Biografia- Mikołaj Rej

Mikołaj Rej z Nagłowic, (historyczna pisownia nazwiska: Rey - w początku XX wieku wprowadzono pisownię "Rej", jednak nie zaakceptowaną przez potomków - rodzinę Reyów), herbu Oksza (ur. 4 lutego 1505 w Żurawnie), zm. między 8 września, a 5 października (prawdopodobnie 4 października 1569 w Rejowcu) - wybitny polski poeta i prozaik epoki renesansu. Był także politykiem oraz muzykiem i teologiem ewangelickim. Długo uznawany za "ojca literatury polskiej" (dopóki nie doceniono pisarzy polskiego średniowiecza oraz Biernata z Lublina).

Twórczość Mikołaja Reja jest bogata i różnorodna. Rej jest uważany za mistrza opisu literackiego. Nazwany jest Brueglem polskiej literatury, z powodu wyjątkowej wyobraźni malarskiej. Porównywany jest do Erazma z Rotterdamu, Franciszka Rabelais i Michała de Montaigne'a.

Urodził się w zamożnej rodzinie szlacheckiej na Podolu jako syn Stanisława i Barbary z Herburtów. Odebrał fragmentaryczne wykształcenie (najpierw dwa lata w Skalmierzu, potem kolejne dwa w Lwowie - w 1518r. został zapisany w poczet studentów Akademii Krakowskiej, gdzie nie kwapił się do nauki i - jak napisał w swojej biografii - poznał co to dobre towarzystwo).

Lata młodzieńcze spędził w nieograniczonej swobodzie na wsi; polował, łowił ryby - zachwycał się światem natury. W 1525r. ojciec wysłał Reja na dwór magnacki Andrzeja Tęczyńskiego. Był to moment przełomowy w życiu Reja: zdobywał tam przede wszystkim ogładę towarzyską, uczył się literatury, stylistyki i ortografii. Został sekretarzem Tęczyńskiego. Po śmierci ojca pozostał na wsi i planów dalszej edukacji nie zrealizował. Rej popełniał liczne błędy faktograficzne, używał często wyrażeń wulgarnych. Przypuszczalnie jednak było to ze strony Reja udawanie człowieka prostszego, niż był w rzeczywistości, aby zbliżyć się do narodu i mówić jego codziennym językiem. Rej był utalentowanym samoukiem, który rozwijał rodzimy, "swojski" nurt polskiego odrodzenia.

Był jednym z pierwszych poetów piszących w języku polskim. Założył miasta: Rejowiec i Okszę. Ożenił się z Zofią Kościeniówną z Sędziszowa - siostrzenicą arcybiskupa lwowskiego (1531). Później zetknął się z przedstawicielami reformacji i między rokiem 1541, a 1548 przeszedł na luteranizm, potem na kalwinizm i rozpoczął intensywną działalność religijną. Uczestniczył w synodach, zakładał w swoich dobrach zbory i szkoły. Toczył spory teologiczne i majątkowe z Kościołem katolickim. Nie opuścił - jak pisał Andrzej Trzecieski - "żadnego sejmu, zjazdu ani żadnej koronnej sprawy". Nigdy nie wyjeżdżał za granicę, z czego był dumny. Kilkakrotnie był posłem z różnych ziem. Popierał szlachecki ruch egzekucyjny zmierzający do oddania zagarniętych dóbr królewskich. Utrzymywał bliskie kontakty z dworami Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta. Wciąż zmieniał miejsca pobytu, zdobywał nowe majętności. Uzyskał także pozwolenie na lokację dwóch miasteczek: Okszy (obecnie Oksa) i Rejowca (Chełmskie), w którym prawdopodobnie zmarł.

Miejsce pochówku Mikołaja Reja dotychczas pozostaje nieznane, ale niektórzy badacze sądzą, że poeta mógł zostać pochowany w Oksie. Wielokrotnie brał udział w sejmach walnych i uważał swoje pisarstwo za odpowiedzialną misję społeczną. Był ruchliwy, jowialny, dowcipny, otwarty wobec ludzi. Bywał też porywczy, kłótliwy, skąpy, bezwzględny i skłonny do pieniactwa. Ceniono go jednak powszechnie, również jako pisarza rozmiłowanego w polszczyźnie.

Rej jest pierwszym polskim pisarzem, który otrzymał za swoją twórczość poważną materialną nagrodę (król Zygmunt I Stary ofiarował w 1546r. mu wioskę Temerce za przekład Psałterza, natomiast Zygmunt II August podarował mu w 1564r. wieś Dziewięciele. Łaska królewska była nagrodą za wkład Reja do kultury polskiej.