Podział czynnościowy podwzgórza.

Temat: Podział czynnościowy podwzgórza.

Podwzgórze (łac. Hypothalamus) to część podkorowa mózgowia zaliczana do międzymózgowia, która nadzoruje reakcje bezwiedne organizmu. Od podwzgórza zależy homeostaza organizmu. Jest to ośrodek podkorowy autonomicznego układu nerwowego. Jego masa w mózgu człowieka wynosi około 4,5 g (co stanowi około 1/300 masy mózgu).
Podwzgórze znajduje się w między postawną częścią kresomózgowia i brzuszną częścią śródmózgowia. Składa się z następujących części: ciała suteczkowate, guz popielaty, lejek, przysadka, skrzyżowanie wzrokowe, pasma wzrokowe. Podwzgórze jest ściśle połączone z przysadką, malutkim narządem wydzielającym różne hormony do krwi.
Rys.1 Budowa ogólna mózgu.

Rys.2 Umiejscowienie podwzgórza (Hypothalamus).
Pod względem anatomicznym podwzgórze dzieli się na część przednią, boczną, guzową i sutkowatą.
W przedniej części podwzgórza znajdują się jądra:
? przedwzrokowe
? przednie
? nadwzrokowe
? przykomorowe
? nadskrzyżowaniowe
W części guzowej znajdują się jądra:
? brzuszno-przyśrodkowe
? grzbietowo-boczne
? łukowate
W części bocznej znajduje się jądro:
? boczne
W części sutkowatej znajdują się jądra:
? sutkowate
? nadsutkowate

Podwzgórze jest miejscem, gdzie znajduje się ośrodek pokarmowy. W części bocznej podwzgórza znajduje się ośrodek głodu, a w jądrze brzuszno- przyśrodkowym ? ośrodek sytości. W ich skład wchodzą neurony wrażliwe na zawartość glukozy we krwi, pełnią funkcję detektorów. Ośrodki pokarmowe kierują zachowaniem organizmu, tak by były zaspokojone jego zapotrzebowanie na energię i inne związki niezbędne do życia.
W części środkowej skupione są neurony ośrodka pragnienia wyzwalające szukanie i picie wody. Ośrodek ten jest ściśle związany z ośrodkiem termoregulacji w przedniej części podwzgórza i z neuronami jądra nadwzrokowego. Wzrost temperatury krwi lub ciśnienia prowadzi do wzmożonego pragnienia i picia wody.
Ponadto w podwzgórzu znajdują się ośrodki agresji ( związany z mechanizmem konsumowania) i ośrodek ucieczki(mechanizm unikania). Neurony te nie mają ścisłej lokalizacji i rozsiane są po całym podwzgórzu i sąsiadujących z nimi okolicach śródmózgowia i wzgórza.
Ośrodek rozrodczy kieruje aktywnością somatyczną organizmu związanego z przedłużeniem gatunku. Czynność tego ośrodka jest odmienna u obu płci. Pod wpływem krążących we krwi androgenów wykształca się męski ośrodek rozrodczy. Ośrodek męski po osiągnięciu dojrzałości płciowej wyzwala pod wpływem hormonów popęd płciowy w stronę płci żeńskiej i powoduje stałe , niecykliczne wytwarzanie podwzgórzowego hormonu uwalniającego z części gruczołowej przysadki hormony gonadotropowe ? LH-RH. Ośrodek żeński wyzwala popęd płciowy w kirunku płci męskiej i jednocześnie kontroluje cykliczne wydzielanie podwórzowego hormonu uwalniającego hormony gonadotropowe z przysadki mózgowej (LH-RH)
Na podstawie ostatnio przeprowadzonych doświadczeń na szczurach stwierdzono, że podwzgórze ( a dokładnie jego część boczna) jest także ośrodkiem przyjemności. Jego drażnienie sondą dostarcza przyjemnych odczuć, znoszących wszelkie myśli o seksie, jedzeniu czy śnie.


Rys.3 Schemat zależności pomiędzy ośrodkiem termoregulacji, a ośrodkami głodu, sytości i pragnienia w podwzgórzu.(wg Anderssona i Larssona).

Podsumowując, podwzgórze zawiera ważne ośrodki kierujące czynnością autonomicznego układu nerwowego, gospodarką wodną organizmu (regulacją ilości wody i odczuwaniem pragnienia), termoregulacją, czynnością gruczołów wewnątrzwydzielniczych, pobieraniem pokarmu (głód i sytość), przemianą tłuszczów, przemianą węglowodanów (cukrów), snem i czuwaniem, czynnościami seksualnymi (cyklami układu rozrodczego, popędem seksualnym) oraz reakcjami emocjonalnymi. Czynności podwzgórza pozostają w ścisłym związku z przysadką mózgową.