Antropomotoryka

Antropomotoryka – wg. Demela – jest to całokształt czynności ruchowych, sfery ruchowej aktywności, a więc wszystko to co dotyczy poruszania się w przestrzeni na wskutek zmian położenia całego ciała lub jego części względem siebie.

Antropomotoryka – wg. Gilewicza – motoryczność stanowi całokształt możliwości ruchowych człowieka w znaczeniu ilościowym i jakościowym i obejmuje formy, cechy i treść życia ruchowego.
Zachowanie motoryczne nie jest to tylko ruch lecz działalność całej osobowości człowieka. Wpływają na to emocje, wola, cechy poznawcze, cechy charakteru.

Psychomotoryka – podkreśla jedność między motoryką, a psychiką człowieka. Psychika określa przyczyny, motywację czynności i aktywności.

Sensomotoryka – wyobraża połączenie motoryki z organami zmysłowymi inaczej analizatorami, a analizatory przenoszą bodźce ze środowiska.

Ideomotoryka – obejmuje połączenie motoryki z drugim układem sygnalizacyjnym. Wyobrażenia które poprzedzają wykonanie ruchu w praktyce spotykane są z wyobrażeniem treningu.

Ruchliwość – obejmuje ruchowe funkcje odruchowe człowieka które wykonywane są przez układ mięśni szkieletowych a sterowane przez centra motoryczne wszystkich segmentów centralnego układu nerwowego.

Galem – wykazał że skurcz mięśni powstaje dzięki biegnącym wzdłuż nerwów bodźców ruchowych.

Boreeli – zajmował się ruchem zwierząt i człowieka oraz środka ciężkości człowieka

Bayera – tworzy teorię łańcuchów kinetycznych,a Schmidt rozwijał tą teorię.

Pawłow – traktował zjawisko psychiczne jako odzwierciedlenie w mózgu człowieka jego stosunków ze środowiskiem.

Motoryka – jest sumą możliwości ruchowych i przejawów działalności ruchowej. Swoje możliwości ruchowe przejawia człowiek na bazie budowy ciała i jego funkcji zewnętrznych i w formie ruchu rozwija je doskonale.

Antropomotoryka – to dziedzina wiedzy która bada stan motoryki człowieka, prawidła jej powstania i rozwoju w zależności od możliwości i postępu. Treścią antropomotoryki jest badanie wewnętrznych czynników które są potrzebne do rozwoju czynności człowieka. Do wewnętrznych czynników zaliczamy: predyspozycje, zdolności i uzdolnienia ruchowe.

Podsumowując stwierdzamy że antropomotoryka zajmuje się badaniem 2 stron motoryczności człowieka tzn. strony potencjalnej czyli wewnętrzne uwarunkowanie i strony efektywnej czyli zewnętrzne przejawy realnych ruchów.

Sprawność fizyczna i jej znaczenie dla motoryczności czowieka

Sprawność fizyczna – wiąże się ona nie tylko z ruchem ale z biologiczną działalnością całego organizmu. Wyraża się w efektach motorycznych, prawidłowej budowy ciała, osobniczej aktywności fizycznej. Sprawność to także poziom wydolności wszystkich układów i narządów, a także pewne elementy aktywności ruchowej. Jest to zdolność przystosowania się do zmiennych warunków otoczenia.

Sprawność fizyczna to zdolność do efektywnego wykonania pracy mięśniowej. Jest to właściwość organizmu przez którą rozumiemy aktualny poziom możliwości ruchowych. To efekt wyćwiczenia i wychowania. Wyćwiczenie to efekt treningu, wychowanie to wdrażanie do odpowiedniego stylu życia.

Sprawnie fizycznie człowiek to osoba charakteryzująca się względnie dużym zasobem opanowanych ćwiczeń ruchowych, wysoką wydolnością układu krążenia, oddychania i termoregulacji, pewnymi prawidłowościami w budowie ciała oraz stylem życia preferującym aktywność ruchową.

Trzy składniki sprawności ruchowej:
a) organiczny – to wszystko co wiąże się z budową ciała i jego funkcją
b) motoryczny – czyli wynik testu
c) kulturowy – czyli własna aktywność fizyczna.

Przewęda wyróżnia 4 typy:
1) mechaniczno – biologiczny – nawiązuje do mechanicznego pojęcia sprawności maszyny – człowiek jako biomaszyna. Sprawność fizyczna to skuteczność biologicznego działania organizmu, a rozwijając, to stosunek fizjologicznych właściwości organizmu do ich podłoża morfologicznego czyli do budowy.
2) behawioralno – kulturowy – w tym ujęciu nacisk kładziemy na osiągnięty poziom zaradności i samodzielny poziom motoryczności, chodzi oto w jakiej mierze człowiek jest dostosowany do rozwiązywania problemów w środowisku. W tym ujęciu wyróżniamy trzy grupy właściwości osobniczych charakteryzujących sprawność fizyczną:
1) wydolność ustroju i poziom rozwoju zdolności motorycznych, człowiek może wykonywać daną czynność
2) umiejętności ruchowe, człowiek umie rozwiązać daną czynność
3) motywacja w działaniu, człowiek chce wykonać daną czynność
3) motoryczny – miarą tej sprawności jest suma zdolności siłowych, wytrzymałościowych, szybkościowych i koordynacyjnych
Sprawność ruchowa – Gilewicz – charakteryzuje te cechy osobnicze które wyrażają się jedynie w określonym zasobie opanowania ćwiczeń ruchowych nie wymagających większego zaangażowania siły, szybkości i wytrzymałości i ich technicznej doskonałości. Im mniej błędów tym wyższy poziom sprawności ruchowej.
Sprawność ruchowa – Denisiuka – oznacza umiejętność wszechstronnego władania swym ciałem dzięki opanowaniu podstawowych nawyków ruchowych poprzez ćwiczenia. Wysoce sprawny będzie ten kto potrafi dobrze biegać, skakać, wykonywać różnorodne ćwiczenia gimnastyczne i opanował znaczną ilość umiejętności ruchowych . Tym samym niska sprawność ruchowa jest efektem niedostatecznych predyspozycji, upośledzeniem natury strukturalnej i czynnościowej organizmu.
4) fizjologiczno – zdrowotny – główny nacisk kładzie się na sprawność energetyczną ustroju, aspekt zdrowotny i wtórny budowy ciała i wtórny wynik efektów motorycznych.
H – RF – health related fitness
Zdrowie to nie tylko nieobecność choroby i niedołęstwa, ale stan dobrego społecznego, fizycznego,psychicznego samopoczucia.
Sprawność fizyczna obejmuje:
- funkcje krążeniowo – oddechowe
- względną szczupłość ciała
- siłę mięśni oraz gibkość

Elementy te związane są z wyższą jakością życia i zapobiegają problemom zdrowotnym. Celem sprawności fizycznej jest pozytywne zdrowie fizyczne które warunkuje niskie ryzyko wystąpienia problemów zdrowotnych.
H – RF - odnosi się do tych elementów sprawności które są efektem korzystnego i nie korzystnego wpływu zwykłej aktywności fizycznej oraz które mają związek z poziomem stanu zdrowia.

Komponenty te są określane przez:
- zdolność codziennego podejmowania aktywności z wigorem
- takim stanem cech i zdolności który wskazuje na niskie ryzyko przedwczesnego rozwoju chorób i osłabienia sił w wyniku małej aktywności.
5 komponentów:
- morfologiczny – stosunek masy ciała do wysokości, skład ciała, tkanka tłuszczowa i jej dystrybucja, otyłość brzuszna, gęstość tkanki kostnej oraz gibkość
- mięśniowe – moc, siła i wytrzymałość
- motoryczne – zwinność, równowaga, koordynacja, szybkość ruchu
- krążeniowo – oddechowe – submaksymalna wydolność wysiłkowa, maksymalna moc tlenowa, sprawność jako funkcja serca i płuc oraz ciśnienie krwi
- metaboliczne – tolerancja glukozy, wrażliwość na insulinę, metabolizm tłuszczowy,

BMI – stosunek masy ciała w kg do kwadratu wysokości w m².

Sprawność mięśni szkieletowych – siłą i wytrzymałość RR I NN może ułatwiać funkcję T i grzbietu, związek pomiędzy zmniejszaniem siły u osób starszych wpływa na powstawanie bólu w kręgosłupie na tzw. pochylenie starcze, ograniczenie ruchomości w stawach współwystępuje z ryzykiem powstawania bólu w kręgosłupie.
Sprawność motoryczna – jest istotna w okresie wzrastania, wykształca się zwinność, równowaga, szybkość, koordynacja, zmniejsza ryzyko wypadków, kontrola postawy ciała, ulega ona zakłóceniu u osób z bólami kręgosłupa.
Sprawność krążeniowo – oddechowa – submaksymalna zdolność wysiłkowa określa tolerancję organizmu na wysiłek o małej mocy ale trwający dłuższy czas. Im więcej tlenu człowiek przyswoi tym większa wykona pracę. Osoby z małą zdolnością wysiłkową szybciej się męczą i mają problemy z podejmowaniem aktywności ruchowej.
Sprawność metaboliczna – jest wyrazem odpowiedniej działalności hormonów, szczególnie insuliny, węglowodanów i prawidłowego metabolizmu białkowego.
Struktury motoryczności:
Rodzaje motoryczności:
- produkcyjna – służąca do wytwarzania dóbr materialnych
- wyrazowa – porozumiewanie się między sobą
- sportowa – znajduje swój wyraz np. w zabawie
- samoobsługowa – ubieranie, jedzenie
- bojowa – związana jest z obronnością

Treść aktu ruchowego – oznacza najważniejszy element danej czynności ruchowej i ta treść wskazuje na jego użytkowość.

Forma ruchu – związana jest z jakością ruchu w sensie relacji między wykonaniem a zamierzeniem.

Cechy ruchu – stanowią instrument dla obserwacji i oceny czynności ruchowych. Odzwierciedlają jakość procesów koordynacyjnych. Zawsze ze sobą współdziałają. Punktem wyjścia jest struktura ruchu która odróżnia dane działanie motoryczne od innych. Stanowi uporządkowanie kluczowych elementów ruchowych.
Ruchy acykliczne – wyodrębniamy trójczłonową strukturę fazowo – przygotowawczą, główną, końcową, natomiast w cyklicznych wyróżniamy da człony.

Cechy ruchu:
- kompleksowe – to rytm ruchu – czyli dynamiczno czasowe uporządkowanie ruchu, sprzężenia – czyli wzajemny stosunek ruchów cząstkowych, ich połączenie lub przenoszenie
- elementarne – to: płynność – czyli ciągłość przebiegu ruchu, dokładność – czyli stopień zgodności między wynikiem i celem oraz stałość – czyli stopień zgodności, zakres – czyli przestrzenna rozległość ruchu, moc czyli wielkość wpływu siły w ruchu, tempo – czyli częstotliwość wykonywania ruchu.
Elementy jakościowe – jest to zewnętrzny obraz przemieszczania się ciała lub jego elementów w przestrzeni.
Ilościowe aspekty ruchu – czyli osobnicze podłoże efektów czynności ruchu.

Wyróżniamy dwie strony:
- potencjalną – odzwierciedla możliwości wewnętrzne organizmu do wykonywania predyspozycji, umiejętności ruchowych.
- efektywną – wynik danej czynności ruchowej ( sprawność motoryczna i fizyczna ).
Słowo cecha oznacza jednorodną właściwość organizmu. Nie używamy pojęcia cechy motoryczne lecz zdolności motoryczne.
Predyspozycje – to względnie elementarne cechy strukturalne i funkcjonalne organizmu w znacznym stopniu uwarunkowane genetycznie i możliwe do pomiaru. W różnych kombinacjach i w różnym stopniu podziału składają się na potencjalne możliwości ruchowe człowieka czyli tzw. zdolności motoryczne.

Grupy predyspozycji:
- morfologiczno – strukturalne – to: podstawowe cechy które charakteryzują stan aparatu ruchu: wysokość ciała, masa ciała – masa ciała szczupłego określa stan umięśnienia i w przeciwieństwie masa tłuszczowa będzie odgrywać rolę negatywną,
proporcje włókna mięśniowego:
– włókna szybkokurczliwe – białe – charakteryzują się mniejszą liczbą mitochondriów, słabszym ukrwieniem, posiadają zdolność do szybkiego rozwijania siły maksymalnej, szybko ulegają zmęczeniu, ich liczba decyduje o wykonaniu ruchów szybkościowych o dużej intensywności, ale krótkim czasie trwania,
- wolnokurczliwe – czerwone – które charakteryzują się większą liczbą mitochondriów, zdolnością do wykonywania długotrwałej pracy o mniejszej intensywności.
Gibkość – jest zaliczana do predyspozycji.
- energetyczne -
- koordynacyjne – predyspozycje oparte na sprawności uruchamiania istniejących w ośrodkach nerwowych programów ruchowych: szybkość reakcji złożonej lub prostej.
- koordynacja wzrokowo – ruchowa
- częstotliwość ruchów
- czucie kinestetyczne
- różnicowanie ruchu
- równowaga
- predyspozycje mające znaczenie w procesie tworzenia nowych programów ruchowych i nazywamy je uzdolnieniami ruchowymi. Składa się na nie:
- szybkość uczenia się
- dokładność uczenia się
- trwałość uczenia się.

Zdolności motoryczne – to kompleksy predyspozycji połączonych wspólnym podłożem biologicznym i ruchowym ukształtowaniu przez czynności genetyczne i środowiskowe oraz pozostających we wzajemnych interreakcjach. Wraz z umiejętnościami ruchowymi tworzą potencjalną stronę motoryczności warunkując stan gotowości organizmu do efektywnego wykonywania różnego typu zadań ruchowych.
Zdolności siłowe:
Siła statyczna
Siła dynamiczna
Siła mieszana
Siła zrywowa
Siła szybka
Siła wolna

Predyspozycje zdolności siłowych:
- przekrój mięśni
- liczba jednostek neuromotorycznych
- stosunek włókien szybkokurczliwych do wolnokurczliwych
- proporcje dźwigni kostnej
- sprawność mechanizmów energetycznych.
Zdolności szybkościowe – określają możliwości organizmu w zakresie przemieszczania całego ciała lub jego części w jakimś najkrótszym czasie. Od strony energetycznej i skoków zdolności szybkościowych jest rozładowanie maksymalnej energii w jak najkrótszym czasie.
Zdolności wytrzymałościowe – określają możliwości organizmu w zakresie wykonywania długiej pracy mięśniowej o określonej intensywności bez oznak zmęczenia. Najważniejszą predyspozycją zdolności wytrzymałościowych jest maksymalna zdolność pochłaniania tlenu na kilogram masy ciała w ciągu jednej minuty. Inne predyspozycje to: liczba czerwonych krwinek, wyższy poziom hemoglobiny, wydajność serca, skład ciała.

Zdolności koordynacyjne:
- kinestetycznego różnicowania – warunkuje dokładność i ekonomię wykonywania całych ruchów jak i oddzielnych faz, a jej istota polega na przyjęciu, ocenie, przetwarzaniu informacji o kątowej pozycji w stawach. Podstawą tej zdolności jest przestrzeganie siły, czasu i przestrzeni pod kątem najkorzystniejszego rozwiązania całego zadania ruchowego.
- zdolność orientacji czasowo - przestrzennej
- zdolność rytmizacji ruchu
- zdolność szybkiej reakcji motorycznej
- zdolność dostosowania motorycznego
- zdolność przewidywania częstotliwości ruchu.

Systematyka czynności ruchowych człowieka:
Gilewicz wyróżnił 5 poziomów:
1) ruchowa struktura - czyli przemieszczanie w stawie dwu elementów układu kostnego.
2) ruchowy akt – składający się z kilku struktur, jak sylaba z liter
3) ruchowe działanie – w którym łączą się ze sobą różne akty, jak sylaby w wyrazie
4) ruchowa czynność – zespalająca działanie w jedną kompozycję podporządkowaną celowi jaki człowiek chce osiągnąć
5) ruchowe postępowanie – w którym wyrazy mogą występować w różnych kolejnościach, tak jak różny układ zdań decyduje o wartości eseju.
Czynność ruchowa – określa aktywne zachowanie określonego systemu, w naszym przypadku człowieka. Jest to proces oddziaływania osobnika na środowisko zewnętrzne sterowane przez układ nerwowy – podczas czynności ruchowych dochodzi do interakcji człowieka z otoczeniem. Jednocześnie za pośrednictwem czynności człowiek działa sam na siebie i zmienia się. Stąd np. ćwiczenie fizyczne wykorzystywane w wf, sporcie, rekreacji i rehabilitacji ruchowej są specyficznym rodzajem czynności, a jednocześnie przedmiotem ich oddziaływania.

Równolegle z pojęciem czynności używane jest pojęcie aktywności. Mówiąc o czynności (aktywności) ruchowej podkreślamy ruchowy (motoryczny) charakter czynności nadając aspektowi ruchowemu charakter decydujący (dominujący nad aspektem percepcyjnym czy poznawczy), podkreśla to dynamiczny charakter czynności. W związku z ćwiczeniem fizycznym mamy zwykle na myśli większy zakres przestrzenny, a także energetyczne problemy ruchu występujące w danej czynności. Czynnościami ruchowymi są więc zarówno pierwsze ruchy człowieka wykorzystywane w autogenezie, jak i zabawa w wieku przedszkolnym czy praca w wieku dojrzałym.
Czynność ruchowa (aktywność motoryczna) obejmuje zarówno zachowania ruchowe jak i postępowanie.
Zachowanie ruchowe jest bardziej elementarne obejmując wszystkie przejawy ruchowe (świadome i nieświadome) i jest jedyną formą aktywności ruchowej zwierząt.
Postępowanie ruchowe jest formą czynności typowo ludzką, gdyż jest ukierunkowane świadomie i celowo, a konkretyzuje się w postaci poszczególnych czynności ruchowych. Są to więc odpowiedzi (nie reakcje) na bodźce zewnętrzne i wewnętrzne, ponieważ osobnik ma określoną przestrzeń dla swego działania i postępowania wg programu, który nie jest stały, ale może ulegać zmianom przystosowawczym.
Drugim centralnym pojęciem jest akt ruchowy. Jest to konkretyzacja aktywności ruchowej. W większości przypadków możemy go uważać za postępowanie ruchowe obejmujące elementy zachowania np. jazda na nartach w terenie jest aktywnością ruchową, która ma charakter postępowania ruchowego. Poszczególne akty ruchowe (skręty, odbicia), w których się ta aktywność konkretyzuje, możemy nazwać działaniami (postępowaniami), ponieważ wykorzystujemy je na podstawie wyboru (oceny sytuacji, antycypacji). Jazda na nartach obejmuje więc zarówno elementy zachowania ruchowego, jak i wielu elementarnych reakcji ruchowych. Akt ruchowy jest pojedynczą czynnością ruchową (względnie samodzielną całością pierwszego rzędu), może mieć charakter cykliczny (np. chód), lub acykliczny (np. skok w dal), może być relatywnie prosty (np. przysiad), może obejmować ruch zamknięty czy też seryjny.
Połączenie większej liczby aktów ruchowych daje całość ruchu wyższego rzędu, którą nazywamy aktywnością ruchową. W wf i sporcie spotykamy się z wieloma terminami, które są synonimami aktu ruchowego. Są to takie nazwy jak: „ćwiczenie” (w gimnastyce czy łyżwiarstwie figurowym), konkurencja (np. w la), umiejętność. Pojęcie „akt ruchowy” dotyczy przede wszystkim przebiegu ruchu, jego wykonania czy następstw ruchów połączonych. Jest więc dostępny obserwacji, a jego przebieg możemy charakteryzować nie tylko parametrami fizycznymi, ale także za pośrednictwem wielu cech zwanych cechami jakościowymi.
Najważniejszym elementem opisującym istotę aktu ruchowego jest jego struktura. Badanie struktury oznacza:
określenie całości i zidentyfikowanie jej elementów składowych,
badanie uporządkowania tj. wzajemnych połączeń i interakcji elementów.
Obowiązuje przy tym zasada, że całość to więcej niż suma elementów, jest bowiem nową jakością. Struktura bywa także decydująca dla nazwania aktów ruchowych (np. skok, uderzenie, wyciskanie).

Zatem strukturę ruchową można definiować jako sposób uporządkowania kluczowych ruchów w ramach całości ruchowej. Tą całością ruchową może być akt ruchowy lub określona aktywność ruchowa.

W ramach aktu ruchowego za kluczowe uważa się główne ruchy ciała lub jego części, które są niezbędne do jego wykonania. W ramach ogólnej aktywności ruchowej za elementy struktury uważamy poszczególne akty ruchowe. Muszą one być uporządkowane, głównie w określonym następstwie czasowym.

Podstawą struktury jest więc struktura fazowa. Całkowity czas trwania aktu można podzielić na odcinki zwane fazami, ruchy cząstkowe wykorzystywane w tych fazach można uważać za jej elementy. Liczba faz w przypadku poszczególnych aktów ruchowych bywa różna i jest określona liczbą elementarnych zadań, które należy w trakcie aktu ruchowego wykonać. W przypadku bardziej złożonych aktów ruchowych poszczególne fazy mogą być nazwane samodzielnie. Przebieg aktu ruchowego można scharakteryzować nie tylko poprzez opis jego faz ale i dynamiczno-czasową strukturę aktu – jest to tzw. struktura rytmiczna.

Poszczególne akcenty aktu ruchowego mogą zmieniać się nie tylko w sposób prosty, ale również grupować wytwarzając tzw. wzorce rytmiczne, tak właśnie powstaje struktura rytmiczna. Pomimo, że liczba faz poszczególnych aktów ruchowych jest różna można ogólnie mówić o modelu trójczłonowym w ruchach acyklicznych oraz dwuczłonowym struktury fazowej w ruchach cyklicznych. W modelu struktury fazowej aktu acyklicznego wyróżnia się fazę przygotowawczą, główną i końcową.

Celem fazy przygotowawczej jest stworzenie optymalnych warunków do ekonomicznego i efektywnego wykonania fazy głównej za pośrednictwem wstępnego napięcia mięśni, poprzez które rozwija się siłę skierowaną przeciwnie niż w trakcie właściwego ruchu w fazie głównej. Przygotowanie fazy głównej polega na zajęciu dogodnego położenia wyjściowego ciała (np. ugięcie kończyn dolnych i obniżenia środka ciężkości przed odbiciem do skoku pionowego), uzyskaniu wymagającej energii kinetycznej (np. najazd przy skoku narciarskim), przygotowaniu funkcjonalnym zaangażowanych grup mięśniowych (tzw. napięcie wstępne) oraz koncentracji psychicznej do wykonania właściwego ruchu w fazie głównej.

Faza główna polega na rozwiązaniu danego zadania ruchowego. Zadanie często polega na udzieleniu impulsu nerwowego jakiemuś przyborowi lub przeciwnikowi (np. rzuty, odbicie, kopnięcia, ciosy bokserskie). Jeżeli celem jest lokomocja do impulsu ruchowego jaki należy nadać ciału dochodzi jeszcze jego wykorzystanie w fazie lotu czy poślizgu. W przypadku skoków faza główna obejmuje nie tylko odbicie ale i lot. W momencie ukończenia fazy głównej ciało lub jego części znajdują się jeszcze w trakcie ruchu.
Celem fazy końcowej jest realizacja przejścia do pozycji statecznej lub przygotowanie – w sposób niespecyficzny – dalszego aktu ruchowego (np. w grach sportowych). Często w końcowej fazie chodzi nie o pasywne zahamowanie ruchu, ale także o jego zahamowanie aktywne lub o ustawienie ciała w pozycji możliwie stabilnej.

Struktura cyklicznego aktu ruchowego jest jedynie w niewielkim stopniu zamienialna. Ze względu na płynny sposób wykonania przecinają i pokrywają się fazy: końcowa pierwszego i przygotowawcza kolejnego aktu w wyniku czego powstaje między faza, która obejmuje funkcje obu wymienionych faz. Faza główna zostaje zachowana i zmienia się z między fazą w sposób ciągły, w wyniku czego struktura jest w zasadzie dwuczłonowa.

Kombinacja ruchowa powstaje przez połączenie dwu samodzielnych aktów ruchowych w sukcesywnym następstwie czasowym. Przy jej powstawaniu z dwu acyklicznych aktów ruchowych znowu dochodzi do przecinania się fazy końcowej i początkowej kolejnych aktów i powstania między fazy.

Kombinacje sukcesywne są możliwe między dwoma aktami ruchowymi o charakterze cyklicznym (połączenie biegu i pełzania w trakcie pokonywania toru przeszkód).
Kombinacje symultamiczne to kombinacje ruchowe, podczas których dwa samodzielne akty ruchowe występują w tym samym czasie (np. w ZGS kozłowanie i obrona przed przeciwnikiem).

Forma ruchu jest bardzo bliska określeniu „figura ruchowa” – akt ruchowy o określonym kształcie przestrzennym powodującym tworzenie obrazu (łyżwiarstwo figurowe, gimnastyka).

Technika ruchu – sposób wykonania zadania ruchowego zgodny z prawami ruchu, czyli uzasadniony naukowo i zweryfikowany przez praktykę.
Styl – indywidualny sposób realizacji zadania ruchowego w ramach konkretnej wybranej techniki.
Ćwiczenia:
Podstawowe pojęcia psychomotoryki:
Gilewicz określił motorykę za pomocą idei, formy, treści i cechy.
Przez ideę ruchu rozumiemy jego cel, a więc motyw działania.
Treść aktu ruchowego oznacza najważniejszy element danej czynności który wskazuje na jej użytkowość.
Forma ruchu – technika – stanowi zewnętrzny przejaw ruchu który określa stosunki czasowo przestrzenne będące jakości procesów koordynacyjnych w układzie nerwowym.

Cechy ruchu:
Według Gilewicza to cechy motoryczne. Definiuje je jako właściwości ilościowe organizmu poprzez które ujawnia się przetwarzanie energii zawartej w motorycznych zasobach energetycznych ustroju oraz uwewnętrznienie działalności całego aparatu nerwowo - mięśniowego. Właściwości te miały się ujawniać w postaci siły, szybkości i wytrzymałości.
Krytyka pojęcia cecha motoryczna:
- czy ruch może być silny, szybki, wytrzymały, czy człowiek który ten ruch wykonał
- słowa cecha w naukach przyrodniczych oznacza jednorodną właściwość organizmu ukształtowaną na podłożu genetycznym. Tymczasem cechy motoryczne wykazują znaczny stopień złożoności.
- duże zastrzeżenia budzi sposób pomiaru cech motorycznych poprzez testy sprawności. Ze względu na swoją złożoność nie mogą mieć one pożądanej trafności.
- wyniki testów mierzące cechy motoryczne są zależne od umiejętności ruchowych stanowiących odrębną kategorię i niemożliwych do rozdzielenia w trakcie wykonywania próby.
- sposób pomiaru zaczerpniętą z poszczególnych konkurencji sportowych, tymczasem ruchy większości ludzi takiego charakteru nie maja, że człowiek który nie uprawia sportu nie posiada siły, szybkości i wytrzymałości.
Za cechy ruchu uznajemy cechy jakościowe:
Jest to zewnętrzny obraz przemieszczającego się ciała lub jego fragmentu w przestrzeni. Cechy ruchu odzwierciedlają doskonałość procesów koordynacyjnych, a tym samym stopień opanowania danej czynności ruchowej. Cechy ruchu nigdy nie przejawiają się w sposób izolowany lecz zawsze we wzajemnym współdziałaniu. Wiążą się z opisem danych umiejętności w zakresie struktury czasowej ruchu, struktury fazowej ruchu i harmonii ruchu, zakresu właściwości dynamicznych ( rytm, płynność i elastyczność ), i w zakresie właściwości psychicznych ( dokładność i antycypacja ) i harmonia ruchu.
Harmonia charakteryzuje się symetrycznością i ładem w kompozycji elementarnej oraz podporządkowaniu ich ogólnemu celowi czynności.
Struktura fazowa ruchu wyróżnia 3 fazy:
- faza wstępna - zamachowa
- faza główna – realizująca cel czynności
- faza końcowa - wygaszająca
Rytm ruchu – polega na napinaniu i rozluźnianiu mięśni zaangażowanych w wykonanie czynności ruchowej. Właściwy dla osobnika rytm pomaga w wykonaniu czynności ruchowych i przyśpiesza proces uczenia się nowych ruchów.
Przenoszenie ruchu ( transmisja ) – istotą tego zjawiska jest transmisja energii kinetycznej na kolejne części ciała przy jednoczesnym unieruchomieniu tych ogniw łańcucha ruchowego które są niepotrzebne lub przeszkadzają w danym fragmencie ruchu. Ruch powstaje w jednym punkcie aparatu ruchowego i przenosi się na dalsze ogniwa w określonym kierunku i kolejności i w różnych płaszczyznach.
Płynność ruchu – polega na tym że ruch przebiega na zaokrąglonych polach, jest ciągły, wykazuje zwolnienia i przyśpieszenia, charakteryzuje się stopniowymi przejściami.
Elastyczność ruchu – wyraża się umiejętnością amortyzacji ruchu, szybkie przechodzenie od ruchu do ruchu, dostosowanie sprawności ciała do podłoża. Mechanizm sprawności polega na stopniowym hamowaniu przyśpieszenia powstałego podczas ruchu.
Dokładność – jest to stopień zgodności między wynikiem, a celem.
Antycypacja – polega na przewidywaniu ruchu.
Czynnik rozwoju fizycznego:
- czynniki endogenne – genetycznie
- czynniki endogenne – paragenetyczne i niegenetyczne matki
- czynniki egzogenne
- tryb życia
Dekalog motoryczności:
1.rozwój ruchu przebiega od reakcji ogólnych do specyficznych
2. rozwój ruchu przebiega według następstwa cefolokaudalnego
3. rozwój ruchu przebiega według następstwa proksidalnego
4. rozwój ruchu przebiega od ruchów symetrycznych do asymetrycznych
5. wcześniejsze i łatwiejsze są ruchy cykliczne niż acykliczne
6. rozwój motoryczny polega na stopniowym wiązaniu sfery czuciowej z ruchową
7. rozwój ruchowy polega na stopniowym opanowywaniu ruchu i wdrażaniu się do ich kontroli
8. rozwój ruchu odbywa się na zasadzie syntezy i analizy
9. rozwój motoryczny wspierany jest najpierw przez propioreceptory następnie przez tangoreceptory a później przez telereceptory.
Mielinizacja – polega na tworzeniu się na włóknach nerwowych błonki mielinowej wytwarzanej przez komórki Schwamma, która spełnia rolę naturalnego izolatora włókien nerwowych. Proces ten zapobiega przenoszeniu się stanów pobudzenia na komórki sąsiednie. W efekcie mielinizacja poprawia szybkość i efektywność przewodnictwa nerwowego i ogranicza względnie przyruchy.
Inerwacja – polega na wzrastaniu błon włókien nerwowych do odpowiednich zakończeń nerwowych. Proces ten wpływa na koordynację nerwowo – mięśniową i odgrywa decydującą rolę w opanowaniu przez dziecko poszczególnych czynności ruchowych.
Rozwój motoryczny w okresie noworodka i niemowlęcym:
I – faza premotoryczna:
1) odruchy zapewniające podstawowe funkcje życiowe ( ssania, oddychania, płaczu, czkawki itp. ).
2) odruchy dające początek powstawaniu odruchów warunkowych ( zaciskania dłoni, naprzemiennego stawiania nóg, naprzemienne odruchy przypominające pełzanie ).
3) odruchy stanowiące ewolucyjną pozostałość po przodkach ( pływania, mollo, Bagińskiego.
II – faza promotoryczno – wczesnoruchowa:
Ruchy są błędna, nie skierowane na żaden cel, nieskoordynowane.
III – ruchy sensomotoryczne – polegają na wiązaniu sfery ruchowej ze sferą sensomotoryczną
IV – etap ruchów manipulacyjnych –
Rozwój pomotoryczny w okresie poniemowlęcym i przedszkolnym:
W okresie poniemowlęcym zmiany motoryczne polegają na doskonaleniu czynności już znanych oraz na uczeniu się ruchów już nowych. Rozwój motoryki jest związany z rozwojem mowy, pamięci i wyobraźni dziecka . Na przełomie 2,3 roku życia pojawiają się ruchy celowe zgodne z przeznaczeniem przedmiotu. Okres przedszkolny jest nazywany w literaturze pierwszym apogeum motoryczności lub złotym okresem motoryczności.
Do najbardziej charakterystycznych właściwości ruchowych dzieci możemy zaliczyć:
- zdolność przyswajania kilku umiejętności ruchowych jednocześnie
- biologiczna potrzeba ruchu
- niska zdolność koncentracji uwagi na jednej czynności
- występowanie wysokiej płynności, rytmu i harmonii
- zaznaczanie się dymorfizmu płciowego w sprawności i zainteresowaniach
Rozwój motoryczny w młodszym wieku szkolnym:
Okres ten nazywany jest drugim apogeum motoryczności lub okresem dziecka doskonałego.
- wykonywane ruchy charakteryzują rytm, płynność i harmonię
- szybki rozwój zdolności motorycznych
- rozumienie treści ruchu co pozwala w ćwiczeniach przejść z zabawowych i zadaniowych form nauki na formy ścisłe
- zdolność przyswajania sobie nowych ruchów o skomplikowanej strukturze
- duża umiejętność koncentracji uwagi na jednej czynności
- możliwość podejmowania systematycznej pracy nad sobą
Rozwój motoryczny w okresie pokwitania i młodzieńczym:
W zakresie motoryczności sportowca w okresie pokwitania mogą pojawiać się pewne zakłócenia które ujawniają się w następujących działaniach:
- w trudnych ruchach acyklicznych
- ruchach kombinowanych
- przy uczeniu się nowych ruchów
- w ruchach wymagających dokładności i precyzji
Okres młodzieńczy – charakteryzuje się powrotem do równowagi, a także ukształtowaniem dojrzałej motorycznie kobiety i mężczyzny.
Motoryczność wieku dojrzałego i dorosłego:
Dla większości populacji wiek ten jest początkiem inwolucji motorycznej przebiegającej w różnym tempie i różnie w odniesieniu do poszczególnej zdolności i motorycznej. Bez stałej aktywności fizycznej jest to proces nieunikniony i przyspieszony.
Motoryczność, a zjawisko starzenia się i okres starości:
- następuje obniżenie przystosowawczych zdolności do czynności środowiska zewnętrznego
- trudności z dostosowaniem się do bodźców stresowych
- wolniejszy powrót do równowagi ustrojowej
- osłabienie pamięci, koncentracji, uwagi
- osłabienie koordynacji nerwowo – mięśniowej
- ucieczka przed uczeniem się nowych ruchów – neufobia.
Siła:
Definicja siły według Zaciorskiego – jest to zdolność organizmu do pokonywania oporu zewnętrznego lub przeciwdziałania mu kosztem wysiłku mięśniowego. Może być oceniana w czasie statystycznym i dynamicznym skurczu.
Skurcz statystyczny charakteryzuje się wzrostem napięcia przy stałej długości mięśnia. Opór nie zmienia swojej pozycji i nie jest widoczny ruch w stawie.
Skurcz dynamiczny charakteryzuje się zmianami długości mięśnia bez zmian jego napięcia.
Wyróżniamy kurcz koncentryczny i ekscentryczny. Jeżeli opór jest mniejszy niż siły wyzwalane przez daną grupę mięśnia skurcz nazywa się koncentrycznym, natomiast gdy mięsień przeciwstawia się sile grawitacji to skurcz nazywa się ekscentrycznym.
Biorąc pod uwagę charakterystykę wysiłku siłę rozwijaną w warunkach dynamiki dzielimy na:
- siłę zrywową – określa charakterystykę wysiłku występującego podczas pokonywania oporów nie osiągających końcowych obciążeń przy jednoczesnym maksymalnym dla danego oporu przyśpieszeniu.
- siła szybka – przejawia się przy pokonywaniu oporów nie dochodzących do wartości granicznej
- siła wolna – występuje w przypadku maksymalnych oporów ze stałą prędkością
Siłę rozwijaną w warunkach statystyki dzielimy na:
- siłę aktywną - nie zachodzi zjawisko rozciągania mięśnia
- pasywną – siły zewnętrzne działają na mięsień rozciągająco
- siła względna – jest to wielkość siły absolutnej przypadającej na kilogram masy ciała. Absolutną siłę mięśnia nazywa się wielkością maksymalną możliwego do pokonania jeszcze oporu w wybranym ruchu w którym jest zaangażowana znaczna część układu ruchowego.
Podział ćwiczeń siłowych:
1) właściwe ćwiczenia siłowe gdzie występuje maksymalny ciężar przyboru, a przyśpieszenie niewiele się zmienia i ćwiczenia szybkościowo – siłowe gdzie ciężar przyboru jest stały, a przyśpieszenie ulega zmianie
Proces przygotowania siłowego składa się z 3 etapów:
1) ogólnego przygotowania siłowego
2) ukierunkowanego przygotowania siłowego
3) specjalnego przygotowania siłowego
W zależności od rodzaju obciążenia ćwiczenia dzielą się na 2 grupy:
1) ćwiczenia z obciążeniem zewnętrznym – wykorzystujemy ciężar przedmiotów, przeciwdziałania partnera i opór przedmiotów sprężystych
2) ćwiczenia z obciążeniem równym ciężarowi właściwości ciała. Niezależnie od tego czy człowiek podnosi odważnik czy przeciwdziała właściwemu ciężarowi, działać na organizm będzie taka sama siła jaka jest wielkość oporu.
Na całość metodyki pracy, na ukształtowanie siły składają się elementy:
- środki treningowe – do nich zaliczamy:
a) ogólnego przygotowania ruchowego
b) ukierunkowanego przygotowania ruchowego
c) specjalnego przygotowania ruchowego
- charakter pracy mięśni
a) dynamicznną
b) statyczną
W pracy dynamicznej wyróżnia się pracę koncentryczną i ekscentryczną w obrębie pracy statycznej wyróżnia się skurcze o charakterze aktywnym i pasywnym.
Intensywność pojedynczego ćwiczenia – jest to wartość rozwijanej mocy
Ilość powtórzeń ćwiczeń – zależy od intensywności, im większa ilość powtórzeń tym mniejsza intensywność ich wykonania
Ilość serii – nie powinna przekraczać 60 – 70% ilości serii które zawodnik może wykonać na jednym treningu
Czas i charakter przerw między seriami – elementy te wypływają z wytyczonego celu przygotowania siłowego np. podczas pracy mającej za zadanie rozwijanie wytrzymałości siłowej i przerwa będzie krótsza. Przy pracy ukierunkowanej na rozwijanie siły zrywowej przerwa między seriami będzie krótsza.
Wielkość obciążenia – dozuje się w zależności od metody treningu i możliwości ćwiczenia. Pokonywany ciężar wyraża się wielkością obliczoną w% ciężaru maksymalnego i wielkością określającą możliwą liczbę powtórzeń w jednym podejściu.
Wytrzymałość:
Wytrzymałość człowieka określa wiele elementów. Są to elementy psychologiczne np. motywacja, gotowość do znoszenia bólu. Elementy fizjologiczne – np. lokalna wytrzymałość jednej lub kilku grup mięśni, ogólna wytrzymałość całego organizmu ( siła określonej grupy mięśni, siła całego układu mięśniowego, zasoby energetyczne ATP i glikogen i dwa rodzaje aktywności: tlenowa i beztlenowa ). Sprawność mechanizmów termoregulacji ustroju. Technika. Sprawność mięśni.
Podział wytrzymałości według Zaciorskiego:
a) ogólna – to wytrzymałość ustosunkowana do długotrwałej pracy o umiarkowanej intensywności, a jej fizjologiczną podstawą są tlenowe możliwości człowieka.
b) specjalna - jest to wytrzymałość w odniesieniu do określonej działalności sportowej.
Podział wytrzymałości ze względu na czas trwania wysiłku:
a) krótkiego czasu – konieczna dla pokonania dystansu w czasie 45 s do 2 minut.
Poziom wytrzymałości krótkiego czasu jest zależny od stopnia rozwoju wytrzymałości siłowej i wytrzymałościowej.
b) wytrzymałość siłowa – charakteryzuje się wysoką zdolnością siłowa przy dobrych zdolnościach wytrzymałościowych oraz dobrze rozwiniętą odpornością na lokalne zmęczenie. Posiada znaczenie w tych dyscyplinach wytrzymałościowych gdzie zawodnik musi pokonywać duże opory.
c) szybkościowa - jest odpornością na zmęczenie przy obciążeniach przy maksymalnej i submaksymalnej intensywności. W ruchach cyklicznych oznacza to że osiągnięta przez zawodnika szybkość nie obniża się nadmiernie. W ruchach acyklicznych umożliwia ciągłe wykonanie szybkich ruchów mimo długości czasu trwania zawodów.
d) średniego czasu – niezbędna do pokonania dystansu na przebycie którego zawodnik potrzebuje od 2 do 3 minut. W tym przypadku tlenowe procesy przemiany materii są uzupełniane procesami beztlenowymi.
e) wytrzymałość długiego czasu – niezbędna do pokonania dystansu w czasie dłuższym niż 10 minut bez wyraźnego spadku szybkości poruszania się. Główny wpływ mają tutaj tlenowe procesy przemiany materii.
Ćwiczenia mocy maksymalnej – charakteryzują się wysokim tempem ruchów i wymagają wysokiej odporności procesów nerwowych. W związku z krótkim czasem obciążenia proces wdrażania się do pracy jest wcześnie zakończony, a zmiany funkcjonalne w układzie krążenia i oddychania nie osiągają wartości maksymalnej. Funkcje układu nerwowego i aparatu ruchowego osiągają swoje maksimum w pierwszym rzędzie i utrzymaniu dużej szybkości powyżej 30 sekund.
Ćwiczenia o mocy submaksymalnej – czas trwania od 30sekund do 5 minut, częstotliwość tętna sięga niekiedy wartości niekiedy powyżej 200 uderzeń na minutę, następnie przesunięcie równowagi kwasowo zasadowej w stronę odczynu kwaśnego. Parametry fizjologiczne osiągają wartość maksymalną, a praca kończy się w warunkach narastającego zadłużenia tlenowego.
Ćwiczenia o dużej mocy obciążenia układu krążenia – zwiększa się znacznie praca serca zbliżona do wartości maksymalnej, musi być utrzymana przez długi okres czasu od 6 do 30 minut. Ćwiczenia te wymagają umiejętnego rozłożenia sił na dystansie.
Ćwiczenia o średniej mocy – długotrwała praca mięśni prowadzi do wyczerpania zasobów węglowodanów co wiąże się z obniżeniem poziomu cukru we krwi i zaburza pracę ośrodka układu nerwowego.
Szybkość:
Trzy formy przejawiania szybkości:
1) czas reakcji – jest to czas jaki upływa od momentu zadziałania bodźca do występowania określonej czynności ruchowej.
Na czas reakcji prostej składa się 5 czasów cząstkowych:
Czas T1 – powstanie pobudzenia w receptorze jest zależne od umiejętności koncentracji uwagi jak również od umiejętności widzenia peryferyjnego danego osobnika. Czynniki te ulegają wytrenowaniu.
Czas T2 – przekazanie pobudzenia do ośrodkowego układu nerwowego. Wytrenowaniu nie podlega.
Czas T3 – przebieg pobudzenia przez ośrodki nerwowe i uformowanie sygnału wykonawczego. Odpowiedni trening, wysoki stopień opanowania techniki, dobra koordynacja, mogą wpłynąć na obniżenie tego parametru.
Czas T4 – przebieg sygnału z ośrodka układu nerwowego do mięśnia. Jest wielkością stałą związaną z szybkością przewodzenia na włóknach nerwowych.
Czas T5 – pobudzenie mięśnia, zmiana jego napięcia i zapoczątkowanie ruchu.
Czas reakcji prostej to odpowiedz z góry wiadomym ruchem na z góry wiadomy, nagle pojawiający się bodziec.
Czas reakcji złożonej:
Wyróżniamy dwa typy reakcji złożonych:
- reakcja na poruszający się obiekt – zasadnicze znaczenie ma umiejętność widzenia ciała poruszającego się ze znaczną prędkością. Wymagania treningowe rosną ze zwiększeniem szybkości, nagłością pojawienia się obiektu oraz skróceniem dystansu.
- reakcja z wyborem – związana z wyborem odpowiedniej odpowiedzi ruchowej z kilku możliwych. Przy kształceniu reakcji z wyborem przestrzega się zasady stopniowego zwiększania liczby możliwych zmian warunków. Należy również opanować umiejętności reagowania na działanie związane z przygotowaniem do ruchu.
2) Czas pojedynczego ruchu – jest zależny od wielkości pokonywanego oporu i wymaga optymalnej koordynacji nerwowo – mięśniowej. Skrócenie czasu pojedynczego ruchu wiąże się z automatyzacją techniki i podnoszeniu poziomu specjalnego przygotowani siłowego.
3) Częstotliwość ruchu – jest związana z ruchliwością układu nerwowego. Jest wskaźnikiem szybkości mierzonym poprzez rejestrację maksymalnej ilości ruchów wykonywanych przez określoną grupę mięśniową w określonym czasie. Jest związana z amplitudą i rytmem i ze zmęczeniem spowodowanym wielokrotnym powtórzeniem jednej czynności.
Bariera szybkości:
To ustabilizowanie tej cechy na pewnym określonym poziomie który nie jest w żadnej mierze jej poziomem maksymalnym. Wielokrotne powtarzanie ruchu prowadzi do wytworzenia ruchowego stereotypu dynamicznego nie tylko co do przestrzennej charakterystyki ruchu, ale także jego parametrów czasowych.
Dla przeciwdziałania temu zjawisku stosuje się 2 rodzaje działań:
1) rozbijanie bariery szybkości – cechuje się świadomym dążeniem do stwarzania zawodnikowi warunków pozwalających na przewyższenie dotychczasowych osiągnięć szybkościowych w formie określonych ułatwień środowiska zewnętrznego np. bieg po pochyłości w dół, walka z lżejszym przeciwnikiem.
2) wygaszenie bariery szybkości – polega na czasowym zaprzestaniu treningu szybkości, w tym czasie możemy się spodziewać wygaszania bariery szybkości przy zachowaniu umiejętności technicznych. W trakcie przerwy należy podnieść poziom przygotowania siłowego drogą ćwiczeń specjalnych i wspomagających.
Testy motoryczne:
Typy skal pomiarowych:
1) skala nominalna – najprostszy rodzaj pomiaru, jest związany z podziałem określonego wzoru elementów ze względu na pewne cechy np. dzielimy LA według uprawianej konkurencji.
2) skala porządkowa – nie grupujemy badanych w kategorie lecz porządkujemy te kategorie pod względem stopnia w jakim posiadają one pewną cechę np. podział zawodników danej dyscypliny sportowej według poziomu klasy sportowej.
3) skala interwałowa – umożliwia nie tylko reagowanie poszczególnych obiektów pod względem stopnia posiadania cechy ale umożliwia określenie odległości między nimi. W tej skali operujemy jednostkami pomiaru np. stopniem, metrem, sekundą.
4) skala stosunkowa inaczej ilorazowa – stanowi najwyższy rodzaj pomiaru.. Przy ocenie rezultatów pomiaru możemy określić ile razy jeden obiekt jest większy od drugiego.
Zasady konstruowania testów motorycznych:
Zanim test zostanie wprowadzony do użytku musi on spełniać pewne kryteria:
a) obiektywizm – to kryterium jest spełnione wtedy gdy kilka różnych osób prowadzi niezależne od siebie pomiary, a ich wyniki są takie same lub zbliżone do siebie. Badacz nie powinien mieć żadnego wpływu na wynik. Ocena powinna być bezstronna, wolna od uprzedzeń.
b) trafność – oznacza zgodność treści które w założeniu miał badać test z tym co faktycznie mierzy.
- Trafność czynnikowa – stosując tę metodę przy ustalaniu trafności rozpoczynamy od intuicyjnego wyboru wielu prób mierzących daną cechę. Następnie ustalamy czynniki wspólne, z kolei sprawdzamy stopień nasycenia testu poszczególnymi czynnikami tzw. ładunek czynnikowy. Końcowym etapem jest wybór tej próby która charakteryzuje się największym ładunkiem czynnikowym.
- trafność teoretyczna – określenie tej trafności oparte jest na logicznym wiązaniu definicji teoretycznej i operacyjnej. W idealnym przypadku jednej definicji teoretycznej powinien odpowiadać jeden opis operacji.
- trafność treściowa – może dotyczyć sytuacji w których chcemy ocenić w jakim stopniu sprawdzian umiejętności sportowo – technicznych pokrywa się z tym co było wyuczone zgodnie z programem nauczania.
- trafność prokrostyczna i równoległa – wyraża związek między danymi otrzymanymi z pośrednictwem testu, a danymi które są uznane za kryterium oceny. A więc pozwala ocenić z jakim stopniem pewności dany test może być stosowany jako podstawa diagnozy i prognozy.
c) rzetelność – oznacza dokładność. Rzetelność testu informuje nas o wielkości błędu pomiaru, o stabilności wyników. Inaczej mówiąc powtórzenie pomiaru w tych samych warunkach powinno dać te same rezultaty.
d) standaryzacja – każdy test powinien zawierać instrukcje, a w niej informacje dotyczące miejsca i czasu wykonania próby, sprzętu, warunków zewnętrznych. Opis próby nie powinien pozostawiać żadnych wątpliwości odnośnie interpretacji warunków odnośnie testu.
e) normalizacja – polega na utworzeniu układu odniesienia w postaci norm testowych opracowanych na przykładzie badań reprezentatywnych. Normalizacja umożliwia nam określenie pozycji osobnika jaką on zajmuje na tle reprezentatywnej populacji.
Przykładowe testy:
1) Miernik rozwoju psychomotorycznego niemowląt – Wolańskiego:
Podstawą jest obserwacja zachowania się motorycznego dziecka. Autor wyróżnił 6 faz rozwoju ruchów głowy i tułowia, 9 faz rozwoju pozycji siedzącej, 9 faz rozwoju postawy stojącej oraz 10 faz rozwoju lokomocji, następnie określił przeciętny wiek ich występowania u chłopców i dziewcząt oraz dokonał oceny punktowej. Umożliwia to zorientowanie czy rozwój danego dziecka przebiega w normie (N), czy jest lekko przyśpieszony (P), lekko opóźniony (LO) lub opóźniony (O).
2) Metoda oceny sprawności motorycznej dzieci przedszkolnych - Haliny Gniewkowskiej:
Metoda ta ocenia przebieg rozwoju motorycznego dziewcząt i chłopców w wieku od 3,5 do 6,6 lat na podstawie prób lekko atletycznych.
a) szybkość biegu na 20 metrów
b) długość skoku w dal z rozbiegu
c) odległość rzutu piłeczką palantową
3) Test sprawności motorycznej dla dzieci przedszkolnych - Bożeny Sekity:
Składają się na niego następujące próby:
a) siła – rzut piłką lekarską znad głowy, ciężar piłki 1 kilogram
b) moc – oceniana skokiem w dal z miejsca
c) zwinność – bieg wahadłowy 4 x 5 metrów
d) szybkość ruchów – bieg na dystansie 20 metrów
4) Miernik sprawności fizycznej – Mydlarskiego:
Jest to miernik z 1934 r. Zaproponował on następujące próby:
a) bieg na 60 metrów ze startu niskiego
b) skok wzwyż z rozbiegu
c) rzut piłką palantową – 80 gramów – prawą i lewą ręką ( suma wyników )
Miernik ocenia sprawność fizyczną dzieci w wieku od 10 do 19 lat. Wyniki zostały uzależnione od płci i wieku badanych.
5) Miernik sprawności fizycznej – Trześniowskiego:
Ocenia sprawność dzieci od 7 do 19 lat. Składa się z prób:
a) bieg na 40 m ze startu wysokiego lub bieg na 60 m ze startu niskiego
b) skok wzwyż z rozbiegu, technika dowolna
c) skok w dal techniką dowolną
d) rzut piłeczką palantową – 80 g
e) rzut granatem – 500 g, dla uczniów powyżej 14 lat
Normy zawarte w tabelach uzależnione są od płci, wysokości i ciężaru ciała. Punktacja obejmowała ocenę od 0 do 100 punktów. Za tak zwaną normę uzyskuje się 50 punktów.
6) Test sprawności studentów – Pilicza:
Obejmuje on zestaw prób:
a) skok w dal z miejsca – próba mocy
b) rzut piłką lekarską znad głowy w przód – M- 3 kg, K – 2 kg – próba siły.
c) bieg zygzakiem – koperta – 5 x 3 m – próba zwinności
7) Test sprawności fizycznej – Chromińskiego:
Test obejmuje próby:
a) bieg krótki 40 m ze startu wysokiego dla dzieci od 7 do 9 lat, 60 m ze startu niskiego dla dzieci powyżej 10 roku życia.
b) rzut piłką lekarską oburącz w tył ponad głową, 1 kg dla dzieci od 7 do 8 lat, 2 kg dla dzieci w wieku 9 lat i 3 kg dla dzieci powyżej 10 lat
c) bieg wytrzymałościowy, trucht w tempie około 7,8 minut na kilometr dla dzieci w wieku od 7 do 9 lat. Ocenia się czas biegu. Dla dzieci powyżej 10 lat – 600 m dziewczyny, 1000 m chłopcy.
8) Indeks sprawności fizycznej - Zuchory:
Umożliwia porównanie osiągnięć osób od 6 do 71 lat i więcej. Ocenę minimalną może uzyskać 90% populacji, dostateczną 80%, dobrą 60%, bardzo dobrą 40%, wysoką 20% i wybitną 10%.
Uwzględnia następujące próby:
a) próba szybkości – bieg sprinterski w miejscu w ciągu 10 s z jednoczesnym klaśnięciem pod uniesioną nogą.
b) próba skoczności - skok w dal z miejsca, odległość mierzy się stopami
c) próba siły rąk – wykonujemy zwis wolny na drążku jednorącz i oburącz. Czas wytrzymania.
d) próba gibkości – ocenę dokonuje się w zależności od głębokości skłonu T w przód
e) próba wytrzymałości - o wyniku decyduje czas trwania biegu lub pokonany dystans. Należy biec w tempie 120 kroków na minutę.
f) siła mięśni brzucha – czas wykonania nożyc poprzecznych
Każde ćwiczenie jest punktowane od jeden do sześciu.
9) Powszechna karta sprawności fizycznej:
Ocenie podlegają:
a) kontrola ciężaru ciała
b) kontrola postawy ciała
c) wybrane wskaźniki fizjologiczne
d) zestaw 19 prób – testów sprawności fizycznej.
Normy opracowano dla kobiet i mężczyzn w wieku od 20 do 70 lat z podziałem na poszczególne dekady lat życia.