Praca domowa - dydaktyka ogólna

PRACA DOMOWA (F. Bereźnicki)

1. Nauka (praca) domowa uczniów
Nauka (praca) domowa - jest nieodłącznym elementem procesu kształcenia w systemie klasowo - lekcyjnym jest ważną forma, która wzbogaca i uzupełnia pracę uczniów na lekcji.
- W literaturze podkreśla się duża rolę pracy domowej w stymulowaniu wielostronnej aktywności uczniów, praca domowa może być uzupełnieniem, pogłębieniem pracy w szkole, praca domowa wdraża do samodzielnego myślenia i posługiwania się wiedza, w realizowaniu samodzielnych zadań twórczych, kształtuję ich wolę i charakter, rozwija systematyczność i dokładność, wzmacnia wiarę we własne siły, kształtuje pozytywny stosunek do pracy, jest też przygotowaniem do samokształcenia.
- Nauczyciel ma obowiązek przygotować uczniów do samodzielnej pracy poprzez zaznajomienie ich z metodami pracy umysłowej, w tym celu należy organizować zajęcia, na których uczniowie wdrażani będą do stosowania racjonalnych metod i technik uczenia się.

2. Funkcje pracy domowej
Czesław Kulisiewicz
- opanowanie w drodze samodzielnej pracy w domu określonych wiadomości, które pomagają w szkole wdrożyć następny materiał, kształtowanie różnych umiejętności.
- utrwalenie lub rozszerzenie materiału przerobionego na lekcji.
- zebranie pomocy naukowych: pocztówki, wycinki z gazet itp.
- kształtowanie określonych umiejętności i nawyków
- rozwijanie samodzielności myślenia i działania, teoretyczne i praktyczne.
K. Kuligowska
- opanowanie wiadomości związanych z nową lekcją
- utrwalenie, pogłębienie lub rozszerzenie wiedzy poznanej w czasie lekcji.
- kształcenie określonych umiejętności sprawności
- rozwijanie samodzielności oraz posługiwaniu się wiedzą w praktyce.
- rozwijanie i pobudzanie nowych zainteresowań jak i pomysłowości, zdolności twórczych
- rozwijanie umiejętności uczenia się, wdrążenie do samokształcenia.
- kształtowanie nawyków, systematycznego wykonywania zadań, pozytywnego stosunku do uczenia się.
- budowanie wiary we własne możliwości.

3. Praca domowa aby spełnić swe funkcje musi:
- łączyć się ściśle z pracą lekcyjną
- jest właściwie zadana
- stosuje się odp. rodzaje zdań
- nie przeciążą się uczniów nadmierną liczbą zadań domowych
- nie przekracza możliwości uczniów, jest zróżnicowana
- jest samodzielnie wykonana
- systematycznie się j kontroluje i ocenia.

4. Rodzaje zadań domowych i ich różnicowanie.
W. Okoń przyjmuje cztery grupy zadań domowych
a) opanowanie nowego materiału
b) utrwalanie materiału przyswojonego
c) kształtowanie umiejętności i nawyków
d) rozwijanie samodzielności i twórczości uczniów.
Podział zadań domowych ze względu na zachodzące relacje.
1) prace polekcyjne, utrwalające opanowany na lekcji materiał i wdrażający do praktycznego stosowania przyswojonej wiedzy.
2) Prace uzupełniające, rozszerzające przerobiony na lekcji materiał i rozwijające zdolności poznawcze
3) Prace przed lekcyjne, przygotowujące do nowej lekcji.
Wszystkie wymienione rodzaje pracy domowej można stosować na wszystkich szczeblach nauki szkolnej.

5. Różnicowanie zadań domowych
Ważne jest różnicowanie zadań domowych ze względu na różny stopień intelektualny uczniów. Zróżnicowana nauka domowa winna umożliwiać wszystkim uczniom osiągnięcie wyższych efektów w nauce, a przede wszystkim ma pomóc uczniom. Takie zróżnicowane zadawanie pracy nie jest łatwe ale jeśli nauczyciel jest zainteresowany rozwojem wszystkich uczniów powinien właściwie obciążać uczniów pracą domowa.
Efektem barku zróżnicowania zadań jest to ,że uczniowie powyżej i poniżej przeciętnej nie osiągają rezultatów odpowiadających ich możliwościom. Uczniowie miej zdolni napotykają trudności w samodzielnym rozwiązaniu pracy domowej, wskutek czego zniechęcają się do nauki. Z kolei zbyt niski stopień trudności w stosunku do uczniów zdolnych wpływa na obniżenie ich motywacji i zainteresowań nawet obniżenie nauki.

6. Sposoby zadawania prac domowych.
W zadawaniu nie może rządzić przypadek i brak uświadomienia sobie celów, którym zadanie ma służyć. Zdawanie winno stanowić dokładnie zaplanowaną część lekcji. Na zadanie pracy domowej na ogół wystarcza 5 - 8 minut, nie można zdawać jej w pośpiechu, na przerwie lekcyjnej, uczniowie muszą mieć czas na zapisanie zdania, wysłuchania wskazówek, sposobu wykonania zadania, na zadanie pytań o pewne niejasności. Nie dociągnięcia w zadawaniu pracy mogą powodować trudności wykonaniu samodzielnie zadanej pracy.
Stosuje się dwie formy zadawania pracy domowej:
a) wprowadzenie i usytuowanie tematu pracy domowej oraz udzielenie instrukcji dotyczącej źródeł, organizacji i metody jej opracowania
b) wdrażanie uczniów do wykonania zadania pracy na drodze ćwiczeń próbnych po kierunkiem nauczyciela.

7. Sposób zróżnicowania zadań domowych - biorąc pod uwagę stopień przygotowania uczniów samodzielnej nauki domowej.
a) przydzielenie zróżnicowanych zadań obowiązkowych
b) wykonywanie zadań dodatkowych dla chętnych
c) przydzielenie zadań dla chętnych
d) uwzględnienie zadań proponowanych przez uczniów

8. Czynności zadawania prac - Właściwie zadawana winna uwzględnić następujące czynności dydaktyczne:
1) stworzenie sytuacji motywacyjnej, potrzeby podjęcia pracy domowej
2) dokładne określenie i wyjaśnienie tematu, treści zadania
3) podanie celu wykonania zadania domowego
4) udzielenie instrukcji wykonawczej, techniki wykonania
5) wskazanie środków potrzebnych do wykonania zadania domowego
6) udzielenie odp. Na pytania uczniów
7) ukazanie sposobu samokontroli (pracy) własnej
Sposoby zdawania:
- zadawanie mechaniczne - polega na zdawkowym podaniu tematu, bez wskazania źródeł i sposobu, jest źródłem problemów uczniów w wykonaniu pracy domowej.
- zadawanie z objaśnieniem, z instrukcją wykonawcza
- zadawanie prac w postaci ćwiczeń wdrażających uczniów do wykonania pracy

9. Obciążenie pracą domowa
Praktyka wskazuje, że wielu wypadkach zadania domowe przekraczają, możliwości uczniów, zarówno ze względu na nadmiar zadań, jak i stopień trudności. Przeciążenie uczniów nauką domową powoduje, że w rozkładzie dnia ucznia brakuje czasu na odpoczynek na świeżym powietrzu itp. Przeciążenie nie jednokrotnie powoduje, że rodzice zwalniają ich z wszelkiego rodzaju obowiązków domowych na rzecz nauki, co jest niekorzystne dla ich rozwoju.
- Przyczyny przeciążenia nauką domową (J. Zborowski)
1) przyczyny tkwią w złej pracy szkoły
- nadmiar zadań domowych
- błędy w zdawaniu pracy, brak koordynacji w zadawaniu
- brak indywidualnych zadań
- wady tygodniowego rozkładu lekcji
- niesystematyczna kontrola prac domowych
2) przyczyny tkwią w uczniach
- słabe uzdolnienia
- braki w wiadomościach, niezrozumienie lekcji
- nieznajomość podst. Zasad pracy umysłowej
- nadmiar zajęć pozaszkolnych
3) przyczyny tkwią w środowisku rodzinnym
- barak kontroli nauki ucznia
- brak racjonalnego współdziałania rodziców nad szkła
- niesprzyjająca uczniowi atmosfera środowiska rodzinnego

10. Organizacja nauki domowej. - uczeń musi mieć:
- stałe miejsce do odrabiania lekcji
- podczas odrabiania powinien mieć wszystko pod ręką
- dobra atmosfera środowiska rodzinnego, cisza, nie odrywanie do innych zajęć.
- odrabianie powinno odbywać się zawsze o tej samej porze dnia.
- powinno się odbywać po upływie 2 - 5 godz. zadania które były zadane w tym samym dniu.
- zacząć od trudniejszych zadań przechodząc do łatwiejszych
- rola rodziców sprowadzać się powinna d stworzenia odp. Warunków do nauki.
- uczeń powinien samodzielnie wykonywać pracę domową

11. Sprawdzanie i ocena pracy domowej.
- Każde zadanie przez nauczyciela powinno być dokładnie sprawdzone, poprawione i ocenione.
- Systematyczne sprawdzana wdraża uczniów do solidnego wykonywania pracy, kształtuje odp. Stosunek do obowiązków.
- Zaniedbywanie kontroli przyzwyczaja uczniów do lekceważenia obowiązków.
- Wnikliwe sprawdzanie prac domowych pozwala nauczycielowe stwierdzić, czy zadaje prace poprawnie, stan wiadomości uczniów i ich umiejętności.
- Za brak zdania domowego, bez uzasadnienia, lub złe wykonanie nie należy stawiać negatywnej oceny, uczeń te pracę powinien wykonać na następną lekcję.
* Różne sposoby kontroli zadań domowych:
- Kontrola pracy ustnej, powtórzenie poprzedniego materiału.
- Kontrola prac pisemnych, przegląd prac, poprawienie i ocenienie
- Kontrola sporadyczna, wyrywkowe sprawdzanie zadań