Dyktatura

Dyktatura to władza jednostki lub wąskiej grupy osób niewyłonionej w wolnych wyborach i pozostającej poza kontrolą społeczną. Dyktaturę cechuje: stosowanie przemocy wobec przeciwników politycznych, nieuwzględnianie żadnych praw ani wolności obywatelskich, istnienie tylko jednej partii politycznej, arbitralność decyzji, nieobecność parlamentu w strukturze władzy. W dyktaturze rządzący na ogół starają się kontrolować jedynie życie polityczne, (co odróżnia ją od totalitaryzmu), wskazując obywatelom, co jest dozwolone. Do dyktatury zalicza się takie formy rządów, jak autorytaryzm, faszyzm lub totalitaryzm. Współcześnie najczęściej występują dyktatury wojskowe (junty), np. w niektórych krajach Ameryki Łacińskiej lub dyktatury oparte na ideologii marksistowsko-leninowskiej, np. na Kubie i w Korei Północnej.

Dyktatura proletariatu to wg koncepcji marksistowskiej forma sprawowania władzy bezpośrednio po rewolucji proletariackiej, oparta na przemocy wobec klas i warstw związanych z ustrojem kapitalistycznym. Zgodnie z teoretycznym przewidywaniem jednoczesnej rewolucji we wszystkich krajach kapitalistycznych dyktatura proletariatu miała stanowić stadium przejściowe na drodze do stworzenia bezklasowego i bezpaństwowego społeczeństwa komunistycznego, w praktyce, po rewolucji bolszewickiej w Rosji, utrwaliła się jako ideologiczna podstawa państwa autorytarno-totalitarnego rządzonego przez partię komunistyczną, z czasem określana eufemistycznym mianem demokracji socjalistycznej.