Promieniowanie ultrafioletowe

Promieniowanie ultrafioletowe
Słońce jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wpływa korzystnie na samopoczucie, pobudza wydzielanie wielu hormonów, umożliwia syntezę witaminy D. Jednak nadmierne korzystanie z kąpieli słonecznych może wywoływać też wiele objawów niepożądanych.

Przed promieniami słonecznymi powinni się bezwzględnie chronić ludzie o typie skóry
Nadmierne opalanie jest szkodliwe, może powodować raka skóry, zaćmę, obniżenie odporności biologicznej. Indywidualna wrażliwość człowieka na promieniowanie UV zależy od typu jego skóry.
Podstawowe wiadomości o promieniowaniu UV

Promieniowanie ultrafioletowe podlega wszystkim prawom rozchodzenia się fal. Znaczna część tego promieniowania jest odbijana od atmosfery ziemskiej, inna natomiast pochłaniana, a pozostała ilość docierająca do powierzchni Ziemi ulega rozproszeniu (dlatego możliwe jest "opalanie się" w cieniu, bez bezpośredniej ekspozycji na światło słoneczne) i dalszemu pochłanianiu. Na przykład zwykłe szkło okienne pochłania około 90% promieniowania ultrafioletowego. Rozpowszechnione w ostatnich latach kremy do opalania z ochroną przeciw promieniowaniu UV mają za zadanie pochłaniać to promieniowanie i tym samym chronić skórę. Współczynnik SPF (Sun Protection Factor, nazywany powszechnie "faktorem") podaje poziom absorpcji promieniowania UV przez warstwę kremu - im wyższy, tym więcej promieniowania jest pochłaniane. Czy problem ochrony skóry i zapobiegania oparzeniom słonecznym jest już zatem rozwiązany?Promieniowanie UVA stanowi 95 % całego promieniowania ultrafioletowego docierającego do powierzchni Ziemi. Jego natężenie jest takie samo przez cały dzień, od wschodu do zachodu słońca., niezależnie od pogody oraz pory roku czyli zimą jest równie intensywne jak latem. Nie zatrzymują go ani chmury, szyby okienne czy samochodowe czyli nawet siedząc w samochodzie lub w nasłonecznionym pokoju, bądź w pochmurny dzień latem czy zimą jesteśmy poddani działaniu takiej samej dawki promieni UVA. Jako promienie o dłuższym zasięgu penetrują skórę bardzo głęboko, aż do poziomu skóry właściwej. Nie wywołuje rumienia. Efekty jego niekorzystnego działania są zauważalne po latach, gdyż jego dawki kumulują się dając o sobie znać w przyszłości np. w postaci zniszczonej, pokrytej licznymi zmarszczkami skóry lub zmianami nowotworowymi. W dużej mierze przyczynia się do zmian nowotworowych skóry. Przyczynia się do pojawiania się reakcji fotouczulających.

Powszechny widok zaczerwienionego naskórka u wielu miłośników kąpieli słonecznych i równie powszechny efekt "schodzenia" skóry w lecie stanowią dowód, że tak nie jest. Osoby dotknięte tymi problemami poddały się zbyt szybkiej ekspozycji na zbyt dużą dla nich dawkę promieniowania UV. Bardziej naukowym dowodem istnienia problemu "opalania" jest rosnąca liczba przypadków nowotworów skóry.

* Ilość docierającego do powierzchni ziemi promieniowania ultrafioletowego zależy od: wysokości Słońca nad horyzontem, tj. szerokości geograficznej, pory roku i pory dnia, najsilniejsze promieniowanie w strefie zwrotnikowej, najsłabsze w obszarach polarnych. W Polsce najsilniejsze promieniowanie występuje latem w godzinach południowych;
* wysokości nad poziomem morza: największe wartości Indeksu UV występują w Tatrach;
* rozpraszania w atmosferze przez aerozole i parę wodną;
* zawartości ozonu w atmosferze; szacunkowo 1% zmiany całkowitego ozonu powoduje zmianę 1.11.3% promieniowania UV;
* pochłaniania i odbicia promieniowania przez powierzchnię Ziemi. Stosunek promieniowania odbitego do padającego jest nazywany albedo i wynosi dla lodu i śniegu ok. 0.5 a dla powierzchni roślinnej 0.03. Wpływ albedo zaznacza się najsilniej wysoko w górach (odbicie od skał i śniegu) i nad morzem (odbicie od piasku i wody);
* wielkości i rodzaju zachmurzenia - promieniowanie UV jest silnie pochłaniane przez chmury.

Promieniowanie ultrafioletowe dzieli się na trzy rodzaje:

* UVC - 200-280 nm - Ten rodzaj promieniowania jest prawie całkowicie pochłaniany przez warstwę ozonową atmosfery, otaczającą kulę ziemską, tak więc promienie UVC nie występują w świetle słonecznym docierającym do powierzchni Ziemi. Promieniowanie UVC wykorzystuje się na przykład w warunkach laboratoryjnych do sterylizacji czyli odkażania i zabijania chorobotwórczych mikroorganizmów jak np. bakterii.
* UVB - 280-320 nm - Stanowi ono 5 % całego promieniowania ultrafioletowego docierającego do powierzchni Ziemi. To ono jest odpowiedzialne za pojawianie się rumienia i oparzeń słonecznych, a także powoduje pigmentację czyli efekt opalonej skóry.
* UVA - 320-400 nm - Dodatkowo zakres UVA został podzielony na dwie podgrupy:
- UVA - I czyli fale długie 340-400 nm
- UVA-II czyli fale krótkie 320-340 nm
Promieniowanie UVA stanowi 95 % całego promieniowania ultrafioletowego docierającego do powierzchni Ziemi. Nie powoduje powstawania rumienia i poparzeń, natomiast powoduje pigmentację skóry czyli opaleniznę oraz jak się okazało w ostatnim czasie to ono jest głównie odpowiedzialne za tzw. fotostarzenie się oraz zmiany nowotworowe skóry.

Badania kliniczne udowodniły, że długotrwała ekspozycja na promieniowanie UV może uszkodzić powierzchnię oka i jego wewnętrzne struktury. W dodatku efekty te kumulują się. Im więcej promieniowania UV dociera do oczu, tym większe jest ryzyko wystąpienia zaburzeń widzenia oraz chorób oczu związanych z wiekiem. Dlatego bardzo ważna jest ochrona nie tylko skóry, ale także oczu przed szkodliwym promieniowaniem UV.