Mentalność starożytnych Greków

Mentalność ludzi kształtowała się na przestrzeni wielu wieków i pokoleń. Miały na to wpływ różne wydarzenia historyczne, ale także miejsce zamieszkania ówczesnych ludzi. To, jaki światopogląd mamy dziś, możemy zawdzięczać starożytnym cywilizacjom, a w szczególności Grekom, ponieważ to oni uznawani są za prekursorów kultury europejskiej. Poszukajmy więc u źródeł dowodów, dzięki którym można określić mentalność starożytnych Greków.
?Gorliwie walczmy za naszą ziemię, nasze dzieci?- wzywał Tyrteusz, poeta grecki w VII wieku p.n.e. Od jego imienia powstał termin poezji tyrtejskiej- patriotycznej. Na podstawie jego utworu ?Wezwanie do walki? można wywnioskować stosunek starożytnych Greków do ojczyzny. Ich ideałem był młody, odważny wojownik. ?Niech was nie kusi podła ucieczka, nie spęta strach?- tchórzostwo było niemal najgorszą hańbą. Bardzo ważną cechą wojownika była wytrzymałość na ból, o czym mówi cytat: ?Niech się więc każdy mocno zaprze obiema nogami w ziemię, gryząc zębami wargę, jak długo bój trwa?. Hasłem było walczyć do końca, bez względu za wszystko.
Ważna była także umiejętność walki w grupie, w ?zwartym szeregu?, ponieważ tylko taka miała sens i była w stanie pokonać przeciwnika.
Hańbą było stanąć do walki człowiekowi starszemu, gdyż panował ogólny szacunek dla ludzi w sędziwym wieku (?Pamiętajcie, kolana starszych już nie są krzepkie, nie odbiegajcie od nich, sędziwy szanujcie wiek?, ?Przed młodymi mąż starszy, jakiż to okropny wstyd?). Współcześni ludzie powinni brać przykład z Greków, gdyż dzisiaj poszanowania dla ludzi w podeszłym wieku jest coraz mniej.
Polec na polu bitwy w pierwszym szeregu było według Tyrteusza piękne. Grecy potępiali tchórzostwo, a szanowali odwagę. Dlatego też wspaniałym celem było zginąć w obronie swojej ziemi i rodziny. Ich sposób myślenia był nieco utopijny, ponieważ wszyscy nie mogliby poświęcać swojego życia w obronie ojczyzny. Wojska byłyby osłabione i skazane na porażkę.
Mimo tego Grecy dążyli do ideału, jakim był mężny, młody, wytrwały wojownik. Ojczyzna była w ich życiu największą wartością i to właśnie nią się kierowali. Potrafili dla niej poświęcić wszystko co mieli, bo ten, kto poległ na polu walki był uznawany za bohatera. ?Piękne to jest dla dzielnego męża, w pierwszym szeregu polec w bitwie, gdy walczy za ten ojczysty swój kraj?. Człowiek walczący w imieniu Grecji nie tylko wzbudzał ogólne poszanowanie wśród ludności, ale także był opiewany w pieśniach i opisywany w wielu dziełach ówczesnych artystów.
Na podstawie ?Wezwania do walki? można również stwierdzić, że dla Greków najpiękniejsza była młodość. Według nich tylko człowiek młody jest pełen sił, piękna i powinien walczyć, o czym mówi cytat: ?Młodemu zaś wszystko przystoi, póki kochanej młodości cudny jaśnieje kwiat. Dla mężczyzn jest godny patrzenia, dla kobiet kochania, dopóki żyje. Lecz piękny i wtedy, gdy w pierwszym szeregu padł?.
Safona ukazała bardziej łagodne oblicze starożytnych Greków. Analizując jej poemat ?Do Afrodyty?, można zauważyć, że nasi przodkowie bardzo szanowali bogów. "Przed tronem twym się chylę Afrodyto, nęcąca w zdradne sieci, córo Zeusa, i błagam, smutkiem nie dręcz mego serca o nieśmiertelna?. Ówczas ludzie wierzyli, że Bogowie mają potężną moc, potrafią zrobić wszystko ponad ludzkie możliwości. Dlatego też w przeszłości zostawali wzywani i byli proszeni o pomoc: "Lecz ku mnie zejdź, jak nieraz już czyniłaś, gdy cię mój głos doleciał z oddalenia, i dla mych skarg rzucałaś progi domu wielkiego ojca".
Bogowie byli wyobrażani jako coś o nadprzyrodzonej urodzie, jakiej nie posiadał żaden śmiertelnik. Dlatego też dążyli do piękna idealnego, chcieli w wielu dziedzinach dorównać bogom.
Mieszkańcy Olimpu poruszali się wozami, które były przepiękne, bogate, całe ze złota. "Twój złoty wóz poniosły chyże ptaki i raz po raz, nad kręgiem czarnej ziemi zniżając lot, skrzydłami mocno biły w jasnym eterze.". Można wywnioskować, że Bogom przypisywano cechy, wygląd, bogactwo, wszystko to o czym marzyli Grecy, a nie było im dane posiadać.
Sama Safona zwraca się do Afrodyty z olbrzymim szacunkiem: ?Ujrzałam cię, a ty promieniejąca, z uśmiechem na obliczu nieśmiertelnym?. Poetka wywyższa bogini ponad piedestał, wyolbrzymia jej boskie cechy, przez co zwiększa dystans pomiędzy nimi. Podmiot w wierszu prosi o pomoc piękną Afrodytę, a ta nie odmawia jej odpowiedzi. Jest to podstawą do tego, aby twierdzić, iż starożytni Grecy wierzyli w nieomylność swoich bogów i u nich pierwszych szukali pocieszenia. Bogowie chętnie go udzielali, a także wstawiali się za ludzi.
Ogólnie analizując utwór Safony ?Do Afrodyty? możemy stwierdzić, że starożytni Grecy byli bardzo religijni, a co za tym idzie, bogobojni. Wszystko, co robili, było poświęcone bogom, lub ściśle z nimi związane. Mieszkańcy Olimpu byli wzorami do naśladowania dla ówczesnych ludzi, którzy wciąż dążyli do boskiej doskonałości. Takie myślenie było dość utopijne, gdyż piękno to pojęcie względne i każdy może pojmować je inaczej. Doskonałego piękna nie da się osiągnąć.
W utworze Anakreonta ?Słodki bój? ujawnia się również ta wesoła natura starożytnych Greków. Cenili sobie przede wszystkim dobre jedzenie, wino, zabawę na ucztach. Podmiot w wierszu jest zapewne bogaty, na co wskazuje jego zwrot do chłopca- sługi. Jest prawdopodobnie uczestnikiem uczty i każe przynieść wodę i więcej wina.
Wiersz ten ukazuje, że Grecy uwielbiali uczty. Byli rodem bardzo zabawowym, skorym do flirtów i romansów (?(?) bym z Erosem stoczył słodki bój na pięści?). Grecy kochali również towarzystwo muzyki. Podczas uczt grali na instrumentach i śpiewali swoje utwory.
Reasumując, starożytni Grecy byli bardzo religijni, ale także uwielbiali dobrze się bawić. Dążyli do doskonałego piękna, za swój wzór stawiali bogów i próbowali im dorównać. Byli również wierni swoim ideałom ojczyzny, potrafili oddać za nią swoje życie. Mimo dużej przestrzeni dziejów, ich pojmowanie świata nie zmieniło się tak bardzo, jak mogłoby się wydawać. Dziś tak samo jesteśmy patriotami, wierzącymi oraz uczestniczymy w zabawach. Nasz system wartości opiera się na ojczyźnie, rodzinie i naszych wierzeniach. Warto więc czerpać wiedzę u źródeł naszej kultury- wśród starożytnych Greków.