"Być czy mieć?" - odnośnie bohaterów "Lalki" Bolesława Prusa.

Życie przepełnione jest pytaniami, na które przychodzi nam prędzej czy później udzielić odpowiedzi. W pewnym momencie zmusza do podejmowania decyzji, które rzucają swój cień na całą jego resztę. Jednym z takich przykładowych pytań jest, to postawione w temacie tej pracy: ?Być czy mieć?? i choć życie mija w zawrotnie szybkim tempie, to mimo to zatrzymajmy się na chwilę i zastanówmy się nad nim.
Staropolskie przysłowie mówi, że to ?nie szata zdobi człowieka?, z czym ja się całkowicie zgadzam, ale czy te słowa odnajdują swoje odzwierciedlenie w rzeczywistości XXI wieku?? Tu już mam wątpliwości i to za każdym razem widząc ludzi, którzy żyją w pośpiechu wtłoczeni w wyścig szczurów, tak zwaną pogoń za pieniądzem. Problem towarzyszący ludzkości od zawsze, z którym prędzej czy później przychodzi nam się zmierzyć. Nie ominął on również bohaterów powieści Bolesława Prusa zatytułowanej ?Lalka?.
Przyjrzyjmy się bliżej postaci Tomasza Łęckiego, który w powieści ukazany został jako typowy arystokrata, choć poznajemy go już jako bankruta. ?(...) Pan Łęcki liczył w swoim rodzie całe szeregi senatorów? Bezmyślne wydawanie pieniędzy jednak doprowadza go do ruiny. Nie znosi ograniczeń i lubi bogate, wystawne życie. Dlatego też nawet w momencie kryzysu finansowego nie dostrzega powagi problemu. Zapożycza się by dalej prowadzić beztroskie salonowe życie. Gardzi przy tym ludźmi niższego stanu i bez żadnego zawahania można go nazwać hipokrytą. Tomasz Łęcki jest idealnym wzorem materialistycznego podejścia do życia.
Izabela Łęcka jest przykładem kobiety materialistki, która bez zastanowienia odpowiadając na pytanie: ?być czy mieć?? odpowiedziałaby ?mieć?, gdyż według niej właśnie, to stanowiło podstawy do tego by ?być?. Nie możemy jej tego jednak mieć za złe, bo ?(...) od kolebki żyła w świecie pięknym i nie tylko nadludzkim, ale ? nadnaturalnym.? Żyła jak księżniczka ? ?Sypiała w puchach, odziewała się w jedwabie i hafty (...) piła z kryształów, jadła ze sreber i porcelany kosztownej jak złoto.? Uważa porządek panujący na świecie za naturalny, a siebie i swoją sferę za wybrańców Boga, którzy nie mogą zajmować się sprawami tak przyziemnymi jak np. praca. Taką ideologię wpoił jej własny ojciec oraz ludzie ze środowiska arystokracji, w którym się poruszała.
Za jedną z ciekawszych bohaterek ?Lalki? można uznać postać Eweliny Janockiej. Wartości jakie sobą reprezentuje to: próżność, chciwość, pycha i nieuzasadniona duma. Wyszła za barona z litości i dla pieniędzy, bez żadnych skrupuł. Nie będąc jeszcze żoną Dalskiego już go zdradza ze Starskim. Bez względna kobieta, która nade wszystko kochała dobrobyt, jaki mogły jej zapewnić pieniądze.
Urodzenie jednak nie świadczyło o materialistycznym podejściu do życia, czego doskonałym przykładem jest Julian Ochocki. Choć był arystokratą, to nade wszystko cenił sobie naukę, która stała się dla niego celem istnienia. Z tego też samego powodu nie odnalazł się w towarzystwie wyższej sfery, która po prostu go nie rozumiała. Bohater nie przejmował się tym, bo wyraźnie widział swój cel, jakim stało się dla niego wynalezienie ciężkiej maszyny latającej. ?Oszaleję albo? przypnę ludzkości skrzydła?? ? mówił z przekonaniem. Zdawał sobie sprawę z tego, że w Polsce nie ma szans na spełnienie swoich marzeń, będąc tym samym zmuszony do opuszczenia ojczyzny. W celu spełnienia swoich marzeń.
Ignacy Rzecki, jakże ważny, drugoplanowy bohater, chce nam przekazać, że to wiara, patriotyzm oraz szacunek dla przeszłości powinny być dla nas wartościami nadrzędnymi. Dobra materialne nie mają dla niego żadnego większego znaczenia. Przez dwadzieścia pięć lat mieszkał w pokoiku przy sklepie. Wszystko się zmieniało, ?(...) ale pokój pana Rzeckiego pozostawał zawsze taki sam? ? był bardzo skromnym człowiekiem i tak też żył. Szanował swoją pracę i cenił sobie przyjaźń.
Główny bohater, którym w ?Lalce? Bolesława Prusa jest Stanisław Wokulski pokazuje nam, czego może dokonać człowiek zdeterminowany, który obiera sobie cel i dzięki ciężkiej pracy osiąga go. Po dłuższych przemyśleniach zaliczyłam Wokulskiego do bohaterów pozytywnych, który dokonał słusznego wybory, a postawiony przed pytaniem ?Być czy mieć?? mimo wszystko mówi stanowcze ?być?! Jego poczynania budzą nie jakie wątpliwości, chociażby jego ślub z wdową po Minclu. Czy oby jednak Stanisław nie został zmuszony do takiego kroku poprzez swoją ówczesną sytuację? Zakładając jednak, że jego czyn był niestosowny. Usprawiedliwiam młodego bohatera twierdząc, że jeden postępek nie może skreślić całego jego losu.
Stanisław dziesięciokrotnie pomnożył majątek, który odziedziczył po żonie, wykazując się tym samym bystrym umysłem i smykałką do interesów. Mimo swojego bogactwa nigdy nie stał się zuchwały, wręcz przeciwnie ? pomógł wielu ludziom. Swoją pozycję wykorzystywał w sposób dobroczynny. Jego majątek pomógł: Mariannie, Wysockiemu, wspomógł nawet panią Stawską i jej córkę. Pragnął nawet pomóc arystokratą i zrobił, to tworząc spółkę, z której i oni czerpali dochody, dając możliwość uratowania swojego dobrobytu takim jak Tomasz Łęcki. Pieniądze nie zepsuły Wokulskiego, bo nadal był rozsądnym i trzeźwo myślącym człowiekiem.
Priorytetem dla naszego bohatera była miłość, której tak bardzo pragnął zaznać. Dążył do jej spełnienia różnymi środkami, ostatecznie jednak doznając klęski. Stanisław był mądrym człowiekiem, który doceniał naukę i zdawał sobie sprawę z jej znaczenia. Już jako młodzieniec inwestował w swoje wykształcenie, nie mogąc przy tym liczyć na aprobatę środowiska. Jego silny charakter nie pozwolił mu się jednak nigdy poddać dzięki czemu, tak wiele osiągnął.
Reasumując, stwierdzam iż to jaką odpowiedź usłyszymy na pytanie zadane w temacie pracy, zależy od tego jakimi wartościami kierujemy się w życiu. Należy pamiętać, że każdy z nas jest jedyną w swoim rodzaju indywidualnością, co sprawia, że dokonujemy różnych wyborów.

napisała: Magdalena Ciesielska