Sprawa Polska po rozbiorach i za czasów Napoleona

Po III rozbiorze nadzieje na odzyskanie niepodległości Polska wiązała z Francją. W Paryżu działały 2 organizacje polskiej emigracji ? umiarkowana Agencja, utworzona przez Kościuszkę i lewicująca Deputacja. Polscy emigranci zwrócili się do Dyrektoriatu, aby utworzyć zbrojne jednostki polskie we Francji, lecz Francja nie chciała angażować się w polskie problemy. Zaproponowała utworzenie polskich oddziałów na terenie jednej z zależnych od niej republik włoskich. Umowę zawarto w styczniu 1797r. między rządem Lombardii, a gen. H. Dąbrowskim, związanym z Agencją. Legiony Polskie miały wspierać Republikę Lombardzką. Legioniści otrzymali obywatelstwo Lombardii z prawem powrotu do Polski po wojnie. LP u boku gen. Bonapartego walczyły na Półwyspie Apenińskim, ich dowódcy chcieli pokonać armię austriacką. Przeszkodził w tym pokój francusko-austriacki zawarty w Campo Formio w 1797r. Wg którego, obydwie strony zobowiązały się nie udzielać poparcia tym, którzy chcą walczyć przeciwko jednemu z tych dwóch państw. Polacy musieli służyć przy boku armii Republiki Cisalpińskiej, w której wpływy miała Francja. Wojska Francji w 1798r. wkroczyły do Rzymu i wraz z nimi część LP. Walczyli też z II koalicją antyfrancuską. LP zostały niemal całkowicie zniszczone przez wojska austriackie i rosyjskie m.in. w tygodniowej bitwie nad rzeką Trebbia. Francja potrzebowała żołnierzy i zleciał Dąbrowskiemu odbudowę Legionu Włoskiego, zaś gen. Karolowi Kniaziewiczowi utworzenie nowej formacji ? Legii Naddunajskiej, która spisała się znakomicie, m.in. podczas bitwy Hohenlinede w grudniu 1800r. Francja po zwycięstwie z armia austriacką podpisała korzystny pokój w 1801r. w Luneville. Warunki były takie jak z Campo Formino, lecz pominięto kwestie polską. Pozostałe legiony rozbito na 3 półbrygady ?jedna została we Włoszech, a dwie wysłano do francuskiej kolonii San Domingo, aby stłumić powstanie murzyńskich niewolników. Walki tam zakończyły się klęską. LP były świadectwem niepodległościowych dążeń Polaków, którzy nie pogodzili się z rozbiorami. Symboliczna była data ich powstania, rok 1797, w którym zaborcy uznali, że Królestwo Polskie już nigdy nie będzie odtworzone.
Napoleon chciał pozyskać T. Kościuszkę, który obiecał odbudować państwo Polskie w dawnych granicach i nadania mu liberalnej konstytucji na wzór angielskiej, co umocniłoby francuską pozycję i ograniczyłoby wpływ Rosji. Gdy wojska francuskie w październiku 1806 r. wkroczyły do zaboru pruskiego. Józef Wybicki i gen. Dąbrowski wydali odezwę ?Wezwanie do powstania narodowego?, inspirowaną przez Napoleona. Ogłoszono pospolite ruszenie wśród szlachty oraz pobór rekrutów na wsiach. Polacy zaczęli tworzyć oddziały powstańcze, dowodzone przez ksiecia Józef Poniatowskiego, gen. Zajączka i gen. Dąbrowskiego. Rozbrajały one garnizony pruskie i zajmowały miasta i twierdze.
W Tylży, po zwycięstwie Francuzów w bitwie pod Frydlandem w czerwcu 1807r. zawarto pokój miedzy Francja i Rosją oraz między Francją a Prusami. Postanowiono utworzyć niewielkie państwo z ziem II i III zaboru pruskiego bez okręgu białostockiego przyłączonego do Rosji, które miało nosić nazwę Księstwa Warszawskiego. Gdańsk ogłoszono wolnym miastem pod patronem Francji. 22 lipca 1807r. Napoleon ogłosił w Dreźnie konstytucję dla Księstwa Warszawskiego. Stało się ono monarchia konstytucyjną z królem saskim Fryderykiem Augustem III na tronie. Władca miał pełną władzę wykonawczą i inicjatywę ustawodawczą, która należała do dwuizbowego sejmu. Senat tworzyli wojewodowie, kasztelanie i biskupi w liczbie 60 a potem 10. Izbę poselską tworzyło 60 posłów, a potem 100 wybieranych na sejmikch szlacheckich oraz 40 deputowanych (później 66) ? przedstawicieli mieszczan i chłopów wybieranych na zgromadzeniach gminnych. Wprowadzony został Kodeks Napoleona, wg którego wszyscy są równi wobec prawa niezależnie od pochodzenia stanowego. Oddzielono sądy cywilne od karnych i utworzono Sąd Apelacyjny w Warszawie. Polacy nadal brali udział we wszystkich kampaniach napoleońskich.
W czerwcu 1812r. przez Wilno wyruszyła wielka wyprawa Napoleona na Rosję, do której przyłączyła się Polska. Na ziemiach zaboru rosyjskiego, zajętego przez Napoleona powołano konfederację szlachty i ustanowiono zaciąg do wojska. W styczniu 1813r. armia rosyjska wkroczyła do Księstwa Warszaw.-był to koniec istnienia odrodzonego państwa Polaków. Książe Poniatowski wprowadził swój korpus do Saksoni i połączył się z głównymi siłami Napoleona. Wojska Poniatowskiego w bitwie narodów pod Lipskiem (1813r.) jako jedyne cudzoziemskie oddziały dochowały wierności Napoleonowi. Podczas osłaniania jego odwrotu poległ książe Poniatowski.