Środki stylistyczne z podziałem na rodzaje

Fonetyczne (brzmieniowe)
- onomatopeja (wyraz dźwiękonaśladowczy, np. puk, puk,
- instrumentacja głoskowa (eufonia) - celowe powtarzanie tych samych głosek w bliskim sąsiedztwie
- rymy:

1.
- parzyste: dwa kolejne wersy mają ten sam rym (aabb)
- przeplatane (krzyżowe): rymy występują naprzemiennie (abab)
- okalające: identyczne rymy na początku i końcu zwrotki (abba)

2.
- gramatyczne: takie same końcówki gramatyczne wyrazów, np. "różami ? dziewczynami" ;
- niegramatyczne: wyrazy różniące się formą gramatyczną, jak "cały ? chwały";

3.
- dokładne (pełne, ścisłe): cechują się zupełną identycznością głoskową (dopuszczalne są jedynie niewielkie odchylenia);
- niedokładne (przybliżone): oparte na powtarzalności tylko niektórych głosek, jak asonanse (podobieństwo samogłosek, np. "powróz", "gotów") oraz konsonanse (podobieństwo spółgłosek, np. "gong" , "gang";

4.
- końcowe: w zakończeniu wersu
- wewnętrzne: występują w środku wersu, najczęściej w tekstach średniowiecznych

5.
- banalne - "częstochowskie": zbyt często używane, np. "dal ? żal"
- fleksyjne (słowotwórcze)
- zrosty: wyraz powstały przez połączenie elementów struktury składniowej w jedną całość, np. wniebowzięty [w niebo] wzięty, zmartwychwstanie < [z martwych] wstanie
- złożenia: wyraz, który powstał poprzez połączenie co najmniej dwóch rdzeni, np. list-o-nosz, język-o-znawstwo, biał-o-czerwony
- neologizm (wyraz nowo utworzony): znak językowy tworzony najczęściej z potrzeby nazwania rzeczy lub zjawisk dotąd niewystępujących w rzeczywistości danego języka.

Leksykalne (słownikowe)
- synonimy- wyraz o bliskim znaczeniu
- homonimy (wyrazy o identycznym brzmieniu a o innym znaczeniu),
- archaizmy (wyrazy, które wyszły z użycia),
- frazeologizmy - połączenie wyrazów, które razem mają inne znaczenie niż osobno
- dialektyzm, wyraz, zwrot, wyrażenie, forma gramatyczna, pochodząca z określonego dialektu, użyta jako świadomy środek stylizacji gwarowej
- żargon, argot, slang, język specjalny, właściwy grupie ludzi jakiegoś środowiska lub zawodu (np. żargon górników, żołnierzy, studentów)

Semantyczne (znaczeniowe)
- epitet: - wyrazy określające, które podkreślają bądź uwydatniają jakąś charakterystyczną cechę opisywanego przedmiotu, osoby, zjawiska czy stanu. Najczęściej występują w formie przymiotników, lecz epitetem może być także rzeczownik czy imiesłów.

- porównanie: zestawia się ze sobą dwa zjawiska, z których jedno służy określaniu drugiego za pomocą łączników : jak, niby, jakby, niż, np.: "Idzie zmierzch jak tłumy cieni", głupi jak but

- peryfraza (omówienie): polega na zastąpieniu danego wyrazu przez szereg innych o podobnym znaczeniu np.: z chińskich ziół ciągnione treści, herbata stambulskie gorycze

- symbol (symbolizm)-: odpowiednik pojęcia postrzegany zmysłowo. Symbole są pewnymi znakami umownymi, które w różnych kulturach mogą mieć różne znaczenia, np. symbolami władzy królewskiej w tradycji europejskiej są jabłko, berło, korona, włócznia

- alegoria (jest to kojarzenie zwierząt z ludźmi),

- oksymorony: zestawienia wyrazów sprzecznych znaczeniowo, wykluczających się, np. zgodne spory, suchego przestwór oceanu, pewność niepewna, zimne ognie, bywalec niebytu, nieistniejące istnienie.

- animizacja (ożywienie): nadawanie przedmiotom lub zjawiskom cech charakterystycznych dla świata żywych

- personifikacja (uosobienie); polega na przypisywaniu rzeczom martwym tylko cech człowieka; przedmioty, zjawiska, rośliny oraz zwierzęta mogą zachowywać się, odczuwać i wykonywać rozmaite czynności właściwe ludziom, np.: skowronek zapłakał, słońce myślało;

- eufemizm: wyraz bardziej ogólny, stosowany w celu złagodzenia treści wypowiedzi, zwłaszcza wtedy, gdy trzeba uniknąć słów bądź określeń drażliwych, nieprzyzwoitych, wulgaryzmów słowami mniej dosadnymi, delikatniejszymi, np. "mijasz się z prawdą" zamiast "łamiesz, "zaglądać do kieliszka" zamiast pić alkohol, "odszedł", "zasnął", "przeniósł się na łono Abrahama" zamiast umarł, "ona nie jest zbyt dobrą aktorką" zamiast ona jest złą aktorką

- paradoksy - zaskakujące sformułowanie, zawierające treść sprzeczną wewnętrznie, sprzeczną z powszechnymi poglądami
"Nie żyjąc, jako ogień w sobie czuję?" (J.A. Morsztyn, "Cuda miłości")
"Cokolwiek stracisz, tym się zbogacisz" (L. Staff, "Jest czas olbrzymich prób...")

- metafory: językowy ośrodek stylistyczny, w której obce znaczeniowo wyrazy są ze sobą składniowo zestawione po to aby pokazać ich podobieństwo lub analogię.

Odmiany metafor:
- metonimia - inaczej zamienia, zamiennia - jest to wyrażenie, w którym właściwy wyraz zostaje zastąpiony innym. np. czytam Mickiewicz, sala bije brawo
- synekdocha - inaczej ogarnięcie. Przedstawienie części jako całości, lub całości jako części, ewentualnie użycie l. Poj zamiast l.mn. np. wejdź w moje progi, on ma dobre oko, włos mi się zjeżył na głowie
- hiperbola- inaczej wyolbrzymienie, stosowana, by wywrzeć mocne wrażenie na czytelniku, np. łez płynące morze

Składniowe
- anafora (powt. wyrazu na początku wersu),
- epifora (powt. wyrazu na końcu wersu),
- refren (przyśpiew) - wyraz, zwrot, wers lub strofa powtarzające się regularnie
- apostrofa - utrzymany w podniosłym tonie zwrot do Boga, bóstwa, osoby lub zjawiska
- inwokacja - jest to rozwinięta apostrofa rozpoczynająca poemat epicki, w której autor zwraca się do muzy lub istoty boskiej z prośbą o natchnienie, inspirację, roztoczenie opieki nad powstającym utworem.
- pytanie retoryczne (niewymagające odpowiedzi)
- elipsa - brak jakiegoś elementu zdania, np. przecinka, orzeczenia
- przerzutnia - przeniesienie części zdania do następnego wersu
- szyk przestawny/ inwersja - naruszenie naturalnej kolejności wyrazów
- antyteza /kontrast- zestawienie dwóch przeciwieństw