Główne założenia neoliberalizmu

Neoliberalizm (z łac. Liberalia - wolnościowy) to kierunek myśli filozoficznej politycznej stanowiący relację na zwiększający się interwencjonalizm państwowy XX w. Za początek tego ruchu przyjmuje tak zwane kolokwium Waltera Lippmana, które odbyło się w Paryżu w 1938 roku. W owym zjeździe liberałów brali udział ich najwięksi późniejsi przedstawiciele (Walter Lippman, Ludwik van Mises, August von Hayek, Wilhelm Ropke, i Reymond Aron ). Podczas tego spotkania powołano tam Międzynarodowe Centrum Badań dla Odnowienia Liberalizmu. Działalność tej organizacji została przerwana z II wojną światową. W roku 1947 po zakończeniu wojny, z inicjatywy Hayeka zwołana została międzynarodowa konferencja w Mont - Peleryn. W latach 70-tych centrum neoliberalizmu przeniosło się do Stanów Zjednoczonych.

Ojcem neoliberalizmu przyjmuje się że był Adam Smith. Szkocki zwolennik kapitalizmu, był również etykiem który uważał że ludzie powinni sami sobie narzucać zachowania zgodne z sumieniem, bez zewnętrznej presji jaką może być państwo. Państwo powinno ograniczać swą rolę tylko do stróżowania, zaś twórcami neoliberalizmu byli Friedrich von Hayek, Walter Lippman, oraz Milton Friedman.

Neoliberalizm - to kierunek myśli politycznej i filozoficznej zakładający tolerancje, wolność dla innych poglądów a także wolność gospodarczą. Neoliberalizm odwołuje się do zasad klasycznego liberalizmu i dla tego jest nazywany także liberalizmem konserwatywnym.

Głównym założeniem liberalizmu jest traktowanie państwa jako zła koniecznego.

Państwo powinno wykonywać funkcję niezbędne i działać tylko w oparciu o zasadę laissez-faire. Co do wyliczenia niezbędnych funkcji państwa nie ma zgody wśród neoliberałów, na pewno zgadzają się oni w sprawie uznania za takie ochrony zewnętrznej państwa i dysponowanie przymusem wewnętrznym przez państwo ( utrzymywanie policji, wojska i wymiaru sprawiedliwości)

Różnią się co do uznania za konieczne innych sfer działalności państwa, takich jak:
- udział państwa w gospodarce
- ochrona zdrowia
- pomoc na badania naukowe
- szkolnictwo czy ochrona ( liberalizm ekonomiczny)

W 1938 r. Na Kolokwium Waltera Lippmanna ustalono i sformułowano pierwsze podstawowe zasady doktrynalne. Podstawowymi założeniem neoliberalizmu jest uznanie mechanizmu cen rynkowych za główną i jedyna formę oddziaływania na działalność ekonomiczną oraz inicjatywy prywatnej i realizacji interesu osobistego jako gwarantów optymalnego zaspokojenia potrzeb społecznych. Rola państwa powinna być ograniczona do stworzenia ram prawnych dla mechanizmów wolnorynkowych, prowadzenia polityki antyinflacyjnej oraz bardzo małej i jednostkowej pomocy socjalnej dla najuboższych

Główną wartością dla neoliberałów jest wolność - rozumiana w sposób negatywny, czyli brak przymusu.

Neoliberaliści nie znoszą pojęcia równości i sprawiedliwości społecznej, ludzie z natury są różni więc nierówność jest czymś naturalnym. Równość pozbawia kreatywności hamuje jej rozwój i pozbawia motywacji do konkurowania na wolnym rynku, co prowadzi w końcu do wykluczenia swobodę działania sił rynkowych. Oznacza przymus co jest początkiem totalitaryzmu.

Ludvik Van Mises (1881 - 1973) autor liberalizmu In The Clasica Tradition, sprowadza liberalizm do pojęcia własności. To dzięki prywatnej własności doszło do podziału pracy i ról społecznych jednostek w społeczeństwie. Człowiek przestaje być zwierzęciem przez prace i swój udział w wolnym rynku wymiany dóbr. To wolny rynek zmusza ludzi do stania się odpowiedzialnymi i racjonalnymi dla ochrony swojej własności. Z własności płyną następujące postulaty: wolność i pokój. Tylko brak przymusu i równe traktowanie przez prawo uczestników rynku daje wszystkim równa możliwość pomnażania dóbr oraz pokojową kooegzystecje. Ludzie nie są równi z natury, ale powinniśmy traktować ich równo. Tylko człowiek który zbiera owoce swojej pracy, wysila się w miarę swoich możliwości. Pokój jest możliwy do zachowania tylko w społeczeństwie, w którym poszczególne grupy są traktowane równo przez prawo.

Najpełniejszą charakterystykę myśli neoliberalizmu stanowi myśl Augusta Friedricha von Hayka - w 1974 r. noblista w dziedzinie ekonomi. Główne jego dzieła to The Constytution of Liberty,a także liczne publikacje piętnujące etotyzm gospodarczy, wolność pozytywną, i wszelkiego rodzaju polityki socjalne. Siłę społeczeństwa twory wolności w podejmowaniu indywidualnych decyzji. Indywidualizm Hayk'a jest antyracjonalistyczny. Nie można racjonalnie zapytać życia społecznego. Takie podejmowanie decyzji jest nie realny ze względu na zbyt dużą ilość czynników wpływających na rozwój społeczno-ekonomiczny orazj est nie moralny, bo zabija prywatną przedsiębiorczość i tworzy niewolników państwa. Tylko wolny rynek, gdzie ludzkie działania są nakierowane na realizacje swoich egoistycznych interesów, tworzy dobro ogólne. Takie społeczeństwo funkcjonuje w warunkach wewnętrznego chaosu, a jednak jego wytworem, dowodzi Hayk, jest postęp cywilizacyjny. Indywidualizm zakłada właśnie takie powiązania,, nie wyidealizowane jednostki, lecz współczujące dla realizacji swoich celów.
Z indywidualizmu wypływa teoria wolności.Wolność to brak przymusu. Wolność jest tu rozumiana negatywnie. Przeciwne ujęcie (pozytywne) zakłada wolność, "do", czyli wyraża myśl, że człowiek nie może być wolny, jeżeli nie bedzie dysponował odpowiednimi środkami do samorealizacji. Cóż mi z tego że dysponuje wolnością do arbitralnej władzy, skoro nie ma środków na realizacje swoich marzeń.

Heyk występował przeciwko pozytywizmowi prawniczemu, który ogólnie rzecz ujmując zakłada, że prawo to wola suwerenna. Taka koncepcja prawa zakłada według Hayek'a ze można zakazać i nakazać każdego działania, a to pierwszy krok do zdławienia wolnej przedsiębiorczości i wprowadzenia systemu planowego

Od strony teoretycznej współczesny neoliberalizm oparty jest na tzn. ekonomi podażowej, w tej koncepcji zadania państwa nie jest stymulacja popytu, ale tworzenie warunków sprzyjających wzrostowi podaży i aktywności firm wytwórczych zmuszony konkurencją do obniżenia cen i kosztów produkcji. W dzisiejszych czasach neoliberalizm model gospodarki nie jest popularny i chętnie realizowany w wielu krajach jednak tam gdzie został wprowadzony skutek był zdumiewający, duży wzrost gospodarczy, oraz podniesienie stopy życiowej obywateli przykładem odniesionego sukcesu są Stany zjednoczone i Wielka Brytania gdzie pierwsze reformy wdrożyli Ronald Regan I Margaret Taczek.

W dzisiejszych czasach partie czysto-liberalne nie odgrywają większej roli politycznej, natomiast elementy ideologii liberalnej można odnaleźć w programach wielu innych partii politycznych. Ideologia liberalizmu stanowi też zazwyczaj dogodną platformę jednoczenia ludzi różnych przekonań w walce z ideologiami i reżimami totalitarnymi.