Guzy mózgu i kanału kręgowego

Guzy mózgu

Guzy mózgu stanowią obok chorób naczyniowych mózgu jedną z najczęstszych chorób układu nerwowego człowieka. Rocznie notuje się około 13 nowych zachorowań na guzy mózgu w przeliczeniu na 100 tysięcy mieszkańców. W przypadku guzów mózgu choroba przebiega nieco inaczej niż w przypadkach innych nowotworów. Wiąże się to z jednej strony z ograniczoną poprzez pojemność czaszki przestrzenią rozwoju nowotworu a z drugiej z obecnością stosunkowo gęsto skumulowanych na małej przestrzeni bardzo istotnych ośrodków nerwowych. Stąd też nawet guzy o łagodnym charakterze są przyczyną zagrożenia życia z uwagi na ucisk istotnych ośrodków nerwowych a w przypadku guzów o charakterze złośliwym nie jest możliwe wycięcie nowotworu z tzw. marginesem zdrowych tkanek, gdyż położony wokół guza mózg pełni najczęściej istotne funkcje neurologiczne. Tak więc pomimo tego, że guzy mózgu rzadko powodują przerzuty, są one bardzo poważnym zagrożeniem dla życia człowieka a w prawie każdym przypadku zagrażają powstaniem inwalidztwa. Najlepszym badaniem diagnozującym guz mózgu jest rezonans magnetyczny, który powinien być wykonywany z wyboru przy podejrzeniu guza mózgu. Bywa, że dla dokładnej oceny rozległości guza konieczne jest wykonanie dodatkowo badań tomografii komputerowej oceniającej kości czaszki oraz arteriografii mózgowej pokazującej naczynia mózgu.

Guzy niezłośliwe (pierwotne) mają przeważnie charakter guzów przymózgowych, nie wnikających głęboko w tkankę mózgową, lecz ją odpychających, powodujących ucisk na mózg, który należy zlikwidować. Są to najczęściej oponiaki wyrastające z opon miękkich oraz nerwiaki, które tworzą się z niektórych nerwów czaszkowych, np. ślimakowego i trójdzielnego. Guzy te, wcześnie wykryte, gdy ich rozmiary są niewielkie, można całkowicie i bez szkody dla pacjenta usunąć, uzyskując pełne wyleczenie. Jeżeli mamy do czynienia z guzem niezłośliwym, o większych rozmiarach albo położonym w okolicach ważnych czynnościowo dla mózgu, wówczas ryzyko operacyjne jest większe.

Oprócz guzów pierwotnych śródczaszkowych istnieje też grupa guzów tzw. Przerzutowych - wtórnych. Komórki ich pochodzą z innych narządów - przenoszone drogą krwi nierzadko lokalizują się w mózgu, gdzie, rozwijając się, tworzą rozrost nowotworowy. Niestety, dość często mamy pacjentów z tego rodzaju patologią. U mężczyzn dotyczy to przeważnie raka płuca, u kobiet - raka sutka i płuca.

Rozwój guza mózgu charakteryzują 3 specyficzne dla danej jednostki chorobowej okresy:

I. Okres podrażnieniowy: podrażniający charakter guza powoduje występowanie częściowych napadów padaczkowych, jeśli są z aurą mogą wskazywać lokalizację guza. Zauważa się zmiany zachowania oraz spowolnienie psychoruchowe. Jeśli badanie neuroobrazujące pozwoli prawidłowo rozpoznać guza, wtedy rokowanie jest na tym etapie rozwoju guza jest lepsze.

II. Okres narastania deficytu neurologicznego: występuje tutaj narastający niedowład połowiczy, co może być mylnie ujęte jako udar mózgu. Wnikliwy wywiad jednak wyklucza taką opcję, gdyż incydent naczyniowy stanowi zaostrzenie wcześniejszych objawów. Ten rodzaj guza towarzyszy przerzutom nowotworów złośliwych do mózgu. Występują również zaburzenia koordynacji ruchowej, zespół pozapiramidowy, trudności w wypowiadaniu i rozumieniu słów, ubytki w polu widzenia.

III. Okres ciasnoty wewnątrzczaszkowej: rozrost guza i jego toksyczność są powodem wystąpienia zaburzeń w krążeniu mózgowym co prowadzi do narastającego obrzęku samego mózgu.

Występują również guzy nowotworowe mózgu, których mamy dwa rodzaje. Jest to guz przerzutowy, bądź guz pierwotny. Stwierdzenie jakiego rodzaju jest dany guz decyduje o rokowaniu jaki skuteczności leczania.

Guz rzekomy natomiast charakteryzuje się wystąpieniem ciasnoty śródczaszkowej, pod którym nie kryje się proces rozrostowy. Ciśnienie płynu przekracza 300mm H2O. Występowanie, szczególnie długotrwałe guza rzekomego może powodować uszkodzenie nerwów wzrokowych. Leczenie polega na zmniejszeniu ciśnienia środkami odwadniającymi, natomiast w przypadku braku poprawy zakłada się zastawkę wewnątrzkomorową odprowadzającą płyn mózgowo ? rdzeniowy do jamy otrzewnowej.

W celu ustalenia położenia guza mózgu należy przeprowadzić odpowiednie badania. W tym celu stosuje się tomograf komputerowy lub jądrowy rezonans magnetyczny, które to metody badań w tego typu schorzeniach są najbardziej skuteczne. Zobrazowanie guza pozwoli nam dokładnie ocenić jego lokalizację, tzn. czy znajduje się on nadnamiotowo (w półkulach mózgowych), podnamiotowo (móżdżek, pień mózgu), wewnątrzkomorowo, czy też w linii środkowej mózgu lub po jej prawej czy lewej stronie.

Guzy rdzenia kręgowego

Procesy nowotworowe kanału kręgowego występują rzadziej niż wewnątrzczaszkowe. Ponad połowa nowotworów tego typu przebiega łagodnie, dlatego sukces leczenia operacyjnego zależy od wczesnego rozpoznania.

Najczęściej spotykamy:
- oponiaki
- nerwiaki
- malformacje naczyniowe
- wyścióczaki

Aby jednak zróżnicować zespoły uciskowe kanału kręgowego od tych spowodowanych przez nowotwory, trzeba wziąć pod uwagę inneprzypadki:
- wypadnięcie krążka międzykręgowego
- ropnie
- przerzuty do kręgosłupa wtórnie uciskające rdzeń
- gruźlicę kręgosłupa
- urazy kręgosłupa z przemieszczeniem

Niekiedy jednak obraz kliniczny innej choroby może naśladować proces uciskowy rdzenia np.:
- stwardnienie rozsiane (sclerosis multiplex)
- nieswoiste zapalenie rdzenia kręgowego
- Miażdżycę naczyń rdzeniowych

Dynamika procesów uciskowych ma charakter narastający. Pojawienie się ubytku neurologicznego zależy od strony, poziomu oraz rozległości ucisku. Pojawiają się objawy charakterystyczne dla zespołów rdzeniowych do których zaliczamy:
- guzy zewnątrzrdzeniowe rosnące do przodu
- guzy zewnątrzrdzeniowe rosnące bocznie
- guzy zewnątrzrdzeniowe rosnące z tyłu
- guzy rosnące wenątrzrdzeniowo
- guzy ogona końskiego
- guzy stożka końcowego
- guzy nadtwardówkowe