Interakcje nauk pedagogicznych z niepedagogicznymi o wychowaniu człowieka

Tematem mojej pracy będzie związek pedagogiki z innymi naukami funkcjonującymi we współczesnym świecie. Postaram się w sposób przejrzysty i wnikliwy zaprezentować elementy łączące tę dziedzinę z trzema innymi, wybranymi przez moją osobę.
Na wstępie należy w wielkim skrócie omówić czym tak właściwie jest "pedagogika" i czemu służy w kręgu innych funkcjonujących w świecie nauk. Ponieważ jest to termin o niezwykle szerokim zakresie skupmy się jedynie na jego podstawach. Otóż pedagogika jest nauką o wychowaniu czy też kształceniu i edukacji. O przedmiocie tym mówimy zamiennie i równocześnie: wychowanie, kształcenie bądź też edukacja, bowiem szeroko rozumiane są one bliskoznaczne. Nauka ta zajmuje się identyfikowaniem i nazywaniem wszystkich tych faktów które składają się na praktykę edukacji. Jest to dziedzina praktyczna wspomagająca innych ludzi w ich uczeniu się i rozwoju, może ona być mierzona za pomocą różnych kryteriów. Pedagogikę powinny studiować osoby które wykazują chęć lub zajmują się już edukacją, wychowaniem oraz opieką. Studiowanie jej jest okazją do rozumnego ogarniania relacji pomiędzy jednostką ludzką jej ciałem i psychiką, jej osobowością i tożsamością a jej światem i otoczeniem przyrodniczym, społecznym, kulturowym oraz politycznym w bliższej i dalszej skali. Studiowanie tegoż kierunku musi opierać się na opanowaniu wiedzy z nauk dla niej podstawowych to jest filozofia a zwłaszcza etyka, psychologia rozwojowa i wychowawcza, socjologia ogólna i edukacji oraz politologia, antropologia kulturowa, metodologia nauk społecznych,medycyna,ekonomia i teologia. Są to tylko nie liczne dziedziny z jakimi łączy się pedagogika, której jednym z celów jest wykształcenie pedagogów wspierających rozwój innego człowieka, kogoś kto będzie przewodził ku samodzielności.
Pierwszą opisywaną przeze mnie nauką wiążącą się ściśle z pedagogiką jest filozofia. Jest to związek trwający od wieków, początki sięgają już pierwszych mędrców, sofistów, Sokratesa, Platona czy też Arystotelesa a także myślicieli ze szkół hellenistycznych i rzymskich. Późniejsze zwłaszcza nowożytne dzieje są równie bogate i ciekawe, bardzo obszernie ukazują pokrewieństwa i akty wzajemnej pomocy. Charakterystyczna jest jedność personalna. Bardzo często zdarzało się, że filozofowie byli także twórcami teorii wychowania. Z kolei biorąc pod wagę pedagogów bardzo często sięgali oni do dziedziny jaka jest filozofia i mieli co do niej osobiste refleksje. Były to pola przynależne do etyki, filozofii społecznej czy też ogólnej refleksji nad egzystencja i powinnościami człowieka. Te dwie dziedziny nauki wzajemnie uzupełniające się na wielu różnorodnych płaszczyznach kształtowały podobną wrażliwość biorąc pod uwagę zarówno przewidywane cele i założenia a także i ich efekty praktyczne. Przedsięwzięcia podejmowane na płaszczyźnie tych nauk, które kończyły się niepowodzeniem obciążały w takim samym stopniu filozofów jak i pedagogów, natomiast odniesione sukcesy były niemałym powodem do obopólnej radości. Zagłębiając się w tematykę tego związku, możemy zauważyć, iż pedagogika jest przedmiotem zobowiązania filozoficznego, to właśnie z jej twierdzeń i hipotez filozofia czerpie inspirację dla treści i problemów stawianych na jej drodze. Możemy na tę kwestię spojrzeć także z nieco innego punktu widzenia otóż zagadnienie pedagogiki filozofii to jest: po co, kogo, kiedy, gdzie, kto i jak powinien nauczać filozofii oraz po co właściwie wychowywać ludzi w duchu jej problemów. Ten aspekt należałoby rozpatrywać jednak podczas oddzielnych rozważań. Możemy także zapytać o filozoficzne podstawy pedagogiki, jest bowiem wiele tematów na które filozofia ma szeroki zasób wiedzy z którego pedagogika dotąd nie korzystała i nie próbowała zgłębić. Sytuacja może być też zupełnie odwrotna niektóre zagadnienia pedagogiczne są zaniedbane z filozoficznego punktu widzenia, zwłaszcza jeżeli chodzi o wyjaśnienie sensu podstawowych dla teorii pedagogicznej kategorii. Może to mieć, choć nie musi zasadnicze znaczenie dla obu tych nauk. Skupmy się teraz na innej kategorii a mianowicie na człowieku. Jest ona kluczowa i warto by się przemyśleć sens jego znaczenia. Filozofia ma z tym jeszcze pewne problemy z którymi nie może się do końca uporać natomiast odnosząc się do pedagogiki, jak wiemy znajduje się ona w centrum badań nad istotą ludzką i refleksji nad nią. Nauka ta zatacza szerokie koło wokół jednostki ludzkiej. Uznaje ona, ze człowieka możemy rozpatrywać na trzech płaszczyznach, jako jednostkę,zbiorowość i jako ?człowieka? w ogóle. Zakładano,że nie należy rozdzielać tych płaszczyzn gdyż są one od siebie zależne. Filozofia zaś miała na ten temat nieco inne poglądy. W wielu przypadkach rozczarowała sie odkrywając w człowieku nie tylko punty zbieżne, ale także przeciwieństwa. Pedagogika jest dziedziną, którą filozofia usprawiedliwia i uprawomocnia, a niektóre z jej teorii przyczyniają się do tego, że jest ona ograniczona i niepotrzebna lub też pozbawiona większego sensu. Zależności między naukami mimo, iż są dosyć oczywiste pozwalają odkryć ich najgłębsze związki i pomagają je wzajemnie zrozumieć.
Kolejną rozpatrywaną przez moją osobę płaszczyzną jest pedagogika a nauki medyczne. Dla wielu pedagogów ich związek jest aż nazbyt oczywisty. Jak wiemy wyróżnić możemy różne rodzaje pedagogiki odnoszące się do działu leczenia a mianowicie, rewalidacyjna, lecznicza, specjalna, resocjalizacyjna, zdrowia czy rodziny. Wszystkie one maja bezpośredni związek z medycyną. Pojęciem które zasadniczo łączy te dwie płaszczyzny zarówno w wiedzy teoretycznej jak i praktycznej, jest zdrowie, będące zarówno wartością jak też kategoria poznania, badania oraz praktyki pedagogicznej. Jak wiemy można leczyć można nie tylko ciało ale także i duszę. Istotnym wątkiem jest także koncepcja rozwoju i wychowania człowieka, to waśnie na jej gruncie stale jest budowana teoretyczna wiedza pedagogiczna. Wróćmy do przeszłości, w starożytności medycyna była ujmowana jako sztuka leczenia chorób, a współcześnie jest definiowana jako nauka o zdrowiu i leczeniu, jako sztuka pomagania chorym i zapobiegania chorobom.. Medycyna zapobiegawcza przedstawiana jest w kategoriach działań pozytywnych na które składa się promocja zdrowia jak też ściśle wiążąca się pedagogiką edukacja zdrowotna. Wyraźna zbieżność na gruncie nauki pomiędzy tymi dziedzinami jest omawiana dopiero w nowożytności, gdzie zasób na ten temat znacznie się powiększył a ludzie stali się bardziej świadomi wartości jaką jest zdrowie nie tylko cielesne. Powstała wspólna dla tych nauk filozofia życia i zdrowia, choroby i cierpienia, ale też i wychowania, opieki i wsparcia czyli porostu bycia z drugim człowiekiem. Jak wiemy ludzi należy kształcić wszechstronnie, jednakże odnosząc się do tych dwóch dziedzin zaważyć można ogromne braki w profesjonalnym kształceniu lekarzy i pielęgniarek gdyż nie ma wielu odniesień teorii i praktyki pedagogicznej pomagającej nauczyć sie w jaki sposób należy postępować z drugim człowiekiem. Pod lupę można też wziąć pedagogikę holistyczną, która jest zbudowana na fundamentach antropologii i aksjologii. Jej celem jest szeroko rozumiane wychowanie człowieka na płaszczyźnie określającej wspólne zadanie na rzecz zdrowia i życia człowieka. Także edukacja zdrowotna jako dziedzina praktyki pedagogicznej funkcjonuje w obszarze profilaktyki i ujmowana jest w szczególności w zakresie higieny jako dziedzina medycyny zapobiegawczej. W tak samo wysokiej hierarchii wartości jak nauki medyczne swe miejsce w pedagogice zajmuje profilaktyka będąca podstawowym elementem promocji zdrowia. Jak więc możemy zauważyć pedagogika i nauki medyczne maja ogromne znaczenie, tkwiące w ścisłym związku odkrywają nowe możliwości na równych obszarach wzajemnie od siebie zależnych. Wraz z postępem medycyny także i nauka będąca główna częścią tematu mojej pracy nabiera nowego, być może nie znanego dotychczas znaczenia. Myślę, że przenikanie się tych nauk jest wystarczająco widoczne, abym mogła skupić się na kolejnej dziedzinie.
Kolejnym zagadnieniem na jakie chciałabym zwrócić uwagę jest pedagogika i jej związek z ekonomią. Może się on wydawać zupełnie nie zrozumiały, tym nie mniej nie znaczy to, że go nie ma. Ekonomia i jej zagadnienia nie dla wszystkich są jasne i zrozumiałe dlatego też wymaga ona większego i wymagającego dużego poświęcenia by ją zrozumieć procesu. Nauka ta zawiera wiele pojęć związanych z rynkiem gospodarką i wiele innych. Jednak rynkowe spojrzenie nie może być jedynym ani też dominującym poglądem edukacji, ma ono swoje ograniczenia. Jednym z nich jest instrumentalne podejście do systemu kształcenia i tu pojawia się pytanie czego i w jaki sposób uczyć z dziedziny ekonomii aby całe społeczeństwo działało sprawnie i aby poprawiła się sytuacja materialna państwa. W związku z tym podporządkowuje się cele, treści i metody kształcenia aby zapewnić społeczeństwu chociażby krótkotrwałą pomyślność ekonomiczną. Edukacja powiązana jest zatem z rynkiem pracy. Relacje te wynikają z roli wykształcenia, kwalifikacji i kompetencji ludzi jako rezultatu edukacji. Wykształcenie bowiem wyznacza status człowieka na rynku pracy co więcej zapewnia ono bezpieczeństwo zatrudnienia i możliwość znalezienia lepszej posady. Edukacja w znacznym stopniu determinuje i pobudza edukację. Rynek pracy uzależniony jest bowiem od kształcenia. Weźmy pod uwagę dwie funkcje, ogolona i specjalistyczną. Pierwsza z nich przejawia sie w zwiększeniu poziomu wiedzy, kształtowaniu wartości i osobowości, zapewnia umiejętności poszczególnym zawodom. Lepsze wykształcenie jak wszyscy wiemy zmniejsza ryzyko bezrobocia, a co za tym idzie poprawia sytuację ekonomiczną kraju. Edukacja odgrywa wiodącą rolę w rozwoju społeczeństw, stwarza fundament ładu ekonomicznego i społecznego. Wzbogaca ona świat znaczeń i pojęć ucznia, studenta czy tez pracownika. Pozwala im zrozumieć innych i sprowadza się do poprawy życia i jego jakości, a także przynosi korzyści ekonomiczne i społeczne. Poziom wykształcenia przynosi zadowolenie z wykonywanej pracy, która dzięki temu może być bardziej efektywna a osoba zadowolona ze swoich osiągnięć poprawia swoją sytuację ekonomiczną. Jednakże uznanie edukacji jako tylko środka wzbogacania ludzkiego kapitału prowadzi do zatracenia granicy pomiędzy kształceniem jako dobrem i usługą edukacyjną. Nauczanie stało się bowiem w pewnym stopniu elementem przetargowym dającym nieograniczone możliwości na rynku pracy, wzięło górę nad kształtowaniem osobowości ludzkiej. Nie przeszkadza to jednak w traktowaniu edukacji jako podstawowego czynnika rozwoju ekonomicznego. System ekonomiczny może bowiem ulegać pożądanym przez społeczeństwo zmianom wtedy gdy naród osiągnie odpowiedni poziom kwalifikacji ukształtuje się popyt na nowe rozwiązania z dziedziny gospodarki o odrzucone zostaną wszelkie czynniki hamujące rozwój kompetencji, inicjatywę i przedsiębiorczość a co więcej nie pozwalają na osiągnięcie korzyści z inwestycji we własną osobę. Jak więc zdążyliśmy spostrzec także i w tej dziedzinie pedagogika czy inaczej edukacja ma duże, wręcz ogromne znaczenie. Dzięki niej otwierają się różne lepsze perspektywy na poprawę sytuacji jednostki i społeczeństwa.
Podsumowując moją pracę pragnę zauważyć, że pedagogika jest nieodłącznym elementem wielu dziedzin nauki. Jest wszechobecna i daje wiele możliwości. We współczesnym świecie pozwala nie tylko na kształcenie się w wybranym kierunku, ale także na osiągnięcie poprzez to satysfakcji i zadowolenia z siebie. Kształtuje nasza osobowość i dzięki niej zyskujemy zupełnie inna wizje świata. Pedagogika pozwala nam zrozumieć rzeczywistość nas otaczającą i wykreować własny światopogląd na jej temat, a także w symbiozie z innymi dziedzinami odpowiedzieć na nurtujące pytania. Jest znana od wieków i kroczy wraz z ludzkością i kształtującą ją na wielu płaszczyznach. Pomaga nam zrozumieć świat i co więcej ciągle się rozwija.