Prawo samorządu terytorialnego

PRAWO SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

Samorząd ? określa się formą decentralizacji administracji albo administracją sprawowaną przez korporację.
Przepisy prawa powierzają wykonywanie administracji nie scentralizowanym organom administracji rządowej lub w społeczności lokalnej

Społeczność lokalna ? korporacja lub zrzeszenie
Członkostwo w korporacji następuje automatycznie np. wynika z faktu zamieszkania na terytorium.
Korporacja zawodowa ? członkostwo wynika z faktu chęci wykonywania zawodu.

Wykonywanie administracji publicznej oznacza że korporacja ma kompetencje władcze ale nie posiadają ich organizacje prywatne. Kompetencje wynikają z przepisów konstytucji i stosowanych ustaw

Samorząd może zaskarżyć do sądu administracyjnego decyzje organów państwowych.
W stosunkach cywilnoprawnych z państwem dopuszczalna jest droga sądowa. Samorząd zachowuje się jak obywatel.
Aby samorząd mógł wystąpić w stosunkach cywilno prawnych musi posiadać osobowość prawną (może uczestniczyć w procesie).

Samorząd dzieli się na :
Terytorialny (powszechny, komunalny)
Specjalny ? zawodowy i gospodarczy

Samorząd zawodowy tworzy sądy dyscyplinarne. Przynależność jest obligatoryjna
Przykłady:
- samorząd adwokacki - na podstawie prawa o adwokatach
- samorząd prawny - na podstawie ustawy o radcach prawnych
- samorząd notariuszy ?ilość jest ograniczona, w oparciu o prawo
- samorząd komorniczy ? w oparciu o ustawę
- zawód lekarza i stomatologa ? na podstawie ustawy o izbach lekarskich

Samorząd zawodowy ? 1 lub 2szczeblowy (zależy od ilości członków i od charakteru)

Samorząd gospodarczy ? mówi o tym ustawa Prawo Działalności Gospodarczej tzn. że samorząd gospodarczy może tworzyć izby gospodarcze które są formą samorządu. Izby mają łączyć producentów, handlowców itp., mają łączyć ich wspólne interesy względem samorządu. Przynależność ma charakter fakultatywny

Samorząd rolniczy ? działa w oparciu o przepisy ustawy z 12 grudnia 1995 o Izbach Rolniczych, są one jednostkami samorządowymi. Członkami są osoby fizyczne i prawne które są podatnikami i płatnikami podatku rolnego oraz ci co użytkują dochód z działalności produkcji rolnej..

Samorząd akademicki (nauczycielski) ? to samorządy zakładowe. Przynależność wynika z bycia studentem, uczniem, pracownikiem, czyli ze statusu.


SAMORZĄD TERYTORIALNY

Samorząd terytorialny ? jako wyodrębniony w strukturze państwa powstały z mocy prawa związek społeczny powołany do samodzielnego wykonywania administracji publicznej, w tym celu wyposażony w materialne środki umożliwiające realizację nałożonych na niego zadań

Niezależność samorządu od administracji rządowej przejawia się w :
- kształtowaniu własnej wewnętrznej organizacji
- Wyborze organów założycielskich
- prawo samorządu terytorialnego do stanowienia prawa miejscowego

Wykonywanie administracji publicznej przez samorząd wynika możliwość stosowania przez samorząd terytorialny władztwa administracyjnego praz podległość nadzorowania.

Samorząd można określić pod względem przedmiotowym i podmiotowym.

Podmiot
Podmiotem samorządu terytorialnego jest wspólnota samorządowa na którą składa się społeczność zamieszkała na samym terytorium ? terytorialny związek samorządowy, który jest powoływany przez państwo w celu realizacji jego zadań.
Samorząd nie powstaje z woli członków ale z woli państwa!

- udział w samorządzie terytorialnym nie jest zależny od decyzji członka samorządu, mieszkańców
- przynależność wynika z faktu zamieszkiwania
- nie można być z tego związku wykluczonym ani się wypisać
- należy posiadać obywatelstwo polskie lub obywatelstwo unijne

Członkostwo jest niezależne od aktywności lub bierności. Całkowita bierność mieszkańca nie może powodować przykrych konsekwencji.

Przedmiot
Przedmiotem jest wykonywanie administracji publicznej
Administrację publiczną wykonują organy:
- administracji rządowej
- administracji samorządowej
- administracji prywatnej

Wykonywanie administracji publicznej jest uprawnieniem dla samorządu terytorialnego jak i obowiązkiem.
W ramach wykonywania administracji publicznej samorząd terytorialny wykonuje zadania własne i zlecone.
Wykonując te zadania samorząd musi i może korzystać ze środków prawnych właściwych dla administracji publicznej w tym ze środków o charakterze władczym (może wydawać decyzje administracyjne)

Wykonuje swe zadania na zasadzie decentralizacji i samodzielności ? samorząd wykonując te zadnia nie jest podporządkowany organom administracji rządowej bo sam też jest powołany przez organy administracji i może być przez nie odwoływany.
Samodzielność ma charakter ograniczony ? samorząd wykonuje zadania powierzone przez państwo, pozostaje pod nadzorem organów państwowych. W niektóre aspekty państwo może wkraczać.
Nadzór ? państwo sprawdza czy to co czyni samorząd jest zgodne z prawem

Zasada subsydialności (pomocniczości) dotyczy doktryny socjalnej kościoła katolickiego

Źródła prawne dotyczące samorządu terytorialnego:
- konstytucja z 2 kwietnia 1997 ? samorząd terytorialny wykonuje wszystkie zadania publiczne które nie są zastrzeżone przez konstytucję czy też inne ustawy dla organów innych władz publicznych.
- nie wskazują wszystkich szczebli samorządu terytorialnego. Konstytucja mówi że podstawową jednostką jest gmina. Inne jednostki o charakterze lokalnym/regionalnym określają ustawy
- gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego
- jednostki samorządu terytorialnego posiadają osobowość prawną (publicznoprawną). Przysługują im prawa własności i inne majątkowe
- cechą jest to, że samodzielność jednostki samorządu terytorialnego podlega ochronie prawnej. Dzięki osobowości prawnej jednostki mogą nawiązywać stosunki prawne z innymi organami państwowymi
- ustawa z 8 marca 1990 o samorządzie terytorialnym ? obecnie po 1997 zmienia się na : ustawa o samorządzie gminy
- do końca 1998 na szczeblu gminnym tylko w wyniku zmiany w 1998, z chwilą przyjęcia przez sejm pozostałych ustawa samorządowych ( o samorządzie powiatowym, wojewódzkim ?weszły w życie 1 stycznia 1999) ? mamy 3 szczeblowy podział terytorialny.

Europejska karta samorządu terytorialnego ? przyjęta przez Radę Europy-> ujednolicenie zapisów dotyczących samorządu terytorialnego

Samorząd terytorialny realizuje zadania związane z interesem państwowym

Decentralizacja ? prawne zabezpieczenie organom niższych stopni względnej samodzielności w stosunku organów wyższych.

Uznanie samorządu terytorialnego za strukturę zdecentralizowaną oznacza ze jednostka samorządu jest wydzielona z całości administracji państwowej. Dzięki temu jednostka samorządowa (gmina) uzyskała swobodę do realizacji własnych celów i ochrony.
Swoboda działania gminy nie ma charakteru bezwzględnego-jest określona przez stosowne ustawodawstwo.

Organizacja samorządu terytorialnego ? proces powoływania organów kolegialnych.
Gmina powołuje organy kolegialne ? wykonują one obowiązki
Powoływanie organów kolegialnych w drodze wyborów jest cechą konstytucyjną samorządu terytorialnego.

Osobowość prawna samorządu terytorialnego ? publiczna i prywatna (cywilna)
Dzięki temu że samorząd terytorialny ma osobowość publicznoprawną jednostki samorządu terytorialnego mogą nawiązywać stosunki prawne z podmiotami, organami państwa.
Gmina może jak władza państwowa korzystać ze środków prawnych typowych dla władzy państwowej. Środki mają charakter władztwa administracyjnego

Zadania samorządu: własne i zlecona (są to zadania publiczne)

Zadania własne ? jednostki samorządu terytorialnego wykonują zadania samodzielnie, same je planują, bez pomocy merytorycznej i ingerencji organów państwowych. Jedynym wpływem organów państwowych jest nadzór (organy państwowe badają czy zadania są zgodne z prawem). Finansowane przez gminę ze środków pożyczonych lub dotacji.

Zadania zlecone ? są przekazane gminie przez państwo. Z chwilą przekazania są to już zadania samorządowe zlecone. Te zadania podlegają nadzorowi i kontroli merytorycznej. Są całkowicie finansowane przez państwo.


NADZÓR NAD SAMORZĄDEM TERYTORIALNYM

1. Kryterium legalności ? czy coś jest wykonane zgodne z prawem
2. Kryterium celowości ? nadzór sprowadza się do tego czy organ nadzorczy czy badanie jest realizowane zgodnie z celem.

Nadzór prawny ? przy realizacji zadań własnych gminy
Nadzór celowościowy ? dodatkowo przy realizacji zadań zleconych.

Autonomia samorządu terytorialnego ? autonomia jest wtedy gdy dana jednostka jest traktowana tak jakby była oddzielona, ma własne struktury rządowe, jest silnie związana z państwem. W Polsce nie ma jednostek autonomicznych !!


ORGANY GMINY

Do organów gminy zaliczamy:
-rada gminy
-wójt, burmistrz, prezydent miasta

Wspólne cechy:
- jawność działania
- działają w oparciu o przepisy konstytucji
- działają zgodnie z ustawami

Jawność Rady Gminy ? oznacza że publikowane są uchwały, protokoły z posiedzeń

Rada Gminy może mieć nadzór miasta jeżeli siedziba jest w mieście
Jest najważniejszym organem, decyduje samodzielnie o wszystkich sprawach w gminach prócz zastrzeżonych w referendum
Kadencja Rady Gminy trwa 4 lata .

Art. 17 ordynacji Rady Gminy definiuje ilość radnych w gminach
- do 20 tys. mieszkańców -> 15 radnych
- do 200 tys. mieszkańców -> 25 radnych
- pow. 200 tys. mieszkańców -> na każde rozpoczęte 100tys dochodzą 3 osoby

Maksymalna ilość nie może być większa niż 45 radnych. Wyjątek Rada Gminy W-wa która liczy 68 radnych.
Radni wybierani w wyborach powszechnych. Rada wybiera przewodniczącego i od 1 do 3 wice w głosowaniu tajnym. Nie można ich łączyć z funkcjami: wójta, burmistrza, prezydenta.
Radni przewodniczą radzie, organizują pracę, zajmują się bieżącymi sprawami.
Organizacje wewnętrzną Rady i tryb pracy określa statut gminy. Zawiera on strukturę Rady, sposób powołania, jednostki pomocnicze, sposób zarządzania gminą.

Sesje dzielimy na :
- zwyczajne ? nie rzadziej niż 1 na kwartał. I posiedzenie odbywa się w ciągu 7 dni od ogłoszenia zbiorczych wyników. Jeżeli tak się nie stanie to osobą odpowiedzialną jest komisarz wyborczy (21 dni)
- nadzwyczajne ? przez przewodniczącego Rady na wniosek wójta, burmistrza lub prezydenta bądź ? ustawowego składu rady. Sesja odbywa się w ciągu 7 dni od złożenia wniosku.
Dołącza się : plan, porządek obrad, projekty uchwał.

Ustawa nie przewiduje odrębnego regulaminy Rady Gminy , wszystko musi być w statucie, Jedyną sprawą jest sposób głosowania.
Uchwały zwykłe ? połowa ustawowego składu rady, zwykła większość. Niektóre: kwalifikowana większość (2/3, 3/5)

Rada ma wewnętrzną organizację ? elementami są komisje.
Jedną komisję ustanawiają przez ustawodawcę ? rewizyjną i budżetową.
Komisje mają charakter pomocniczy. Powołanie ma charakter fakultatywny a nie obligatoryjny.
Dzielimy je na stałe i doraźne.
Komisje stałe - powoływane na początku kadencji rady
Komisje doraźne ? powoływane w trakcie kadencji do oceny konkretnego celu, mają charakter specjalistyczny i interdyscyplinarny.

Komisji jest od kilku do kilkudziesięciu. W skład mogą wchodzić osoby spoza ? eksperci, fachowcy. Przewodniczy jej przewodniczący, są też wice.
Ze swej działalności sporządza sprawozdanie ? trafia ono do Rady Gminy.

Przed 2000r. w skład komisji wchodziły osoby spoza rady.
Organ wykonawczym gminy jest organ jednoosobowy ? wójt, burmistrz, prezydent
Po 2000r. zmieniono ?> wójt- wybory bezpośrednie , jest organem 1osobowym.

Wybory na burmistrza ? powszechne, równe, bezpośrednie. Obywatel PL który skończył 25 lat ale nie musi mieszkać na terytorium gminy.
Od 2004r. do Rady Gminy- kandydaci UE, dotyczy to wyborów organu wykonawczego

Kandydatów do wyborów organu wykonawczego mają:
- partie polityczne i koalicje
- stowarzyszenia i organizacje społeczne
- wyborcy

Jeżeli gmina do 5 tys. ? poprzeć kandydata musi 150 mieszkańców
Jeżeli gmina do 10 tys. ? poprzeć kandydata musi 300 mieszkańców
Jeżeli gmina do 20 tys. ? poprzeć kandydata musi 600 mieszkańców
Jeżeli gmina do 50 tys. ? poprzeć kandydata musi 1 500 mieszkańców
Jeżeli gmina do 100 tys. ? poprzeć kandydata musi 2 000 mieszkańców
Jeżeli gmina pow. 1 mln ? poprzeć kandydata musi 30 000 mieszkańców

II tura ? 2 najlepsi z wynikami ? decyduje zwykła większość głosów.
Kandydata zgłasza się najpóźniej 25 dni przed wyborami.
Jeżeli 1 kandydat- wydłużony okres o 5 dni na 20 dni przed wyborami.

Jeżeli nie wyłoni się kandydat to wyboru dokonuje Rada Gminy. Ale warunkiem jest to że wcześniej przeprowadza się wybory powszechne i kandydat musi uzyskać co najmniej połowę głosów. Jeżeli nie uzyskał to wyboru dokonuje Rada Gminy.

Kadencja wójta, burmistrza, prezydenta zaczyna się w dniu kadencji Rady Gminy i trwa 4 lata. Skrócenie tylko wtedy gdy Rada Gminy przegłosuje referendum

Kompetencje wójta:
- organ wykonawczy ? wykonuje uchwały Rady Gminy
- zadania gminne
- przygotowuje projekt uchwał i budżetu
- zarządza mieniem gminnym
- wykonuje uchwałę budżetową
- jest pracodawcą ? mianuje kierowników gminnych jednostek organizacyjnych
- prowadzi sprawy społeczno-kulturalne
- wydaje zarządzenia i decyzje w sprawach indywidualnych
- kieruje sprawami gminy
- ma kompetencje reprezentacyjne

Urząd Gminy ? pomaga mu
Organy w Urzędzie Miasta: sekretarz i skarbik, których powołuje Rada Gminy na wniosek wójta, burmistrza, prezydenta

Sekretarz ? kierownik urzędu gminy, nie musi uczestniczyć w obradach Rady Gminy. To funkcja administracyjno-organizacyjna.
Skarbnik ? główny księgowy który realizuje budżet. Składa podpis obok podpisu wójta (kontrasygnata). Może odmówić złożenia podpisu jeśli uzna że dokument jest sprzeczny z prawem. Odmowa ma charakter pisemny i musi o nim powiadomić Radę Gminy i Regionalną Izbę Obrachunkową

Działa Urząd Stanu Cywilnego. Okręgiem jest gmina. Tworzy go wojewoda.
Kierownikiem jest wójt, burmistrz. Prezydent miasta (organ wykonawczy). W dużych miastach inna osoba powoływana na to stanowisko

Gmina może tworzyć jednostki organizacyjne ? kierowników powołuje organ wykonawczy. Mogą nimi być:
- zakłady administracyjne
- przedsiębiorstwa gminne
- zakłady budżetowe (wykonujące zadania użyteczności publicznej)
Organ założycielski to wójt, burmistrz, prezydent.

JEDNOSTKI POMOCNICZE GMINY

Są nimi:
- sołectwa
- dzielnice
- osiedla
- inne powołane przez gminę

Jednostki pomocnicze ? uwzględnione w Statucie Gminy. Określa się je w sposób negatywny (-czy ona nie jest)
- nie ma osobowości prawnej
- nie jest wyodrębnionym terytorialnym związkiem samorządowym
- nie posiada charakteru korporacyjnego
- organizacje i zakres działania określa Rada Gminy w statucie po konsultacji z mieszkańcami

Sołectwo
Etapy powoływania:
I ? faza wstępna ? określenie zasad tworzenia jednostek pomocniczych
II ? utworzenie Rady Sołeckiej ? poprzez przyjęcie odpowiedniej uchwały Rady Gminy poprzedzone konsultacjami z mieszkańcami
III ? określenie organizacji i zakresu działania ? poprzez nadanie statusu jednostce pomocniczej

Statut stanowi prawo miejscowe, obowiązuje na terytorium sołectwa i podlega ogłoszeniu.
Statut określa nazwę, rodzaj, zasady, tryb wyborów jednostki pomocniczej (Rada Sołectwa, Sołtys)

Zebranie wiejskie ? stanowienie prawa, uprawnienia muszą być ujęte w statusie.
Organ wykonawczy ? sołtys ? z wyborów bezpośrednich i tajnych. Wyborcami są osoby zamieszkałe na tym terytorium.

Sołtys posiada kompetencje wynikające z przepisów prawa administracyjnego materialnego, wynikają też ze statutów Rady Gminy i uchwał. Wykonuje swoje funkcje odpłatnie. Jego działalność wspomagana jest przez Radę Sołectwa.

Rada Sołectwa ? powoływany obligatoryjnie organ doradczy sołtysa, nie posiada samoistnych kompetencji i jest opiniodawczy

Dzielnice - są jednostkami powoływanymi przez Radę Gminy co wynika ze statutu . Dzielnice z mocy ustawy Miasta Stołecznego Warszawy ( jest ich 18 )

Organ wykonawczy ? organ kolegialny- na czele zarząd z przewodniczącymi. W Warszawie na czele organu wykonawczego stoi burmistrz (jedyne takie dzielnice gdzie burmistrz na czele, gdzie indziej jest to dyrektor)

Organ uchwałodawczy ? Rada Dzielnic ? wybory powszechne

Referendum
Ma charakter inicjatywy ludowej.
Do form bezpośredniej demokracji zalicza się :
- wybory
- referendum gminne
- konsultacje z mieszkańcami
- zebranie wiejskie ( w miastach z danego osiedla)

Konsultacje ? nowa instytucja, wprowadzona nowelą z 1996r. do ustawy o samorządzie gminnym. Mogą mieć charakter obligatoryjny lub fakultatywny.


Obligatoryjny ? wtedy jeżeli w gminie są procesy:
- utworzenie gminy
- połączenie gminy
- zniesienie gminy
- podział gminy

Również wtedy ustala się granice i nazwę i siedzibę danej gminy. Przeprowadza się przed podjęciem uchwały przez Radę Miasta o utworzeniu jednostki pomocniczej.

Fakultatywny ? inne przypadki

Wyniki konsultacji nie są wiążące dla Rady Gminy
Konsultacja jest niezbędna w przypadku gdy jej wynik obliguje Radę do działania ? warunkiem działania rady jest przeprowadzona konsultacja

Rada Gminy w sprawie przeprowadzenie konsultacji musi jasno sprecyzować warunki:
- czas konsultacji
- miejsce konsultacji
- ankiety konsultacji
- do kogo należy dzwonić
- o kogo będą skierowane

W uchwale musi być CEL konsultacji

Referendum Gminne
Podstawy do przeprowadzenia ?art.170 konstytucji RP ? na jego podstawie przyjęta została ustawa w 2000r. o referendum lokalnym.

Cechy:
- charakter demokratyczny
- bezpośredni udział w referendum
- wszyscy mają 1 głos
- decyduje wola większości

Mają charakter obligatoryjny i fakultatywny.
Obligatoryjny w 2 sprawach:
- samoopodatkowanie się mieszkańców na cele publiczne
- decyzja podjęta o odwołaniu Rady Gminy, wójta, burmistrza, prezydenta przed upływem kadencji
Odwołanie wójta, burmistrza, prezydenta:
- z inicjatywy mieszkańców
- w wyniku uchwały Rady Gminy

Odwołanie Rady Gminy:
- na wniosek mieszkańców najpóźniej na 12 miesięcy przez zakończeniem kadencji.

Zakres referendum fakultatywnego jest nieograniczone- może objąć sprawy jakimi zajmuje się gmina prócz:
- zmiany budżetu
- korekty podatków
- wydawania decyzji w trybie kodeksu postępowania administracyjnego
- zmian związanych z zadaniami zleconymi

Referendum fakultatywne przeprowadza się z inicjatywy Rady lub na wniosek 10% mieszkańców uprawnionych do głosowania.
Biorą w nim udział osoby zamieszkałe na terytorium gminy i mające prawa wyborcze
Jest ważne jeżeli wzięło w nim udział co najmniej 30% osób uprawnionych do głosowania.
Ogłasza się po podliczeniu głosów, każdy może złożyć protest jeżeli uzna że został naruszony jeden z przepisów.
Właściwym organem w sprawie protestu są właściwe sądy okręgowe.

Wynik referendum obliguje gminę do wykonywania tego co zapadło w referendum-> Jeżeli Rada Gminy organem wykonawczym

POWIAT
Powiat jako jednostka samorządowa działa w oparciu o ustawę o samorządzie powiatowym (ustawa z dnia 5 czerwca 1998)

Powiat jest to wspólnota samorządowa, występuje na terytorium, wspólnotę tę na mocy prawa tworzą mieszkańcy, obywatele Polski. Posiada osobowość prawną, może wykonywać zadania publiczne i może korzystać ze środków prawnych.
Jest podmiotem prawa prywatnego ? może posiadać majątek i nim samodzielnie dysponować

Zadania wykonywane przez powiat to zadania publiczne (art. 4 ustawy o samorządzie powiatowym). Mają charakter uzupełniający i wykonawczy w stosunku do zadań gminnych. Powiat nie posiada uprawnień stosunku do gminy.
Wobec niezależności gminy wobec powiatu nie ma on prawa przekazywania gminom żadnych swoich zadań.
Ustawa nie przewiduje przejmowania przez powiat zadań gminnych na drodze porozumienia czy przepisów ustawodawczych.
Powiaty:
- ziemski ? termin zwyczajowy, odnosi się do powiatów których terytorium obejmuje kilka leżących obok siebie gmin
- grodzki ? obejmuje terytorium jednego miasta i to miasto posiada prawo powiatowe

Powiat kształtuje:
- układ przestrzenny
- więzi społeczne i kulturowe
- tradycje
- więzy gospodarcze
- więzy związane z uzdrowiskami
- powiązania np. gospodarcze

Granicami powiatu są granice gmin, które wchodzą w jego skład.
Granice ustala Rada Ministrów i może ona na drodze rozporządzenia tworzyć, dzielić, łączyć, znosić powiaty, może zmieniać nazwy i ustalać siedziby władz.

Występują powiaty bezpośrednie i pośrednie.
Bezpośrednie ?zaliczają się: wybory do Rady Powiatu, referendum, konsultacje
Konsultacje mogą mieć charakter obligatoryjny lub fakultatywny.
Obligatoryjny ? wtedy gdy ma nastąpić połączenie powiatów, podział, zniesienie, zmiana nazwy lub siedzib władz
Fakultatywny ? w każdej innej sprawie

16 lipiec 1998r. ? ustawa Ordynacja wyborcza do rad gmin, powiatu i sejmiku
Wybory są powszechne, bezpośrednie, równe i tajne. Gminne prawo wyborcze mają te same osoby które mają prawo wyborcze do rady gminy czyli obywatel powyżej 18 roku życia, zamieszkały na stałe na terytorium powiatu)

Organy gminy:
- Rada Gminy
- Zarząd Gminy

Rada Powiatu:
Organ kolegialny, stanowiący, kontrolny; na podstawie upoważnień może podejmować uchwały prawnie wiążące. Uchwały obowiązują na całym terytorium lub części.

Zadania Rady Powiatu:
- stanowienie prawa miejscowego w tym statutu
- powoływanie i odwoływanie na wniosek starosty, sekretarza powiatu i skarbnika
- uchwalanie budżetu
- podejmowanie uchwał w sprawie wysokości podatków i innych uchwał dotyczących finansów
- kontrola zarządu powiatu i działalności powiatowych jednostek organizacyjnych

Rada jest powoływana na 4 lata, tworzą ją radni ? 15 osób w powiacie do 40 tys. mieszkańców, a potem wzrasta o 2 osoby na każde następne 25 tys. mieszkańców. Maksymalnie może być 28 radnych.

Rada powiatu wybiera przewodniczącego i maksymalnie 2 wice. Wybory ? bezwzględna liczba głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady.
Funkcji przewodniczącego i wice nie można łączyć z funkcją członka zarządu powiatu.
Odwołanie z funkcji ? na wniosek co najmniej ? ustawowego składu rady w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady.

Przewodniczący ma ograniczone kompetencje ( są typu organizującego)
- zwołuje posiedzenie rady
- przewodzi radzie
- zajmuje się bieżącymi zadaniami rady

Przewodniczący jest organem rady powiatu i nie ma prawa reprezentowania rady na zewnątrz.
O ustroju powiatu, trybie i pracy rady, decyduje statut.
Rada powiatu ? organ kolegialny, pracuje na sesjach:
-zwyczajnych ? zwoływane przez przewodniczącego rady minimum raz na kwartał
- nadzwyczajnych - zwoływane przez przewodniczącego rady co najmniej w wyniku wniosku złożonego w sprawie zwołania sesji przez radnych. Wniosek ?minimum ? liczby członków rady

Tryb pracy rady powiatu określa statut powiatu.
Organy wewnętrzne rady powiatu ? tworzy się komisje rady powiatu (ich nazwy, przedmiotu działania ustawodawca ni narzuca w ustawie ) komisje muszą być wymienione w statucie.

Komisja rewizyjna ? przeprowadza kontrole w imieniu rady, działalności zarządu i kontroluje działalność powiatowych jednostek organizacyjnych
Są komisje budżetowe, oświaty, bezpieczeństwa, zdrowia itp.
Komisje doraźne ? powoływane w trakcie kadencji rady, w celu załatwienia konkretnej sprawy

Rada powiatu nie jest związana instrukcjami wyborców, powinna w swoich działaniach kierować się dobrem swojej wspólnoty samorządowej.
Radny nie jest związany z żądaniami innych wyborców.

Radny :
- korzysta z ochrony prawnej przewidywanej dla funkcjonariuszy publicznych
- nie może brać udziału w sprawach które są przedmiotem obrad rady powiatu, a które dotyczą jego interesu prywatnego.
- nie można go łączyć z mandatem innego radnego

Zarząd powiatu:
To organ wykonawczy powiatu. W skład zarządu wchodzą starosta, jako jego przewodniczący, wicestarosta i pozostali członkowie. Członkostwa w zarządzie nie można łączyć z innym z członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego oraz z zatrudnieniem w administracji rządowej a także z mandatem posła i senatora.

Rada powiatu wybiera zarząd w liczbie od 3 do 5 osób, w tym starostę i wice, w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy, w przeciwnym razie ulega rozwiązaniu z mocy prawa i przeprowadza się wybory przedterminowe.

Starosta jest wybierany bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym. Następnie na wniosek starosty rada wybiera wicestarostę oraz pozostałych członków zarządu zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym.

Zadania zarządu powiatu :
- przygotowanie projektów uchwał rady
- wykonywanie uchwał rady
- gospodarowanie mieniem powiatu
- wykonywanie budżetu powiatu
- zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych powiatu

Zarząd wykonuje zadania powiatu przy pomocy starostwa powiatowego oraz jednostek organizacyjnych powiatu, w tym powiatowego urzędu pracy.
Starostwo powiatowe stanowi aparat pomocniczy zarządu powiatu. Kierownikiem starostwa powiatowego jest starosta który jest zarazem zwierzchnikiem służbowym pracowników starostwa.

WARSZAWA
Ustrój Miasta Stołecznego Warszawy reguluje ustawa z 22 marca 2002r. Jest to ustawa o ustroju Warszawy. Ustala w sposób odrębny w stosunku do innych miast statut M.St.Wawy.
Warszawa wykonuje dużo zadań zleconych z zakresu administracji rządowej:
- funkcjonowanie placówek dyplomatycznych
- funkcjonowanie urzędów konsularnych
- funkcjonowanie urzędów centralnych

Ustawy :
-> przyjęta 16 sierpnia 1938r. ?o samorządzie gminy M.St.Wawy? ? przeprowadzono do Rady Miejskiej, ale nie zdołano wybrać zarządu miejskiego, rada nie mgła przez to wyłonić prezydenta Warszawy. Premier podjął decyzję i powołał Starzyńskiego na prezydenta komisarycznego.
-> po 1945r. I ustawą była ustawa przyjęta 18 maja 1990r. ?o ustroju M.St.Wawy? - M.St.Wawa była związkiem dzielnic gmin, związek ten posiadał osobowość prawną, ale gminy były gminami w rozumieniu ustawy z 8 marca 1990r.
Organ stanowiący i kontrolny związku ? Rada Warszawy.
Skład: 4 radni z każdej z dzielnic(dzielnic było 7)
Organ wykonawczy ? zarząd Warszawy ( organ kolegialny wybierany przez Radę Warszawy), prezydent (wybierany przez Zgromadzenie Wyborcze)
Ustawa obowiązywała do marca 1994r.
->25 marca 1994r. sejm przyjął ustawę o ustroju M.St.Wawy. Warszawa stała się związkiem komunalnym. Skład: 11 warszawskich gmin (najważniejsza byłą gmina centralna, pozostałych 10 gmin było o równym statusie)
Organ stanowiący i kontrolny ? Rada M.St.Wawy, licząca 68 radnych, wybieranych w wyborach samorządowych.
Organ wykonawczy ? Zarząd; tworzyły go Prezydent M.St.Wawy oraz wiceprezydenci
Prezydent pochodził z wyborów dokonywanych przez Radę Gminy Centrum i równocześnie pełnił on funkcję burmistrza gminy centrum
-> 15 marca 2002r. ?o ustroju M.St.Wawy? ? Warszawa jest jedną gminą mającą status miasta na prawach powiatu.
Najważniejszy dokument to status M.St.Wawy. Uchwalenie przez Radę M.St.Wawy statutu wymaga wcześniejszych uzgodnień rady dzielnic. Dzielnicom przysługuje 14 dni na złożenie opinii w tej sprawie. Taki projekt trafia do premiera. Jeżeli premier zgłasza zastrzeżenie to projekt wraca do Rady a potem trafia do Rady Dzielnic i sprawa się powtarza.

Statut ? określa granice gminy Warszawa, granice jednostek pomocniczych, wymienia je (są nimi dzielnice), określa zadania organów M.St.Wawy, kompetencje organów wykonawczych, określa zadania jednostek pomocniczych.
Reguluje też sprawy z zakresu gospodarki finansowej miasta i jednostek pomocniczych.

Rada Miasta Stołecznego Warszawy
Organ stanowiący i kontrolny. Skład: 60 radnych, są wybierani przez mieszkańców Warszawy w wyborach bezpośrednich samorządowych. Rada wybiera ze swojego grona przewodniczącego (głosowanie tajne) i jego zastępców.
Funkcji przewodniczącego i wice nie można łączyć z funkcją w zarządzie. Zadania przewodniczącego ,mają charakter organizacyjny prac rady, prowadzenie obrad rady; nie posiada In kompetencji reprezentacyjnych.

Regulamin M.St.Wawy który jest prawem miejscowym mówi że na obradach może uczestniczyć prezydent i skarbnik M.St.Wawy.
Organizacja wewnętrzna rady w przyjętym przez radę regulaminie. W porównaniu z ustawą z 1994r. ta z 2002r. rozszerzyła kompetencje rady o te uprawnienia jakie posiadała Rada Powiatu Warszawskiego. Część kompetencji zostało przekazane Radzie M.St.Wawy. cześć kompetencji starosty przejął prezydent.

Rada Miasta Stołecznego Warszawy:
- uchwalenie statusu M.St.Wawy
- stanowienie kierunków działania zarządu
- przyjmowanie od zarządu sprawozdań z jego działań
- podejmowanie uchwał o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania prezydenta
- na wniosek prezydenta dokonywanie wyboru lub odwołanie wiceprezydentów, skarbnika, sekretarza M.St.Wawy
- uchwala budżet M.St.Wawy i inne uchwały
- rozpatruje sprawozdania z wykonania budżetu
- podejmuje uchwały w sprawie udzielenia lub nie z tytułu wykonywania budżetu prezydentowi sprawy związane z zagospodarowaniem przestrzennym
- uchwały w sprawach majątkowych które przekraczają zakres zwykłego zarządu
- przyznaje nagrody M.St.Wawy
- może zarządzić referendum w sprawach M.St.Wawy
- może na drodze uchwały po konsultacjach z mieszkańcami lub ich inicjatywy tworzyć,
dzielić, znosić dzielnice
- każdej z dzielnic nadaje statut który określa nazwę dzielnicy, jej granice, zadania, kompetencje oraz zasady i tryb funkcjonowania organów dzielnicy

Do pomocy Rada powołuje komisje stałe lub doraźne. Przedmiot działania komisja i jej skład przyjmowane są na drodze uchwały do Rady M.St.Wawy. Komisje podlegają Radzie M.St.Wawy, a w celu kontroli działalności prezydenta, Rada Warszawy powołuje komisje rewizyjne, dokonujące kontroli innych jednostek M.St.Wawy.

Organ wykonawczy ? Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy
- pochodzi z wyborów bezpośrednich, to wynika z ustawy z 20 czerwca 2002r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza, prezydenta.
- stał się organem jednoosobowym który zastąpił kolegialny zarząd który funkcjonował zgodnie z ustawą 1994 r.

PREZYDENT
Jednoosobowy organ wykonawczy. Odpowiada za realizacje zadań z zakresu funkcjonowania gminy wa-wa. Uzyskał kompetencje starosty warszawskiego powiatu i wykonuje czynności związane ze stołecznym charakterem miasta: zadania zlecone z zakresu administracji rządowej. Zaliczyć do nich można działalność przedstawicieli dyplomatycznych, organizacji międzynarodowych, przyjmuje delegacje zagraniczne, ambasadorów, jest zwierzchnikiem służbowym pracowników M.St.Wawy oraz pozostałych jednostek organizacyjnych a także służb Inspekcji i Straży M.St.Wawy.

Od 1 stycznia 2003 r. jest on organem założycielskim dla szeregu spółek jednoosobowych prawa handlowego M.St.Wawy. Zaliczamy do nich byłe przedsiębiorstwa komunalne, zakłady budżetowe,
Wykonywanie zadań o charakterze użyteczności publicznej. Do spółek należą : Miejskie Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji, Stołeczne Przedsiębiorstwo Energii Cieplnej, Miejskie Zakłady Autobusowe, tramwaje warszawskie, metro warszawskie
Prezydent ustala statuty tych spółek, wartość kapitału i majątku. Jest on założycielem innych jednostek organizacyjnych M.St.Wawy.

Kontrolę nad działalnością prezydenta ma Rada Warszawy. Jest to organ który może podjąć uchwałę po przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania prezydenta. Referendum może być zarządzone przez mieszkańców o ile poprze ten wniosek 10% mieszkańców Warszawy uprawnionych do głosowania.
Ustawa nie mówi nić o wygaśnięciu mandatu prezydenta, kwestie te są ujęte w ustawie z 20 czerwca 2002r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza, prezydenta.

Prezydent nie ma większego wpływu na obsadę stanowisk w dzielnicach, bo zgłoszenie kandydatur zostaje w gestii Rady Dzielnicy. Prezydent może tylko wnioskować do rady o odwołanie konkretnego burmistrza.
Do kompetencji prezydenta należy :
- wykonywanie uchwał M.St.Wawy, zgłaszanie projektu uchwał do rady
- składanie okresowych sprawozdań z wnioskami Rady M.St.Wawy
- zarządzanie mieniem gminnym oraz opiniowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
- prawo zarządzania i udzielania pożyczek
- prawo do reprezentowania M.St.Wawy
- zgłasza projekt budżetu

Gospodarka finansowa M.St.Wawy -uchwalanie w postaci uchwały budżetu. Częścią budżetu są załączniki budżetowe które określają ilość środków finansowych jakimi mogą w przyszłym roku dysponować
Dochody M.St.Wawy - w ustawie i statucie na budżet gminy są środki:
- uzyskane przez dzielnice M.St.Wawy ? dzielnice nie zatrzymują ich ale przekazują do władz społecznych
- finansowe ? uzyskane z innych źródeł (rządowych lub unijnych), mają służyć realizacji inwestycji o charakterze ogólnomiejskim.
- przeznaczone dla dzielnic w postaci załączników budżetowych

Dzielnice M.St.Wawy
Ustawa wymienia dzielnice. Jest ich 18. są jedynymi dzielnicami w kraju których funkcjonowanie wynika z ustawy. Nie posiadają osobowości prawnej. Kompetencje, tryb powoływania organów, funkcjonowanie określone są w statucie. Jest on nadawany przez Radę Warszawy.
Wybory do Rady Dzielnicy wraz z wyborami do Rady M.St.Wawy i liczby radnych ? na podstawie przepisów. Pierwszą sesje takiej nowej Rady Dzielnicy zwołuje Prezydent M.St.Wawy.
Wybory: z pośród radnych tworzy się Radę Dzielnicy, na czele przewodniczący Rady Dzielnicy, - pełni rolę jak przewodniczący Rady Gminy; jest to organ organizacyjny.
Rada wybiera organ wykonawczy dzielnicy ? Zarząd. (organ kolegialny). Wielkość zarządu uzależniona jest od liczby mieszkańców dzielnicy.
Wybór burmistrza dzielnicy jest dokonywany w sposób tajny przez Radę Dzielnicy. Burmistrz wchodzi w skład Zarządu Dzielnicy (z mocy prawa). Proponuje on wybór pozostałych osób do zarządu, zastępców i innych członków. Nie może łączyć stanowiska w radzie ze stanowiskiem wykonawczym

Rada Dzielnicy ? sprawy o charakterze lokalnym.
Zadania :
- gospodarka lokalowa ? musi dbać o lokale komunalne
- utrzymywanie w należnym stanie placówek oświaty, wychowawczych, kulturowych, rekreacji, sportu
- sprawy ochrony zdrowia ? zakres ingerencji wynika ze statusu miasta
- utrzymanie porządku i czystości w dzielnicach
- realizacja uchwał Rady Warszawy które nakazują wykonywanie prac przez dzielnice
- odpowiada za nadzór nad jednostką organizacyjną niższego rzędu np osiedli
- utrzymuje budynki administracyjne

WOJEWÓDZTWO SAMORZĄDOWE
Ustrój organów administracji publicznej w województwie jest ustalany w ustawie przyjętej 5 czerwca 1998 r. Weszła w życie 1 stycznia 1999r. ? ? O samorządzie województwa i administracji rządowej w województwie?

Na terenie województwa przyjęto dualistyczny model sprawowania władzy: funkcjonowała władza rządowa, na czele wojewoda, oraz władza samorządowa, na czele marszałek województwa.
Regionalna Wspólnota Samorządowa ? tworzyli ją mieszkańcy, jest to korporacja terenowa.
Samorząd województwa posiada osobowość prawną ( podmiotowość publiczno-prawną) dzięki niej jednostka samorządu województwa może wchodzić w stosunki z innymi organami państwa.
Jednostka samorządu posiada osobowość cywilnoprawna ? jest jej potrzebna przy wykonywaniu czynności z zakresu zarządzania gminą.
Samorząd województwa tworzy się aby na pewnym terenie państwa przyjmującym postać regionu mogła być wykonywana administracja publiczna.

Podział kompetencji władzy przebiega a zasadzie subsydialności (pomocniczości) ? to co może wykonywać mniejsza jednostka ma wykonywać sama a nie przekazywać jednostce wyższej.
W województwie wykonuje się zadania o charakterze lokalnym, wykonywane są przez miejscową społeczność. Są to:
- rozwój ekonomiczny regionu
- współpraca międzynarodowa regionu
- zadania administracji wykonywane przez samorząd województwa : związane z działalnością szkół wyższych, służby zdrowia , z zakresu kultury

W samorządzie województwa są formy demokracji bezpośredniej. Należą do nich : wybory, referendum samorządowe.
Referendum obligatoryjne ? wtedy gdy, podobnie jak w gminie i powiecie, jest chęć odwołania organu
Referendum fakultatywne ? w województwie samorządowym w każdej innej ważnej sprawie , ale musi się mieścić w kompetencji województwa.
Referendum może być zwołane na wniosek sejmiku lub jeżeli referendum będzie chciało 5 % mieszkańców.

Powoływanie organów założycielskich jest uznawane za cechę konstytutywną samorządu terytorialnego województwa.
Wspólnota samorządu województwa ma obowiązek powoływania organu:
- stanowiącego i kontrolnego ? sejmik województwa
- wykonawczego ? zarząd województwa
Mogą być powoływane organy pomocnicze.

Sejmik województwa
Organ kolegialny, kadencyjny (4 lata) . radni wybierani wg schematu:
- województwo do 200 tys. mieszkańców ? 30 radnych
- więcej niż 200 tys. ? o 3 radnych więcej na każde rozpoczęte 500 tys. mieszkańców

Kompetencje : (Katalog kompetencji jest otwarty)
- przyjmuje statut
- przyjmuje uchwały, alty w sprawie gospodarowania województwa
- uchwala strategię rozwoju województwa
- uchwala projekt zagospodarowania przestrzennego województwa
- uchwala budżet województwa
- powołuje i odwołuje marszałka
- podejmuje uchwały w prawach majątkowych

Uchwały ? zwykła większość głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu. Jeżeli ilość głosów rozkłada się po równo to głosem decydującym jest głos przewodniczącego sejmiku.
Wybiera się przewodniczącego sejmiku oraz 3 zastępców (większością bezwzględną) .
Odwołanie ich ze stanowiska ? na wniosek ? składu sejmiku, podczas głosowania ma być bezwzględna większość.
Mogą też sami zrezygnować funkcji ? sejm może przyjąć lub nie taką rezygnację.
Przewodniczący nie jest zaliczany do organu województwa, pełni on funkcje organizacyjne. Funkcji przewodniczącego i wice nie można łączyć z funkcjami zarządu województwa.
Posiedzenia ? minimum raz na kwartał. Są sesje stałe i doraźne.
Sejmik powołuje komisje stałe lub doraźne, zakres i ich ilość ustalana jest przez radnych tych komisji. Musi być również powołana komisja rewizyjna.

Radni tworzą kluby radnych ? korzystają z wolnego mandatu, nie są zobligowani wolą swoich wyborców. Radni korzystają z ochrony prawnej, nie mogą łączyć stanowiska z byciem posłem czy senatorem, nie mogą łączyć mandatu z funkcją wojewody lub wice oraz z członkostwem każdej innej jednostki. Przysługują im diety. Nie przysługuje ona natomiast radnemu który odpłatnie ma funcie w zasięgu województwa.

Marszałek województwa:
- organizuje pracę zarządu województwa i urzędu marszałkowskiego
- kieruje bieżącymi sprawami województwa
- kieruje województwo na zewnątrz
- w sprawach nie cierpiących zwłoki, związanych z bezpośrednim zagrożeniem interesu publicznego, zagrażających bezpośrednio zdrowiu i życiu oraz w sprawach mogących spowodować znaczne straty materialne marszałek podejmuje niezbędne czynności należące do właściwości zarządu województwa

Marszałek jest kierownikiem urzędu marszałkowskiego, kierownikiem służbowych jednostek tego urzędu i kierowników wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych.
Na wniosek marszałka sejmik województwa powołuje i odwołuje skarbnika województwa bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowego składu sejmiku, w głosowaniu tajnym

Zarząd województwa
Jest to organ wykonawczy, ma ustaloną liczbę członków, jest ich od 3 do 5. Przewodniczącym jest marszałek województwa, wybierany przez sejmik województwa, może on mieć maksymalnie 2 zastępców. Głosowanie na członków zarządu odbywa się zwykłą większością głosów.

Kompetencje ogólne :
- wykonuje uchwały sejmiku woj.
- przygotowuje projekt uchwał
- organizuje wykonanie uchwał
- przygotowuje program rozwoju woj.
- przygotowuje projekt zagospodarowania przestrzennego
- przygotowuje program w woj.
- uchwały własne

Kompetencje stanowiące :
- to głownie kompetencje polegające na uchwalaniu regulaminów głownie urzędu marszałka woj.
- sprawy związane z dysponowaniem i użyczaniem mienia
- tworzy projekt ustaw budżetowych
- sprawy związane z wykonywaniem budżetu
- ma kompetencje dotyczące współpracy zagranicznej, współpracy międzyregionalnej między krajami


AKTY PRAWA MIEJSOWEGO
Art. 194 konstytucji mówi o możliwości tworzenia prawa miejscowego które jest powszechnie obowiązujące na obszarze działanie organów które je stanowią.
Akty prawa miejscowego wchodzą w życie podobnie jak ustawy, pod warunkiem że zostaną ogłoszone. Stanowią je organy administracji rządowej na podstawie i w granicach zawartych w stosownych ustawach oraz organy samorządu terytorialnego.
Ustawa określa zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego oraz sposoby ogłaszania tych aktów.
W związku z hierarchicznością prawa akty prawa miejscowego są najniżej w hierarchii, muszą być zgodne z aktami wyższego rzędu powszechnie obowiązującymi.
Kontrola nas zgodnością aktów prawa miejscowego z aktami wyższej rangi to podstawowy aspekt nadzoru nad samorządem terytorialnym.

Akty prawa miejscowego mogą być wydawane przez organy gminy gdy:
- dotyczą ustroju wewnętrznego gminy i jednostek pomocniczych
- sprawy z zakresu organizacji urzędów i innych instytucji gmin
- zasady zarządzania mieniem gminy
- sprawy związane z zasadami i trybem korzystania z obiektów gminy i innych urządzeń użyteczności publicznej
- sprawy podatkowe ? nie uregulowane innymi przepisami które mogły powstać nagle

Ustawa samorządowa powiatowa wymienia jakie sprawy mogą być poruszone w aktach prawa miejscowego na terenie powiatu, mogą one dotyczyć spraw dotyczących statutów, spraw porządkowych, spraw z zakresu ochrony środowiska, zarządzania mieniem i korzystania z użyteczności publicznej na terenie powiatu.
Ustawa o samorządzie województwa traktuje akty prawa miejscowego w sposób bardzo ogólny.

Prawo miejscowe dotyczy wszystkich samorządów. Podstawowe akty prawa miejscowego to statut będący podstawą prawną dla funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego.
Aktem prawa miejscowego nie jest ustawa budżetowa !

Organy stanowiące danej jednostce samorządowej mają formę uchwały. W przypadku przepisów porządkowych dopuszczalne jest wydawanie aktów prawa miejscowego przez zarząd, z tym że taka decyzja podjęta przez zarząd musi być później zaaprobowana przez organ stanowiący. Uchwała podejmowana przez zarząd traci swoją moc w terminie określonym przez radę.

Akty prawa miejscowego w województwie samorządowym mającym kompetencje prawodawcze jest sejmik województwa, który stanowi prawo zgodnie z ustawą o samorządzie województwa oraz w oparciu o inne ustawy. Prawo stanowione przez sejmik województwa jest powszechnie obowiązujące a terenie województwa lub na jego części.

Kompetencje sejmiku woj. w sprawie aktów prawa miejscowego:
- statut województwa
- zasady i tryb korzystania z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej
- zasady zagospodarowania mieniem woj.

Statut województwa ? prawo miejscowe uchwalone po uzgodnieniu z Prezesem Rady Ministrów. Aby weszło w życie musi być ogłoszone w Monitorze Polski lub Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym.
W zakresie prawa miejscowego o charakterze porządkowym na terenie województwa ma tylko wojewoda.

Hierarchia aktów prawa miejscowego:
Nie ma hierarchii prawa miejscowego polegające na tym że Rada Sejmiku nie jest wyżej od Rady Powiatu, a Rada Powiatu nie jest wyżej od Rady Gminy

Procedura uchwałodawcza:
Projekt uchwały przygotowuje organ wykonawczy. Zarząd województwa reguluje statut w celu przygotowania ustawy.
Są 4 modele fazy procesu prawodawczego prawa miejscowego.
I model - jest wnioskodawca który posiada inicjatywę uchwałodawczą, który opracowuje go, przedstawia radzie.
II model ? wnioskodawca przygotowuje projekt uchwały przy udziale innego podmiotu ( jest to pomoc prawna i merytoryczna)
III model ? projekt uchwały przygotowuje zawsze organ prawodawczy bez względu na to kto jest wnioskodawcą, inicjatywę ustawodawczą zgłasza burmistrz lub wójt
IV model pośredni ? podmiot któremu przysługuje inicjatywa uchwałodawcza, ma prawo przygotowania tej uchwały, jeśli nie skorzysta to spada na organ wykonawczy.

Podstawowy etap kształtowania prawa miejscowego są sesje. Projekt uchwały jest przedstawiany na sesji przez upoważnioną osobę, są zgłaszane opinie, następnie jest dyskusja co do projektu uchwały. Po zakończeniu dyskusji głos zabiera wnioskodawca który może wnieść poprawki, te poprawki mają charakter autopoprawki i nie podlegają głosowaniu.
Głosowanie ? zwykła większość przy udziale ? ustawowego składu rady; może być tajne bądź jawne, pisemne. W przypadku równej liczby głosów decyduje głos przewodniczącego.
W uchwałach kwalifikowanych głosuje się 2/3 lub 3/5 , są ujęte w ustawach samorządowych
Uchwała wymaga ogłoszenia, ustawa z 2000r. mówi w jaki sposób i gdzie prawo stanowione musi być ogłaszane. 10 kategorii aktów prawa miejscowego polegających na ogłoszeniu w Dzienniku Województwa.
- akty prawa miejscowego stanowione przez wojewodę i organy administracji niezespolonej.
- akty prawa miejscowego stanowione przez organy województwa, powiatu, gminy w tym statutu województwa, powiatu, gminy
- akty międzygminne związków oraz związków powiatu

MIENIE SAMORZĄDOWE
To instytucja prawa cywilnego, nazywano je komunalnym które odnosiło się do mienia gminnego. Art. 165 ust.1 mówi że jednostki samorządu terytorialnego mogą posiadać własność, przysługują im inne prawa majątkowe.
Dla ochrony mienia bądź składników mogą być zastosowane środki cywilno-prawne z dziedziny prawa cywilnego, roszczenie windykacyjne, posesoryjne, odszkodowawcze.
Podmioty samorządu mogą dochodzić swoich praw przed sądami powszechnymi.

Do własności gminnej zaliczamy: własność komunalną, która należy do gmin lub związków gminnych oraz mienie które należy do innych osób prawnych.
Własność samorządu powiatowego: własność i inne prawa majątkowe które należą do powiatu lub innych osób prawnych.
Województwo samorządowe nabyło mienie lub jest własnością innych osób prawnych.

Przed sądami administracyjnymi jednostki samorządu terytorialnego mogą dochodzić swoich interesów w toku komunalizacji mienia państwowego.
Własność komunalna to Np. drogi gminne, powiatowe, wojewódzkie, szkoły, szpital, obiekty sportowe. W stosunku do obiektów stosuje się przepisy kodeksu cywilnego, ust. 1997 i 1994 r. o własności lokali.

Do praw majątkowych zaliczamy prawo pochodne od własności, stanowią one w stosunku do tej formy władania takie formy jak : użytkowanie wieczyste i inne prawa rzeczowe, środki finansowe pochodzące z różnych źródeł publiczno-prawnych )podatki, dotacje celowe, środki finansowe pochodzące ze źródeł prywatno-prawnych jak darowizny, spadki, odsetki, dewidenty pochodzące ze spółek, prawa na dobrach niematerialnych ? zobowiązania.

Mienie gminne ? art. 43 ust. O samorządzie gminnym.
Podmiotami mienia gminnego są : gminy, związki gmin i inne prawne przedsiębiorstwa. Ustawodawca nie określa innych osób prawnych, jedynie osoby powiązane z gminą które mają charakter:
- funkcjonalny ? dana osoba prawna zaspokaja potrzeby zbiorowe społeczności lokalnej
- organizacyjny ? nad takim podmiotem gmina posiada zwierzchnictwo
- majątkowy ? podmioty które otrzymały mienie gminne przez przydział ale gmina ma wpływ na to mienie, nie chodzi o mienie które otrzymał na podstawie uwłaszczenia.

Gminne osoby prawne ? posiadają osobowość prawną Np.
- stowarzyszenia gminne ? uzyskują osobowość prawną zgodnie z prawem o stowarzyszeniach , po rejestracji przez sąd
- przedsiębiorstwa gminne

Mienie gminne powstało na mocy ustawy, przyjęto zasadę podziału jednolitego mienia państwowego którym był Skarb Państwa i gminy.
Uprzywilejowane zostały gminy, z mocy prawa gminy otrzymywały mienie od państwa co nazywa się komunalizacją z mocy prawnej (uwłaszczenie gminy).

Mienie państwowe sprzed 20 V 1990r. do rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego, jak również do przedsiębiorstw państwowych pełniły funkcje organu założycielskiego oraz mienie które należało do zakładów i innych jednostek organizacyjnych podporządkowanych tym organom.
Mienie państwowe służyło użyteczności publicznej, należało do rad narodowych, miasta stołecznego Warszawy, Krakowa, Łodzi, terenowych organów administracji państwowej stopnia wojewódzkiego.
We wszystkich województwach - mienie które należało do mienia przedsiębiorstwa państwa, dla których organy pełniły funkcje organu założycielskiego oraz mienie należące do zakładu i innych jednostek organizacyjnych.

Wraz z prawami rzeczowymi do składników mienia państwowego gminy przyjmowały zobowiązania ale i wierzytelności związane z tym ministrem poza wyjątkami art. 34

Komunalizacja nie objęła składników z mienia które służyły wykonywaniu zadań publicznych należących do administracji państwowej, sądów, organów władz państwowych.

Przekazywanie mienia powiatom ? jednostce przekazano część mienia państwowego. Dodano obiekty sportowo-rekreacyjne, instytucje jednostek organizacyjnych które mają siedzibę na obszarze powiatu.

Źródła prawa finans. samorządu terytorialnego:
- przepisy konstytucji z 1997r. (art. 167, 168)
- art. 9 europejskich kart samorządu terytorialnego
- ustawa o finansach publicznych
- rozdziały ustawy Ustrojowych ( rozdział 6 o samorządzie gminnym, powiatu, województwa)
- ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego 2005-2008
- przepisy ustawy podatkowej o opłatach lokalnych

Art. 168 konstytucji zapewnia udział w dochodach publicznych i sposobach odpowiedzialności do przypadających im zadań. Zadania i kompetencje odpowiadały stosownym zmianom w dochodach publicznych. Nakazuje by źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego których dochodami są dochody własne ? dotacje celowe z budżetu państwa, były określone w ustawie.
Art. 168 przyznaje jednostkom samorządu terytorialnego prawo do ustalania wysokości podatku określonym w ustawie . dokonuje podziału jednostek na subwencje i dotacje, spowodowane jest to podziałem które pozostają w dyspozycji samorządu terytorialnego oraz na środki które mogą być dotowane na cele które mogą być przyznawane.

Jednostki finansowania samorządu :
Jednostki samorządu terytorialnego funkcjonują w sferze finansów jako tzw. jednostki finansów publicznych. Funkcjonują w celu wykonywania budżetu. Od 1 stycznia 2001r. ustawa o finansach publicznych nie dokonuje podziału na jednostki państwowe i samorządowe. Z niej wynika to, że do jednostek finansów publicznych można zaliczyć jednostki samorządu terytorialnego, organy samorządu terytorialnego, związki samorządów terytorialnych, jednostki budżetowe, gospodarstwa pomocnicze, fundusze celowe, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, samorządowe jednostki kultury i samorządowe jednostki prawne tworzone na odrębnych ustawach z wyłączeniem prawa handlowego.
Przepisy o finansach publicznych normują statut jednostek sektora finansów publicznych (określają je)

Jednostki budżetowe ? to jednostki organizacyjne które pokrywaj swoje wydatki bezpośrednio z budżetu jednostek samorządu. Pobrane jednostki odprowadzają na rachunek tego budżetu.

Gminne, powiatowe, wojewódzkie jednostki budżetowe tworzone są przez organy stanowiące samorząd terytorialny.
Jednostkami budżetowymi są również urzędy jednostek samorządu tzn. urząd gminy, starostwo powiatowe, urząd marszałka.

Zakłady budżetowe to jednostki utworzone przez organy stanowiące jednostki samorządu terytorialnego, wykonują odpłatnie wyodrębnione zadania i pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych, można im udzielać dotacji (przedmiotowej, podmiotowej, celowej, nie może przekraczać 50% wydatków)

Gosp. pomocnicze ? tworzone przez kierownika danej jednostki budżetowej za zgodą zarządu odpowiadającej jednostce samorządu terytorialnego. Tworzone przez wyodrębnienie d względem finansowym, organizacyjnym. Pokrywa w całości koszty swojej działalności z przychodów własnych.

Środki specjalne ? stanowią środki gromadzone z obowiązujących przepisami przez jednostki budżetowe na osobnych rachunkach bankowych na określone cele (użyte lub nieużyte)

Fundusze celowe ? tworzone ustawowo, realizowane są przez jednostki samorządu terytorialnego tzw. zadania wyodrębnione z budżetu.

Nie łączą sie z przyznaniem osobowości prawnej i nie zalicza się ich do kategorii samorządowych.

Uchwalanie budżetu :
Ustawa o finansach publicznych zakłada na jednostkę samorządu terytorialnego określone obowiązki przygotowania budżetu. Zastrzega na rzecz zarządu wyłączność inicjatywy uchwałodawczej. Zarząd ma prawo do zmian uchwały budżetowej.
Projekt uchwały budżetowej powinien być ustalony do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy przedstawiający organowi stanowiącemu i RIO do zaopiniowania przedstawionego przez zarząd organowi stanowiącemu Radzie przed uchwaleniem tego budżetu. Do projektu załącza się objaśnienia i informacje o stanie mienia komunalnego, zawierające wiadomości o prawie własności, o prawach majątkowych, o o zmianach w stanie mienia komunalnego, o zmianach w dochodach w ostatnim roku budżetowym..
W szczególnych przypadkach może być uchwalona do 31 marca roku budżetowego jeśli jednostka nie uchwali budżetu to budżet jest ustalany przez RIO (musi ustalić do 30 kwietnia)

W uchwaleniu biorą udział:
Zarząd -> opinia RIO -> Rada -> Sejmik do 31. III. -> lub RIO do 30. IV

Źródła dochodu jednostek samorządu terytorialnego :
Dochody stanowią część dochodów publicznych reguluje to ustawa o finansach publicznych.

Dochody publiczne ? daniny publiczne Np. podatki oraz inne świadczenia pieniężne, których obow. ponoszenia na rzecz państwa przez jednostki samorządu terytorialnego i inne jednostki zaliczane do sektora finansowego.
Pozostałe dochody które są uzyskiwane przez jednostki w sektorach finansów publicznych Np. opłaty, dochody z minia i najmu, dzierżawy oraz umów o podobnym charakterze, opłaty roczne z tytułu użytkowania wieczystego gruntu, dewidenty od kapitału, dochody ze sprzedaży majątku rzeczy i praw które nie stanowią przychodów oraz dochody ze świadczenia usług, spadki, zapisy, darowizny pieniężne i inne dochody które są zapisywane w odrębnych ustawach ? pobierane przez organy państwowe z dochodów publicznych lub przez podległe lub nadzorowane przez te organy jednostki, pozyskane przez jednostki budżetowe, zakłady państwowe, jednostki pomocnicze.

Dochody odróżnia się od przychodów ze sprzedaży papierów wartościowych i innych operacji finansowych: prywatyzacja majątku, spłaty pożyczek udzielonych ze środków publicznych oraz otrzymanych pożyczek i kredytów.

Dochody gmin:
Wpływy z podatków od nieruchomości, od posiadanych psów, środków transportu, z podatku rolnego, leśnego, z prowadzenia działalności gospodarczej od osób fizycznych w formie raty podatkowej, od spadku, darowizn, z opłaty skarbowej, eksploatacyjnej oraz opłat lokalnych, wpływy z innych opłat określonych w przepisach odrębnych.
Subwencja ogólna ? składa się z części podstawowej, oświatowej i wyrównawczej (czasami), określana na podstawie art. 19 i przepisów o finansowaniu jednostek samorządu terytorialnego.
N dochody gminy składa składają się dochody uzyskane przez jednostki budżetowe gmin oraz wpłaty zakładu budżetowego i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych gmin; a także dotacje celowe ? z budżetu państwa które służą głównie na realizację zadań zleconych gminie Np. z zakresu administracji rządowej. Zaliczamy odsetki od środków finansowych gminy które są gromadzone na rachunkach bankowych i dochody z majątków gminnych a także inne dotacje celowe z funduszy celowych ? środki finansowe uzyskiwane ze źródeł zagranicznych ale ni mogą podlegać zwrotowi.



Dochody powiatu:
Wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na terenie powiatu, uzyskiwane przez jednostki budżetowe powiatu i wpłaty od zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych powiatu, dotacje celowe budżetu państwa na realizację zadań powiatowych służb inspekcji i straży, dotacje celowe z budżetu państwa przekazywane na realizację zadań z zakresu administracji rządowej, dotacje z budżetu państwa służące finansowaniu zadań własnych powiatu, odsetki od środków finansowych gromadzone na rachunkach bankowych oraz dochody z majątku powiatu
Subwencja ogólna 0 część oświatowa, drogowa, a w biedniejszych powiatach wyrównawcza.

Dochody województw :
Wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na terenie województwa, wpływy z podatku dochodowego osób prawnych, inne wpływy odnoszące się do powiatu.

Finansowanie inwestycji samorządu terytorialnego:
- wykorzystywanie tzw. Środków zwrotnych co oznacza że samorządy mogą zadłużyć się:
-> zaciąganie kredytu i pożyczek z różnych banków komercyjnych i innych podmiotów
-> mogą emitować dłużne papiery wartościowe; w większości państw samorządy mogą korzystać z ofert kredytowych lub pożyczek na zasadach preferencyjnych
- spełnia podstawowe warunki i funkcje samorządu terytorialnego nawet jeśli jest niewypłacalny
- samorząd terytorialny nie może zbankrutować
- szereg powiązań politycznych w których dług jest gwarantowany poprzez budżet centralny

Nieprzekraczalna kwota długu jednostki samorządu terytorialnego to 60% jej dochodu w danym roku budżetowym.
60 % bierze się z prawa wspólnotowego ? traktat z Maastricht ?92r. wprowadził limit bezpiecznego długu publicznego określony na 60 % PKB. Jednostki samorządu terytorialnego mogą zaplanować deficyt niż deficyt budżetu centralnego. Najpopularniejsza forma zadłużenia ? kredyt i pożyczka ? stanowią formę udostępnienia środków pieniężnych przez jednego kredytodawcę.

Kredyt ? stosunek umowny pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem, odstąpienie przez wierzyciela określonych wartości za co dłużnik musi zapłacić wynagrodzenie czyli %.
Rodzaje kredytu :
- Kredyt towarowy (kupiecki) polega na wzajemnym kredytowaniu przedsiębiorstw poprzez odstąpienie sobie towarów.
- Kredyt bankowy (pieniężny) bank przekazuje fundusze pożyczkowe dłużników

Pożyczka ? umowa, pożyczkodawca zobowiązuje się do przeniesienia na własność pożyczkobiorcy pieniędzy lub rzeczy a pożyczkobiorca zobowiązuje się do zwrotu w pieniądzach lub rzeczach ?takich samych.

HISTORIA :
D końca panowanie Stanisława Augusta ? niescentralizowana własność feudalna, władza szlachetna
Podstawową jednostką podziału administracyjnego XVII w. był szlachecki samorząd ziemski ( z łac. Terra ? ziemski obszar, małe księstwo) do XV w. kształtowała się administracja.
Wykształciły się instytucje:
- sąd ziemski
- sejmik szlachecki
- instytucja urzędnika królewskiego (rekrutowani ze szlachty na danym terytorium)
- województwo i wojewoda ? najwyższa instytucja w hierarchii urzędów ziemskich

Od XVI w. pojęcie terry kojarzone z instytucją województwa (podział na terry) -> województwo mazowieckie 10 terr.
Podstawowym organem samorządu był sejmik szlachecki we wsi, w miastach królewskich powstały Rady Miejskie z burmistrzami rad. Nazywano je magistratami (nie z wyborów powszechnych ale z nadania). Pierwsze Rady po 1791r. tworzone z wyborów bezpośrednich. Koniec XVIII w. tworzy się samorząd wiejski w gromadach ? organem jest wójt.

Rozbiory ? samorząd kształtowany w zaborach, najbardziej w austriackim.
Konstytucja marcowa 1921 ? mówi ona że na terytorium Polski będzie funkcjonował samorząd terytorialny i mówi o autonomii niektórych województw Np. śląskie z dużą autonomią.
Autonomia ? na danym obszarze obok własności państwowej, własność jednostki autonomicznej (większe prawa). W okresie międzywojennym samorząd na szczeblu województwa (poznańskie, pomorskie, śląskie ? funkcjonowały również przed zaborami)

Konstytucja kwietniowa 1939r. ? nie odnosiła się do autonomii. Uznawała samorząd terytorialny. 23 marca 1933r. została przyjęta ustawa scaleniowa, porządkowała samorząd terytorialny w Polsce. Wprowadziła jednolite nazewnictwo i nadała organy samorządowi terytorialnemu: rady gminy, rady miejskie, rady powiatowe. Zniesiono dotychczasowe formy samorządu ? sejmiki.

Po 1944r. (Polska Ludowa)- zachowano przepisy z okresu międzywojennego. Obok samorządu terytorialnego utworzono/ powołano Rady Narodowe ? wyraz jednolitości władzy; podporządkowane KRN.
W latach 50-tych Rady Narodowe stały się organem uchwałodawczym samorządu terytorialnego. Skład RN nie pochodził z wyborów bezpośrednich tylko z oddelegowania z instytucji.

W 1950 r. przyjęto ustawę o terytorialnych organach jednolitej włądzy państwowej (zniosła samorząd terytorialny), pozostawiła Rady Narodowe -> centralizm demokratyczny. Na miejsce gmin ? gromady. Likwidacja gromad w 1972r. a na ich miejsce powołano gminy (nie jednostkę samorządu terytorialnego tylko jako jednostka administracyjna-> 2 gromady= 1 gmina)

1975 r. ? zlikwidowano duże województwa (było ich 17) i zastąpiono je małymi (49). Zlikwidowano powiaty, są duże gminy. Są 3 miasta wydzielone : Warszawa, Łódź, Kraków ? miasta na prawach wojewódzkich do 1989r.

8 marca 1990r. ustawa o samorządzie terytorialnym ( ustawa o samorządzie gminnym)

Konstytucja 1997r. ma zapis o samorządzie terytorialnym. Samorząd tworzy je na podstawie gmin, na wyższych szczeblach na podstawie ustawy.

1998r. ? samorząd na podstawie gminy, powiatu, województwa. Wchodzi w życie 1 stycznia 1999r.