Prawo administracyjne

Temat: Pojecie administracji i prawa administracyjnego. 15.09.2007
Prawo administracyjne jest to gałąź prawa która odnosi się do administracji publicznej.
Administracja-z jęz. Łac. Ministrale, które oznacza pomagać, wykonywać ,posługiwać, kierować- qu pomocy, qu kierowaniu .Wyraz administracja jest synonimem służby ,kierowania, pomocy.
Administracja publiczna sprawowana przez organy administracji rządowej (państwowej) jak również związki publiczno prawne (związki samorządowe) a także inne podziały którym państwo przekazało funkcję administrowania.
Przez administrację publiczną rozumiemy system podmiotów utworzonych i wyposażonych przez ustawę w kompetencję doprowadzeniu działalności o charakterze organizatorskim i kierowniczym na podstawie ustaw w sferze zewnętrznej i wewnętrznej, przy czym zarówno przebieg jak i skutek tej działalności przypisywane są państwu.
Administracja publiczna, administracja rządowa, państwowa, samorządowa, organy samorządu terytorialnego ? wszystkie te terminy służą do określenia terminu administracji publicznej.
W teorii administracji publicznej wyróżnia się administrację publiczną w kilku ujęciach:
1.ujęcie (rozumienie) podmiotowe czyli organizacyjne
2. ujęcie przedmiotowe (materialne)
3. ujecie formalne
Ad.1 Ujęcie podmiotowe czyli organizacyjne stanowi ogół podmiotów administracji (wszystkie podmioty które wykonują funkcje administracji publicznej)
Ad2. administracja publiczna w ujęciu przedmiotowym jest to taka działalność państwa której przedmiotem są zadania i kompetencje z zakresu wiedzy wykonawczej.
Ad3 administracja publiczna w ujęciu formalnym jest to cała działalność wykonawcza przez podmioty administracji bez względu na to czy ma charakter administracyjny czy też nie posiada takiego charakteru.
Rozróżnienie w ujęciu przedmiotowym a w ujęciu formalnym ma znaczenie z tego powodu iż wiąże się z zasadą podziału władzy.
Definicja negatywna administracji publicznej stanowi że administracją publiczną jest ta część działalności państwa, która pozostaje po wyeliminowaniu z jej aktywności sądownictwa, prawodawstwa ( ustawodawstwa)( dlatego negatywnej definicji nie powinno być)
Ernest Forsthoff- zauważył że administracji nie można zdefiniować można ją tylko opisywać.
W celu opisania administracja publiczna jest zjawiskiem prawnym, społecznym i politycznym posiadająca następujące cechy charakterystyczne:
1.działanie w imieniu i na rachunek państwa
2.możliwość działania w formach władczych zabezpieczonych możliwością zastosowania przymusu państwowego
3.działanie w interesie publicznym
4. polityczny charakter administracji to cele działania ,rezultaty działania
5. działanie na podstawie ustaw i w granicach przez nie określonych
6. możliwość podejmowania działań z własnej inicjatywy, zwrócenia się ku przyszłości.
7.działanie w sposób ciągły i stabilny
8. oparcie się z reguły na zawodowym personelu
9. prowadzenie działalności non profit czyli nie w celu osiągnięcia zysku.
10zoorganizowanie i działanie na zasadach kierownictwa i podporządkowania.
Funkcje administracji publicznej
( są trzy podstawowe funkcje)
1.Funkcja reglamentacyjno- dystrybucyjna ?polegająca przede wszystkim na działalności władczej administracji która opiera się na wydawaniu aktów prawnych o charakterze generalnym i indywidualnym zawierającym zakazy bądź nakazy określonego działania, a których nie przestrzeganie powoduje zastosowanie środków przymusu państwowego
2.Funkcja świadcząca ? przejawiająca się w organizatorskiej działalności nie władczej administracji publicznej a polegająca na zaspokajaniu podstawowych potrzeb bytowych zbiorowości ludzkiej np. dostarczanie wody pitnej, zabezpieczenie oświaty, ochrony zdrowia itp.
3.Funkcja zarządzania majątkiem narodowym poprzez wykonywanie zadań właścicielskich państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz gospodarowaniu składnikami skarbu państwa i mieniem komunalnym
Postacie administracji publicznej.
Najczęściej wyróżnia się administrację władczą i nie władczą oprócz tego występuje podział na administrację władczą i świadczącą.
Podział I
O administracji władczej mówi się, gdy administracja wydaje akty obowiązujące adresatów i gdy w razie potrzeby używa przymusu dla jej realizacji. Ten rodzaj administracji charakteryzuje prawo wydawania jednostronnych aktów prawnych którym służy domniemanie ważności a także aktom tym przysługuje zastosowanie środków przymusu bez ingerencji sądów.
O administracji nie władczej mówimy w tedy, gdy administracja działa za pomocą środków prawa cywilnego albo poprzez działania faktyczne. I w tym przypadku nie istnieje możliwość zastosowania środków przymusu.
Podział II (władcza i świadcząca)
O administracji władczej mówi się w tedy gdy administracja wkracza przy użyciu środków władczych w sferę prawna jednostki, ogranicza jej wolność lub własność i nakłada na nią obowiązki albo w inny sposób ją obciąża np. ustalenie obowiązku podatkowego, regulacja ruchu drogowego, wywłaszczenia.
Administracja świadcząca zapewnia jednostce określone świadczenia lub korzyści np.: dotacje, pomoc społeczna, subwencje.
Podział wynikający z przedmiotowości administracji :
-administracja oświaty, ochrony, zdrowia, budownictwa, obrony narodowej.
Podział administracji podmiotowy.
-administracja rządowa
-administracja samorządowa
Pojecie prawa administracyjnego.
Władysław Jaworski- ujmował prawo administracyjne jako prawo które reguluje działalność państwa a którego kontrola należy do jednostki.
Maurycy Jaroszyński- twierdził że prawo administracyjne to ogół norm prawnych regulujący stosunki wynikająca z administracyjnej działalności organów państwowych.
Franciszek Longchamp ? mówił że prawo administracyjne odnosi się jednocześnie do innych sytuacji
Profesor Starościak twierdził że prawo administracyjne stanowi gałąź prawa która reguluje działalność organów państwowych, podejmowana w celu wykonania ustalonych prawem organizatorskich wypełnianych w swoistych formach swojej działalności.
Podstawowe cechy prawa administracyjnego.
1.Prawo administracyjne to gałąź prawa o charakterze podstawowym tak jak prawo karne, cywilne
2. nie jest to prawo z kodyfikowane z wyjątkiem postępowania administracyjnego.
3. Prawo administracyjne jest to prawo pozytywne , nie jest oparte na zwyczajach, normach moralnych.
4. Zawiera normy o charakterze bezwzględnie obowiązujących
5. stanowi podstawy do działań administracji publicznej
6. wyznacza granicę podejmowanych przez nią działań.
7. Jako regulator życia społecznego składa się z szeregu zakazów, nakazów których przestrzeganie zagwarantowane jest zastosowaniem przewidzianych prawem form przymusu.
Normy prawa administracyjnego mogą być dzielone na określone grupy. Biorąc pod uwagę kryterium regulowanej tematyki wyróżniamy trzy podstawowe grupy:
1. ustrojowe prawo administracyjne na które składają się normy bezpośrednio dotyczące organizacji aparatu administracyjnego.
2.proceduralne prawo administracyjne na które składają się normy bezpośrednio dotyczące toku działania organów administracji.
3.materialne prawo administracyjne na które składają się normy dotyczące konkretnych działów administracji publicznej.

Te normy są czasami nazywane szczegółową częścią prawa administracyjnego np. prawo budowlane, górnicze. Jest to klasyfikacja umowna gdyż poszczególne grupy norm zazębiają się wzajemnie, zdarzają się że są umieszczane w jednej ustawie- muszą być jednocześnie stosowane przy rozstrzyganiu każdej sprawy administracyjnej.
1. przykłady ustawa zawierają ustawy ustrojowe- ustawa o straży granicznej, straży państwowej
2. przykłady ustaw zawierających normy które tworzą normy procedury administracyjnej np. ordynacja podatkowa, ustawa o postępowaniu egzekucyjnym, ustawa w prawie o zgromadzeniach, ustawa o broni i amunicji
3.materialne prawo administracyjne 9 jest ponad 200 ustaw) np. ustawa o ewidencji, ustawa o obywatelstwie polskim.

Inny podział norm prawa administracyjnego oparty jest na kryterium charakteru stosunku łączącego organ stosujący normę prawną z adresatem np. normy regulujące stosunki między organami administracji i innymi podziałami administracyjnymi a osobami fizycznymi, osobami prawnymi, jednostkami, organami nie mającymi osobowości prawnej.
Te normy dotyczą norm sfery zewnętrznej.
To normy regulujące stosunki jakie zachodzą we wnętrz administracji np. stosunek między ministrami a podległymi mu organami.

Dla celów dydaktyczno- badawczych wyróżnia się część ogólną i część szczególną prawa administracyjnego.
Część ogólna to zagadnienia ustrojowe administracji.
Część szczególna to zagadnienia regulowane prawem materialnym.
Niektórzy teoretycy dodatkowo wyróżniają część ogólną, szczególną i proceduralną.
Rozgraniczenie między prawem administracyjnym a innymi gałęziami prawa.
Pod względem teoretyczno prawnym prawo konstytucyjne i administracyjne stanowią jednostki, ponieważ posługują się tymi samymi konstrukcjami, metodami o regułach ponad konstytucje jest głównym normatywnym źródłem ustroju i działań administracji a także podstawowego wyważania interesu publicznego i interesów indywidualnych co jest znaczną treścią zadań realizowanych przez administracji. Można stwierdzić że w znacznej części prawa administracyjnego jest skonkretyzowanym prawem konstytucyjnym.

Temat: Zasady prawa administracyjnego
Obok terminu zasady prawa funkcjonują też inne określenia takie jak : naczelne zasady, ogólne zasady, reguły prawa administracyjnego, postulaty ta wielkość nazewnictwa dowodzi że zasady prawa administracyjnego są różnie rozumiane. Polskie prawo administracyjne nie ma gruntownego opracowania i dlatego toczą się spory o katalog zasad prawnych. W pewnym zakresie katalog zasad prawa administracyjnego został sformułowany w polskim prawie na gruncie procedury administracyjnej Roz.2 KPA.
Polska procedura administracyjna wyróżnia następujące zasady:
1.zasadę praworządności
2. zasadę prawdy obiektywnej
3.zasade uwzględniania z urzędu i interesu społecznego oraz słusznego interesu obywateli
4.zasadę pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa
5. zasadę informowania stron a ich prawach i obowiązkach
6.zasadę czynnego uczestnictwa stron w postępowaniu
7. zasadę przekonywania stron
8. zasadę pisemności
9. zasadę dwuinstancyjności
10. zasadę trwałości decyzji administracyjnej
11. zasadę sądowej kontroli decyzji administracyjnej.
Próbę uporządkowania
Podjął Zbigniew Kmieciak który oparł się na zasadach prawa administracyjnego zaproponowanych przez ekspertów Rady europy. W katalogu zaproponowanym przez RE stworzono katalog zasad prawa materialnego
Katalog zasad prawa materialnego
1. zasada praworządności
2. zasada równości wobec prawa
3.zasada zgodności działania z celem ustawowym
4.zasada proporcjonalności
5.zasada obiektywizmu i bezstronności
6. zasada ochrony zaufania i praw słusznie nabytych
7. zasada otwartości administracyjnej.
Do katalogu zasad proceduralnych zaliczono:
1. zasadę dostępu do usług publicznych
2.zasadę prawa do wysłuchania
3. zasadę prawa do wsparcia i reprezentowania w postępowaniu ( pełnomocnictwa)
4. zasadę prawa do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie
5. zasadę prawa do powiadomienia o rozstrzygnięciu postępowania, poznanie jego motywów oraz pouczenie o środkach zaskarżenia
6. zasadę zapewnienia wykonania podjętego aktu w rozsądnym terminie.

Zasada demokratycznego państwa prawnego jest potrzebna istnienia sadowej kontroli, stosowania prawa przez administrację publiczna , istnienia sądowej kontroli zgodności prawotwórstwa z konstytucją ( zagwarantowanie prawa do sądu.)
Przestrzeganie w procesie stanowienia, stosowanie prawa takich zasad jak:
1 nie stosowanie prawa wstecz
2. domniemanie niewinności
3. respektowanie zasad pewności prawa,
4.respektowanie zasad jawności prawa,
5. respektowanie zasad jasności prawa
6. ochrona praw nabytych
7. przestrzeganie pacha sumu czyli umów należy dotrzymywać

Zasada praworządności to znaczy że organy działają na podstawie i w granicach prawa.
1. organ administracji zobowiązany jest do podjęcia działania
2. w określonej formie
3.w określonych warunkach.
Zasada dotyczy tylko działania państwa.

Zasada jawności działania administracji KPA- zasada jawności proceduralnej art. 9 organy są zobowiązane do należytego i rzetelnego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych mających wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków. Związany jest z nią art. 31 konstytucji o jawności.

Podstawowe teoretyczne konstrukcje teorii prawa administracyjnego.
Stosunek administracyjno-prawny ? podstawowymi elementami konstrukcyjnymi są przedmioty, podmioty, treści, stosunki, układy, zależności prawnej między podmiotami. Przedmiotami stosunków administracyjno-prawnych są rzeczy oraz zachowania ludzi.
Podmiotem tej relacji z jednej strony jest zawsze organ administracyjny a w ujęciu szerszym podmiot administrujący; z drugiej strony podmiot administrowany, którym może być osoba fizyczna , osoba prawna, jednostka fizyczna nie mająca osobowości prawnej.
Treścią stosunku administracyjno-prawnego są wyznaczone prawem administracyjnym powinności lub możliwości określonego działania , obowiązek znoszenia ciężarów albo obowiązek zaniechania wynikający z uprawnień lub obowiązków uczestników tego stosunku.
Ciężar publiczny np. podatki , służba wojskowa.
Cechą charakterystyczną stosunku administracyjno-prawnego jest brak równorzędności podmiotów w stosunku, pozycję dominującą posiada organ administracyjny.
Stosunki administracyjno-prawne mają następujące cechy:
1.charakter indywidualny- łączą konkretnie oznaczony podmiot z konkretnym organem administracyjnym w celu załatwienia konkretnej sprawy
2. wykonanie jest zabezpieczone możliwością zastosowania przymusu państwowego bez pośrednictwa władzy sądowniczej
3. powstają na podstawie normy prawa administracyjnego określającej też jego treść
Według podstawy prawnej nawiązania stosunków administracyjno-prawnych wyróżniamy:
1. stosunek materialny- prawo materialne
2. stosunek proceduralny- prawo proceduralne
3. stosunek sporno- administracyjny- powstaje w momencie zaskarżenia decyzji administracyjnej do sądu administracyjnego , w tym stosunku zanika nie równorzędność podmiotów; organ administracyjny i strona są równorzędnymi partnerami ( zasada kontradyktoryjności czyli procesowa walka stron)
4. stosunek egzekucyjny
5. stosunek nadzoru

Sposoby nawiązania stosunków administracyjno-prawnych
1. z mocy prawa
2. z mocy aktu administracyjnego
3. przez zgłoszenie ze strony osoby fizycznej, osoby prawnej,??????..
4. w wyniku określonego prawem zachowania się strony
Sytuacja administracyjno-prawna rozumiemy przez to każdą sytuację społeczną określonego podmiotu uzyskaną przez normy prawa administracyjnego , której elementy składowe zostały ukształtowane bezpośrednio lub pośrednio przez określone zdarzenie faktyczne.
Publiczne prawa podmiotowe ? ich konstrukcja pozwala ustalić czy i komu służą określone prawa bądź wolności oraz czy w określonym stanie faktycznym można się domagać od władzy publicznej określonego działania bądź zaniechania oraz co jest obowiązkiem władzy publicznej
Pojęcie ciężarów publicznych ? to swoista kategoria obowiązków o charakterze publiczno-prawnym których istota sprowadza się do :
- świadczeń pieniężnych ( czyli przymusowych i bezzwrotnych danin publiczno-prawnych na rzecz skarbu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego)
- świadczeń osobistych, których przedmiotem jest wymóg wykonania na rzecz interesu publicznego, służby lub nie odpłatnej pracy
-nieodpłatnego udostępnienia rzeczy ruchomych np. maszyny, urządzenia władzy publicznej, która organizuje przedsięwzięcia o charakterze publicznym
Ciężary publiczne dzielimy na:
1. ciężary powszechne ? rozkładowe są równomierne na wszystkich bez względu na stopień zainteresowania jednostki realizację celu publicznego
2.ciężary szczególne- dotyczą określonych kręgów osób.
Konstrukcją zbliżoną do ciężarów publicznych jest konstrukcja publiczno- prawnego ograniczenia wolności, która polega na obowiązku znoszenia pewnych stanów powodujących utrudnienia w korzystaniu z nieruchomości .

Rzeczy publicznych są trzy kategorie:
1. majątek skarbowy- to rzeczy które służą celom administracyjnym pośrednio poprzez dostarczanie potrzebnych do tego środków finansowych np. ziemia, lasy
2. majątek administracyjny- to środki rzeczowe, które administracja wykorzystuje bezpośrednio do realizacji zadań, obiekty.
3. dobra publiczne- to rzeczy służące do powszechnego użytku, każdy może z nich korzystać np. mosty, drogi publiczne

Władztwo administracyjne ? Imperium
Działalność określonego podmiotu jest uważana za działalność państwa tylko wtedy gdy istnieje norma prawna nakazująca traktować oznaczoną działalność jako działalność państwa. Wszystkie akty prawne, które zostały wydane przez organy państwowe muszą być traktowane w ten sposób?.
Ta możliwość użycia przymusu państwowego jest sankcją tej mocy.
Administracja publiczna dysponuje środkiem, który nie przysługuje innym organom?.
Państwo może udzielać władztwa w zakresie przez siebie ustalonym innym podmiotom sprawującym w danym zakresie administracji publicznej.
Część władztwa państwowego przekazana podmiotom sprawującym administrację publiczną określona jest jako władztwo administracyjne.
Pod określeniem władztwo administracyjne należy rozumieć prawo użycia przymusu bezpośredniego przez organy administracyjne dla zrealizowania ich jednostronnych rozstrzygnięć.

Źródła prawa administracyjnego- pojęcie źródeł prawa adm.
Źródła prawa to nie jest termin jednoznaczny, są to rozporządzenia, zarządzenia, ustawy.
Rozróżniamy źródła prawa w znaczeniu:
1. formalnym- są to akty normatywne zawierające w swej treści nakazy , zakazy, uprawnienia lub obowiązki.
2. materialnym- to ogół okoliczności o społecznym, ekonomicznym politycznym i kulturowym charakterze , których oddziaływanie wpływa na treść i formę obowiązującego prawa.
3. instytucjonalnym- są instytucje, które prawo tworzą lub sankcjonują oraz źródła poznania prawa.

Cechy charakterystyczne źródeł prawa administracyjnego
1. duża ilość i różnorodność form, aktów prawnych, którymi posługuje się administracja
2. większość źródeł prawa administracyjnego pochodzi od samej administracji
3. prawo administracyjne materialne nie jest skodyfikowane
4. część prawa administracyjnego to prawo miejscowe
5. prawo administracyjne nie jest jednolite w sensie wyróżnienia go jako działu

Źródła prawa zew.
- ustawy
-ratyfikowane umowy międzynarodowe
-rozporządzenia
- akty prawa miejscowego na obszarze działania organów, które je ustanowiły
Źródła prawa wew.
- uchwały RM
- zarządzenia prezesa RM
-zarządzenia ministrów

Konstytucja jako źródło prawa administracyjnego
Dla prawa adm. Istotne znaczenie mają przepisy konstytucji zawarte w Roz.1poświęcone podstawowym zasadom ustroju państwa oraz Roz. 2 podstawowe obowiązki i prawa obywatela , Roz.3 źródła prawa , a także rozdziały poświęcone organom władzy wykonawczej tj. prezydentowi, RM, i adm. Rządowej, rozdział poświęcony samorządowi terytorialnemu oraz rozdziały dotyczące organom ochrony państwowej i prawa.

Funkcje ustawy w administrowaniu
Ustawy zajmują szczególne miejsce w systemie źródeł prawa. W demokratycznym państwie prawnym ustawa stanowi formę i środek rozstrzygania przez suwerena spraw państwa.
Zasada nadrzędności ustawy w systemie źródeł prawa wszystkie inne źródła prawa muszą formalnie jak i materialnie być zgodne z ustawami i powinny służyć wykonaniu ustaw

Zasada wyłączności ustawy- sprawy najważniejsze dla funkcjonowania państwa i życia obywateli powinny być rozstrzygane wyłącznie w drodze ustawowej:
1.Akty normatywne z mocą ustawy- konstytucja przewiduje tylko w jednym przypadku wydawania rozporządzeń z mocą ustawy może się pojawić tylko w stanie wojennym w przypadku gdy sejm nie może zebrać się na posiedzeniu zgodnie z treścią art. 234 konst
Zakresy tych rozporządzeń są ograniczone i dotyczą :
- zasad działania organów administracji publicznej
- ograniczenia wolności i praw obywatela
-podstaw zakresu i trybu wyrównywania strat majątkowych wynikających z tych ograniczeń.
Rozporządzenia wydane w tym trybie są zatwierdzane lub nie, przez Sejm na najbliższym posiedzeniu, jeżeli nie są zatwierdzane to tracą moc.
2. Umowy między narodowe jako źródło prawa administracyjnego
Nadzwyczajnej ratyfikacji wymagają umowy międzynarodowe dotyczące:
-pokoju
-sojuszy
-układów politycznych lub wojskowych
- wolności praw obywatelskich
-członkostwa RP w organizacjach międzynarodowych
-znacznego obciążenia państwa pod względem międzynarodowym
- spraw uregulowanych w ustawie
Umowa ratyfikowana za zgodą sejmu wyrażona w ustawie ma pierwszeństwo przez ustawą jeżeli nie da się ich pogodzić ze sobą.
Umowy między narodowe resortowe, które nie wymagają ratyfikacji z punktu widzenia prawa adm. wiążą tylko i wyłącznie podmioty które są stroną tej umowy i nie mogą być źródłem praw i obowiązków dla obywateli ( bo nie są ratyfikowane ).

Rozporządzenia
Rozporządzenie jest źródłem prawa a jednocześnie formą działania administracji.
Jest to akt normatywny wydany na podstawie upoważnienia ustawowego przez organ władzy wykonawczej.
Rozporządzenie jako źródło prawa stanowi przejaw prawodawstwa delegowanego, a tym samym dekoncentracji prawodawstwa.
Rozporządzenia wydawane są na podstawie upoważnień ustawowych o charakterze
-generalnym
-specjalnym
Upoważnienie do wydawania rozporządzenia ma na celu odciążenie ustawodawcy parlamentarnego a jednocześnie odciążenia ustawy od regulacji o charakterze technicznym zmiennych w czasie, postanowień ściśle fachowych.
Rozporządzenie jest uzupełniającą formą stanowienia prawa przez organy władzy wykonawczej w sferze, która jest zastrzeżona do regulacji ustawowej
Konstytucja określa podmioty uprawnione do wydawania rozporządzeń którymi są:
- Prezydent RP
-Rada Ministrów
-prezes RM
-minister kierujący działem adm. rządowej
-przewodniczący komitetu wchodzący w skład RM do którego stosuje się przepis odnoszący się do ministra
-KRRiT
Upoważnienie do wydawania rozporządzeń musi być szczegółowo zawarte w ustawie a rozporządzenie wydane na podstawie tego upoważnienia ma służyć wykonaniu ustawy.
Szczegółowości upoważnienia polega na tym, że określa organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu
Rozporządzenia przygotowują te organy , które są upoważnionego ich wydania.
Ogłoszenie rozporządzenia następuje w dzienniku ustaw, zasadą jest że wchodzi w życie 14 dni po ogłoszeniu lub samo określa datę wejścia.
Utrata mocy obowiązującej rozporządzenia
- może być wyraźnie uchylone
-może być rozpisane do kiedy trwają.
Gdy ustawa na podstawie której rozporządzenie zostało wydane traci ważność to rozporządzenie też , chyba że nowa ustawa mówi że rozporządzenie wydane na podstawie nie obowiązującej zasady nadal jest ważne.
Organami uprawnionymi do kontroli legalności rozporządzenia są:
-w ramach kontroli wew. adm. RM, która na wniosek prezesa RM może uchylić ustawę ministra
- w ramach kontroli sądowej Trybunału Konstytucyjnego.
Cechy rozporządzenia
- akt normatywny powszechnie obowiązujący jest źródłem prawa
-upoważnienie do wydania rozporządzenia może mieć charakter obligatoryjny lub fakultatywny
-treść rozporządzenia nie może przekroczyć granic upoważnienia
-nie może być sprzeczne z konstytucją i ustawami
-warunkiem wejścia w życie jest publikacja w dzienniku ustaw

16.09.2007
Akty normatywne nie mają charaktery powszechnie obowiązującego
Te akty maja charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjne podlegające organowi wydającemu te akty.
Ze względu na ich wewnętrzny charakter nie mogą Stanowic podstawy do wydania decyzji wobec osób fizycznych, prawnych, jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej
Uchwała jest aktem podejmowanym przez organy kolegialne.
Zarządzenia wydawane są przez organy momokrotyczne.

Prawo miejscowe
Pod terminem akty prawa miejscowego należy rozumieć przepisy prawne powszechnie obowiązujące na oznaczonej części terytorium państwa i tylko wtedy gdy wydawane są przez organ samorządu terytorialnego lub terenowe organy administracji rządowej. Mogą pochodzić od rady gminy, powiatu, wójta, prezydenta miasta, burmistrza, starosty, wojewody, terenowych organów adm. rządowej nie zespolonej.
Przepisy powszechnie obowiązujące
Przez powszechne obowiązywanie należy rozumieć prawną możliwość regulowania postępowania wszystkich kategorii adresatów tj, osób fizycznych, osób prawnych, organów państwowych, organizacji społecznych.
Klasyfikacja terenowych przepisów prawnych
I podział
1. przepisy wydawane przez organ samorządu terytorialnego
2. przepisy wydawane przez organ administracji rządowej
II podział
1.przepisy wykonawcze
2 przepisy mające charakter samoistnych norm w ramach upoważnień ustawowych
Konstytucja zawiera przepisy terenowych źródeł prawa czyli akty prawa miejscowego
Wydawanie tych aktów regulują przepisy zawarte w kilku ustawach
- ustawa z 5.06.1998 o adm. rządowej w woj. Rozdział 4 Akty prawa miejscowego
-ustawa z 5.06.1998 o samorządzie woj. Rozdział 8 Akty prawa miejscowego stanowione przez samorząd woj.
-ustawa z 5.06.1998 o samorządzie powiatowym rozdział 4 Akty prawa miejscowego stanowione przez powiaty
-ustawa z 8.03 1990 o samorządzie gminnym rozdział 4 Przepisy gminne
Ponadto niektóre ustawy o organach rządowej administracji nie zespolonej zawierają upoważnienia do stanowienia aktów prawa miejscowego np. ust 21.03. 1991 o obszarach morskich RP
Rodzaje aktów prawa miejscowego
-akty zawierające statuty
-akty zawierające przepisy wykonawcze
-przepisy porządkowe
Akty zawierające statuty
-statut województwa
-statut powiatu
-statut gminy

Statut województwa
Określa jego ustrój jako jednostki samorządu terytorialnego. Uchwalenie statutu leży w wyłącznej kompetencji sejmiku wojewódzkiego z tym że wymaga on uzgodnienia z prezesem RM, który jest organem nadzoru nad samorządem . Statut wojewódzki jak również jego zmiany podlegają ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym oraz w Monitorze Polskim.
Statut wojewódzki powinien :
- określać organizację wewnętrzną oraz tryb pracy organów samorządu wojewódzkiego
- powinny być zawarte przepisy określające stosunki województwa z innymi podmiotami w tym z jednostkami samorządu terytorialnego z obszaru województwa
- w statucie mogą być zawarte postanowienia wprowadzające odrębność w stosunku do regulacji ustawowej pod warunkiem że ustawa na to zezwala.
Statut woj. powinien regulować sprawy zasadnicze dla ustroju województwa.

Statut powiatu
Określa jego ustrój. ( wzorcowy statut powiatu 27.XI 98 ) Rada powiatu nie musi się do niego stosować . Uchwalenie statutu powiatu należy do wyłącznej właściwości Rady powiatu i musi być przekazany wojewodzie w ciągu 7 dni od ustalenia, tak aby wojewoda mógł dokonać czynności nadzorczych. Statut przekazuje starosta powiatu.
Do spraw które musi regulować statut należą :
- organizacja wewnętrzna oraz tryb pracy rady i komisji powoływanych przez radę
-zasady tworzenia klubów radnych
-organizacja wewnętrzna zarządu powiatu
-tryb pracy zarządu powiatu
Przepisy dotyczące statutu powiatu mają zastosowanie do statutów miast na prawach powiatu.
Statut gminy
Ustawa o samorządzie gminnym zawiera regulacje mówiące ze statut stanowi o ustroju gminy.
W statucie powinny znaleźć się regulacje odnoszące się do :
- wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych
-organizacji urzędów i instytucji gminnych
-zasady i tryb korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
Uchwalenie statutu gminy jest w wyłącznej kompetencji Rady Gminy.

Charakter prawny statutów
Statut wydawany jest na podstawie generalnego upoważnienia ustawowego z jednoczesnym wykorzystaniem kompetencji organów stanowiących samorząd terytorialny do samodzielnej regulacji stosunków prawnych w ramach tego upoważnienia to oznacza że w drodze regulacji statutowej jednostki samorządu terytorialnego mogą regulować wszystkie zagadnienia ustrojowe danej jednostki nie uregulowane w ustawie . z tym, że statut musi pozostać w zgodności z regulacjami ustawowymi.

Uprawnienie do wydawania statutów oparte jest na generalnym upoważnienie ustaw do samodzielnego uregulowania materii statutu. Oznacza to że państwo przenosi na wspólnotę samorządową pewien zakres kompetencji do tworzenia prawa , wiąże się to z jednym z fundamentalnych uprawnień samorządu do decydowania o własnych sprawach tzn. autonomia statutowa.



Akty wykonawcze
Aby jednostka samorządu terytorialnego, a także wojewodowie i organy rządowej administracji nie zespolonej mogły wydawać przepisy wykonawcze w ramach prawa miejscowego musi istnieć upoważnienie ustawowe do wydawania przepisów o takim charakterze. Upoważnienie ustawowe do wydania aktu wykonawczego prawa miejscowego musi określać organ właściwy do wydania aktu oraz zakres spraw przekazanych do uregulowania np. przepisy dotyczące podatków i opłat lokalnych.

Przepisy porządkowe
Mogą być wydawane na podstawie generalnego upoważnienia zawartego w ustawach o administracji rządowej w województwie, o samorządzie powiatowym, o samorządzie gminnym na podstawie ustawy np. o obszarach morskich RP i administracji morskiej.
Przepisy porządkowe mogą być wydawane tylko w zakresie nie uregulowanym w odrębnych ustawach lub przepisach powszechnie obowiązujących.
Wojewoda wydaje przepisy porządkowe w formie rozporządzeń porządkowych.
Organy powiatu wydają przepisy porządkowe w formie uchwały a w przypadkach nie cierpiących zwłoki powiatowe przepisy porządkowe może wydawać zarząd powiatu w formie zarządzenia w tym przypadku przepisy te podlegają zatwierdzeniu na najbliższym posiedzeniu Rady Powiatu. Ponadto Rada Powiatu może odmówić zatwierdzenia tych przepisów.
Gminne przepisy porządkowe ustala Rada Gminy w formie uchwały a w przypadku nie cierpiącym zwłoki może je wydać wójt, burmistrz lub prezydent miasta w formie zarządzenia . Podlegają one zatwierdzeniu na najbliższym zebraniu Rady Gminy.
Ogłaszanie aktów prawa miejscowego.
Akty prawa miejscowego stanowione przez sejmik wojewódzki , wojewodę ,organy administracji nie zespolonej, organy powiatu oraz gminy podlegają ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym Dzień wydania dziennika jest dniem ogłoszenia aktu. Akty te wchodzą w życie po upływie 14 dni od daty ogłoszenia.
Przepisy regulujące stanowienie aktów prawa miejscowego przewidują szczególny tryb ogłaszania aktów prawa miejscowego zawierających przepisy porządkowe. Oprócz ogłaszania w wojewódzkim dzienniku urzędowym podlegają ogłoszeniu w sposób umożliwiający wcześniejsze zaznajomienie się z ich treścią przez społeczeństwo.
Rozporządzenia porządkowe wojewody oraz powiatowe przepisy porządkowe ogłasza się w środkach masowego przekazu oraz w drodze obwieszczenia albo w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie.
Gminne przepisy porządkowe ogłasza się przez rozplakatowanie w miejscach publicznych lub w inny sposób miejscowo przyjęty a także przez ogłoszenie w lokalnej gazecie.
Przepisy porządkowe wchodzą w życie z dniem takiego ogłoszenia.

Nadzór nad stanowieniem aktów prawa miejscowego
-stanowione przez wojewodę oraz organy rządowej administracji nie zespolonej sprawuje prezes RM .jest on uprawniony do uchylenia w trybie nadzoru aktów prawa miejscowego jeżeli są one nie zgodne z ustawami lub aktami wydanymi w celu ich wykonania czyli z rozporządzeniami. Ponadto prezes RM może uchylić akt prawa miejscowego z powodu niezgodności takiego aktu z polityką rządu lub naruszenia zasad rzetelności i gospodarności
-stanowione przez organ samorządu terytorialnego podlegają kontroli powszechnej polegającej na tym, że każdy czyli interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone przepisom aktu prawa miejscowego wydanym w sprawie zakresu administracji publicznej może po bezskutecznym wezwaniu organu, który wydał przepis lub organu uprawnionego do uchylenia przepisu w trybie nadzoru do usunięcia naruszenia zaskarżyć przepis do sądu administracyjnego. Wyroki sądu administracyjnego w tej sprawie są ogłaszane w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym
Publikacja źródeł prawa administracyjnego
Akty normatywne-( promulgacja= publikacja)- to oficjalne ogłoszenie aktu normatywnego nadające mu moc obowiązującą . Podstawą do publikowania aktów norm jest ustawa z 20. 07.2000 ( o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych)
Ustawa określa zasady i tryb ogłaszania aktów normatywnych oraz zasady i tryb wydawania dzienników urzędowych. Ogłaszanie aktu normatywnego jest w dzienniku urzędowym obowiązkowe .
Dzienniki Urzędowe w rozumieniu są :
-Dziennik Ustaw RP ? Dz.U.
-Dziennik Urzędowy RP ? Monitor Polski ? M.P.
-Dziennik Urzędowy RP Monitor Polski B ? M.P.B.
-Dzienniki Urzędowe ministrów kierujących działań administracji rządowej np. Dz. U ministra obrony narodowej, Dz. U ministra spraw wewnętrznych i administracji .
-Dzienniki Urzędowe urzędów centralnych np. Dz. U Komendy Głównej Policji,GUS
-Wojewódzkie Dzienniki Urzędowe
W Dz. U. RP ogłasza się:
-Konstytucje
-Ustawy
-rozporządzenia z mocą ustawy
- umowy międzynarodowe ratyfikowane
- rozporządzenia
-teksty jednolite
-orzeczenia TK dotyczące aktów normatywnych ogłaszanych w Dz. Ustaw
-uchwały RM uchylające rozporządzenia ministrów
- akty prawne dotyczące :
a)wyborów do sejmu, senatu, ma urząd prezydenta
b)stanów nadzwyczajnych
c)stanu wojny i zawarcia pokoju

W DZ Urz RP Monitor Polski ogłasza się :
- - zarządzenia prezydenta RP wydawane na podstawie ustawy
-uchwały RM i zarządzenia prezesa RM wydawane na podstawie ustawy
-teksty jednolite w/w aktów
-chwały Zgromadzenia Narodowego
- uchwały Sejmu i Senatu
- postanowienia TK
W Dz Urz Monitor Polski B:
- sprawozdania finansowe
-ogłoszenia i obwieszczenia przedsiębiorców jeżeli odrębne przepisy nie wymagają ich ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gosp.
-informacje, komunikaty, ogłoszenia i obwieszczenia organów , instytucji i osób jeżeli odrębne ustawy tak stanowią
W wojewódzkim Dz Urz.:
- akty prawa miejscowego
-statuty związków międzygminnych
-statuty związków powiatu
-akty prezesa RM uchylające akty prawa miejscowego
-wyroki sądu administracji uwzględniające skargi na akty prawa miejscowego
-porozumienia w sprawie wykonywania zadań publicznych
-uchwałę budżetową województwa
-sprawozdanie z wykonania budżetu województwa
-obwieszczenia o rozwiązaniu sejmiku wojewódzkiego, rady powiatu lub rady gminy
- statut urzędu wojewódzkiego
- można ogłaszać informację , komunikaty , ogłoszenia jeżeli tak stanowią przepisy szczególne
Akty planowania jako źródło prawa administracyjnego
Akty planowania nie spełniają definicji aktu normatywnego.
Plany mogą przybierać różne formy łącznie z formą ustawy np. ustawa budżetowa. Budżet gminy jest również planem, podejmowany jest jako uchwała.
Plany zagospodarowania przestrzennego są przepisami gminnymi.
W systemie źródeł prawa adm. występują akty których charakter prawny trudno ustalić , nie zawsze one odpowiadają powszechnie przyjętemu aktowi normatywnemu są to np. akty planowania.

29.09.07
Temat; Prawne formy działania administracji.
Pojęcie form i metod działania administracji
Prawne działania środków administracji czyni z nich prawne środki działania . wobec powyższego możemy powiedzieć że przez prawną formę działań administracji rozumie się określony przepisem prawa typ czynności organu administracyjnego.
Prawna forma działania to dopuszczony prawem środek zastosowany przez administrację do załatwienia określonej sprawy.
Przez metodę działania administracji należy rozumieć sposób rozwiązywania spraw określonego typu czyli polityka stosowania prawnych norm działania.
Metody i formy działania administracji są zjawiskami powiązanymi ze sobą ponieważ przyjęcie z góry określonej metody działania pociąga za sobą stosowanie określonych form działania .
Klasyfikacja prawnych form działania administracji
Koncepcja klasyfikacji prawnych form działania została stworzona przez profesora Zimmermana który, zaproponował podział wszystkich działań administracji na dwie grupy:
1. Działania prawne
2. Działania faktyczne
Ad. 1 Działania prawne polegają na objawieniu woli przez organ administracji w celu wywołania określonych skutków prawnych.
Ad. 2 Działania faktyczne profesor uznawał wszystkie te działania które nie są skierowane na wywołanie bezpośrednich skutków prawnych. Profesor zaliczał do nich :
-inicjowanie akcji społecznych
-dokonywanie czynności technicznych nie zbędnych dla prawidłowego funkcjonowania administracji np. prowadzenie rejestrów, kartotek.
Wśród czynności prawnych profesor Zimmerman wyróżnił:
-akty prawa cywilnego
- akty administracyjne
Ponadto uznawał akty egzekucyjne jako szczególną formę działania administracji- forma ta zmierza do wykonania aktu administracyjnego.
Profesor Tadeusz Kuta zaproponował podział ogólnych działań administracji na dwie grupy:
1. działania władcze
2. działania nie władcze
Profesor Wacław Dawidowicz zaproponował klasyfikację prawnych form działania opartą na koncepcji wywoływania bezpośrednich określonych skutków prawnych i rozróżniał:
1. akty normatywne ( akty o charakterze generalnym prawa administracyjnego
2. akty generalne stosowania prawa czyli akty stosowania prawa administracyjnego stanowiące instrument, kierowniczą działalnością określonych ogniw aparatu administracyjnego
3. akty indywidualne stosowania prawa czyli akty stosowania prawa cywilnego np. umowy
4. akty stosowania prawa administracyjnego czyli akty administracyjne np. zezwolenia, nakazy, zakazy
Profesor Jan Borkowski podzielił akty administracyjne na:
1. akty decydujące czyli skierowane na bezpośrednie wywołanie skutków prawnych
2. działania administracyjne pomocnicze czyli nie wywołujące skutków bezpośrednio prawnych.
Autorem najbardziej rozbudowanej formy działania koncepcji prawnych form działania administracji był profesor Jerzy Starościak:
Twierdził że funkcjonują dwie sfery działania administracji:
1.sfera zewnętrzna która obejmuje działania administracji wobec osób fizycznych, prawnych i jednostek organizacji nie powiązanych podległością służbową z organem administracyjnym
2. sfera wewnętrzna która obejmuje działania administracji skierowane do podmiotów podległych służbowo organowi administracji.
Profesor Starościak wyróżnił sześć podstawowych form działania administracji
1. stosowanie ogólnie obowiązujących przepisów
2. wydawanie aktów administracyjnych
3. zawieranie porozumień administracyjnych
4. zawieranie umów
5.prowadzenie działalności społeczno-organizacyjnej
6. wykonywanie czynności materialno-technicznych
Współcześnie do podstawowych prawnych form działania administracji należy zaliczyć:
1. akty administracyjne
2. akty normatywne administracji
3. formy działań faktycznych
4. umowy
Ad 1 Akty administracyjne są konstrukcją prawną pojmującą taką postać działania organu administracji publicznej przy pomocy której w oparciu o przepisy powszechnie obowiązujące i dokonane ustalenia stanu faktycznego jednostronnie i władczo rozstrzyga o prawach i obowiązkach konkretnego adresata
Możemy przyjąć za profesorem Janem Bociem że akt administracyjny jest to sformalizowany objaw woli organu administracyjnego podjęty na podstawie prawa i w granicach przysługujących temu organowi kompetencjami skierowany do zindywidualizowanego adresata w konkretnej sprawie wywołujący skutki prawne w sferze prawa administracyjnego a nie kiedy również w sferze innych działów prawa np. decyzja o wywłaszczeniu.
Adresatem aktu administracyjnego może być osoba fizyczna czyli obywatel , cudzoziemiec, osoba prawna, jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej.
Najbardziej rozpowszechniona kategorią aktów administracyjnych są decyzje administracyjne należą do tych aktów adm. które są najpełniej regulowane przepisami prawa adm.
Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego sformułowało zasadę że podstawą prawną decyzji adm. może być jedynie przepis prawa zawarty w ustawie lub przepis aktu wykonawczego powszechnie obowiązującego wydanego na podstawie i w ramach wyrażonego upoważnienia zawartego w ustawie.
Decyzje adm. oprócz kontroli instancyjnej podlegają kontroli sądowej. Decyzje adm. mogą być zaskarżane do sądu adm. lub gdy przepis wyraźnie stanowi to do sądu powszechnego z powodu ich nie zgodności z prawem.

Podział aktów administracyjnych.
I Podział
Podział oparty jest na kryterium kształtowania stosunków prawnych. Są dwie kategorie :
1. akty konstytutywne
2.akty deklaratoryjne
Ad1 Akty konstytutywne twarzą, zmieniają lub uchylają stosunki prawne przy czym zmiana konkretnej sytuacji prawnej następuje nie na mocy samej ustawy ale na mocy aktu adm.
Ponieważ te akty twarzą nową sytuację prawną ustalają dla adresatów prawa i obowiązki8 przyznaje się im charakter twórczy. Przykładem takich aktów konstytutywnych są np. wydanie dowodów osobistych, wydawanie paszportów, decyzja w sprawie przyznania świadczenia pomocy społecznej.
Ad2. akty deklaratywne potwierdzają prawa i obowiązki które wynikają dla adresata z ustawy np. uzyskanie dyplomu wyższych studiów.
II Podział
Przyjmując kryterium charakterystyczne dla stosunku organu administracyjnego wydającego akt administracyjny do adresata wyróżniamy akty adm.:
1. zewnętrzne- adresowane są do podmiotów prawnych nie podporządkowanych organizacyjnie organowi wydającemu akt
2. wewnętrzne ? adresowane są do podmiotów podległych służbowo organowi wydającemu akt.
III Podział
Podział na kryterium z zakresu prawnej regulacji warunku wydania aktu:
1. akty administracyjne związane- to takie akty których warunki podjęcia zostały wyraźnie określone normami prawa
2. akty administracyjne swobodne-to takie akty których warunki wydania nie są przez prawo określone lub są określone w sposób nie pełny. Wypełnienie brakujących regulacji lub nie pełnej regulacji dokonuje się w obrębie swobody prawnej jaką organ adm. otrzymał od ustawodawcy.
IV Podział
Podział oparty na kryterium woli adresata
1. akty adm. wydane za zgoda adresata np. zezwolenie na budowę
2. akty adm. wydane bez zgody adresata np. decyzja wywłaszczeniu, decyzja o wymiarze podatku.
V Podział
Podział oparty na kryterium wywoływania skutków prawnych w sferze prawa cywilnego:
1. Akty adm. powodujące bezpośrednie skutki cywilno- prawne np. decyzja o wywłaszczeniu
2.akty adm. wywołujące pośrednio skutki cywilno-prawne z takimi aktami mamy do czynienia w tedy kiedy stanowią one warunek zawarcia umowy wywołujące skutki w sferze prawa cywilnego np. decyzja o przydziale lokalu mieszkalnego komunalnego rodzi obowiązek zawarcia umowy najmu.
Prawidłowość aktu administracyjnego aby akt adm. był uznany za prawidłowy musi spełnić określone warunki:
1. akt adm. musi być wydamy zgodnie z prawem materialnym co oznacza że prawo musi wyraźnie zezwalać na rozstrzyganie o prawach i obowiązkach określonych podmiotów w drodze aktów adm.
2. akt adm. musi być wydany zgodnie z prawem ustrojowym co oznacza że musi być wydany przez organ adm. publicznej właściwy rzeczowo i miejscowo.
3. aby akt adm. był prawidłowy musi być wydany zgodnie z prawem proceduralnym czyli w odpowiednim trybie określający zarówno sposób podejmowania jak i sposób kontroli.
4. musi być wydany z właściwym wykorzystaniem samodzielności prawnej przyznanej organowi w szczególności z wykorzystaniem samodzielności ustalaniem stanu faktycznego sprawy, interpretowaniu stosowanych norm prawa zwłaszcza określeniu treści pojęć nie ostrych nie oznaczonych użytych przez ustawodawcę a także z właściwym wykorzystaniem samodzielności w zakresie wartościowania samodzielności w ustaleniu treści rozstrzygnięcia.
Wadliwość aktów administracyjnych.
1. wadliwość aktów istotna
2.wadliwość aktów nie istotna
Akty adm. o najwyższym stopniu wadliwości czyli takie które są obciążone szczególnie istotnymi wadami kwalifikowane są jako akty nie ważne z tym że nieważność musi być stwierdzona przez odpowiedni organ w odpowiednim trybie .
Do aktów które kwalifikuje się do uznania za nie ważne należy zaliczyć:
a) akty które zostały wydane przez organy rzeczowo lub miejscowo nie właściwe czyli z naruszeniem właściwości.
b)akty które zawierają oczywistą wadę procesową np. wydane bez podstawy prawnej , wydane w sprawie rozstrzygniętej innym aktem adm. skierowane do niewłaściwego adresata.
c) akty które są skierowane do osiągnięcia efektu prawniczego lub faktyczne nie możliwego do osiągnięcia.
Akty zawierające wady istnieją do czasu ich unieważnienia i organ adm. powinien z urzędu stwierdzić ich nieważność.
W doktrynie prawa administracja przyjęła zasadę domniemania ważności aktu która sprowadza się do tego że akt adm. nawet wadliwy uznawany jest obowiązujący do póty w odpowiednim trybie zostanie zmieniony lub uchylony Istnieje możliwość domniemania ważności akty wiąże to się z tym że w obrocie pozostaną akty wadliwe.
Formy aktów administracyjnych w prawie polskim.
1. Decyzja-jest aktem administracyjnym stanowiącym jednostronne rozstrzygniecie organu adm. publicznej o wiążących dla adresata i organu skutkach normy prawa administracyjnego. Pojecie decyzji ukształtowane w teorii prawa adm. orzecznictwa sądowego nie zawsze pokrywa się z określeniem decyzji zawartym bezpośrednio w normach prawa adm. materialnego i w normach prawa proceduralnego. Na ogół w doktrynie pojęcie decyzji jest zawężone do aktu adm. wydanego w postępowaniu adm. natomiast w orzecznictwie sądowym pojęcie decyzji jest rozszerzone o akty adm. występujące w innych formach lub też o akty adm. występujące bez wyraźnie określonej prawem formy.
Decyzje adm. przyznają lub odmawiają przyznania uprawnień adresatowi.
W Polskim prawie adm. decyzja adm. jest określana expresis werbis w normach prawa procesowego oraz w normach prawa adm. materialnego np. decyzja o wymeldowaniu osoby która utraciła uprawnienie do przebywania w lokalu, decyzja w sprawie świadczeń pomocy społecznej decyzja o zmianie nazwiska.
Są także inne określenia niż decyzja są to uchwały organów kolegialnych, nakazy, orzeczenia lub inne określenia wynikające z pewnej tradycji legislacyjnej np. uchwała okręgowej Rady Adwokackiej o wpis na listę adwokacką , orzeczenie rejonowej komisji poborowej o udzieleniu poborowemu odroczenia zasadniczej służby wojskowej, nakaz rozbiórki, książeczka żeglarska.
2.Zezwolenie jest formą aktu adm. które ustala uprawnienia w sferze prawa adm. lub wyraża zgodę na dokonanie przedsięwzięcia lub podjęcie czynności określonych normami prawa adm. np. zezwolenie na wjazd na terytorium RP cudzoziemcowi, zezwolenie na wycięcie drzew i krzewów z terenu nieruchomości, zezwolenie na transport odpadków niebezpiecznych ,czasami przyjmuje się inny termin np. pozwolenie.
3.Zgoda
4. Koncesja- jest aktem adm. której osoby fizyczne lub prawne nadaje uprawnienia do określonej działalności najczęściej o charakterze gospodarczym. Wydając koncesję organ adm. publicznej może nałożyć na adresata koncesji ( koncesjonariusza) określone uprawnienia, obowiązki, a także określić warunki które koncesjonariusz powinien spełnić. Koncesja jest podstawową formą realizowania reglamentacyjnych funkcji państwa np. rozpowszechnianie programów telewizyjnych, wykonywanie usług lotniczych, wytwarzanie środków farmaceutycznych. Koncesja może być udzielana na czas określony lub nieokreślony.
5. Licencja jest aktem adm. który ustala uprawnienia do wykonywania określonej działalności lub pracy zawodowej, gdy wykonywanie takiej działalności związane jest z posiadaniem odpowiednich kwalifikacji licencja łączy ze sobą elementy nabycia do wykonywania działalności oraz zezwala na tę działalność np. uprawnienia dla personelu lotniczego, tzw. Licencje lotnicze, licencje pracowników ochrony i mienia, licencje detektywistyczne. Akty adm. ustalające uprawnienia dla osób fizycznych i osób prawnych zajmujących się rybołówstwem morskim.
Akty normatywne charakteryzują się następującymi cechami:
1. jest to władcze rozstrzygnięcie organów władzy publicznej czyli władzy wykonawczej albo samorządu terytorialnego
2. zawierające normy postępowania które skierowane są do adresatów w sposób ogólnie określonego, abstrakcyjnie określonej sytuacji
3. akt normatywny nie wskazuje imiennie adresata
4 akty normatywne w niektórych sytuacjach mogą dotyczyć konkretnej sytuacji.
Akty normatywne adm. mogą nosić różne nazwy. Najczęściej spotykaną nazwą aktu adm. jest rozporządzenie, mogą występować również zarządzenia, oprócz tego używa się nazwy uchwała w przypadkach aktów organów kolegialnych .
Nie każda uchwała ma charakter normatywny .(na mocy wyraźnego postanowienia Konstytucyjnego uchwały RM o charakterze normatywnym) oraz zarządzenia Prezesa RM oraz zarządzenia mi9nistrów mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjne podległe wymienionym organom czyli te wyżej wymienione uchwały należą do prawnych form działania administracji o charakterze wewnętrznym czyli występują w tzw. sferze wewnętrznej.
Akty normatywne administracji mogą mieć charakter powszechnie obowiązujący jak również mogą być aktami obowiązującymi w tzw. sferze wewnętrznej np. rozporządzenie ? powszechnie obowiązujący, zarządzenie ministra ? wewnętrzny.
Akty normatywne administracji mogą mieć różnie konstruowane podstawy prawne. Zasadą jest że w przypadku aktów powszechnie obowiązujących jest przepis prawa rangi ustawowej wyraźnie upoważniający określony organ adm. publicznej do wydawania danego aktu normatywnego w określonej przedmiotowo dziedzinie.
W przypadku aktów wewnętrznie obowiązujących podstawą ich wydania mogą stanowić także przepisy kompetencyjne zawarte w ustawie zasadniczej np. uchwała RM wydana na podstawie przepisów konstytucji zawierająca formułę wykonywania przez RM konstytucyjnych uprawnień. Podstawa prawną wydania aktów normatywnych administracji o charakterze wewnętrznym mogą być r również przepisy kompetencyjne zawarte w ustawach. Ponadto mogą być przepisy kompetencyjne zawarte w aktach normatywnych niższego rzędu. W praktyce organom administracji wydaje się szereg aktów o charakterze wewnętrznym które mogą nosić różne nazwy np. regulamin, instrukcja, decyzje, wytyczne, okólniki i te akty mogą mieć różne podstawy prawne.
Działania faktyczne administracji
Działania faktyczne administracji sprawiają największe trudności doktrynalne w sformułowaniu tych działań.
Przepisy prawa z działań faktycznych wiążą skutki prawne. Przyjmuje się że różnica między czynnościami prawnymi a czynnościami faktycznymi sprowadza się do tego że czynności prawne powodują powstawanie określonej normy postępowania natomiast czynności faktyczne mają na ogół charakter techniczny związany z powstawaniem tej normy. Istotna jest procedura dokonania określonej czynności. Na ogół procedury dokonania określonej czynności są określone przepisami prawa a są przypadki że przepis prawa nie określa procedury tylko stanowi o dopuszczeniu danej czynności.
Dokonanie czynności faktycznych musi mieć podstawy prawne. Grupa czynności faktycznych nie jest jednolita można w niej wyodrębnić różne rodzaje działań.
Rodzaje działań faktycznych:
1. działania społeczno- organizacyjne
2. działania materialno- techniczne
Ad.1.Działania społeczno- organizacyjne biorą swoją nazwę stąd że są to działania które może podjąć każda organizacja społeczna, są to działania o charakterze nie władczym. Jako przykłady działań społeczno- organizatorskich można podać zwoływanie zebrań, prelekcje na których namawia się uczestników do określonego zachowania się ,mogą być to zebrania o charakterze informacyjnym. Do działań społ- org można zaliczyć wszelkiego rodzaju działania które nawołują grupy ludzi do określonego działania. Działania te związane są z działalnością o charakterze władczym. Działania społ- org mogą być podejmowane tylko w tedy jeżeli mieszczą się w grupie celów do realizacji których przepisy prawa upoważniają dany organ administracyjny. Działania społ- org są działaniami uzupełniającymi są stosowane w sposób subsydiarny obok działalności podejmowanej w innych formach
Ad.2. Inną grupą czynności faktycznych są czynności materialno- techniczne. Mianem czynności materialno- technicznych określa się działania organów administracji które wywołują konkretne skutki prawne a są czynnościami faktycznymi opartymi na wyraźnej podstawie prawnej np.. zatrzymanie pojazdu przez policjanta do kontroli. Każda z czynności mat- tech musi mieć podstawę prawną. Czynności mat- tech dzielimy na :
1. czynności o charakterze zewnętrznym czyli skierowane do adresatów znajdujących się na zewnątrz i do adresatów nie podporządkowanych służbowo ani organizacyjnie
2. czynności mat- tech wewnętrznie obejmujące wszystkie czynności administracyjne w sferze wewnętrznej adm. czyli czynności w sferze wykonywania poleceń służbowych np. sporządzanie statystyk. czynności kancelaryjno- biurowe normują jej przepisy dotyczące organizacj wewnętrznej urzędów- regulaminy, instrukcje itp.
Organizacja prawna administracji
Aparat administracyjny.
Wykonywanie administracji publicznej wymaga istnienia aparatu administracyjnego .
Na aparat administracji publicznej składają się :
1. organy administracji rządowej
2. organy samorządowe
3. zakłady publiczne ( zakłady administracyjne)
4. podmioty wykonujące funkcje adm. publicznej na podstawie upoważnień w ograniczonym zakresie.
Zadania administracji publicznej mogą wykonywać fundacje czy spółki prawa handlowego w zakresie w jakim te podmioty wykonują adm. publiczną możemy je zaliczyć do aparatu adm. państwa.
Podział administracji publicznej ze względu na przyczyny:
1. przyczyna funkcjonalna
2. przyczyna terytorialna
3.przyczyna organizacyjna i ustrojowa
4. przyczyna finansowa
Ad1. Przyczyna funkcjonalna w różnych obszarach adm. będą stosowane różne metody adm. które wymagają wiedzy specjalistycznej, dlatego tworzy się odrębne organy
Ad.2. terytorium państwa jest podzielone. Przyczyny terytorialne powodują zróżnicowanie aparatu adm.
Ad.3.Przyczyny organizacyjne wymagają kierownictwa jednolitego na terytorium całego kraju
Ad4. Aparat adm. stanowi bardzo skomplikowana strukturę adm. i innych podmiotów której stopień złożoności jest nie porównywalny do struktury innych podmiotów władzy państwa.
Decentralizacja i centralizacja administracji publicznej.
Te dwa pojęcia odnoszą się do stosunków wyższego i niższego stopnia organów ale jednocześnie odnoszą się do struktury aparat adm.
Decentralizacja ? rozumie się taki sposób organizacji aparatu adm. w którym organy niższego stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane organom stopnia wyższego. Klasycznym przykładem adm. zdecentralizowanej jest adm. samorządowa. Hierarchiczne podporządkowanie oznacza zależność organów niższego stopnia od organów wyższego stopnia. Organ wyższego stopnia ma prawo kierowania pracą organów niższego stopnia za pomocą poleceń oraz ma prawo decydowania o obsadzie personalnej organów niższego stopnia. Hierarchiczne podporządkowanie cechuje centralistyczne systemy organizacji administracyjnej.
Aby mówić o decentralizacji trzeba spełnić następujące warunki:
1. należy organy niższego stopnia wyposażyć we właściwe kompetencje i
2. stworzyć warunki faktycznej samodzielności organu gdzie samodzielność finansowa odgrywa rolę dominującą
3 organ zdecentralizowany musi posiadać własne źródło dochodu
4. samodzielnie decydować ich wydatkowaniu.
Wyróżnia się dwa rodzaje decentralizacji:
1. decentralizacja terytorialna
2. decentralizacja rzeczowa
Ad.1. Decentralizacja terytorialna opiera się na samodzielności organów adm. zarządzających poszczególnymi jednostkami podziału terytorialnego.
Ad.2. decentralizacja rzeczowa polega na przekazaniu nie zależnym podmiotom zarządzania określonymi rodzajami spraw np. samorząd lekarski, adwokacki.
Centralizacja to sposób zorganizowania aparatu adm. państwa który opiera się na hierarchicznym podporządkowaniu.
W klasycznej postaci centralizacji oznacza brak samodzielności organów niższego stopnia i całkowite ich uzależnienie od organów nadrzędnych.
W administracji zcentralizowanej mogą zachodzić zjawiska koncentracji i dekoncentracji.
Zjawisk koncentracji polega na skupieniu kompetencji w rekach nie licznej grupy organów. Natomiast rozproszenie kompetencji ma większą liczbę organów ? i nazywamy to dekoncentracją
Dekoncentracja dzieli się na :
1. rzeczowa
2. terytorialna- jest to przenoszenie kompetencji
Samorząd jest jedną z form decentralizacji państwa.
W tradycyjnym ujęciu samorząd traktuje się jako administracje sprawowaną przez odrębne od państwa osoby prawne.
W przypadku samorządu przepisy prawa powierzają wykonywanie adm. społecznościom lokalnym wyposażonym w osobowość prawną.
Wykonywanie adm. publicznej w przypadku samorządu mówi się że to grupa społeczna wykonuje kompetencje władcze których nie posiadają inne podmioty. Te kompetencje wynikają z przepisów konstytucji i ustaw. Kompetencje władcze realizowane są również wobec członków wspólnoty ale również mogą być wykonywane w stosunku do innych osób.
Na gruncie teorii prawa samorządu istnieją dwa poglądy;
1. kompetencje sam. teryt. dot. sfery adm. państwowej
2. uważa się samorząd teryt. za odrębny podmiot władztwa i przeciwstawia się samorząd państw. Działania samorządu określa się mianem publicznym. W ujęciu adm. publ. współcześnie mieści się adm. wykonywana przez państwo jak i samorząd.
Wyróżnia się wiele rodzajów samorządów:
Podział na sam. teryt. i sam. specjalny
Sam. teryt. ? mamy samorząd gminny, powiatowy, wojewódzki.
Miasta stołeczne mają odrębny samorząd.
Wśród samorządu specjalnego wyróżniamy:
- sam. zawodowy
- sam. lekarski
- sam. aptekarski
- sam. adwokacki
- sam. radców prawnych
Oprócz tego mamy samorząd wyznaniowy ? gmina żydowska.
Spotyka się sam. narodowościowy i sam. gospodarczy ? izby rolnicze
Oprócz tych rodzajów samorządu istnieją inne samorządy
- sam. uczniowski
- sam. studencki
Te samorządy mają skromne uprawnienia

Rodzaje jednostek organizacyjnych w systemie adm. publicznej
Każda osoba prawna działa przez swoje organy, ich wolę wyraża zarząd. W imieniu podmiotu jakim jest państwo działają organy państwowe. Organ danej osoby prawnej wyraża wolę tej osoby, a osoba ta ponosi wszelkie skutki wynikające z działań swoich organów. Do początku lat 90 pojęcie organu adm. było łatwe do zdefiniowania. Po zmianach, które zaszły w latach 70 ? kompetencje zostały rozdzielone na 2 grupy. W związku ze zmianami trudno było posługiwać się terminologią.
1. Organem państwa ?będzie każda jednostka organizacyjna państwa mająca uprawnienie do wyrażania woli tego państwa, czego wyrazem jest przyznanie jej określonych kompetencji.
2. Organ adm. publ. to osoba lub grupa osób funkcjonująca w strukturze organizacyjnej władzy wykonawczej powołana dla realizacji norm prawa administracyjnego w sposób i ze skutkami właściwymi temu prawu w granicach prawnie przyznanych kompetencji.
I. Podstawowym podziałem organów adm. publ. jest w tej chwili podział na organy adm. rządowej nazywane również organami adm. państwowej.
II. Podział adm. samorządowej
Mamy również inne kryteria podziału adm.
1. Kryterium sposobu powoływania
Wyróżniamy organy powoływane w drodze nominacji ? wojewoda.
2. Powoływanie w drodze aktu organu władzy ? Rada Ministrów.
3. W drodze wyborów ? wójt, burmistrz, prezydent miasta.
Ze względu na skład osobowy wyróżniamy:
-organy jednoosobowe, czyli organy monokratyczne
-organy wieloosobowe ? organy kolegialne
Kryterium tego zasięgu działania ? rozróżniamy organy centralne, obejmuje cały zasięg działania.
-Organy terenowe
-Inny podział to podział z uwagi na kryterium sposobu podporządkowania
-Inny podział organów który może wystąpić to podział oparty na procedury adm., organy pierwszej instancji i organy drugiej instancji
-podział - uprawnienia samodzielnej decyzji
-podział ? organy decyzyjne i organy pomocnicze
Organy pomocnicze nie są organami administracji i mają prawo rozstrzygania.

Pojęcie organu administracyjnego
Organem administracyjnym jest każdy podmiot któremu prawo przyznaje funkcje administrowania lub któremu prawo stwarza warunki funkcji administrowania i nastąpiło przyznanie temu podmiotowi funkcji administrowania.
Do organów administracyjnych zaliczamy w szczególności:
1. Wszystkie organy administracyjne
2.Inne organy państwowe, które mają kompetencje w sferze realizacji funkcji administracyjnej państwa, a są powołane do realizacji innych funkcji państwowych wynikających z ich charakteru np.: Prezydent RP powołany jest do reprezentowania państwa.
3. Kierowników państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych którym powierzono prowadzenie niektórych spraw z zakresu adm. publ. w tym wydawanie decyzji administracyjnych.
4. Organy wykonawcze ? jednostek pomocniczych samorządu teryt. np. sołtysa.
5. Organy jednostek organizacyjnych gminy powiatu województwa w tym przedsiębiorstw pod warunkiem upoważnienia ich do załatwienia indywidualnych spraw z zakresu adm. publ.
6. Organy adm. społecznych, które zostały powołane do realizacji zadań wynikających z celów społecznych poszczególnych organizacji, a którym oprócz tego zostały zlecone funkcje administrowania.

Funkcje zlecone administracji publicznej.
Takie podmioty jak dopisać wykonują funkcje zlecone z zakresu adm. publ. Realizują zadania adm. publ. Ze zleceniem funkcji administracji mamy do czynienia, wtedy gdy podmiotowi nie będącemu częścią aparatu państwa przepisy przyznają kompetencje do stosowania rozstrzygnięć w takich formach jak czynią to organy adm. W praktyce oznacza to upoważnienie tych podmiotów do wydawania aktów administracyjnych, a w niektórych przypadkach do wydawania aktów normatywnych sfery zewnętrznej. Zlecenie funkcji adm. może mieć tylko miejsce w drodze ustawowej, albo na podst. wyraźnego upoważnienia ustawowego. Zlecenie funkcji może przybrać postać zlecenia w samej ustawie, bądź ustawa może zawierać upoważnienie dla określonych organów adm. do powierzenia części swoich kompetencji określonym podmiotom. Funkcje można zlecać na rzecz organizacji społecznych typu: organizacji spółdzielczych, samorządowych, przedsiębiorstw państwowych, fundacji zakładów administracyjnych a nawet spółek prawa handlowego. Zlecenie funkcji określonemu podmiotowi nie czyni go organem adm.

Zakres działania i właściwość organu
Kompetencje organu należy traktować jako zbiór uprawnień organu dot. określonego zakresu spraw, których organ ma prawo a jednocześnie obowiązek działania. Przepisy prawa zamiast terminu kompetencje posługują się terminem właściwość tzn. to samo.
Kompetencje obejmują:
- zakres spraw którymi organ ma się zajmować, a także określenie działań jakie organ ma obowiązek i prawo w tych sprawach podejmować.
- zakres działania organu obejmuje tylko wyliczenie spraw jakimi się organ zajmuje.
Jest on zazwyczaj określony w przepisach prawa ustrojowego powołujących dany organ. Natomiast do podjęcia działań konieczny jest przepis upoważniający do takiego działania czyli przepis kompetencyjny. Przepisy kompetencyjne na ogół zawarte są w przepisach prawa materialnego. Przepisy kompetencyjne wskazują w jakiej formie prawnej organ może działać w powierzonej sprawie. Wyróżniamy kilka rodzajów kompetencji, które są określane terminem właściwość.
1. właściwość miejscowa
2. właściwość rzeczowa
3. właściwość funkcjonalna nazywana też instancyjną
Ad.1 Właściwość miejscowa inaczej właściwość terytorialna ? polega na określeniu jaki organ terenowy ma kompetencje do rozstrzygania danej sprawy z punktu widzenia terytorialnego w zasięgu działania.
Ad.2 Właściwość rzeczowa ? to przyznanie organowi adm. prawa do załatwiania spraw określonej kategorii.
Ad.3 Właściwość funkcjonalna określa instancje właściwą do rozstrzygania danej sprawy.
Przepisy określające właściwość miejscową i właściwość funkcjonalną zawarte są w kodeksie postępowania administracyjnego. Natomiast przepisy odbiegające od kodeksu postępowania zawarte są w ustawach.

Zakład administracyjny
Adm. publ. musi realizować zadania z zakresu zaspakajania potrzeb społeczeństw w różnych sferach:
- oświata, - ochrona zdrowia,- opieki społecznej
Działania adm. publ. w tych dziedzinach zalicza się do adm. świadczącej. Podstawową jednostką organizacyjną realizującą zadania adm. w tych obszarach jest zakład administracyjny nazywany również zakładem użyteczności publicznej albo zakładem publicznym.

Co to jest zakład publiczny
Zakładem użyteczności publ. jest jednostka organizacyjna nie będąca organem państwowym, ani organem samorządu ani też urzędem która została powołana do wykonywania zadań publ. i jest uprawniona do nawiązywania stosunków adm. prawnych. Jako jednostka organizacyjna jest wyposażona w zespół środków osobowych czyli personel i w zespół środków rzeczowych realizujące zadania publiczne i korzystające z władztwa zakładowego.

Władztwo zakładowe
Władztwo zakładowe nie jest jakimś samoistnym zakładem państwowym, ale wynika z upoważnienia organów zakładu do abstrakcyjnych bądź konkretnych regulacji na podstawie i w ramach ustaw. Istotę władztwa zakładowego stanowi zakres uprawnień dla organów zakładu do jednostronnego kształtowania stosunków prawnych z użytkownikami zakładu jak również z osobami, które znalazły się na terenie zakładu w innym charakterze. Władztwo zakładowe jest częścią władztwa państwowego.
Do zakładów użyteczności publ. zaliczamy:
- przychodnie lekarskie, - szkoły wyższe, - przedszkola, - muzea, - biblioteki publ., - domy pomocy społecznej, -domy kultury, - izby wytrzeźwień, - zakłady karne, - zakłady poprawcze, - placówki opiekuńczo ? wychowawcze.
Cechą charakterystyczną zakładów adm. jest prawo nawiązywania stosunków administracyjno ? prawnych. z użytkownikami. Jt. na ogół stosunek adm. prawny wiążący się z podporządkowaniem użytkownika poleceniem kierownika zakładu.
Zakłady adm. mogą być tworzone:
- w drodze ustawy np. Państwowa Szkoła Wyższa w drodze aktów organów adm. rządowej
- w drodze aktów organów sam. teryt. np. powstanie biblioteki, przedszkola.
Zakłady publ. istnieją w celu świadczenia usług ich użytkownikom np. uczniom, czytelnikom. Wszyscy użytkownicy zakładu są podmiotami. Zakres władztwa zakładowego jest zależny od rodzaju zakładu. Prawna regulacja dopuszczenia osób fizycznych, obywateli do korzystania ze świadczeń zakładowych może być różnie ukształtowana. Prawo może gwarantować świadczenia zakładów określonego typu w różny sposób.
- świadczenia te mogą być nieodpłatne lub odpłatne
- może być dobrowolne lub przymusowe
Zakłady administracyjne mogą działać jak zakłady budżetowe, koszty funkcjonowania pokrywane są z dochodów własnych. Zakład adm. może być jednostką budżetową, a wtedy wydatki pokrywane są z budżetu państwa albo jednostki.

Rozróżnienie przedsiębiorstw od zakładów administracyjnych
Przedsiębiorstwo od zakładu administracyjnego odróżnia charakter stosunku łączącego użytkownika z zakładem. Jt. tylko i wyłącznie stosunek administracji prawny wiążący się z podporządkowaniem użytkownika poleceniom kierownika zakładu. Stosunek łączący użytkownika przedsiębiorstwa z przedsiębiorstwem jest stosunkiem cywilno prawnym. Przedsiębiorstwo podlega rejestracji ? rejestrowane są przez sąd. Wszystkie przedsiębiorstwa mają osobowość prawną, natomiast nieliczne zakłady mają osobowość prawną.
Termin zakład administracyjny jest ukształtowany przez doktryny i nie ma nic wspólnego z terminem używanym w języku potocznym czy też w języku aktów normatywnych ponieważ bardzo często w języku aktów normatywnych pojęcie zakład jest używane dla oznaczenia przedsiębiorstwa lub jego wyodrębnionej części.

Przedsiębiorstw państwowe jako podmiot administracji
Ustrój przedsiębiorstw państwowych określa ustawa z 25.09.1981r o przedsiębiorstwach państwowych. W myśl tej ustawy przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samo finansującym się przedsiębiorcą posiadającym osobowość prawną czyli jt. rodzaj państwowej osoby prawnej. Przedsiębiorstwa państwowe są tworzone przez naczelne i centralne organy adm. państwowej: Narodowy Bank Polski albo inne banki państwowe. Przedsiębiorstwa państwowe podlegają wpisowi do krajowego rejestru sądowego (KRS). Z chwilą wpisu przedsiębiorstwa ...............????????????????????
W Polsce mamy trzy typy przedsiębiorstw.
- przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych
- przedsiębiorstwa użyteczności publ.
- przedsiębiorstwa międzynarodowe
Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej mają na celu bieżące i nie przerwane zaspakajanie potrzeb ludzkości. W szczególności mają one na celu produkcję lub świadczenie usług w zakresie inżynierii sanitarnej, komunikacji, zaopatrzenia ludności w energie elektryczną, gazową lub cieplną - zarząd państwowymi zasobami lokalnymi.
Organami przedsiębiorstwa państwowego są:
- ogólne zebranie pracowników bądź delegatów
- rada pracownicza
- dyrektor przedsiębiorstwa ? zarządza przedsiębiorstwem i sprawy wchodzące w jego zakres ? rozstrzyga samodzielnie i odpowiada samodzielnie za podjęte decyzje.
Urzędy organów administracji publicznej.
Pojęcie terminu urząd jest rozumiany wielorako:
Pojęcie urząd występuje w następujących znaczeniach.
Urząd można traktować jako wyodrębniony zespół praw i obowiązków związanych z określonym organem adm. publ. ? urząd ministra, wojewody, starosty, wójta. |To pojęcie urzędu jest równorzędne z pojęciem stanowiska.
Drugie znaczenie terminu urząd używa się jako szczególnej nazwy organu adm. np. Urząd skarbowy, urząd pracy, morski.
Trzecie znaczenie słowa urząd jako zorganizowanego zespołu ludzi wyposażonych w środki materialno - techniczne przydanych organowi adm. do pomocy organowi wykonywaniu jego funkcji np. urząd gminy, ministerstwo spraw wewnętrznych, ministerstwo sprawiedliwości, starostwo powiatowe, stacja sanitarno - epidemiologiczna. Ministerstwo jest urzędem wykonawczym.





27.10.07
Administracja centralna
Administracja centralna stanowi fragment części składowej całego rozbudowanego systemu administracji publicznej która działa na najwyższym poziomie władzy publicznej i ma cechy administracji rządowej nazywanej również adm. państwową. Kształt administracji centralnej w ogólnym zarysie jest określany przez przepisy konstytucji RP ale również kształt adm. centralnej wyznacza ustawodawstwo zwykłe i tutaj wiodącymi ustawami są ustawa z 8.08. 96 o RM oraz ustawa z 4.09.97 o działalności adm. rządowej. Kształt adm. rządowej określają również przepisy wykonawcze do ustaw np. ustawa o straży granicznej, ustawa państwowej straży pożarnej. W myśl konstytucji RP art. 10 ustrój RP opiera się na podziale i równowadze trzech władz ( władzy wykonawczej, ustawodawczej i sądowniczej).
Konstytucja przesądziła że władze wykonawczą sprawuje Prezydent RP i Rada Ministrów ( zasada konstytucyjnego podziału władzy została odniesiona tylko do najważniejszych organów władzy).
Pojęcie naczelnych organów władzy państwowej
Klasyfikacja organów władzy państwowej musi być oparta na obowiązujących prawach.
Podstawowym kryterium klasyfikacji są:
1. sposób powoływania
2. miejsce w strukturze adm. publicznej
3. terytorialny zasięg działania
Wśród organów których zasięg terytorialny obejmuje obszar całego państwa w teorii prawa adm. wyróżnia się organy naczelne oraz organy centralne- nazywane niekiedy urzędami8 centralnymi.
Wszystkie organy naczelne są centralnymi ale nie wszystkie centralne organy są naczelnymi.
Naczelne organy adm. państwowej są wyróżniane w teorii prawa adm. na podstawie kryteriów które wskazują ich specyficzną pozycję w systemie organów władzy wykonawczej
1. Naczelne organy adm. rządowej to te spośród organów adm. publicznej które są powoływane przez prezydenta bezpośrednio albo po uprzednim wyborze przez Sejm
2.Naczelnymi organami adm. rządowej są organy zwierzchnie wobec innych podmiotów adm. publicznej a w szczególności w strukturze adm. rządowej
3. Naczelnymi organami adm. rządowej (państwowej) są organy powoływane przez prezydenta lub Sejm którego właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa
4.Naczelnym organem adm. rządowej są organy zwierzchnie wobec pozostałych organów w strukturze państwa i których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa.
Te wskazane cztery elementy pozwalają na dokonywanie klasyfikacji pomocniczej
Biorąc pod uwagę te cztery kryteria możemy wyróżnić następujące organy naczelne:
1. RM
2. Prezes RM
3.Ministrowie kierujący działaniami adm. rządowej ( ministrowie resortowi)
4. Przewodniczący komitetów określanych w ustawach wchodzących w skład RM.
Tak przedstawiona klasyfikacja nie obejmuje statusu Prezydenta RP ponieważ trudno zaliczyć Prezydenta do naczelnych organów państwowych.
Prezydent jest organem który ma swoisty status, jest organem o podstawowym znaczeniu dla państwa a nie dla administracji.
Prezydent RP w systemie administracji publicznej
Prezydent ma kompetencje które wykraczają ze sfery władzy wykonawczej, bierze udział w sferze władzy ustawodawczej i ma udział we władzy sądowniczej. Prezydent jest określany w Konstytucji jako najwyższy przedstawiciel RP i jest gwarantem ciągłości państwowej, posiada funkcje strażnika konstytucji.
Podstawowej funkcje Prezydenta RP w obrębie władzy wykonawczej
1.Funkaja reprezentanta państwa w stosunkach zewnętrznych np. ratyfikowanie i wypowiadanie umów międzynarodowych, mianowanie pełnomocnych przedstawicieli państwa w innych krajach , przyjmowanie listów uwierzytelniających i akredytowanych przedstawicieli
2.Funkacja dotycząca ochrony zewnętrznej państwa
a) pełnienie funkcji największego zwierzchnika sił zbrojnych
b) mianowanie na czas określony szefa sztabu generalnego i dowódców rodzajów sił zbrojnych
c)mianowanie na czas wojny naczelnego dowódcy sił zbrojnych
d) zarządzenie powszechnej lub częściowej mobilizacji w czasie bezpośredniego zagrożenia zewnętrznego państwa
e)zarządzenie użycia sił zbrojnych do obrony RP
f) wprowadzenie na wniosek RM stanu wojennego na części lub na całości kraju
3.Funkcja w dziedzinie wewnętrznej państwa- kompetencja do wprowadzenia stanu wyjątkowego na wniosek RM
4.Funkcja w zakresie wpływu na RM
a) powoływanie rządu
b) dokonywanie na wniosek prezesa RM zmian stanowisk ministrów
c)prawo zwoływania rady gabinetowej ( posiedzenie ministrów) pod przewodnictwem prezydenta
5.Funkcja o charakterze typowo administracyjnym
a) nadawanie obywatelstwa polskiego i zwalnianie z obywatelstwa
b)nadawanie tytułu profesora
c) nadawanie odznaczeń
d) mianowanie na stopnie oficerskie
e) mianowanie na stopnie generalskie
Rada Ministrów w systemie administracji publicznej
W myśl przepisów Konstytucji RP Rada Ministrów została zaliczona do władzy wykonawczej, ale Konstytucja nie stanowi znaku równości między RM a rządem RP o ty że RM jest Rządem stanowi dopiero ustawodawstwo zwykłe- które również określa zasadę kolegialności w działalności RM. RM (rząd) działa kolegialnie. Kategoria rządu w świetle przepisów Konstytucji jest przesunięte w kierunku politycznym- pojęcie rządu nabiera charakteru politycznego. RM oprócz tego że jest rządem w rozumieniu politycznym jest również samodzielnym w określonych kompetencjach organem adm. publicznej. Możemy powiedzieć że RM jako główny podmiot rządzący w sensie politycznym jest równocześnie w komponowany w system administracji publicznej a jej usytuowanie i rola jaką spełnia statuuje ją jako organ naczelny który zgodnie z konstytucją kieruje adm. rządową czyli wobec adm. rządowej zajmuje pozycję nadrzędną i kierowniczą . Na poziomie RM łączą się poszczególne ogniwa całego aparatu adm. rządzącej, znajduje to wyraz w funkcjach kierowniczych, nadzorczych i koordynacyjnych RM realizowanych bezpośrednio w stosunkach do ministrów bądź przewodniczących komitetów wchodzących w skład RM, a za ich pośrednictwem w stosunku do wszystkich ogniw adm. rządowej a w pewnym zakresie do adm. samorządowej.
Skład RM (art. 147 ust 1 konst)
1. Prezes RM
2. Ministrowie
W skład RM mogą być powoływani wiceprezesi RM. Wiceprezesi RM mogą pełnić funkcję ministra. W skład RM mogą wchodzić powoływani także przewodniczący komitetów określonych w ustawach.
Funkcje i kompetencje RM
Na RM spoczywa ciężar wykonywania i nadawania kierunków władzy wykonawczej. W pozycji RM wyraźnie wyodrębniona jest warstwa polityczna związana z rządzeniem krajem i polityką państwa. RM jest podstawowym ośrodkiem rządzenia państwem w sensie politycznym czyli kierowania rozwojem państwa, przesądzania o kierunkach rozwiązywania spraw publicznych oraz ośrodkiem kształtowania rozstrzygnięć we wszystkich dziedzinach życia publicznego.
Do pozostałych funkcji RM należy
1. zapewnienie wykonania ustaw oraz wydawanie rozporządzeń
2. ochrona na podstawie ustaw interesu skarbu państwa
3. uchwalanie projektu budżetu i kierowanie jego wykonaniem
4. uchwalanie zamknięcia rachunków państwa
5. uchwalanie sprawozdania z wykonania budżetu
6. utrzymanie stosunków i zawieranie umów z rządami innych państw i z organizacjami międzynarodowymi
7.zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego państwa
8. RM określa organizację i tryb swojej pracy
9. koordynowanie i kontrola organów adm. rządowej.
Organizacja i tryb działania RM
RM jest organem kolegialnym . RM wykonuje ustanowione dla niej w konstytucji zadania i kompetencje przez rozpatrywanie spraw i podejmowanie rozstrzygnięć na posiedzeniach a ponadto może rozstrzygać poszczególne sprawy w drodze obiegowej ( czyli w drodze korespondencji uzgodnić stanowisko). Przygotowywanie posiedzeń Rządu i ich obsługa stanowi funkcje sekretarza RM którego obowiązkiem jest przyjmowanie od wnioskodawców oraz przekazywanie członkom RM projektów dokumentów rządowych.
Do dokumentów rządowych zaliczamy:
1. projekty aktów normatywnych
2. projekty przedłużeń rządowych skierowanych do sejmu bądź senatu
3. analizy problemowe
4. oceny realizacji zadań
5. projekty stanowiska rządu w sprawie projektów ustaw wnoszonych do sejmu z inicjatywy innych podmiotów
6. informacje i sprawozdania.

Obowiązkiem sekretarza RM jest:
- przygotowanie dokumentów rozpatrywanych przez RM przedkładanych do podpisu prezesowi RM
-koordynowanie działalności legislacyjnej RM i prezesa RM
Członkowie RM mają obowiązek uczestniczenia w rozpatrywaniu spraw i podejmowaniu rozstrzygnięć na posiedzeniach RM . W wypadku usprawiedliwionej nie obecności na posiedzeniu RM udział bierze wskazany przez ministra sekretarz lub podsekretarz stanu. Przy podejmowaniu rozstrzygnięć nie obecnego ministra może zastąpić tylko inny minister i to wskazany przez prezesa RM.
Posiedzenia RM są prawnie skuteczne przy obecności większej liczby członków RM. Rozstrzygnięcia podejmowane przez RM zapadają w dwojaki sposób
1. w drodze uzgodnienia
2. w drodze głosowania
Ad.1. Uzgodnienie to wyrażenie aprobaty dla członka RM dopiero gdy osiągnięcie uzgodnienia jest nie możliwe rozstrzyga się za pomocą głosowania członków RM, większością liczbą głosów a gdy ilość głosów jest równa to decydujący głos ma przewodniczący. Z posiedzenia RM sporządza się zapis mający charakter poufny zgodnie z ustawą . Posiedzenia RM zgodnie z ustawą mają charakter poufny oprócz tego Prezes może zarządzić tajność części lub całości posiedzenia z uwagi na ochronę informacji państwowej lub służbowej.
RM ma obowiązek informowania opinii publicznej o przedmiocie posiedzenia oraz podjętych rozstrzygnięciach.
Organy wewnętrzne RM
Organy o charakterze pomocniczym a ich rola wiąże się z realizacją funkcji projektodawczej, wnioskodawczej lub opiniującej w zakresie różnych zagadnień należących do sfery RM. Te organy nie mają charakteru organów państwowych w ścisłym słowa tego znaczeniu czyli nie posiadają własnych , samoistnych zadań i kompetencji . Działają tylko i wyłącznie w sferze zadań i kompetencji RM stąd posiadają status organów wewnętrznych .RM działa na rzecz Rady. Podstawy prawne do tworzenie organów wewnętrznych daje ustawa o RM .
Do grupy tych organów należą :
1) stałe komitety RM
2)komitety do rozpatrywania określonych spraw są to komitety o wyraźnie przejściowym czasie funkcjonowania
3) rady i zespoły ?są to organy o charakterze pomocniczym i opiniodawczym w skład komitetów stałych i komitetów doraźnych mogą wchodzic tylko członkowie rządu a do organów pomocniczych mogą wchodzić osoby z poza rządu.
Komisje wspólne- RM może w uzgodnieniu z zainteresowaną instytucją lub środowiskiem społecznym powoływać komisje wspólne . Składają się one z przedstawicieli rządu oraz instytucji lub środowiska .celem tych komisji jest wprowadzenie wspólnych stanowisk dla polityki rządu oraz interesów reprezentowanych w komisji instytucji bądź środowisk społecznych .
Wśród organów pomocniczych szczególne miejsce zajmuje rada legislacyjna ponieważ ustawa o RM wyraźnie powołuje jako organ pomocniczy rade legislacyjną jest to organ ustawodawczy usytuowany przy prezesie RM mający do spełnienia role ustawodawczą ,doradczą w zakresie projektów rządowych ustaw oraz projektów przepisów wykonawczych.
Pozycja prezesa i wiceprezesów RM .
W naszym systemie politycznym szczególna role odgrywa Prezes RM zajmuje on kluczowe miejsce w strukturze i mechanizmie funkcjonowania rządu .
Rola funkcje Prezesa RM - jest funkcja przewodniczącego organu kolegialnego jakim jest RM oraz funkcja jednoosobowego samodzielnego organu adm. państwowego który został wyposażony w sferze własnych zadań i kompetencji.
Kompetencje i zadania RM wyraźnie określone są w ustawie o RM
1.kieruje pracami RM
2.reprezentuje RM
3.koordynuje i kontroluje prace ministrów
4.wykonuje zadania określone w odrębnych przepisach jako przewodniczący RM
5. realizuje zadani i kompetencje typowe dla przewodniczącego organu kolegialnego
-ustala porządek dzienny
- przewodnich w posiedzenie
- podpisuje akty podjęte prze RM
6.kieruje retoryczną działalnością RM
7.jest szefem rządu odpowiedzialny politycznie za efekty ich działania .
Jako naczelny organ adm. państwowej prezes RM dysponuje szerokim zakresem kompetencji , wynikają one z ustawodawstwa zwykłego, a jedynie po części wynikają z przepisów konstytucji np. funkcja prawodawcza.
Funkcje Prezesa RM:
1. funkcja prawodawcza ?obejmująca wydawanie rozporządzeń na podstawie ustaw w celu ich wykonania oraz wydawanie zarządzeń , uprawnienia z zakresu kierowania procesem legislacyjnym rządu, nadzorowanie jego przebiegu ? wydaje z .U. oraz Monitor Polski
2.funkcja Personalna
a. kształtowanie składu osobowego RM
b. dokonywanie obsad personalnych na kierownicze stanowiska w adm. państwowej np. sekretarzy i podsekretarzy stanu w ministerstwie , kierowników urzędów centralnych i wojewódzkich.
3. funkcja nadzoru nad organami centralnymi.
Wiele organów centralnych z różnych względów jest usytuowanych po za strukturami działów adm. rządowej np. do organów centralnych ( urzędów) nadzorowanych przez Prezesa RM należą Prezes Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) Szef ABU, Szef Agencji Wywiadu. Zakres Nadzoru Prezesa RM wobec organów centralnych określają ustawy statuujące te organy
4. funkcje kierownika i nadzoru w stosunku do terenowych organów adm. rządowej- szczególności do wojewody ale również wobec terenowej rządowej adm. nie zespolonej.
5. funkcja nadzoru nad samorządem terytorialnym. Zakres tego nadzoru określają ustawy o ustroju poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego.
Na Prezesie RM spoczywa cały kompleks pojedynczych spraw z różnych dziedzin adm. np. współdziałanie z NIK, udział w ustalaniu struktur organizacyjnych Polskich Akademii Nauk, kompetencje związane z ogólnym postępowaniem adm. czy też z postępowaniem w sprawach skarg i wniosków. Pozycja Prezesa RM w naszym systemie jest bardzo silna.

17.11.2007

Wiceprezesi RM
Prezesowi RM w wykonywaniu jego funkcji może pomagać wiceprezes RM z tym że może być ich kilku w zależności od potrzeb które ocenia Prezes RM. Powołanie wiceprezesa lub wiceprezesów RM nie jest obligatoryjne. Stanowisko wiceprezesa RM wkomponowane jest strukturę organizacyjną RM lecz nie jest samodzielnym organem adm. państwowej nie ma własnych kompetencji lecz wykonuje kompetencje Prezesa RM w zakresie mu przydzielonym. Wiceprezes RM działa w charakterze stałego pomocnika Prezesa RM. W niektórych sytuacjach Prezes RM może upoważnić wiceprezesa RM do zastępowania go. Zawsze zastępstwo wyznacza Prezes RM. Wiceprezes jest konstytucyjnie członkiem rządu i uczestniczy w realizacji zadań i funkcji do których powołana jest RM . Z funkcją można łączyć funkcję ministra kierującego działem adm. rządowej.,
Kancelaria Prezesa RM jest aparatem pomocniczym, aparatem pracy powołanym do obsługi RM oraz Prezesa RM. Kancelaria Premiera jest urzędem adm. nie posiadającym własnych kompetencji i zadań. Kancelaria ma zapewnić obsługę merytoryczną , organizacyjno- techniczną i biurową takich podmiotów jak RM i Prezes RM, wiceprezesa RM, kolegium do spraw służb specjalnych , Rady Legislacyjnej. Kancelaria może obsługiwać pełnomocników rządu, wskazane przez Prezesa RM organy pomocnicze np. Komisje Wspólne.
Do podstawowych zadań kancelarii należy :- koordynacja działalności kontrolnej Prezesa RM, koordynacja realizacji polityki kadrowej w adm. rządowej, obsługa spraw kadrowych, osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe w adm. rządowej, koordynacja współdziałania RM 8i Prezesa RM z Sejmem i Senatem, Prezydentem, Rzecznikiem Spraw Obywatelskich, NIK, i innymi organami państwowymi. Do zadań kancelarii należy wydawanie DZ. U. i Monitora Polskiego, obsługa informacyjna i prasowa Premiera i organów wewnętrznych RM. Kancelaria wykonuje zadania z zakresu obronności i bezpieczeństwa państwa. Na czele kancelarii stoi szef kancelarii, który jest powoływany i odwoływany przez Prezesa RM . W kancelarii mogą funkcjonować sekretarze i podsekretarze stanu.
Pozycja prawna ministra jest kształtowana przez Konstytucję i ustawę o RM oraz przez ustawę o działach adm. rządowej.
W naszym systemie kategoria ministrów o odmiennie ujętym statusie prawnym wynika to z tego że zgadnie z konst. Minister jest powołany do kierowania określonym działem adm. rządowej ( działów jest 32) albo do wypełniania zadań wyznaczonych przez Prezesa RM to oznacza że mamy do czynienia z dwoma rodzajami ministrów:
1. to ministrowie kierujący wyodrębnionymi działami adm.
2. to ministrowie którzy zostali powołani do wykonywania określonych zadań wyznaczonych przez prezesa RM i realizowanych z jego upoważnienia.
Ad1 to ministrowie resortowi z tej racji że wyodrębnione działy adm. wiąże się tradycyjnie z pojęciem resortu adm.
Pojęcie resortu ? w doktrynie prawa adm. pojęcie resortu definiowane jest w znaczeniu wąskim i szerokim. W znaczeniu szerokim resort to wyodrębniony pod względem organizacyjnym dział adm. państwowej grupujący sprawy jednorodne lub pokrewne kierowane przez jeden organ centralny. Resort w znaczeniu ścisłym oznacza wyodrębniony organizacyjnie dział adm. grupujący sprawy jednorodne lub pokrewne kierowane ze szczebla centralnego przez organ naczelny czyli ministra lub przewodniczącego komitetu będącego naczelnym organem adm. państwowej.
Organizacyjna struktura resortu może być różna bardziej lub mniej rozbudowana. Koniecznym elementem resortu jest minister oraz jego urząd czyli ministerstwo. Ponadto w skład resortu mogą wchodzić organy centralne ( urzędy centralne) organy terenowe, zakłady adm. np. szpitale, szkoły wyższe, przedsiębiorstwa państwowe i inne jednostki organizacyjne.
Unormowania prawne obecnie obowiązujące zawierają nowe rozwiązania. Ustawodawstwo posługuje się terminem dział adm.
Ustawa o działach adm. tworzy 32 działy adm. rządowej i określa zakres spraw wchodzących do poszczególnych działów ponadto ustawa ustala jakie organy, urzędy czy jednostki organizacyjne przyporządkowane są określonemu działowi to powoduje że dział adm. wyraża się w sferze podmiotowej. Działy tworzą względnie trwałą siatkę podziału sfery adm. rządowej. Na gruncie ustanowionych działów adm. Prezes RM może swobodnie kształtować układ strukturalno- funkcjonalny rządu. Instrumentem prawnym służącym Prezesowi RM w tym zakresie jest jego kompetencja do określenia w drodze rozporządzenia szczegółowego zakresu działania ministra nie zwłocznie po powołaniu RM a jeżeli minister został powołany w innym czasie nie zwłocznie po jego powołaniu.
Rozporządzenia atrybucyjne wynikające z art. 33 ust 1 pkt ustawy o RM
Druga kategoria ministrów to ministrowie nie kierujący działami adm. rządowej lecz zajmujący się sprawami powierzonymi im przez Prezesa RM ( czyli ministrowie bez teki) Ministrowie ci są ustanowieni przez Premiera natomiast formalnie w skład RM powołuje ich Prezydent na wniosek Prezesa RM. W gestii Premiera leży całkowicie powołanie ministra, członka RM.
Sekretarze i podsekretarze stanu- potocznie nazywa się ich wiceministrowie, powołuje ich Premier na wniosek właściwego ministra a odwołać może Premier już samodzielnie.
Zakres działalności sekretarzy i podsekretarzy stanu określa właściwy minister zawiadamiając o trym Prezesa RM.
Sekretarze i podsekretarze stanu pełnią rolę bezpośrednich politycznych pomocników ministra i jego zastępców w określonym zakresie zgodnie z ustawą o RM w zakresie ustalonym przez ministra zastępuje go sekretarz stanu a jeżeli nie został powołany podsekretarz stanu. Stanowisko sekretarza i podsekretarza stanu zgodnie z art. 38 RM obowiązkiem ich jest złożenie dymisji, o przyjęciu dymisji rozstrzyga Prezes RM w ciągu 3 miesięcy od powołania RM.
Ministerstwo jest aparatem pracy ministra ( ustawa o RM określa ogólną strukturę ministerstwa).
W skład ministerstwa wchodzą
-departamenty- które są powoływane do realizacji merytorycznych zadań ministerstwa
-biura-są powoływane do realizacji zadań w zakresie obsługi ministerstwa
-sekretariaty- są powoływane do obsługi ministra, komitetów, rady zespołów
-wydziały- jako komórki organizacyjne które mogą być tworzone w ramach departamentów oraz biur.
W każdym ministerstwie przewidziany jest gabinet polityczny ministra
Centralne organy adm. tzw. Urzędy centralne
Obok segmentu rządowego zasadniczym i rozbudowanym elementem adm. są centralne organy adm. którym nie można przypisać pozycji organów naczelnych . Które w odróżnieniu od organów naczelnych określa się tradycyjnym mianem urzędów centralnych lub organów centralnych. Urzędy centralne należy traktować jako zbiorczą umownie nazwaną kategorię obejmującą liczną grupę organów mających różne nazwy, różnorodną strukturę organizacyjną, różne funkcje i usytuowanie w systemie adm. centralnej. Historycznie kategoria urzędów centralnych miała swoje źródło w specyficznej konstrukcji prawnej polegającej na tym że charakter organu adm. państwowej przypisywany był przez prawo urzędowi jako takiemu. Obecnie ustawodawca zdecydowanie preferuje rozwiązania według których właściwość organu adm. związana jest z kierownikiem urzędu a urząd jest traktowany jako aparat pracy. Należy przy tym zauważyć że w polskim prawie jest brak konsekwencji w uporządkowaniu tego stanu rzeczy. Z punktu widzenia hierarchii organów tzw. urzędów centralnych twarzą szczebel bezpośrednio niższy w stosunku do organów naczelnych ( rządowych) . Wszystkie organy centralne są podporządkowane organom naczelnym, podporządkowanie te może być bezpośrednie Prezesowi RM, RM lub ministrom kierującym działami adm. rządowej. Nie ma w naszym systemie prawnym kryterium które by decydowało o ustanowieniu urzędów centralnych jako urzędów włączonych do działów adm. albo pozostawionych po za działami. Organy centralne stanowią kategorię organów o zróżnicowanym kształcie strukturalnym. Występują zarówno organy monokratyczne jak i organy kolegialne.
Organy monokratyczne to Komendant Główny Straży Granicznej, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, komendant Państwowej Straży Pożarnej.
Organy kolegialne- Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, Komisja Papierów Wartościowych.
Podział Terytorialny
Używa się zamiennie dwóch pojęć podział terytorialny i podział adm.. Podział adm. wyraźnie wskazuje że chodzi o dokonanie podziału terytorialnego państwa dla wykonywania adm. publicznej ale terytorium państwa dzieli się nie tylko dla celów wykonywania adm. publicznej a również do celów sprawowania wymiaru sprawiedliwości. W związku z tym lepiej jest używać pojęcia podział terytorialny niż podział adm. ponieważ to ostatnie określenie wyraźnie sugeruje iż chodzi o podział dla celów adm. publicznej.
Profesor Leoński określił pojęcie podziału terytorialnego i przyjmuje się za nim że podziałem terytorialnym nazywać będziemy uwzględniać trwałe rozczłonkowanie przestrzeni państwa dokonywane dla pewnej grupy lub określonych jednostek organizacyjnych państwa lub jednostek nie państwowych wszakże wykonywających zadania państwowe.
Wyróżnia się trzy rodzaje podziału terytorialnego.
1. podział zasadniczy ( podstawowy)
2. podział pomocniczy
3. podział specjalny
Ad.1. Tworzony jest dla organów terenowych o kompetencjach ogólnych posiadających podstawowe znaczenie dla danej jednostki podziału .
Ad.2. Nazywa się podział który dokonywany jest dla organów o charakterze pomocniczym w stosunku do organów o podstawowym znaczeniu np. podział gminy na sołectwa, podział miasta na osiedla lub dzielnice.
Ad.3. To podział dokonywany dla wykonywania takich zadań państwa których wykonywanie w ramach podziału zasadniczego z różnych przyczyn jest nie celowe albo nie ekonomiczne. Mamy specjalne podziały dla adm. górniczej dla wykonywania adm. morskiej. Nasz podział terytorialny ma zasadniczy podział terytorialny zawarty w konst.
Kwestie wielko stopniowego zasadniczego podziału terytorialnego uregulowała ustawa z 4.07. 98 o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału państwa. Ustawa utworzyła 16 województw, siedziby wojewodów oraz siedziby sejmików wojewódzkich. Przyczyny podziałów terytorialnych ukształtował podział terytorialny zależny od wielu czynników np. od czynnika fizjograficznego ( doliny, rzeki, niziny)stosunki komunikacyjne, stosunki demograficzne, narodowościowe, wyznaniowe oraz uwarunkowania historyczne. Wpływ tych na podział teryt jest zróżnicowany i często różne czynniki mają wpływ na tworzenie podziału terytorialnego.
Organizacja adm. terenowej w dwóch znaczeniach
1. jako część organizacji adm. publicznej składających się z jednostek organizacyjnych adm. rządowej oraz jednostek samorządu terytorialnego.
2. jako zorganizowanej działalności powołanych lub upoważnionych prawnie podmiotów podjętej w celu realizacji ustawowo określonych zadań publicznych.
Terenowa adm. rządowa składa się z wojewody, kierowników zespolonych inspekcji straży woj. Oraz organów adm. nie zespolonej. System organów adm. rządowej określa ustawa z 5. 06. 98 o adm. rządowej w woj. Zgodnie z ustawą kierownicy zespolonej inspekcji i straży działają pod zwierzchnictwem wojewody wykonując zadania i kompetencje określone w ustawach , w imieniu wojewody z ustawowego upoważnienia lub w imieniu własnym jeżeli ustawy tak stanowią.
Podstawowe funkcje wojewody
Natomiast wojewoda spełnia następujące podstawowe funkcje przedstawione RM w województwie, zwierzchnika zespolonej adm. rządowej , organu nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego organu wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu adm., reprezentantów skarbu państwa w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach . Oprócz wojewody i kierowników zespolonych służb inspekcji i straży działających pod zwierzchnictwem wojewody adm. rządowo na obszarze woj. Wykonują
- organy adm. nie zespolonej
- organy samorządu terytorialnego ( jeżeli wykonywanie zadań wynika z ustawy lub zawartego porozumienia)
- kierownicy powiatowych służb inspekcji i straży działający pod zwierzchnictwem starosty
- organy innych samorządów jeżeli wykonywanie zadań adm. rządowej następuje na podstawie ustawy lub porozumień .
Terenowy organy rządowej adm. nie zespolonej
Organy które określamy jako terenowe organy adm . nie zespolonej trwają w swojej postaci od bardzo dawna . Organy te funkcjonują zawsze poza granicami adm. rządowej ogólnej i adm. samorządowej .
Organy adm. nie zespolonej są to :
- dowódcy okręgów wojskowych
- szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych
- wojskowi komendanci uzupełnień
- dyrektorzy izb skarbowych
- dyrektorzy urzędów morskich
- naczelnicy urzędów skarbowych
- lekarze weterynarii
-dyrektorzy izby celnej
Wykład 1.12.2007
Organizacja administracji samorządowej
System organ adm. samorządowej w Polsce opiera się na
1.gwarancjach konstytucyjnych do których zaliczamy:
- obligatoryjną przynależność mieszkańców do wspólnot samorządowych
-Poszanowanie prawa własności jednostek samorządowych i innych samorządowych osób prawnych
-pomocniczości
- gwarancji samodzielności samorządu
-zasada sądowej ochrony samorządu
Szczegółowe zasady organizacji funkcjonowania samorządu
1.zakres działania poszczególnych jednostek samorządu teryt. nie narusza samodzielności pozostałych
2. organy samorządu wojewódzkiego nie są wobec org powiatu i org gminy organem nadzoru lub kontroli oraz nie pełnią funkcji organów wyższego stopnia w procedurach administracyjnych
3.organy powiatu nie są wobec organów gminy organami nadzoru lub kontroli ani nie są organami wyższego stopnia
4.występuje podział właściwości jednostek samorządu terytorialnego na zadania własne i zadania zlecone z zakresu administracji rządowej. Konsekwencją tego jest występowanie odrębności organów odwoławczych w przypadku zadań własnych jest to samorządowe kolegium odwoławcze, a w przypadku zadań zleconych z zakresu adm rządowej wojewoda
5.JST mogą w trybie umownym poprzez zawarcie porozumień przekazywać wykonanie zadań z zakresy zadań własnych innym jednostkom samorządu terytorialnego, czyli mogą modyfikować zakres swojej działalności
6. Funkcjonuje jednolity dla wszystkich JST system organów nadzoru, którego podstawę stanowią organy administracji rządowej
7. Podstawowym kryterium nadzoru nad realizacją zadań samorządu jest kryterium legalności
8.Organy JST mają ujednolicony charakter prawny podobnie jak strukturę organów

Na system podmiot administracji samorządowej składają się następujące podmioty
1Gmina- powstała z mocy prawa wspólnota samorządu mieszkańców gminy
2.Powiat - powstała z mocy prawa lokalna wspólnota samorządowa
3.Województwo- powstała z mocy prawa regionalna wspólnota samorządowa
4. Sołectwo, dzielnice, osiedla- są to powstałe na podstawie uchwały Rady Gminy jednostki pomocnicze nieposiadające osobowości prawnej
5.Gminne osoby prawne ? są to jednostki organizacyjne utworzone przez powiat w celu wykonywania zadań gminy
6.Powiatowe jednostki samorządowe- jednostki organizacyjne utworzone przez powiat w celu wykonywania zadań powiatu
7.Wojewódzkie jednostki samorządowe- jednostki organiz utworzone przez województwa w celu wykonywania zadań województwa np. Wojewódzki ośrodek ruchu drogowego
8Związek komunalny- powstały na podstawie uchwały, co najmniej 2 rad gmin lub rad powiatu albo rady gminy i rady powiatu związek nabywający osobowość prawną po przeprowadzonym postępowaniu rejestracyjnym. Związki komunalne mogą mieć charakter FAKULTATYWNY lub OBLIGATORYJNY
9Stowarzyszenia JST ? są to stowarzyszenia osób prawnych powoływane w celu wspierania idei samorządu terytorialnego posiadające osobowość prawną tworzone przez zainteresowane jednostki samorządu terytorialnego np. Związek miast polskich
10 Samorządne kolegia odwoławcze- powstałe na podstawie ustawy, państwowe jednostki budżetowe, które w rozumieniu przepisów procedury administrac są organami wyższego stopnia w sprawach indywidualnych załatwianych przez organy jednostek samorządu terytorialnego
11Regionalne izby obrachunkowe ( RIO) ? powołane na podstawie ustawy, państwowe jednostki budżetowe sprawujące nadzór i kontrolę gospodarki finansowej JST związków komunalnych i innych samorządowych osób prawnych
Właściwość podmiotów administracji samorządowej
Ustawa o samorządzie gminnym przesądza, że do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów ? oznacza to domniemanie kompetencji na rzecz gminy. Wśród spraw należących do właściwości gminy wyróżnia się sprawy składające się na tzw zadania własne gminy. Z domniemaniem kompetencji na rzecz gminy powiązano rozwiązania zawarte w ustawie o samorządzie powiatowym otóż Art. 4 ust 1 ustawy o samorządzie powiatu stanowi, że powiat wykonuje zadania o charakterze pozagminnym, zadania powiatu nie mogą naruszać zakresu działania gminy. Podobne rozwiązania związane z domniemaniem właściwości gminy jest zawarte w ustawie o samorządzie województwa gdzie Art. 4 ust 1 stanowi, że zakres działania samorządu województwa nie narusza samodzielności powiatu i gminy
Drugą grupę zadań stanowią tzw zadania zlecone z zakresu administr rządowej, te zadania są nakładane na JST na podstawie ustawowej albo w drodze porozumienia pomiędzy organami JST a organami administracji rządowej
Struktura podmiotów administracji samorządowej
Gmina, powiat, województwo są to pojęcia ustawowe ale te pojęcia łączą w sobie dwa znaczenia, oznaczają one jednocześnie jednostkę podziału terytorialnego i wspólnotę mieszkańców
System organów stanowiących i kontrolnych JST stanowią:
- Rada gminy
- Rada powiatu
-Sejmik województwa
Są to organy wybierane w wyborach powszechnych, kadencyjnych ( 4 lata) składające się z radnych wybranych w liczbie odpowiednio do liczby mieszkańców wspólnoty
Organy stanowiące i kontrolne w postaci rady gminy, rady powiatu, sejmiku Wojewódzkiego, działają na sesjach plenarnych zwoływanych przez przewodniczącego w razie potrzeby, ale nie rzadziej niż 1 raz na kwartał. Ponadto organy stanowiące i kontrolne powołują swoje organy wewnętrzne w postaci komisji z tym że 1 komisję muszą powołać obligatoryjnie , jest to komisja REWIZYJNA kontrolująca działalność organów wykonawczych oraz kontrolującą działalność samorządowych jednostek organizacyjnych. Organami rad i sejmików są przewodniczący
Organami wykonawczymi JST są
-W gminie ? wójt, burmistrz, prezydent miasta w zależności od wielkości i statusu gminy
-W powiecie- starosta jego zastępca oraz członkowie w liczbie od 3 do 5
-W województwie- marszałek województwa, jego zastępcy i członkowie
Aparat wykonawczy w gminie nosi nazwę Urzędu Gminy, w przypadku miasta- Urząd Miasta, w przypadku powiatu ? Starostwo Powiatowe, w przypadku województwa- Urząd Marszałkowski

Jednostki pomocnicze gminy
Zasady tworzenia, łączenia ,podziału oraz znoszenia , inaczej likwidacji jednostki pomocniczej określa status gminy. Natomiast organizacyjny zakres działania jednostek pomocniczych określa Rada gminy odrębną uchwałą. Jednostką pomocniczą w gminie mogą być sołectwa, osiedla i dzielnice
W przypadku sołectwa organem uchwałodawczym jest zebranie wiejskie, organem wykonawczym jest sołtys a organem pomocniczym Rada sołectwa. W dzielnicach i osiedlach organem uchwałodawczym jest zebranie mieszkańców, organem wykonawczym jest zarząd na czele, którego stoi przewodniczący

Nadzór nad samorządem terytorialnym
Jednolity system nadzoru. Nadzór nad działalnością komunalną jest podstawowym instrumentem zapewniającym spójność terenowej administracji publicznej. W ustawach samorządowych zawarto regulację określającą stronę podmiotową więzi nadzorczych, kryteria stosowanych środków prawnych, środki nadzoru i procedurę nadzorczą
Organami nadzoru są:
(a) Prezes rady ministrów
(b) Wojewoda
(c) A w zakresie spraw budżetowych regionalna izba obrachunkowa
Kryterium nadzoru stanowi zgodność z prawem, czyli kryterium legalności
Podstawowym środkiem nadzoru jest stwierdzenie nieważności uchwały organu samorządowego. Drugim środkiem nadzoru jest wstrzymanie wykonania uchwały i przekazanie do ponownego rozpatrzenia.
Procedurę w sprawach nadzoru oparto na 3 podstawowych założeniach:
1.Rostrzygnięcia nadzorcze mogą być zaskarżane do WSA ( wojewódzki sąd administracyjny, orzeka zgodność z prawem
2. Organ nadzoru orzeka w terminie nie dłuższym niż 30 dni od daty doręczenia uchwały, uchylenie rozstrzygnięcia nie może nastąpić po upływie roku od daty podjęcia chyba że nastąpiło uchybienie 7 dniowemu terminowi przedłożenia uchwały
3. W sprawach nieuregulowanych ustawach samorządowych stosuje się odpowiednio kodeks postępowania administracyjnego

Kontrola administracji
Pojęcie kontroli administracji
Na gruncie prawa administracyjnego przyjmuje się że kontrolą jest obserwowanie, ustalanie, albo wykrywanie stanu faktycznego, porównywanie stanu faktycznego z założeniami, występowanie przeciwko zjawiskom niekorzystnym i przekazywanie informacji właściwym podmiotom o dokonanych spostrzeżeniach lecz bez uprawnienia do decydowania o zmianie kierunku działania podmiotu kontrolowanego. Istotą kontroli jest obserwacja, kontrola polega na ustaleniu faktycznego stanu rzeczy, jak być powinno, porównanie tego, co być powinno, co przewidują wzorce normy z tym, co istnieje w rzeczywistości. Kontrola polega na ustaleniu przyczyn tych różnic i formułowaniu zaleceń w celu usunięcia niepożądanych zjawisk. W admi kontrola jest określona innymi terminami: inspekcja, lustracja, rewizja, wizytacja, audyt
INSPEKCJA- jest rodzajem kontroli wykonywanej poprzez bezpośrednią obserwację działania jednostki organizacyjnej, zespołu ludzi, komórek organizacyjnych a nawet osoby fizycznej, porównywanie tego działania z odpowiednimi wzorcami działania poprawnego
LUSTRACJA- kontrola skierowana nie na zachowanie się podmiotu, ale na określony przedmiot na jego rzeczywisty stan, jego cechy i porównaniu z odpowiednimi wzorcami określającymi stan pożądany
REWIZJA- jest terminem zanikającym na określenie kontroli w dziedzinie finansów, polegająca na sprawdzeniu stanu faktycznego środków finansowych i innych składników majątkowych jednostki kontrolowanej z odpowiednią dokumentacją i na ocenie prawidłowości dysponowania tymi składnikami
WIZYTACJA- kontrola mająca na celu bezpośredni wgląd w działalność jednostki kontrolowanej w całym obszarze jej działania
NADZÓR- jest pojęciem szerszym niż kontrola można powiedzieć że nadzór jest to kontrola oraz możliwość wydawania poleceń wiążących dyrektyw co do zmiany kierunku działania podmiotu nadzorowanego


Kryteria kontroli
- legalność
- celowość
- gospodarność
- rzetelność
LEGALNOŚĆ- oznacza ocenę z punktu widzenia zgodności z obowiązującym prawem. Zgodność z prawem obejmuje dostosowanie się i nie sprzeczność zarówno z prawem materialnym jak i normami regulującymi sferę zadań i kompetencji poszczególnych podmiotów poddanych kontroli
CELOWOŚĆ- zmierza do oceny działalności podmiotu kontrolowanego z punktu widzenia stopnia realizacji celów i zadań
GOSPODARNOŚĆ- dotyczy optymalnego wykorzystania środków finansowych i materialnych w trakcie prowadzenia działalności obejmuje również ekonomikę działania, rozumiana jako uzyskiwanie jak najlepszych efektów przy jak najmniejszych nakładach sił i środków
RZETELNOŚĆ-obejmuje ocenę działania pod kątem należytej staranności prowadzonej działalności jak i realizowanych zadań merytorycznych. Rzetelność oznacza dochowanie istniejących standardów, reguł i parametrów danej działalności

Mogą być również inne kryteria kontroli np.
- kryterium zgodności z polityką rządu
- uwzględniania interesu publicznego
- uwzględniania interesu indywidualnego

System kontroli administracji publicznej
Mówiąc o systemie kontroli administ publicznej trzeba mieć na myśli cały system podmiotów wykonujących kontrolę administracji publicznej w różnym zakresie i w różnych aspektach działania administracji. Aktualnie po wszystkich zmianach ustrojowych jakie zaistniały w naszym państwie na system kontroli składa się ; kontrola wykonywana przez organy państwowe niezawisłe od administracji publicznej kontrola sprawowana przez instytucje kontrolne usytuowane w systemie administracji oraz kontrola wykonywana przez inne instytucje i społeczeństwo czyli szeroko rozumiana kontrola społeczna. System kontroli jest systemem trójstopniowym
Do kontroli sprawowanej przez organy państwowe niezawisłe od administracji zaliczamy:
- Kontrola parlamentarna- w naszym systemie jest wykonywana przez sejm, ponieważ izba druga parlamentu nie dysponuje odpowiednimi instrumentami kontrolnymi. Wg konstytucji sejm sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów w zakresie określonym przepisami konstytucji i ustaw. Kontrola sejmu realizowana jest w ramach posiedzeń plenarnych, w ramach działania komisji sejmowych oraz za pomocą instytucji Interpelacji i zapytań poselskich
- Kontrola NIK- konstytucja określa NIK jako naczelny organ kontroli państwowej w skutek tego NIK zajmuje naczelne miejsce w systemie organów kontroli państwowej. Organy kontroli działające w administracji rządowej i samorządu terytorialnego mają obowiązek współpracy z NIK
-Rzecznik praw obywatelskich, ? którego zadaniem jest stanie na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w konstytucji i innych aktach normatywnych. Rzecznik w swojej działalności jest niezawisły i niezależny od innych organów państwowych, a odpowiada jedynie przed sejmem
-Generalny inspektor ochrony danych osobowych ?do zadań ( GiODO) należy : kontrola zgodności przetwarzanych danych z przepisami o ochronie danych osobowych, wydawanie decyzji, rozpatrywanie skarg w sprawach wykonania przepisów o ochronie danych osobowych , prowadzenie rejestru zbiorów danych oraz udzielanie informacji o zarejestrowanych zbiorach
- Państwowa Inspekcja Pracy ? jest organem kontroli mającym na celu kontrolę przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Kontrolę niezawisłą od administracji sprawują również sądy. W kontroli administracji główną rolę odgrywają sądy administracyjne, sądy ubezpieczeń społecznych, sąd ochrony konkurencji i konsumentów nazywanym również sądem antymonopolowym. W graniczonym zakresie kontrolę administracji publicznej sprawują sądy powszechne

Kontrola wewnątrz administracyjna
Pod określeniem kontrola wewnątrz administracyjna rozumie się instytucję kontrolne usytuowane w systemie organów administracji publicznej. Do instytucji tych zaliczyć należy:
1.Kontrolę resortową, czyli kontrolę wykonywaną w ramach poszczególnych resortów
? Kontrola instancyjna
2.Kontrola międzyresortowa
? Prokuratorska
? Kontrola sprawowana przez regionalne izby obrachunkowe
3. Kontrola społeczna- na kontrolę społeczną składają się głównie instytucja skarg i wniosków, oraz kontrola sprawowana przez media, oprócz tego istotnym elementem jest instytucja informacji publicznej
Kontrola wewnątrz administracyjna .
Należy rozumieć wszystkie te instytucje kontrolne które są usytuowane w systemie organów adm.
1. Kontrola resortowa:- w ramach resortu podmiot kontrolujący i kontrolowany są podporządkowane temu samemu centralnemu resortowi. Jest przejawem stosunku nadzoru wynika to z tego że organ nadrzędny odpowiada za działalność organów podporządkowanych lub nadzorowanych i w związku z tym musi uzyskiwać informacje, pozwalające na ocenę działalności, w przypadku stwierdzenia uchybień na uruchomienie środków korygujących lub zapobiegających powstawaniu zjawisk nie korzystnych. W każdej jednostce przełożony powinien kontrolować pracę podległych pracowników i jednocześnie sam podlega kontroli ze strony przełożonych, możemy stwierdzić że kontrola resortowa obejmuje liczne grupy podmiotów którymi mogą być jednostki organizacyjne, komórki organizacyjne, poszczególni pracownicy. Ten rodzaj kontroli jest wynikiem stosunku nadrzędności i podporządkowania . Kontrola resortowa jest realizowana w sposób bezpośredni przez komórki organizacyjne organu nadrzędnego albo przez specjalne komórki organizacyjne. Zgadnie z ustawą o RM w każdy ministerstwie twarzy się komórki organizacyjną lub stanowisko do spraw kontroli skarg i wniosków
2. Kontrola instancyjna- ten rodzaj kontroli jest instytucją procedury adm. wiąże się często z wykonywaniem funkcji nadzoru ponieważ organ kontrolujący ma prawo do zmiany rozstrzygnięć organu niższego stopnia. Jest jedną z najpełniejszych form kontroli ponieważ organ wyższego stopnia w rozumieniu procedury adm. ma prawo reformowania rozstrzygnięcia organu niższego stopnia. Wzmocnieniem kontroli instancyjnej są różne formy kontroli nie zawisłej a zwłaszcza kontrola sądowa.
3. Kontrola między resortowa-obszary działania adm. publicznej są rozległe, w niektórych dziedzinach nie mieszczą się w ramach jednego resortu np. ochrona środowiska. W systemie organizacyjnym adm. rządowej istnieją organy które są podporządkowane jednemu określonemu organowi naczelnemu a jednocześnie sprawują kontrolę działalności podmiotów usytuowane poza strukturą danego resortu w zakresie wykonywania określonych zadań. Tymi podmiotami kontroli są tak zwane inspekcje specjalne charakteryzują się tym że ich zadaniem jest czuwaniem nad właściwą realizacją zadań z określonego obszaru w sferze działania różnych resortów Te inspekcje dzieli się na dwie kategorie;
1. o pełnym zakresie międzyresortowym
2. o ograniczonym zakresie międzyresortowym
Ad1. Do inspekcji o pełnym zakresie zaliczamy:
a) inspekcje skarbową
b) państwową inspekcję sanitarną
c) inspekcję ochrony środowiska
d) inspekcja handlowa
AD.a) Inspekcja skarbowa Organizacja i zakres działania organizacja i zakres działania , postępowanie kontrolne w zakresie kontroli skarbowej reguluje ustawa o kontroli skarbowej. Organami kontroli skarbowej są minister właściwy do spraw finansów publicznych jako naczelny organ kontroli skarbowej , generalny inspektor kontroli skarbowej oraz dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej. Celem kontroli skarbowej jest ochrona interesów i praw majątkowych skarbu państwa oraz zapewnienie skuteczności wykonywania zobowiązań podatkowych i innych należności stanowiących dochód budżetu państwa lub państwowych funduszy celowych oraz badanie zgodności z prawem gospodarowania mieniem innych państwowych osób prawnych
Ad. b) Inspekcja sanitarna zaliczona jest do pierwszej grupy inspekcji , działa na podstawie ustawy z 88 roku , wielokrotnie nowelizowana . Główny inspektor sanitarny jest centralnym organem podległym ministrowi właściwemu do spraw zdrowia , jest powoływany i odwoływany przez prezesa RM na wniosek ministra właściwego do spraw zdrowia. Inne organy to państwowy wojewódzki inspektor sanitarny, państwowy powiatowy sanitarny i państwowy graniczy inspektor sanitarny , stanowiska te są kadencyjne (5lat)
Ad.c)inspekcja ochrony środowiska podlega właściwemu do spraw środowiska, działa na podstawie ustawy , jest organem kontroli przestrzegania przepisów o ochronie środowiska oraz badaniu stanu środowiska .Zadania jej wykonują :
-główny inspektor ochrony środowiska
- wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska jako kierownika wojewódzkiej inspekcji ochrony środowiska wchodzącej w skład zespolonej adm. wojewódzkiej.
Pewnie uprawnienia w stosunku do ochrony środowiska przysługują sejmikowi województwa, radzie powiatu a w przypadku bezpośredniego zagrożenia środowiska staroście oraz organom wykonawczym gminy ( wójt , burmistrz, prezydent miasta) RG, RP sejmik woj. Przynajmniej raz w roku rozpatrują informacje wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o stanie środowiska na obszarze województwa
Ad. d) inspekcja handlowa jest ona powołana do ochrony interesów i praw konsumentów oraz interesów gospodarczych państwa. Państwowa Inspekcja handlowa działa na podstawie przepisów ustawy. Zadania tej inspekcji wykonują Główny Inspektor Inspekcji Handlowej, wojewoda przy pomocy woj. Inspektora inspekcji handlowej jako kierownika woj. Insp. Handl. Wchodzącej w skład woj. Adm. zespolonej. Inspekcja handlowa podlega prezesowi urzędu ochrony konkurencji i konsumenta. Wojewódzkiego inspektora powołuje i odwołuje wojewoda za zgodą Głównego Inspektora Inspekcji Handlowej. GIIH kieruje działalnością inspekcji przy pomocy głównego Inspektoratu inspekcji handlowej, natomiast woj insp inspekcji handlowej kieruje wojewódzki inspektor inspekcji handlowej. Kontrola inspekcji handlowej nie obejmuje kontroli jakości handlowej artykułów rolno- spożywczych ponieważ ten rodzaj kontroli wykonuje inna inspekcja jest to inspekcja jakości handlowej artykułów rolno- spożywczych.
Do inspekcji w ograniczonym zakresie resortowym a jednocześnie inspekcji, które wchodzą w skład zespolonej adm. wojewódzkiej zaliczamy: inspekcje jakości handlowej artykułów rolno- spożywczych została ona utworzona na podstawie ustawy o jakości handlowej art. Rolno- spożywczych. Inspekcja ta podlega ministrowi właściwemu do spraw rynków rolnych , inspekcja ochrony roślin i nasiennictwa ustawą o zmianach w organizacji i funkcjonowaniu centralnych organów adm. rządowej i jednostek im podporządkowanych oraz o zmianie niektórych ustaw utworzono centralny organ adm. rządowej o nazwie Główny Inspektor Ochrony Rossini Nasiennictwa, który koordynuje i nadzoruje działalność tej inspekcji. Utworzono również wojewódzkich inspektorów ochrony roślin i nasiennictwa jako kierowników wojewódzkiej inspekcji wchodzących w skład woj. adm. zespolonej. Główny inspektor jest organem centralnym adm. rządowej podległy jest ministrowi właściwemu do spraw rolnictwa.
Inspekcja farmaceutyczna działa na podstawie ustawy prawo farmaceutyczne. Główny inspektor farmaceutyczny jest centralnym organem adm. rządowej powoływany i odwoływany jest przez Prezesa RM na wniosek ministra właściwego do spraw zdrowia.
Inspekcja weterynaryjna- działa na podstawie ustawy o inspekcji weterynaryjnej- kieruje nią Główny lekarz weterynarii który jest centralnym organem adm. powoływanym i odwoływanym przez prezesa RM na wniosek ministra właściwego do spraw rolnictwa.
Zadania tych czterech inspekcji- wykonują wojewodowie przy pomocy odpowiednich wojewódzkich inspektorów jako kierowników woj. inspekcji wchodzących w skład woj. adm. zespolonej.
Kontrola o specyficznej pozycji jest to kontrola ZUS. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych przyznała kompetencje kontroli zakładowi ubezpieczeń społecznych.
Według ustawy ZUS jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną, ale w zakresie prowadzonej działalności posiada środki prawne właściwym organom adm. państwowej.
Do zakresu działalności ZUS zaliczono wykonywanie kontroli a w szczególności kontrole wykonywania zadań i obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych przez płatników składek.
Kontrola ZUS może obejmować zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych, prawidłowość i rzetelność obliczania, potrącania i opłacania składek oraz innych wpłat i składek do których pobierania zobowiązany jest ZUS.
Kontrola ZUS może obejmować ustalanie uprawnień do świadczeń oraz dokonywanie rozliczeń z tego tytułu. Prawidłowość i terminowość opracowywania wniosków o świadczeniach emerytalnych i rentowych, wystawianie zaświadczeń i zgłaszanie danych dla celów ubezpieczeń społecznych.
W ramach kontroli ZUS działają Główny Inspektor Kontroli oraz Inspektor Kontroli ZUS.
Kontrolę między resortową wykonują również inne organy adm. rządowej pod warunkiem wyposażenia ich w takie kompetencje.
Uprawnienia kontrolne są z zakresem działalności tych organów np. Główny Urząd Statystyczny kontroluje legalność, terminowość i rzetelność sprawozdawczości statystycznej, Urząd Patentowy RP jest uprawniony do kontroli z zakresu prawa patentowego. Prezes Głównego urzędu miar wykonuje działania kontrolne wynikające z ustawy prawo o miarach.
Kontrola prokuratorska jako kontrola wewnątrz adm. prokurator jako organ kontrolujący badaniem prokuratury ?jest strzeżeniem praworządności oraz czuwanie nad ściganiem przestępstw. Zadanie to prokuratura wykonuje przez podejmowanie środków przewidzianych prawem zmierzających do prawidłowego jednolitego prawa w postępowaniu sądowym adm. w postępowaniu w sprawach o wykroczenia oraz w innych postępowaniach. Prokuratura jest wyposażona w dwa elementy prawne kontroli:
1. prawo sprzeciwu w toku postępowania adm.
2. prawa zaskarżania do sądu decyzji adm.
Ponadto prokurator został wyposażony w prawo uczestniczenia w prawie adm. jako uczestnik na prawach strony.
Regionalne Izby Obrachunkowe- organami nadzoru nad działalnością samorządów gminnych, powiatowych, woj., w zakresie spraw finansowych są regionalne Izby Obrachunkowe ( RIO).
RIO są państwowym organem nadzoru i kontroli i są uprawnione do kontroli gosp. Fin. i zamówień publicznych następujących podmiotów jednostek samorządu terytorialnego, związków między gminnych, stowarzyszeń gmin, stowarzyszeń gmin i powiatów, związków powiatów, stowarzyszeń powiatów samorządowych jednostek organizacyjnych w tym samorządowych osób praw innych podmiotów o ile wykorzystują dotacje przyznawane z budżetu jednostek samorządu terytorialnego.
Kontrola społeczna- może być traktowana w różnych aspektach.
Do kontroli społecznej zaliczamy ?kontrole przez środki masowego przekazu czyli radio, telewizja, prasa.
Art. 63 konstytucji mówi że każdy ma prawo składać petycje, wnioski, skargi zarówno w interesie publ. jak i w interesie własnym oraz w interesie innych osób ale za jej zgodą.
Tryb rozpatrywania petycji, skarg i wniosków jest określony przepisami postępowania adm. w kodeksie postępowania rozdział 8 reguluje przepisami jaki ma być szczegółowo tryb rozpatrywania skarg, petycji i wniosków.
Przedmiotem skargi może być w szczególności (czyli katalog otwarty) zaniedbanie, naruszenie praworządności, naruszenie słusznych interesów skarżącego, przewlekłe lub biurokratyczne załatwianie spraw, nie należyte wykonywanie zadań przez organy adm. albo przez pracowników.