrzeże Brazylii, dopłynął do ujścia rzeki Orinoko i zawrócił do Kadyksu. W latach 1501-1502 na okręcie portugalskim opłynął brzegi Brazylii. Od 1503 r. zaczęły się ukazywać drukiem listy Vespucciego wraz z barwnymi opisami poznanych krajów. Tłumaczone na wiele języków, zyskały mu tak dużą popularność, iż powszechnie jego, a nie Kolumba, zaczęto uważać za odkrywce Ameryki , a nowy ląd nazwano od jego imienia.