Unia Europejska - instytucje, symbole, historia, postacie, Polska a UE.

HISTORIA UE

Idee przed 1945 r.

Próby zjednoczenia narodów Europy miały wielokrotnie miejsce w historii kontynentu od upadku Cesarstwa Rzymskiego.
Początki europejskiej idei integracji międzynarodowej sięgają już starożytności. W wypowiedziach myślicieli starożytnych, m. in. Talesa z Miletu, na temat potrzeby jednoczenia się ludzi w coraz szersze organizmy społeczne - państwa, występują dwie przesłanki:
- Jedna dotyczy skutków likwidacji granic między dotychczasowymi małymi państwami, skutków wyrażających się likwidacją przyczyn prowadzenia wojen o poszerzenie terytorium;
- druga natomiast - wzmocnienia siły w stosunki do otoczenia zewnętrznego, szczególnie jeśli jest ono niebezpieczne i nieprzyjazne dla nie zintegrowanych jeszcze sąsiadujących i często walczących ze sobą małych państw. Integracja międzynarodowa miała być podstawą wewnętrzną i zewnętrzną bezpieczeństwa uczestników integracji.
Podobnie jak w starożytności, dyskusje na temat zjednoczonej Europy w średniowieczu miały również dwa aspekty: obronny i ekspansjonistyczny.
- Aspekt obronny reprezentował najpełniej Kościół katolicki, domagając się zjednoczenia chrześcijańskiej Europy w obronie przeciw muzułmańskiej Turcji.
- Podobnie było w przypadku aspektu ekspansjonistycznego, który przewidywał pokonanie Turcji i schrystinizowanie jej. Przykładem misji ekspansjonistycznej były wyprawy krzyżowe na Bliski Wschód, mające na celu zjednoczenie władców krajów katolickich.
Frankońskie imperium Karola Wielkiego i Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego na setki lat połączyły wielkie obszary pod luźną administracją. W XIX wieku taką próbą była unia celna pod władzą Napoleona, a w XX wieku podboje hitlerowskich Niemiec, jednak obie zakończyły się niepowodzeniem. Różnorodność językowa i kulturowa Europy czyniły próby oparte na prawach dynastycznych albo narzucone przez podboje wojenne niepewnymi i skazanymi na niepowodzenie.

Gdy Arabowie podbili starożytne centra chrześcijaństwa w Syrii i Egipcie w VIII stuleciu, pojęcie "chrześcijaństwa" stawało się zasadniczo pojęciem zjednoczonej Europy, ale zawsze bardziej ideałem niż rzeczywistością. Wielka Schizma między prawosławiem a katolicyzmem uczyniła dyskusyjnym samo pojęcie "chrześcijaństwa". Po zdobyciu Konstantynopola przez Turków w 1453 r., pojawiła się propozycja pokojowego zjednoczenia Europy przeciw wspólnemu nieprzyjacielowi - Jerzemu z Podiebradów, husyckiemu królowi Bohemii - w 1464 zaproponowano utworzenie unii chrześcijańskich narodów przeciw Turkom.
W 1728 opat Charles de Saint-Pierre zaproponował utworzenie europejskiej ligi 18 suwerennych państw, ze wspólnym skarbem, bez granic i z unią gospodarczą.

Po rewolucji amerykańskiej 1776 r. i ogłoszeniu Deklaracji Niepodległości wizja Stanów Zjednoczonych Europy podobnej do Stanów Zjednoczonych Ameryki była podzielana przez kilku wybitnych Europejczyków zwłaszcza La Fayette'a i Tadeusza Kościuszkę. W 1795 r. propozycję kongresu dla wiecznego pokoju wniósł Immanuel Kant.

Kontynentalny system Napoleona Bonaparte, ogłoszony w listopadzie 1806 w postaci embarga dla brytyjskich towarów interesie francuskiej hegemonii, wykazał skuteczność, ale też i niedostatki ponadnarodowego systemu ekonomicznego dla Europy.

Po upadku Napoleona w 1815 r. na kongresie wiedeńskim powstał Związek Niemiecki (Deutscher Bund), jako luźne stowarzyszenie trzydziestu ośmiu niemieckich krajów. W 1834 r. powstała niemiecka unia celna (Zollverein), która miała ułatwić handel i zmniejszyć wewnętrzną konkurencję.
W 1843 r. włoski pisarz i polityk Giuseppe Mazzini zaproponował utworzenie federacji republik europejskich, a w 1847 r. pojawiła się najbardziej znana wczesna propozycja pokojowego zjednoczenia, na bazie współpracy i równości członkostwa, wysunięta przez Wiktora Hugo. Początkowo wyszydzona, powróciła w 1851 r.

Dyskusje nad integracją międzynarodową prowadzone na przełomie XVIII i XIX wieku, w tzw. Epoce przyspieszonego rozwoju kapitalizmu w Europie Zachodniej, zostały wzbogacone o dwa ważne elementy: o problematykę ekonomiczną oraz o kwestię suwerenności narodowej państwa. Te dwa aspekty pozostają nadal aktualne, zarówno we współczesnych dyskusjach, jak i praktycznych przedsięwzięciach integracyjnych.

Po kataklizmie I wojny światowej kilku europejskich myślicieli wysunęło ponownie ideę zjednoczonej politycznie Europy. W 1923 r. austriacki książę Coudenhove-Kalergi założył Ruch Paneuropejski i w 1926 r. gościł w Wiedniu pierwszy Kongres Paneuropejski. Wysunięta doktryna Paneuropy, uważana za podstawę bazową wszystkich europejskich wspólnot.

W 1929 Aristide Briand, francuski premier, wygłosił mowę na forum Ligi Narodów, w której zaproponował ideę federacji narodów europejskich opartej na solidarności i współpracy politycznej i społecznej, co spotkało się z poparciem wielu wybitnych ekonomistów, wśród nich Johna Maynarda Keynesa.
W 1931 r. francuski polityk Edouard Herriot opublikował książkę Stany Zjednoczone Europy.

Wielka depresja, rozwój faszyzmu i późniejsza druga wojna światowa zahamowały ruch na rzecz unifikacji Europy.

W 1940 r. sukcesy wojenne Niemiec i plany utworzenia Tysiącletniej Rzeszy zachęciły niemieckich ekonomistów do wysunięcia propozycji scentralizowanej unii europejskiej z jednolitym europejskim obszarem gospodarczym i ustalonymi wewnętrznymi kursami wymiany walut. W 1943 r. niemiecki minister spraw zagranicznych Joachim von Ribbentrop ostatecznie zaproponował utworzenie takiej instytucji ze strukturą wykazującą kilka podobieństw do współczesnej Unii Europejskiej, oczywiście bez jej demokratycznych struktur. Byłaby to wspólna waluta, bank centralny w Berlinie, zasada regionalizmu, wspólna polityka pracy i porozumienia gospodarcze. Proponowano włączyć do niej Niemcy, Włochy, Francję, Danię, Norwegię, Finlandię, Słowację, Węgry, Bułgarię, Rumunię, Chorwację, Serbię, Grecję i Hiszpanię.

Idea nowej Europy była poruszana przez okupantów:
- Minister bez teki rządu Rzeszy Arthur Seyss-Inquart powiedział: Nowa Europa solidarności i współpracy między wszystkimi jej obywatelami szybko doprowadzi do pomyślności, gdy zostaną usunięte narodowe granice ekonomiczne;
- francuski minister w rządzie Vichy Jacques Benoist Mechin powiedział, że Francja musi porzucić nacjonalizm i uzyskać honorowe miejsce we Wspólnocie Europejskiej.

Taka kierowana przez Niemcy Europa miałaby być przeciwwagą dla komunistycznego Związku Radzieckiego i brytyjskiej dominacji w handlu światowym. Jednak niemiecka inicjatywa była dominacją opartą na hitlerowskich podbojach i dlatego trudno ją uznać za prawdziwego poprzednika przyszłej Unii Europejskiej.

W 1943 r. Jean Monnet, członek francuskiego Narodowego Komitetu Wyzwolenia rządu Wolnych Francuzów na uchodźstwie w Algierze, uważany przez wielu za architekta europejskiej jedności, oświadczył: ...Pokój w Europie nie zostanie osiągnięty, jeżeli państwa odbuduje się na bazie suwerenności narodowej. Kraje Europy są zbyt małe, aby mogły gwarantować swoim obywatelom dobrobyt i rozwój społeczny. Państwa europejskie muszą stworzyć miedzy sobą federację....
Nowy impuls po 1945 r.

Szczególnie szybki rozwój idei integracyjnej w Europie nastąpił w II poł. XX wieku, po zakończeniu II wojny światowej. Pojawiło się silne dążenie do utworzenia wspólnoty europejskiej, która pozwoliłaby odbudować Europę po katastrofalnych wydarzeniach drugiej wojny światowej i zapobiec wojnie w przyszłości. Po 1945 roku ludzie najbardziej potrzebowali nadziei, toteż idea jedności europejskiej miała większe niż kiedykolwiek szanse poparcia. Wszystkie kraje Europy miały świadomość swoich kłopotów i słabości. Odpowiedzią na te problemy mogła być tylko, i to praktycznie realizowana, idea jedności politycznej i gospodarczej. Skoro dość szybko okazało się, że kraje Europy Środkowowschodniej zostały przemocą wyłączone z możliwości budowy demokracji i z uczestnictwa w ogólnoeuropejskiej integracji, skoncentrowano się na Europie Zachodniej.

Pierwszą jaskółką zwiastującą jednoczenie się państw Europy Zachodniej był powołany do życia w czerwcu 1947 roku w Paryżu Komitet Koordynacyjny Ruchów Międzynarodowych na Rzecz Jedności Europejskiej. W grudniu 1947 r. roku organizacja ta przybrała nazwę Międzynarodowy Komitet Ruchów na Rzecz Jedności Europejskiej. Punktem przełomowym był Kongres Europejski w Hadze, który trwał od 8 do 10 maja 1948 roku. Kongres jednomyślnie wyraził pragnienie utworzenia zjednoczonej Europy. Wszystkie kraje w nim uczestniczące zdawały sobie sprawę, że upieranie się przy narodowej niepodległości i utrzymywanie narodowej suwerenności to rzecz przestarzała. Historyczny kongres haski wytyczył w podstawowych zarysach politykę zjednoczenia Europy. Jak pisał Józef Retinger: w Hadze położono fundamenty pod wszystko to, co miało wyznaczać postęp idei europejskiej w następnym dziesięcioleciu. Wszystkie wielkie traktaty europejskie wyrosły z podatnego gruntu tego śmiałego zebrania. Jednocześnie ustanowiono zasady i doktryny jedności europejskiej. Kongres nadał ton i rozmach działalności europejskiej na przyszłe lata.

Aby to urzeczywistnić, wielu polityków wspierało ideę utworzenia jakiejś formy europejskiej federacji czy rządu. Winston Churchill 19 września 1946 r. wygłosił na uniwersytecie w Zurychu mowę, w której wezwał do utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy, podobnych do Stanów Zjednoczonych Ameryki. Bezpośrednim wynikiem tego przemówienia było utworzenie w 1949 r. Rady Europy. Rada Europy była (i dalej pozostaje) instytucją o raczej ograniczonych prerogatywach, jako swoisty ekwiwalent Narodów Zjednoczonych, aczkolwiek wypracowała pewne formy uprawnień w dziedzinie praw człowieka, jak Europejski Trybunał Praw Człowieka.

Inauguracyjne posiedzenie Rady Europy odbyło się w Strasburgu 8 sierpnia 1949 roku. Obok flag dwunastu państw członkowskich (jeszcze bez Niemiec i Austrii) była również flaga Ruchu Europejskiego: zielone E na białym tle. Według projektodawców Rada Europy miała być pierwszym instytucjonalnym krokiem do utworzenia ponadnarodowego rządu Europy. W ramach Rady wyodrębniono Komitet Ministrów, Parlamentarne Zgromadzenie Doradcze i niezależny Sekretariat, prototypy rządu, parlamentu i administracji publicznej. Działacze Ruchu pragnęli aby Zgromadzenie funkcjonowało jak prawdziwy Parlament Europejski. W budowie nowej Europy, na razie tylko w niecałej części zachodniej, Ruch Europejski odgrywał rolę kluczową. Nastroje panujące w Radzie Europy oddają słowa Paula Henriego Spaaka, który 26 sierpnia 1949 roku powiedział: najbardziej niezdecydowani, najwięksi sceptycy muszą uznać fakt, że od dziś istnieje świadomość europejska.

Po Kongresie haskim rozpoczęła się seria konferencji Ruchu Europejskiego. Pierwsza, która odbyła się w Brukseli w lutym 1949 roku, poświęcona była sprawom politycznym i organizacyjnym. W dwa miesiące później w Westminsterze zorganizowano wielką konferencję na temat polityki gospodarczej. Jako cel na przyszłość wysunięto propozycję utworzenie wspólnego rynku. W grudniu tego samego roku w Lozannie odbyła się konferencja poświęcona kulturze. W rezolucjach wezwano do utworzenia Europejskiego Centrum Kultury, Uniwersytetu Europejskiego oraz Europejskiego Centrum Badań Jądrowych. Z czasem powołano do życia wszystkie te ośrodki. W czerwcu 1950 roku w Rzymie odbyła się konferencja poświęcona polityce socjalnej.

Ziarno idei integracji rzucone w nowych powojennych realiach na Kongresie haskim zaowocowało już wkrótce, w latach pięćdziesiątych i później, kolejnymi formami i etapami integracji międzynarodowej w Europie, i tak jest do chwili obecnej mimo różnych zahamowań i kryzysów. Punktem przełomowym w idei integracji Europy było podpisanie przez państwa zachodniej Europy Traktatu Rzymskiego w 1957 roku, na mocy którego powstały pierwsze trzy wspólnoty europejskie.

Trzy wspólnoty

Unia Europejska wyrosła z Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, powołanej na podstawie traktatu paryskiego, podpisanego w 1951 r. przez sześciu członków założycieli: Belgię, Holandię i Luksemburg (kraje Beneluksu), RFN, Francję i Włochy. Celem EWWiS było utworzenie wspólnej puli produkcji węgla i stali, aby zapobiec wojnie gospodarczej. Było to urzeczywistnienie planu opracowanego przez Jeana Monneta, a upowszechnionego przez francuskiego ministra spraw zagranicznych Roberta Schumana. 9 maja 1950 Schuman przedstawił propozycję utworzenia zorganizowanej Europy twierdząc, że jest to niezbędne do utrzymania pokojowych stosunków. Propozycja ta, znana jako Deklaracja Schumana, jest uważana za początek dzisiejszej Unii Europejskiej, która potem wybrała dzień 9 maja za Dzień Europy. Brytyjczycy zostali zaproszeni do uczestnictwa, ale odmówili, aby nie rezygnować z narodowej suwerenności.
W ślad za EWWiS poszły próby utworzenia, przez te same kraje, Europejskiej Wspólnoty Obronnej i Europejskiej Wspólnoty Politycznej. Celem EDC było ustanowienie wspólnej europejskiej armii pod wspólną kontrolą, aby Niemcy Zachodnie mogły się ponownie bezpiecznie uzbroić i stawić czoła radzieckiemu zagrożeniu. EPC miała być zaczątkiem federacji państw europejskich. Jednak francuskie Zgromadzenie Narodowe odmówiło ratyfikowania traktatu EDC, co doprowadziło do zaniechania pomysłu, a potem odłożenia na półkę także EPC. Idea obu instytucji żyje jednak, choć w zmodyfikowanej formie, w późniejszych opracowaniach, jak Europejska Współpraca Polityczna (European Political Co-operation, także EPC), filar o nazwie Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa ustanowiony przez Traktat z Maastricht (Common Foreign and Security Policy, CFSP), czy Europejskie Siły Szybkiego Reagowania (European Rapid Reaction Force), obecnie w trakcie formowania.

Europejska Wspólnota Energii Atomowej (European Atomic Energy Community) została powołana do życia w 1958 r. Euratom miał z kolei połączyć narodowe zasoby nuklearne tych krajów. Głównymi celami tej organizacji było wspólne pokojowe wykorzystanie energii jądrowej, rozwój badań, ustalenie jednolitych norm ochrony radiologicznej.

Po niepowodzeniu inicjatyw EDC i EPC sześć krajów założycielskich spróbowało dalszej integracji, tworząc w 1958 r. kolejną instytucję - Europejską Wspólnotę Gospodarczą (European Economic Community, EEC) funkcjonującą jako międzynarodową organizację gospodarczą. EWG przyczyniania się do rozwoju ekonomicznego państw członkowskich, zacieśniania współpracy między nimi, ustanowienia swobody przepływu towarów, osób, usług i kapitału (unia celna między krajami członkowskimi, oparta na czterech wolnościach). EWG stała się najważniejszą z 3 europejskich wspólnot integracyjnych i była bezsprzecznie najważniejszą z tych trzech wspólnot, do tego stopnia, że jej nazwa została potem zmieniona na Wspólnotę Europejską, która została formalnie ustanowiona w Traktatach Rzymskich w 1957 r. i weszła w życie 1 stycznia 1958 r. Sygnatariuszami byli przedstawiciele:

W imieniu kraju podpis złożył
Belgia
Paul-Henri Spaak i J. Ch. Snoy et d'Oppuers

Francja
Christian Pineau i Maurice Faure

Holandia
Joseph Luns i J. Linthorst Homan

W imieniu kraju podpis złożył
Luksemburg
Joseph Bech i Lambert Schaus

Niemcy
Konrad Adenauer i Walter Hallstein

Włochy
Antonio Segni i Gaetano Martino

Przekształcenie się tych wspólnot w dzisiejszą Unię Europejską składa się z dwóch równoległych procesów.
- Pierwszym procesem jest ewolucja strukturalna i zmiany instytucjonalne w kierunku utworzenia ściślejszego bloku z większą ilością kompetencji na poziomie ponadnarodowym, co można nazwać pogłębianiem Unii.
- Drugim procesem jest rozszerzanie wspólnot (i potem Unii) z 6 do 27 państw członkowskich, co określamy mianem poszerzania Unii.

Ojcowie współczesnej Europy

Powstanie Unii Europejskiej nie byłoby możliwe bez ludzi, których nazywa się Ojcami współczesnej Europy. W poczet Ojców integracji europejskiej [1] zalicza się ośmiu polityków, którzy mieli największy wpływ na powstanie Wspólnot Europejskich:
(w kolejności alfabetycznej)
- Konrad Adenauer - 1876 - 1967 - pierwszy kanclerz demokratycznych Niemiec, zwolennik zjednoczenia Europy opartego na tradycjach i wartościach chrześcijańskich. Doprowadził do odbudowy gospodarczej Niemiec oraz ich integracji z Europą Zachodnią, od przyjęcia planu Marshalla, poprzez członkostwo w EWG oraz NATO.
- Winston Churchill - 1874 - 1965 - brytyjski polityk, mówca, strateg, pisarz i historyk, minister obrony, Przewodniczący Izby Gmin, dwukrotny premier Zjednoczonego Królestwa, laureat literackiej Nagrody Nobla, jeden z pierwszych polityków popierających ideę zjednoczenia Europy - pomysłodawca utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy oraz autor terminu żelazna kurtyna, określającego linię podziału Europy na blok wschodni i zachodni. Termin ten po raz pierwszy użył podczas przemówienia w Fulton 5 marca 1946 r.
- Alcide De Gasperi - 1881 - 1954 - włoski premier i polityk, współtwórca Rady Europy i Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, propagujący ideę współpracy gospodarczej poprzez zacieśnianie współpracy obronnej.
- Walter Hallstein - 1901 - 1982 - niemiecki polityk, profesor prawa na uniwersytetach w Rostocku i Frankfurcie nad Menem Sekretarz Stanu w niemieckim Ministerstwie Spraw Zagranicznych, pierwszy przewodniczący Komisji Europejskiej w latach 1958-1967, twórca doktryny Hallsteina, inicjator Wspólnot Europejskich i struktur unijnych. Jeden z twórców wizerunku i głównych nurtów politycznych współczesnej Unii Europejskiej.
- Jean Monnet - 1888 - 1979 - francuski polityk, dyplomata i ekonomista, architekt wspólnot europejskich, współtwórca Planu Schumana, inicjator i twórca Komitetu dla Zjednoczenia Państw Europy (ang. Action Committee for the United States of Europe) (1954), któremu przewodniczył do 1975 r. W 1976 r. za swoje zasługo otrzymał tytuł Obywatela Europy.
- Robert Schuman - 1886 - 1963 - francuski premier i minister spraw zagranicznych, inicjator pojednania pomiędzy Francją a Niemcami poprzez połączenie obu państw silnymi więzami gospodarczymi, społecznymi i politycznymi, w latach 1958 - 1960 przewodniczący Parlamentu Europejskiego. Jego plan był pierwszym w pełni zrealizowanym projektem zjednoczenia Europy.
- Paul-Henri Spaak - 1899 - 1972 - belgijski premier i minister spraw zagranicznych, w latach 1952 - 1953 przewodniczący Zgromadzenia Ogólnego Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, przewodniczący roboczej komisji opracowującej raport dotyczący stworzenia podstaw wspólnego rynku europejskiego, przewodniczący pierwszej sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ, sekretarz generalny NATO.
- Altiero Spinelli - 1907 - 1986 - włoski polityk, promotor federalizmu europejskiego, członek Komisji Europejskiej odpowiedzialny za politykę przemysłową, eurodeputowany do Parlamentu Europejskiego, współzałożyciel Klubu Krokodyla.

Integracja europejska w pigułce

- 7 - 10 maja 1948 r. - Kongres haski.
- 5 maja 1949 r. - narody Zachodniej Europy tworzą Radę Europy. Jest to pierwszy krok w kierunku nawiązania współpracy, którą sześć krajów zamierza pogłębiać.
- 9 maja 1950 r. ? francuski minister spraw zagranicznych Robert Schuman przedstawia plan zacieśnienia współpracy. Od tego czasu 9 maja obchodzony jest jako Dzień Europy.
- 18 kwietnia 1951 r. - Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy podpisują Traktat paryski mający wprowadzić wspólny zarząd dla przemysłu ciężkiego ? węgla i stali.
- 1-3 czerwca 1955 r. - Konferencja messyńska - decyzja o powstaniu Euroatomu
- 25 marca 1957 r. - Traktaty rzymskie.
- 1 stycznia 1958 r. ? na mocy Traktatów Rzymskich kraje EWWiS założyły EWG.
- 30 lipca 1962 r. - wspólna polityka rolna mająca na celu kontrolę nad produkcją żywności.
- 20 lipca 1963 r. - EWG podpisuje pierwszą dużą umowę międzynarodową mającą pomóc 18 byłym koloniom w Afryce.
- 8 kwietnia 1965 r. - Traktat ustanawiający Jedną Radę i Jedną Komisję Wspólnot Europejskich.
- 1 lipca 1968 r. - sześć krajów znosi cła na importowane towary, umożliwiając po raz pierwszy swobodny handel.
- 1 stycznia 1973 r. - nowe państwa członkowskie: Dania, Irlandia, Wielka Brytania. (w sumie 9 krajów).
- 10 grudnia 1974 r. - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.
- 7 ? 10 czerwca 1979 r. - pierwsze wybory do parlamentu Europejskiego.
- 1 stycznia 1981 r. - nowo państwo członkowskie: Grecja. (w sumie 10 krajów).
- 28 lutego 1984 r. - program Esprit - pierwszy z wielu programów badawczo-rozwojowych.
- 1 stycznia 1986 r. - nowe państwa członkowskie: Hiszpania i Portugalia (w sumie 12 krajów).
- 17 lutego 1986 r. - Jednolity Akt Europejski - pierwszy krok do ujednoliconego rynku europejskiego.
- 15 czerwca 1987 r. - program Erasmus, którego celem jest finansowanie wyjazdów studentów na studia w innym kraju europejskim przez okres do jednego roku.
- 3 października 1990 r. ? zjednoczenie Niemiec ? ziemie byłej NRD zostały włączone do RFN.
- 7 lutego 1992 r. - Traktat z Maastricht.
- 1 stycznia 1993 r. - swobodny przepływ towarów, usług, osób i kapitału staje się rzeczywistością.
1 listopada 1993 r. ? formalne powstanie Unii Europejskiej w oparciu o trzy filary.

- 1 stycznia 1995 r. - nowe państwa członkowskie: Austria, Finlandia i Szwecja (w sumie 15 krajów).
- 26 marca 1995 r. - w Belgii, Francji, Hiszpanii, Holandii, Luksemburgu, Niemczech i Portugalii ? wchodzi w życie Układ z Schengen.
- 17 czerwca 1997 r. - Traktat amsterdamski.
- 26 października 1997 r. - Włochy przystępują do Układu z Schengen.
- 1 grudnia 1997r. - Austria przystępuje do Układu z Schengen.
- 13 grudnia 1997 r. - rozpoczęcie negocjacji członkowskich z 10 państwami Europy Środkowo-Wschodniej.
- 1 czerwca 1998 - powstanie Europejskiego Banku Centralnego
- 1 stycznia 1999 r. - Euro w w transakcjach handlowych i finansowych.
- 26 marca 2000 r. - Grecja przystępuje do Układu z Schengen.
- 25 marca 2001 r. - Dania, Finlandia, Szwecja oraz kraje EFTA - Islandia i Norwegia przystępują do Układu z Schengen.
- 1 stycznia 2002 r. - pojawiają się banknoty i monety euro (?) w powszechnym obiegu krajów unii walutowej. Banknoty są jednakowe dla wszystkich krajów. Monety mają wspólny awers, informujący o ich wartości, lecz różny narodowy rewers.
- 13 grudnia 2002 r. - finał negocjacji pomiędzy 10 państwami Europy Środkowej i Południowej a UE w Kopenhadze.
- 1 lutego 2003 r. - Traktat nicejski.
- 31 marca 2003 r. - w ramach polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE bierze udział w operacjach utrzymywania pokoju na Bałkanach, początkowo w byłej Jugosławii, a następnie w Bośni i Hercegowinie. W obu przypadkach siły pod wodzą UE zastępują jednostki NATO.
- 16 kwietnia 2003 r. - Traktat ateński.
- 1 maja 2004 r. - nowe państwa członkowskie: Cypr, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Republika Czeska, Słowacja, Słowenia i Węgry (w sumie 25 krajów).
- 29 października 2004 r. - 25 krajów UE podpisuje Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy.
- 1 lutego 2005 r. - w życie wchodzi Stowarzyszenie Porozumienia pomiędzy UE i Chorwacją
- 29 maja 2005 r. - Francuzi, jako pierwszy kraj UE, wyraźną większością głosów odrzucili w referendum konstytucję Unii Europejskiej.
- 29 października 2006 r. - ogłoszenie wyników międzynarodowego konkursu na logo rocznicowe UE - zwycięzcą Szymon Skrzypczak z Poznania
- 1 stycznia 2007 r. - nowe państwa członkowskie: Bułgaria i Rumunia (w sumie 27 krajów). Słowenia dołączą do strefy euro
- 25 marca 2007 r. - 5o rocznica podpisania traktatów rzymskich.
- 21 - 23 czerwca 2007 r. - szczyt Unii Europejskiej w Brukseli dotyczący zmiany systemu głosowania w Radzie UE.
- 27 czerwca 2007 r. - Parlament Europejski i Rada Europejska wydały rozporządzenie regulujące stawki roamingowe na terenie 27 państw UE (połączenia wykonywane za granicą 0,49 ? VAT, odbierane za granicą 0,24 ? VAT) - tzw. Eurotaryfa
- 1 lipca 2007 r. ? karaibskie wyspy Bonaire, Saba i Sint Eustatius zostały włączone do Holandii i stały się częścią UE.
- 1 września 2007 r. - obowiązek uruchomienia Eurotaryfy przez wszystkich operatorów komórkowych na terenie UE
- 31 grudnia 2007 r. - symboliczne otwarcie granic w ramach Układu z Schengen w Worku Turoszowskim, na trójstyku granic polskiej, czeskiej i niemieckiej
- 1 stycznia 2008 r. - Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry - wstępują do Układu z Schengen - (przejścia lądowe i morskie)

SYMBOLE UNII EUROPEJSKIEJ

Unia Europejska jest gospodarczo-politycznym związkiem dwudziestu siedmiu demokratycznych krajów europejskich, będącym efektem wieloletniego procesu integracji politycznej, gospodarczej i społecznej. Jest zarazem największą i najprężniejszą organizacją tego typu na świecie. Posiada symbole, które przyjęte zostały podczas szczytu UE w Brukseli w 18 czerwca 2004 roku i zapisane w Traktat Konstytucyjny dla Unii Europejskiej. Ostatecznie, by nie sugerować, że UE jest superpaństwem - odstąpiono w [[Traktat reformujący|Traktacie Reformującym]] od unijnych symboli Unii, jednak pozostają one aktualne dla państw członkowskich.

Dzień Europy obchodzony 9 maja we wszystkich państwach członkowskich od 1986 r. na pamiątkę ogłoszenia Deklaracji Roberta Schumana, dokumentu, który zapoczątkował proces jednoczenia Europy.

Oda do radości - finałowa kantata z IX Symfonii Ludwiga van Beethovena jest hymnem Unii Europejskiej. Z racji wielojęzycznego charakteru Unii hymn posiada jedynie wersję instrumentalną opracowaną przez Herberta von Karajana . Rada Europy w 1972 roku uznała Odę do radości za swój hymn. Poproszono jednocześnie Herberta von Karajana o aranżację monumentalnego dzieła Beethovena. Zostało ono zinstrumentowane na fortepian, instrumenty dęte i orkiestrę symfoniczną.

Flaga Unii Europejskiej przedstawia dwanaście nieodwracalnych złotych gwiazd rozłożonych w okręgu na lazurowym tle symbolizuje jedność wszystkich obywateli Unii i nie zależy od liczby krajów członkowskich. Pomysłodawcami byli hiszpański dyplomata Salvador de Madariaga y Rojo i francuski plastyk Arsene Heitz. Arsene Heitz przed śmiercią wyznał, że inspiracją dla niego był wizerunek Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej, która jest przedstawiona właśnie na lazurowym tle, a jej glowe okala 12 gwiazd. Niezależnie od tego wielu ludzi przypisuje temu symbolowi również inne znaczenia np. że liczba gwiazd nawiązuje do starożytnej symboliki liczby 12 oznaczającej perfekcję i całość.

Waluta. Znakiem graficznym euro jest grecka litera epsilon przecięta dwiema równoległymi liniami (?). Symbolizuje ona korzenie cywilizacji europejskiej, próby zintegrowania naszego kontynentu i zapewnienia stabilizacji wewnętrznej.

Dewiza Unii Europejskiej - tj. motto Unii Europejskiej brzmiące w wersji łacińskiej In varietate concordia a ogłoszone na sesji Parlamentu Europejskiego 4 maja 2000 roku. W tłumaczeniu na język polski dewiza europejska brzmi Jedność w różnorodności lub Zjednoczona w różnorodności.
TGEth? SINCE 1957 - (z ang. Razem od 1957 roku), logo Unii Europejskiej zaprojektowane przez studenta Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu, Szymona Skrzypczaka. Hasło ułożone jest z liter o różnych barwach i czcionkach co symbolizuje różnorodność Unii Europejskiej i jest odwołaniem do hasła "jedność w różnorodności".

Domena internetowa .eu związana bezpośrednio z Unią Europejską. Uruchomienie jej nastąpiło 7 grudnia 2005 r. Początkowo uprawnione do rejestracji były tylko instytucje publiczne z Unii Europejskiej (w tym przypadku zastępuje ona domenę .eu.int) oraz organizacje posiadające prawa do znaków towarowych. Rejestracja jest dostępna dla wszystkich od 7 kwietnia 2006 r.

Historia rozszerzania Unii Europejskiej

Uzyskanie członkostwa w UE (ang. membership in the European Union) wymaga spełnienia szeregu warunków, tzw. kryteria kopenhaskie. Kraj starający się przynależność do europejskiej wspólnoty musi w części znajdować się na terytorium Europy, mieć demokratyczny rząd i wolnorynkową gospodarkę oraz przestrzegać praw Europejskiej Konferencji o Ochronie Praw człowieka i Podstawowych Wolności. Zobowiązany jest także do zaakceptowania i wprowadzenia w życie prawodawstwa UE oraz wszystkich układów traktatowych. Jak napisano w traktacie z Maastricht, każdy kraj członkowski oraz Parlament Europejski muszą zgodzić się na każde planowane rozszerzenie wspólnoty. Samo przystąpienie w poczet członków Unii Europejskiej określa się mianem akcesja (ang. accession). Jest to przyjęcie nowych państw do UE.

Państwa założycielskie
Przyjęte państwa Data akcesji Charakter rozszerzenia
Belgia
Francja
Holandia
Luksemburg
Niemcy
Włochy
18 kwietnia 1951

Pierwsze rozszerzenie

Wielka Brytania, obawiając się wstąpienia do Wspólnoty z powodu ryzyka zaszkodzenia jej handlowi z Wspólnotą Narodów, ustanowiła w 1960 r. alternatywną organizację, Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, (European Free Trade Association). Był to jedynie obszar wolnego handlu, a nie unia celna. Do EFTA weszły też w tym czasie Austria, Dania, Norwegia, Portugalia, Szwecja i Szwajcaria, a Islandia przystąpiła w 1970 r.

Ponieważ handel z Wspólnotą Narodów malał, a rósł udział handlu europejskiego, Wielka Brytania zdecydowała się przystąpić do wspólnoty, oczekując korzyści ekonomicznych. Irlandia i Dania, zależne w dużej mierze od handlu z Brytyjczykami, poszły w ślad za Zjednoczonym Królestwem. Pierwsza próba przystąpienia, jeszcze za rządów konserwatywnego premiera Harolda Macmillana, został zawetowana przez prezydenta de Gaulle'a w 1967 r.. Kolejny rząd, kierowany przez labourzystowskiego premiera Harolda Wilsona, zgłosił akces, zawetowany jednak ponownie przez de Gaulle'a. Dopiero rząd, na którego czele stał Edward Heath, zdołał wprowadzić kraj do EWG.
Grenlandia - wystąpiła w 1985 r. z EWG i nie należy do UE

Przyjęte państwa Data akcesji Charakter rozszerzenia
Dania - 1 stycznia 1972
Irlandia - 1 stycznia 1972
Wielka Brytania - 2 stycznia 1973
Społeczeństwo Norwegii odrzuciło więc propozycję rządu (53,3% przeciw) i Norwegia nie weszła do Unii - podobnie stało się 20 lat później, gdy rząd norweski zaproponował wejście do Unii razem z Austrią, Szwecją i Finlandią.

Drugie rozszerzenie

W latach 80 XX w. do EWG dołączyły kolejne kraje. Wejście Grecji w 1981 r. zapoczątkowało tzw. rozszerzenia śródziemnomorskie lub południowe. Ze względu na swoje położenie geograficzne i burzliwą historię oraz stosunkowo niski poziom rozwoju społecznego oraz gospodarczego, kraj ten nie uczestniczył w głównym nurcie integracji europejskiej mimo, że był członkiem-założycielem OEEC. Do Rady Europy przystąpiła z chwilą jej utworzenia, nie miała jednak wspólnych granic z krajami szóstki.
Przyjęte państwa Data akcesji Charakter rozszerzenia
Grecja
1 stycznia 1981
pierwsze południowe

Trzecie rozszerzenie

Kolejnymi krajami z tzw. rozszerzenia śródziemnomorskiego lub południowego były Hiszpania i Portugalia. Wspólnie z Grecją miały podobne doświadczenia - m. in. niedawne rządy dyktatorskie oraz poziom rozwoju gospodarczego znacznie odbiegający od średniego krajów Wspólnoty[2].Wejście tych krajów oznaczało nowe zadania dla EWG, podniosło znaczenie tych państw i przeniosło punkt ciężkości Wspólnoty ze stabilnych, mocno zindustrializowanych i demokratycznych krajów na południe Europy
Przyjęte państwa Data akcesji Charakter rozszerzenia
Hiszpania
Portugalia
1 stycznia 1986
śródziemnomorskie

Rozszerzenie niepełne

Zjednoczenie NRD i RFN w jeden organizm państwowy spowodowało powiększenie się obszaru EWG. Ekonomiczną ceną zjednoczenia było 1,5 biliona euro jakie Niemcy zachodnie przekazały do 2004 roku wschodnim krajom związkowym w celu dostosowania wschodnioniemieckiej gospodarki i infrastruktury do poziomu zachodnich krajów związkowych.
Przyjęte państwa Data akcesji Charakter rozszerzenia
NRD
3 października 1990
pierwsze centralne
Zjednoczenie Niemiec

Czwarte rozszerzenie

Austria, Finlandia i Szwecja przystąpiły już do Unii Europejskiej, powstałej na mocy Traktatu o Unii Europejskiej podpisanego 7 lutego 1992 r. w Maastricht w Holandii. Fakt dołączenia nowych członków odzwierciedlał radykalną zmianę polityki każdego z nich. W przypadku Austrii i Finlandii przyczyną były stosunki z ZSRR, natomiast Szwecji jej przywiązanie do neutralności i unikanie zaangażowania w kwestie bezpieczeństwa Europejskiego.
Przyjęte państwa Data akcesji Charakter rozszerzenia
Austria
Finlandia
Szwecja
1 stycznia 1995
-
drugie centralne
drugie północne
Referendum w Norwegii: 52,2% głosujących było przeciw. Wraz z przyjęciem Austrii, Szwecji i Finlandii do UE, tylko Norwegia, Islandia, Szwajcaria i Liechtenstein pozostały członkami EFTA.

Piąte rozszerzenie (cz. I)

Zmiany polityczne w Europie w 1989 r. (tzw. Jesień Ludów) doprowadziły do możliwości wstąpienia w szeregi UE krajów z tzw. bloku wschodniego. Sytuacja gospodarcza byłych krajów Europy Środkowo-Wschodniej znacznie odbiegała od średniego poziomu krajów UE, co stało się dla UE wyzwaniem do wyrównania poziomu życia i przekazywania funduszy strukturalnych na ten cel.
Przyjęte państwa Data akcesji Charakter rozszerzenia
Cypr
Czechy
Estonia
Litwa
Łotwa
Malta
Polska
Słowacja
Słowenia
Węgry
1 maja 2004

Piąte rozszerzenie (cz. II)

Przyjęte państwa Data akcesji Charakter rozszerzenia
Bułgaria
Rumunia
1 stycznia 2007
drugie połuniowe
Rozszerzenie niepełne
Przyjęte państwa Data akcesji Charakter rozszerzenia
Bonaire
Saba
Sint Eustatius
1 lipca 2007
karaibskie wyspy, które
zostały włączone do Holandii
i stały się częścią UE

Wspólnoty Europejskie nazwa określająca od 1957 roku trzy, a od 2002 r. dwie organizacje stanowiące od 1993 roku podstawę instytucjonalną i kompetencyjną Unii Europejskiej:
- Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS) - istniała do 23 lipca 2002 roku, obecnie jej kompetencje przeszły na Wspólnotę Europejską,
- Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom),
- Wspólnota Europejska (WE), do 1993 Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG).

Wspólnoty Europejskie od 1967 roku w wyniku zawarcia traktatu fuzyjnego posiadają wspólne instytucje, z których kompetencji obecnie korzysta także Unia Europejska.
Unia Europejska ? historia, traktaty i struktura
1952
1958
1967
1993
1999
2003
?
Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS)

Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG)
Wspólnota Europejska (WE)

... Wspólnoty Europejskie: EWWiS, EWG (WE, 1993), Euratom Wymiar sprawiedliwości
i sprawy wewn.

Współpraca policyjna i sądowa
w sprawach karnych

Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa (WPZiB)

U N I A E U R O P E J S K A ( U E )

Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom)

Traktat paryski
Traktaty rzymskie
Traktat fuzyjny
Traktat z Maastricht
Traktat amsterdamski
Traktat nicejski
Konstytucja dla Europy,


FILARY UNI EUROPEJSKIEJ

Trzy filary UE (model świątyni) - ustanowione zostały poprzez Traktat z Maastricht, podpisany 7 lutego 1992 roku. Integracja krajów, które podpisały Traktat z Maastricht: Belgia, Dania, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia, Wielka Brytania, Włochy przebiegała w obrębie trzech filarów:
- Filar I - unia gospodarcza - wspólny rynek, wspólna polityka rolna i strukturalna, unia walutowa i rozwój regionów
- Filar II - unia polityczna - UE w stosunkach zewnętrznych występuje jako jeden podmiot
- Filar III - unia policyjno-sądownicza - współpraca w dziedzienie spraw wewnętrznych i wymiaru sprawiedliwości, wspólne rozwiązywanie problemów imigracji, przestępczości zorganizowanej, terroryzmu i patologii społecznej.
Wprowadzona w Traktacie amsterdamskim Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony jako część drugiego filaru jest czasem uważana za nowy, czwarty filar UE. Wszystkie państwa wstępujące do UE zobowiązane są w pełni zaakceptować trzy filary.


STRUKTURA INSTYTUCJONALNA UE
- Rada Europejska
- Główne instytucje polityczne:
- Parlament Europejski
- Rada Unii Europejskiej
- Komisja Europejska
- Instytucje sądowe i kontrolne:
- Trybunał Sprawiedliwości
- Sąd Pierwszej Instancji
- Trybunał Obrachunkowy
- Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich
- Instytucje gospodarcze:
- Europejski System Banków Centralnych
- Europejski Bank Centralny
- Europejski Bank Inwestycyjny
- Instytucje doradcze:
- Komitet Ekonomiczno-Społeczny
- Komitet Regionów
- Inne organy:
- Agencje Unii Europejskiej
- Europejski Urząd Statystyczny

Rada Europejska
RADA EUROPEJSKA (fr. Conseil europen, ang. European Council) to organ polityczny Unii Europejskiej mający za zadanie wyznaczanie ogólnych kierunków rozwoju Unii.
Rady Europejskiej nie należy mylić z Radą Unii Europejskiej ani Radą Europy. Ta ostatnia nie jest w ogóle instytucją unijną, lecz niezależną od UE organizacją międzynarodową.

Struktura
Mianem Rady Europejskiej określa się spotkania głów państw lub szefów rządów państw członkowskich (w przypadku Francji i Finlandii są to prezydenci, choć zwykle towarzyszą im też premierzy) oraz przewodniczącego Komisji Europejskiej. W obradach biorą też udział ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich, a także jeden z członków Komisji.
Konstytucja dla Europy podpisana 29 października 2004 r. przewiduje, że przewodniczący Rady ma być wybierany przez wszystkie państwa członkowskie na 2,5 roku.
Rada Europejska zbiera się zazwyczaj 4 razy w roku, na krótkich, zwykle dwudniowych spotkaniach. Zgodnie z Traktatem nicejskim, od momentu rozszerzenia Unii 1 maja 2004 r. wszystkie spotkania Rady odbywają się w Brukseli.
Uprawnienia
Zgodnie z traktatem z Maastricht Rada Europejska jest ciałem mającym planować kierunki rozwoju Unii i koordynować współpracę w jej ramach. Rada stanowi też forum wymiany poglądów na najwyższym szczeblu politycznym; podejmowane są przez nią problemy o kluczowym znaczeniu dla Unii i jej otoczenia. Podczas spotkań Rady są m.in. opracowywane i podpisywane ostateczne teksty unijnych traktatów.
Szczegółowe kompetencje Rady obejmują przede wszystkim kwestie związane z II filarem UE: wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa. Rada Europejska jest najważniejszym organem w zakresie tej polityki. Od roku 1983 Rada może bezpośrednio włączać się w sprawy znajdujące się w kompetencji Wspólnot Europejskich - działa wtedy jako Rada Unii Europejskiej. Uprawnienie to, obok podobnej nazwy, jest przyczyną częstych kłopotów z odróżnianiem tych dwóch instytucji.
Spotkania Rady kończą się ogłoszeniem wspólnego komunikatu (zwanego konkluzją) przyjętego w drodze konsensusu. Rada jest też zobowiązana do przedstawienia Parlamentowi Europejskiemu szczegółowego raportu z jej obrad. Decyzje podejmowane przez Radę nie mają co prawda mocy prawnie wiążącej, jednak skład tego organu (jego członkowie są zwierzchnikami ministrów wchodzących w skład Rady Unii Europejskiej) przesądza o przekładaniu się tych decyzji na konkretne akty prawne uchwalane przez odpowiednie organy.
Historia Rady
Rada Europejska wywodzi się z nieformalnych spotkań szefów rządów państw członkowskich Wspólnot Europejskich (tzw. "spotkania na szczycie") odbywanych nieregularnie od 1961 roku. W czasie konferencji na szczycie w Paryżu 9-10 grudnia 1974 roku zdecydowano o zinstytucjonalizowaniu tych spotkań i nazwano je Radą Europejską. Pierwsze posiedzenie Rady miało miejsce w Dublinie w marcu 1975 roku. Spotkania Rady odbywały się odtąd średnio 2-3 razy do roku: raz na pół roku w państwie sprawującym aktualnie prezydencję, zaś ewentualne dodatkowe obrady zwykle w Brukseli.
Kolejnym krokiem w formalizacji spotkań na szczycie była Deklaracja Londyńska przyjęta podczas obrad Rady Europejskiej w 1977 roku. Określono wtedy m.in. liczebność delegacji towarzyszących głowom państw lub rządów, sposób wydawania oficjalnych komunikatów i przygotowywania porządku dziennego obrad. Ważne postanowienia dotyczące Rady zawierała również Uroczysta deklaracja o Unii Europejskiej uchwalona 19 czerwca 1983 r. w Stuttgarcie.
Rada Europejska początkowo nie miała umocowania prawnomiędzynarodowego. Podstawę traktatową jej funkcjonowania stworzył dopiero Jednolity Akt Europejski, który wszedł w życie w 1987 roku. Traktat z Maastricht ustanawiający Unię Europejską, zmienił umocowanie Rady, która w 1993 r. stała się organem Unii, a nie Wspólnot. Z formalnego punktu widzenia Rada Europejska jest właściwie jedynym organem UE - inne główne instytucje są nadal organami Wspólnot Europejskich, z których Unia jedynie korzysta.

Przewodniczący Rady Europejskiej
- Charles Haughey, Irlandia (I-VI 1990)
- Giulio Andreotti, Włochy (VII-XII 1990)
- Jacques Santer, Luksemburg (I-VI 1991)
- Ruud Lubbers, Holandia (VII-XII 1991)
- Anbal Cavaco Silva, Portugalia (I-VI 1992)
- John Major Wielka Brytania (VII-XII 1992)
- Poul Nyrup Rasmussen, Dania (I-VI 1993)
- Jean-Luc Dehaene, Belgia (VII-XII 1993)
- Andreas Papandreou, Grecja (I-VI 1994)
- Helmut Kohl, Niemcy (VII-XII 1994)
- Franois Mitterrand, Francja (I-V 1995)
- Jacques Chirac, Francja (V-VI 1995)
- Felipe Gonzlez, Hiszpania (VII-XII 1995)
- Lamberto Dini, Włochy (I-V 1996)
- Romano Prodi, Włochy (V-VI 1996)
- John Bruton Irlandia (VII-XII 1996)
- Wim Kok, Holandia (I-VI 1997)
- Jean-Claude Juncker, Luksemburg (VII-XII 1997)
- Tony Blair, Wielka Brytania (I-VI 1998)
- Viktor Klima, Austria (VII-XII 1998)
- Gerhard Schrder, Niemcy (I-VI 1999)
- Paavo Lipponen, Finlandia (VII-XII 1999)
- António Guterres, Portugalia (I-VI 2000)
- Jacques Chirac (po raz 2), Francja (VII-XII 2000)
- Gran Persson, Szwecja (I-VI 2001)
- Guy Verhofstadt, Belgia (VII-XII 2001)
- Jos Mara Aznar, Hiszpania (I-VI 2002)
- Anders Fogh Rasmussen, Dania (VII-XII 2002)
- Costas Simitis, Grecja (I-VI 2003)
- Silvio Berlusconi, Włochy (VII-XII 2003)
- Bertie Ahern, Irlandia (I-VI 2004)
- Jan Peter Balkenende, Holandia (VII-XII 2004)
- Jean-Claude Juncker (po raz 2), Luksemburg (I-VI 2005)
- Tony Blair, Wielka Brytania (po raz 2) (VII-XII 2005)
- Wolfgang Schssel, Austria (I-VI 2006)
- Matti Vanhanen, Finlandia (VII-XII 2006)
- Angela Merkel, Niemcy (I-VI 2007)
- Jos Sócrates, Portugalia (VII-XII 2007)

Główne instytucje polityczne:
Parlament Europejski

PARLAMENT EUROPEJSKI to jednoizbowy parlament reprezentujący obywateli państw należących do Unii Europejskiej. Oficjalną siedzibą Parlamentu jest Strasburg, choć komisje parlamentarne i władze klubów mieszczą się w Brukseli. Sekretariat i biblioteka ma zaś swoją siedzibę w Luksemburgu.
Historia
Korzenie obecnego Parlamentu Europejskiego sięgają 1952 r., kiedy na mocy Traktatu paryskiego powstało Wspólne Zgromadzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Traktaty rzymskie z 1957 r. (a ściślej dołączona do nich konwencja) przekształciły je w organ wszystkich trzech Wspólnot Europejskich. Nazwa Parlament Europejski pojawiła się w 1962 roku. Początkowo deputowani byli wybierani przez parlamenty krajów członkowskich. W 1979 roku odbyły się pierwsze bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego i od tego czasu deputowani do tego Parlamentu są wybierani w wyborach bezpośrednich przez obywateli państw członkowskich Wspólnot. Nie istnieje jedna ordynacja wyborcza do parlamentu, każdy kraj ma własne reguły liczenia głosów, ale przyjmuje się, że wszędzie wybory odbywają się w tym samym terminie. Początkowo Parlament Europejski był organem konsultacyjnym nieposiadającym żadnej realnej władzy. Po wejściu w życie Jednolitego Aktu Europejskiego (1987), Traktatu w Maastricht (1993) i Traktatu amsterdamskiego (1997) Parlament Europejski stopniowo zyskiwał szereg uprawnień, także ustawodawczych (głównie kosztem Rady).
Kompetencje
Najważniejsze uprawnienia Parlamentu obejmują:
- współudział w tworzeniu prawa poprzez procedury konsultacji, współpracy, współdecydowania i akceptacji(zgody; uprawnienie to dotyczy tylko niektórych dziedzin polityki wspólnotowej, co do wielu pozostałych dziedzin wyłączne kompetencje prawodawcze ma Rada Unii Europejskiej)
o procedura konsultacji
o procedura współpracy
o procedura współdecydowania
o procedura akceptacji (zgody)
- uprawnienia budżetowe - Parlament zatwierdza corocznie budżet i udziela Komisji absolutorium z jego wykonania
- uprawnienia kontrolne
o zatwierdzanie Komisji i jej przewodniczącego
o prawo uchwalenia wotum nieufności wobec Komisji (większością 2/3 głosów)
o prawo zadawania pytań Komisarzom
o zwyczajowa możliwość zadawania pytań Radzie
- powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich
- obrona praw człowieka, demokracji i państwa prawa
o przyznawanie Nagrody Sacharowa
Skład
Parlament Europejski liczy obecnie 785 eurodeputowanych, sprawujących mandat wolny, wybieranych na pięcioletnią kadencję. W Polsce w stosunku do członków PE używa się potocznie określenia "europarlamentarzysta", "eurodeputowany" lub "europoseł", natomiast oficjalne określenie brzmi: "poseł do Parlamentu Europejskiego". W Wielkiej Brytanii stosuje się określenie "członek Parlamentu Europejskiego" (Member of the European Parliament, w skrócie MEP), we Francji zaś - "deputowany" (un dput europen).
Zgodnie z traktatem o przystąpieniu Republiki Bułgarii i Rumunii do Unii Europejskiej liczba posłów w Parlamencie Europejskim będzie wynosić 736. Obecna "nadwyżka" jest przejściowa i wynika z tego, że w trakcie kadencji pojawiła się konieczność kooptacji posłów z Bułgarii i Rumunii.
Liczebność
- 1962 - 162 posłów
- 1979 - 410 posłów
- 1981 - 434 posłów
- 1986 - 518 posłów
- 1994 - 567 posłów
- 1999 - 626 posłów
- 2004 - 732 posłów
- 2007 - 785 posłów
- 2009 - 750 posłów
Ordynacja Wyborcza
Ustalenie szczegółowych zasad przeprowadzania wyborów pozostaje w kompetencji poszczególnych państw członkowskich. W Polsce tę kwestię reguluje odrębna ustawa (Ordynacja wyborcza do PE, p. niżej), ale np. w Finlandii przepisy dotyczące wszystkich wyborów są zawarte w jednej ustawie.

Podstawowe regulacje
Prawo Unii Europejskiej stanowi jedynie, iż posłów do PE wybiera się w państwach członkowskich w tajnym, powszechnym i bezpośrednim głosowaniu. Wymagane jest przy tym oparcie systemu wyborczego na zasadzie proporcjonalności i takie kształtowanie okręgów wyborczych, które nie naruszy zasady reprezentacji proporcjonalnej. Dopuszczalne jest przy tym wprowadzenie klauzuli zaporowej (progu wyborczego, nie wyższej niż 5% (w Zjednoczonym Królestwie nie ma progu zaporowego, w Szwecji wynosi on 4%, w Polsce - 5%).

Podział mandatów pomiędzy państwa członkowskie
Liczba posłów wybieranych w poszczególnych państwach jest w miarę proporcjonalna do liczby mieszkańców (z lekką nadreprezentacją krajów mniej ludnych; patrz tabela poniżej). Posłom wybranym w RP przypadają obecnie 54 mandaty. W wyborach do PE w 2009 roku liczba ta zmniejszy się do 50.
Prawa wyborcze obywateli Unii
Czynne prawo wyborcze (prawo do głosowania) przysługuje każdemu obywatelowi UE, który ukończył 18 lat i nie został go pozbawiony w kraju pochodzenia. Obywatel Unii stale zamieszkały w państwie, którego nie jest obywatelem,ma prawo do głosowania na tych samych warunkach co obywatele tego państwa; np. obywatel Polski, który przeprowadził się na stałe do Londynu, może głosować na angielskich kandydatów zgodnie z brytyjskimi regulacjami (wymagane jest wtedy wpisanie się do rejestru wyborców).
Ordynacja wyborcza w Polsce
Zasady przeprowadzania wyborów do Parlamentu Europejskiego reguluje ustawa z dnia 23 stycznia 2004 r. - Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego (Dz. U. Nr 25, poz. 219).
Według ordynacji posłowie do Parlamentu Europejskiego są przedstawicielami Narodów państw UE, nie są związani żadnymi instrukcjami (zakaz mandatu imperatywnego) i nie mogą być odwołani. Mandatu posła do Parlamentu Europejskiego nie można łączyć z mandatem posła na Sejm, senatora, a także ze stanowiskami członka Rady Ministrów ani sekretarza stanu; mają tu ponadto zastosowanie zasady rozłączności stanowisk (incompabilitas) zawarte w Konstytucji RP oraz w Ordynacji wyborczej do Sejmu RP i do Senatu RP (poseł do PE nie może więc być, na przykład, ambasadorem).
Bierne prawo wyborcze (możliwość kandydowania na posła do PE) przysługuje w Polsce po ukończeniu 21 roku życia osobom, które mają prawo do głosowania, nie zostały prawomocnie skazane za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego oraz stale zamieszkują w Polsce lub innym państwie członkowskim UE od co najmniej 5 lat (zasada domicylu). Mogą więc w Polsce kandydować polscy obywatele, ale też obywatele Unii stale zamieszkali w Polsce i wpisani do rejestru wyborców (na podobnej zasadzie w Czechach wybrano mieszkającego tam obywatela Francji). Polski obywatel może kandydować w innym państwie, o ile spełni warunki określone przez tamtejsze prawo.

Prawo zgłaszania list kandydatów przysługuje partiom politycznym, koalicjom partii oraz wyborcom; stosuje się przy tym odpowiednio przepisy dotyczące wyborów do Sejmu RP.

Wybory w Polsce przeprowadza się w 13 okręgach wyborczych (tabela poniżej) odpowiadających obszarowi jednego lub dwóch województw (jedynie województwo mazowieckie podzielono na 2 okręgi). Głosowanie jest podobne do wyborów do Sejmu, oddając głos na kandydata głosuje się jednocześnie na listę komitetu wyborczego. Przeliczanie głosów na mandaty dokonuje się metodą d'Hondta, jednak mandaty pomiędzy komitety wyborcze dzieli się na poziomie krajowym, dopiero później rozdziela się mandaty pomiędzy poszczególne listy okręgowe. Oznacza to, że na liczbę posłów wybranych w danym okręgu wpływ może mieć frekwencja. W podziale mandatów uczestniczą tylko te komitety, które zdobyły co najmniej 5% głosów w skali kraju (dotyczy to także koalicji).

Ordynacja przewiduje również obowiązkowe oświadczenia kandydatów (będących obywatelami polskimi) co do ich współpracy ze służbami specjalnymi PRL. Za podanie nieprawdy nie grozi jednak pozbawienie mandatu, tak jak ma to miejsce w przypadku ordynacji do parlamentu narodowego.

Wybory do Parlamentu Europejskiego VI kadencji odbyły się w dniach 10-13 czerwca 2004 roku (w Polsce głosowano 13 czerwca). Tymczasowo, w okresie od 1 maja 2004 (wejście Polski do UE) do 19 lipca (rozpoczęcie nowej kadencji 2004-2009) tego roku, dotychczasowi polscy obserwatorzy przy Parlamencie Europejskim sprawowali oficjalnie funkcję Posła do Parlamentu Europejskiego.

Frakcje Parlamentu
Kandydaci do Parlamentu startują w wyborach zwykle w barwach którejś z partii istniejącej w swoim kraju, jednak po wejściu do Parlamentu przyłączają się oni zwykle do jednej z frakcji politycznych funkcjonujących oficjalnie w Parlamencie, lub pozostają niezależni. Frakcje te odpowiadają mniej więcej ogólnemu podziałowi partii politycznych w Europie. Posłowie zasiadają w izbie parlamentu według przynależności do frakcji, a nie przynależności narodowej.
Frakcje w Parlamencie Europejskim VI kadencji (stan na 20 lipca 2007)
Skrót Nazwa Orientacja polityczna Miejsca w PE (2007) Wybory do PE (2004)
PPE-ED Europejska Partia Ludowa - Europejscy Demokraci
chadecy i ludowcy 278 268
PSE Partia Europejskich Socjalistów
socjaldemokraci 216 200
ALDE Partia Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy
liberałowie 104 88
UEN Unia na rzecz Europy Narodów
konserwatyści i ludowcy 44 27
Verts/ALE Zieloni - Wolny Sojusz Europejski
zieloni i regionaliści 42 42
GUE/NGL Zjednoczona Lewica Europejska - Nordycka Zielona Lewica
socjaliści i komuniści 41 41
IND/DEM Niepodległość i Demokracja
eurosceptycy 24 37
ITS Tożsamość, Tradycja i Suwerenność
nacjonaliści, fundamentaliści i eurosceptycy
23 ?
NI niezrzeszeni - 13 29
- Razem - 785 732

Obrady
Parlament wybiera spośród swych członków przewodniczącego na 2,5-letnią kadencję, który reprezentuje Parlament na zewnątrz i kieruje jego obradami. Obecnie przewodniczącym PE jest Hans-Gert Pttering (CDU, Niemcy).
Parlament nie używa jednego języka obrad. Obrady Parlamentu odbywają się symultanicznie we wszystkich językach Unii, tzn. każdy poseł mówi w swoim rodzimym języku, a jego mowa jest tłumaczona na bieżąco na wszystkie pozostałe języki. Obecnie obrady są też tłumaczone na języki wszystkich państw stowarzyszonych, gdyż przedstawiciele parlamentów państw stowarzyszonych mają prawo biernego uczestnictwa w każdych obradach.

Przewodniczący Parlamentu Europejskiego (od 1952 r.)
- Paul-Henri Spaak, 1952-1954
- Alcide De Gasperi, 1954
- Giuseppe Pella, 1954-1956
- Hans Furler, 1956-1958
- Robert Schuman, 1958-1960
- Hans Furler, 1960-1962
- Gaetano Martino, 1962-1964
- Jean Pierre Duvieusart, 1964-1965
- Victor Leemans, 1965-1966
- Alain Poher, 1966-1969
- Mario Scelba, 1969-1971
- Walter Behrendt, 1971-1973
- Cornelis Berkhouwer, 1973-1975
- Georges Spnale, 1975-1977
- Emilio Colombo, 1977-1979
- Simone Veil, 1979-1982
- Piet Dankert, 1982-1984
- Pierre Pflimlin, 1984-1987
- Henry Plumb, 1987-1989
- Enrique Barón, Crespo 1989-1992
- Egon Klepsch, 1992-1994
- Klaus Hnsch, 1994-1997
- Jos Mara Gil-Robles, 1997-1999
- Nicole Fontaine, 1999-2002
- Pat Cox, 2002-2004
- Josep Borrell Fontelles, 2004-2007
- Hans-Gert Pttering, 2007-


Rada Unii Europejskiej
Rada Unii Europejskiej (fr. Conseil de l'Union europenne, ang. Council of the European Union) jest głównym organem decyzyjnym Wspólnot Europejskich, posiada siedzibę w Brukseli. Dawniej była nazywana Radą Ministrów lub Radą Ministrów Unii Europejskiej.
Rady Unii Europejskiej nie należy mylić z Radą Europejską ani z Radą Europy.
Rada UE przybrała obecną nazwę na mocy własnej decyzji w 1993 roku. Jednakże w traktatach stanowiących podstawę Unii cały czas widnieje nazwa Rada (Wspólnot Europejskich).
Organizacja Rady
Rada, w zależności od rozpatrywanych spraw, składa się bądź z ministrów spraw zagranicznych każdego z państw członkowskich Unii Europejskiej (jest to wtedy tzw. Rada Ogólna), bądź z takiej samej liczby ministrów innego resortu (Rada Branżowa).
Razem istnieje dziewięć możliwych konfiguracji Rady:
1. Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych
2. Rada ds. Gospodarczych i Finansowych (Ecofin)
3. Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (JHA)
4. Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Polityki dotyczącej Konsumentów
5. Rada ds. Konkurencyjności
6. Rada ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii
7. Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa
8. Rada ds. Środowiska
9. Rada ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury.
źródło: Jak działa Unia Europejska. Przewodnik po instytucjach unijnych '
Przewodniczącym Rady jest minister z kraju sprawującego aktualnie prezydencję. Prezydencja Rady przypada co pół roku na kolejne państwo członkowskie.
Państwa sprawujące prezydencję:
Rok 1 I ? 30 VI 1 VII ? 31 XII
2000
Portugalia
Francja

2001
Szwecja
Belgia

2002
Hiszpania
Dania

2003
Grecja
Włochy

2004
Irlandia
Holandia

2005
Luksemburg
Wielka Brytania

2006
Austria
Finlandia

2007
Niemcy
Portugalia

2008
Słowenia
Francja

2009
Czechy
Szwecja

2010
Hiszpania
Belgia

2011
Węgry
Polska

2012
Dania
Cypr

2013
Irlandia
Łotwa

2014
Grecja
Włochy


Obsługę Rady zapewnia Sekretariat, na czele którego stoi Sekretarz Generalny (obecnie Javier Solana). Sekretarz Generalny od 1999 r. z urzędu pełni też funkcję Wysokiego Przedstawiciela do spraw Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Funkcję tę sprawuje od 18 września 1999 na mocy decyzji Traktatu amsterdamskiego.

W Traktacie reformującym przewidziano utworzenie stałego stanowiska Przewodniczącego Rady Unii Europejskiej (o 2,5 letniej kadencji[1]), po ewentualnej jego ratyfikacji od połowy 2009 r. system rotacyjnego , półrocznego przewodzenia UE ulegnie likwidacji (m.in. Polska w drugiej połowie 2011 r. nie będzie przewodniczyć UE)[2].

Kompetencje Rady UE
1. Prawodawcze:
o wydawanie aktów prawotwórczych (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje)
o wydawanie aktów nie mających mocy prawnie wiążącej (zalecenia, opinie, memoranda, stanowiska)
o wzywanie Komisji Europejskiej do określonych działań, w tym do inicjatywy ustawodawczej
o zmiana traktatów założycielskich
o kompetencje w zakresie zawierania umów międzynarodowych - negocjuje je Komisja Europejska
o decyzje dotyczące zawierania wzmocnionej współpracy
2. Kreacyjne:
o zatwierdzanie list członków Komitetu Ekonomiczno-Społecznego
o wraz z Parlamentem Europejskim uczestniczy w ustalaniu unijnego budżetu - decydujący głos w przypadku wydatków obligatoryjnych - budżet zatwierdza Parlament Europejski
o koordynuje politykę gospodarczą w przypadku braku kompetencji wyłącznych Wspólnoty
o realizuje politykę w ramach II i III filaru
3. Kontrolne:
o może kierować skargi do ETS o stwierdzenie nieważności aktów prawa wspólnotowego, oraz skargi na bezczynność organów



Tryb funkcjonowania Rady Unii Europejskiej
- Obrady są tajne.
- Członkowie Rady reprezentują interesy poszczególnych państw.
- Przedstawiciele państw muszą uczestniczyć osobiście (wyjątkowo dopuszczalny jest pełnomocnik).
- Posiedzenia Rady są przygotowywane przez Komitet Stałych Przedstawicieli (COREPER) składający się z ambasadorów państw członkowskich akredytowanych przy Wspólnotach. Decyzje w mniej kontrowersyjnych sprawach są podejmowane przez COREPER i tylko formalnie zatwierdzane przez Radę.
- W zależności od istotności sprawy Rada podejmuje decyzje w trojaki sposób:
1. większością zwykłą ? jest to domyślny sposób podejmowania uchwał, jednak w praktyce stosuje się go tylko do spraw technicznych;
2. większością kwalifikowaną ? obecnie uchwala się tak większość decyzji merytorycznych (zobacz niżej);
3. jednomyślnie ? dawniej sposób stosowany najczęściej, po zmianach wprowadzonych przez Jednolity Akt Europejski, Traktat amsterdamski i Traktat nicejski stopniowo ograniczono jego używanie na rzecz większości kwalifikowanej; dalsze ograniczenie przewiduje projekt Konstytucji; wstrzymanie się od głosu nie stoi na przeszkodzie do jednomyślnego podjęcia uchwały.

Większość kwalifikowana w Radzie
Rozkład głosów ważonych
Państwo do 31 X 2004 od 1 XI 2004
Niemcy
10 29
Wielka Brytania
10 29
Francja
10 29
Włochy
10 29
Hiszpania
8 27
Polska
8 27
Holandia
5 13
Grecja
5 12
Czechy
5 12
Belgia
5 12
Węgry
5 12
Portugalia
5 12
Szwecja
4 10
Austria
4 10
Słowacja
3 7
Dania
3 7
Finlandia
3 7
Litwa
3 7
Irlandia
3 7
Łotwa
3 4
Słowenia
3 4
Estonia
3 4
Cypr
2 4
Luksemburg
2 4
Malta
2 3



W przypadku głosowania większością kwalifikowaną każdemu z państw przypisuje się pewną liczbę głosów ważonych (zob. tabela poniżej). Przyjęcie aktu następuje w wypadku uzyskania odpowiedniej większości głosów "za":
- Od 1 stycznia 1958 do 31 grudnia 1972 (6 państw członkowskich):
o jeśli akt głosowany był na wniosek Komisji: 12 na 17 głosów (70,59%)
o w pozostałych przypadkach: 12 głosów oddanych przez co najmniej 4 (2/3 ogółu) państwa.
- Od 1 stycznia 1973 do 31 grudnia 1980 (9 państw członkowskich):
o jeśli akt głosowany był na wniosek Komisji: 41 na 58 głosów (70,69%)
o w pozostałych przypadkach: 41 głosów oddanych przez co najmniej 6 (2/3 ogółu) państw.
- Od 1 stycznia 1981 do 31 grudnia 1985 (10 państw członkowskich):
o jeśli akt głosowany był na wniosek Komisji: 45 na 63 głosy (71,43%)
o w pozostałych przypadkach: 45 głosów oddanych przez co najmniej 6 (3/5 ogółu) państw.
- Od 1 stycznia 1986 do 31 grudnia 1994 (12 państw członkowskich):
o jeśli akt głosowany był na wniosek Komisji: 54 na 76 głosów (71,05%);
o w pozostałych przypadkach: 54 głosy oddane przez co najmniej 8 (2/3 ogółu) państw.
- Od 1 stycznia 1995 do 31 kwietnia 2004 (15 państw członkowskich):
o jeśli akt głosowany był na wniosek Komisji: 62 na 87 głosów (71,26%);
o w pozostałych przypadkach: 62 głosy oddane przez co najmniej 10 (2/3 ogółu) państw;
W okresie tym obowiązywał tzw. kompromis z Ioanniny.
- Od 1 maja 2004 do 31 października 2004 (25 państw członkowskich):
o jeśli akt głosowany jest na wniosek Komisji: 88 na 124 głosy (70,97%);
o w pozostałych przypadkach: 88 głosów oddanych przez co najmniej 2/3 ogółu (czyli 17) państw.
- Od 1 listopada 2004 (25 państw członkowskich):
o jeśli akt głosowany będzie na wniosek Komisji: 232 na 321 głosów (72,27%);
o w pozostałych przypadkach: 232 głosy oddane przez co najmniej 2/3 ogółu (czyli 17) państw;
o w każdym przypadku członek Rady będzie mógł zażądać sprawdzenia, czy państwa stanowiące większość kwalifikowaną stanowią co najmniej 62% ogółu ludności Unii; jeśli nie ? uchwała nie zostanie podjęta.
Dalsze zmiany w sposobie głosowania większością kwalifikowaną przewiduje projekt Konstytucji Unii. Zniesiony ma być system głosów ważonych, ma go zastąpić system podwójnej większości:
- jeśli akt głosowany będzie na wniosek Komisji lub Ministra Spraw Zagranicznych: zwykła większość (czyli dla 25 członków ? 13) państw reprezentujących co najmniej 3/5 (60%) ludności Unii;
- w pozostałych przypadkach: większość 2/3 (czyli dla 25 członków ? 17) państw reprezentujących co najmniej 3/5 (60%) ludności Unii.
Postanowienia dotyczące sposobu głosowania miałyby wejść w życie 1 listopada 2009 roku.
Projekt Konstytucji zmienia poza tym oficjalną nazwę Rady na "Rada Ministrów".
Komisja Europejska
Komisja Europejska (fr. Commission europenne, ang. European Commission), oficjalnie Komisja Wspólnot Europejskich ? instytucja wspólnotowa, odpowiedzialna za bieżącą politykę Unii, nadzorująca prace wszystkich jej agencji i zarządzają funduszami Unii. Siedzibą Komisji jest Bruksela i Luksemburg.
Struktura Komisji
Po wejściu w życie Traktatu Nicejskiego członkami Komisji jest każdorazowo tyluż komisarzy, ile państw liczy Unia (obecnie 27). Ustalono natomiast, że przypadku kolejnych rozszerzeń liczba komisarzy będzie mniejsza od liczby członków Unii. Każdy z komisarzy jest odpowiedzialny za określony dział pracy, są więc oni odpowiednikami ministrów w zwykłym rządzie. Ich wyznaczenia dokonuje jednak nie przewodniczący Komisji, lecz rządy poszczególnych państw.
Członkowie komisji nie mogą czuć się związani żadnymi instrukcjami ? są politykami, których powołanie rekomenduje Parlament Europejski i zatwierdza Rada Unii Europejskiej. Ich zadaniem jest nadzór nad przydzielonymi im dyrekcjami generalnymi. Instytucje Komisji zatrudniają około 32 tysiecy urzędników, co odpowiada liczebności średniej wielkości europejskiego miasta.
Tryb wyboru Komisji
Zgodnie z postanowieniami Traktatu z Nicei, nowa Komisja Europejska składa się z 27 członków (jeden komisarz na każde państwo). Traktat, który wszedł w życie 1 lutego 2003 r., określił tryb wyboru przewodniczącego Komisji.
Po uzgodnieniu nazwiska kandydata na przewodniczącego Komisji, Parlament Europejski na sesji inauguracyjnej (20-23 lipca 2004 r.) głosował nad przyjęciem tej kandydatury (procedurę określił regulamin Parlamentu).
W porozumieniu z przewodniczącym-elektem Rada Unii Europejskiej sporządziła listę 26 komisarzy, którą zatwierdziła większością kwalifikowaną. Przewodniczący-elekt przedstawił następnie propozycje dotyczące zakresu obowiązków dla poszczególnych kandydatów na komisarzy. Na przełomie września i października odbyły się przesłuchania wszystkich kandydatów w Parlamencie Europejskim. Po przesłuchaniach, cały skład nowej Komisji Europejskiej stał się w Parlamencie przedmiotem głosowania. Procedurę powołania Komisji Europejskiej zakończyło głosowanie większością kwalifikowaną przez szefów rządów i państw. 8 listopada 2004 r. Komisja Europejska po przejściach związanych ze skandalem wokół Rocco Buttiglionego i w nowym składzie rozpoczęła pracę.

Komisja Europejska po wejściu w życie Konstytucji Europejskiej w 2009 r.
Po ewentualnym wejściu w życie konstytucji Komisja liczyć będzie każdorazowo 2/3 liczby członków Unii (tzn. jeśli UE liczy 27 państw, to komisarzy będzie 18). Sposób wyboru Komisji nie ulegnie zasadniczej zmianie, poza faktem, że rządy wyznaczać będą nie komisarzy, lecz jedynie 3 kandydatów na ten urząd (w tym co najmniej jedną kobietę). Ostatecznego wyboru dokona przewodniczący.
Prerogatywy
Komisja Europejska zajmuje się wszystkimi bieżącymi zagadnieniami dotyczącymi funkcjonowania Unii, a więc polityką rolną, gospodarczą, społeczną, obronnością i polityką międzynarodową itp. Oprócz tego Komisja jest instytucją zajmującą się konstruowaniem i przedstawianiem pod głosowanie Radzie Unii Europejskiej lub Parlamentowi Europejskiemu wszystkich aktów prawnych Unii. Komisja przygotowuje też zazwyczaj propozycje traktatów i innych aktów prawa międzynarodowego, które są później dyskutowane na zebraniach Rady Europejskiej. Komisja Europejska nadzoruje też rządy państw członkowskich w sprawie wdrażania zmian prawa poszczególnych krajów wynikających z przystosowywania prawa krajowego do ustaleń unijnych. Komisja prowadzi też bieżące negocjacje z krajami kandydującymi do Unii. Przewodniczący Komisji Europejskiej jest oficjalną "głową" Unii, reprezentując ją w kontaktach międzynarodowych.
Komisja Europejska jako jedyny organ wspólnotowy ma prawo inicjatywy ustawodawczej.
Historia Komisji
Poprzedniczkami Komisji Europejskiej były: powstała w 1952 r. Wysoka Władza, będąca organem zarządzającym EWWiS złożonym z funkcjonariuszy międzynarodowych, oraz istniejące od 1958 r. Komisja EWG i Komisja Euratomu. Wszystkie trzy organy zostały połączone w jednolitą Komisję Wspólnot Europejskich w 1967 r. na mocy Traktatu Fuzyjnego. Nazwa Komisja Europejska przyjęła się po wejściu w życie Traktatu z Maastricht i powstaniu Unii Europejskiej.
Przewodniczący Komisji Europejskiej
Przewodniczący Państwo Kadencja
Walter Hallstein
Jean Rey
Franco Malfatti
Sicco Mansholt
Franois-Xavier Ortoli
Roy Jenkins
Gaston Thorn
Jacques Delors
Jacques Santer
Romano Prodi
Jos Manuel Dur?o Barroso
Niemcy
Belgia
Włochy
Holandia
Francja
W. Brytania
Luksemburg
Francja
Luksemburg
Włochy
Portugalia 1958-1967
1967-1970
1970-1972
1972-1973
1973-1977
1977-1981
1981-1985
1985-1995
1995-1999
1999-2004
1 listopada 2004 - nadal

Aktualny skład Komisji
- Jos Manuel Dur?o Barroso (przewodniczący)
- Margot Wallstrm (instytucje, strategie komunikacyjne, I wiceprzewodnicząca)
- Gnter Verheugen (przemysł, wiceprzewodniczący)
- Jaques Barrot (transport, wiceprzewodniczący)
- Siim Kallas (administracja, wiceprzewodniczący)
- Franco Frattini (sprawiedliwość, wolność i bezpieczeństwo, wiceprzewodniczący)
- Benita Ferrero-Waldner (sprawy zagraniczne)
- Louis Michel (rozwój i polityka humanitarna)
- Vladimr pidla (zatrudnienie, sprawy społeczne)
- Mariann Fischer Boel (rolnictwo)
- Olli Rehn (rozszerzenie UE)
- Markos Kyprianou (zdrowie)
- Stavros Dimas (ochrona środowiska)
- Lszló Kovcs (podatki)
- Charlie McCreevy (rynek wewnętrzny)
- Andris Piebalgs (energia)
- Dalia Grybauskait? (budżet)
- Joe Borg (rybołówstwo i sprawy morskie)
- Neelie Kroes (konkurencja)
- Viviane Reding (społeczeństwo informacyjne)
- Danuta Hbner (polityka regionalna)
- Jn Fige (edukacja, szkolenia, kultura)
- Janez Potonik (nauka i badania)
- Joaqun Almunia (sprawy monetarne)
- Peter Mandelson (handel)
- Meglena Kuneva (ochrona konsumenta)
- Leonard Orban (wielojęzyczność)

Co z komisją po rozszerzeniu?
Rumunia i Bułgaria wybrały już swoich kandydatów na komisarzy ? będą nimi Leonard Orban (ds. wielojęzyczności) oraz Meglena Kuneva (ds. ochrony konsumentów). Przesłuchania kandydatów odbyły się w grudniu 2006. Przesłuchania te wydają się być formalnością, szczególnie, jeśli mówimy o przedstawicielach Bułgarii i Rumunii. W historii Komisji Europejskiej znane są jednak przypadki kontrowersyjne. Przykładem może być Lszló Kovcs, którego przesłuchanie odbyło się w nieco innej atmosferze. Po pierwsze chodziło o kompromitację Komisarza, gdy nie potrafił wypowiedzieć się na temat przyszłych założeń europejskiej polityki energetycznej, a po drugie rozpatrywano sprawę jego współpracy z rządem komunistycznym Węgier, której jednak w rezultacie nie udowodniono.

Precedensowa decyzja KE
19 września 2007 r. Komisja Europejska przedstawiła projekt dyrektywy, w której po raz pierwszy jeden z sektorów gospodarki, przemysł energetyczny, zostanie uznany za strategiczny. Dzięki temu władze Wspólnoty będą mogły wstrzymywać zakup przez firmy spoza UE elektrowni i sieci przesyłowych. Głównym celem, choć nieoficjalnym, jest zapobieżenie przejęciu europejskiej infrastruktury energetycznej przez rosyjski Gazprom lub nagromadzone chińskie czy arabskie fundusze inwestycyjne. Rozpatruje się wprowadzenie tego typu ograniczeń dla rynku mediów i energetyki jądrowej.[1]
Instytucje sądowo-kontrolne:
Trybunał Sprawiedliwości
Trybunał Sprawiedliwości z siedzibą w Luksemburgu (potocznie: Europejski Trybunał Sprawiedliwości - ETS, pełna nazwa: Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, ang. Court of Justice of the European Communities, franc. Cour de Justice des Communauts europennes) - jeden z organów głównych Wspólnot Europejskich, pełniący funkcję sądu międzynarodowego, konstytucyjnego i administracyjnego.
Historia
Trybunał powstał na mocy traktatu o EWWIS, a na mocy umowy o wspólnych instytucjach z 25 marca 1957 roku oraz Protokołu o statucie Trybunału Sprawiedliwości objął jurysdykcją sprawy wszystkich trzech Wspólnot. W 1989 roku (na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego) przy Trybunale utworzono Sąd Pierwszej Instancji, którego orzecznictwo dotyczy spraw dotyczących osób fizycznych i prawnych.
Skład
W skład Trybunału wchodzi 27 sędziów, mianowanych przez każde państwo członkowskie. Osoby te muszą spełniać w swym kraju przesłanki powoływania na najwyższe stanowiska sędziowskie lub są najwybitniejszymi autorytetami w dziedzinie prawa. Sędziowie Trybunału są z zasady przedstawicielami Unii Europejskiej i nie mogą orzekać w sprawach, których stroną jest państwo, które ich nominowało. Wybierają spośród siebie przewodniczącego na trzy lata; obecnie funkcję tę pełni Vassilios Skouris, a polskim sędzią jest Jerzy Makarczyk. Przy Trybunale działa 8 rzeczników generalnych (adwokatów) obsadzanych na sześcioletnią kadencję. Co trzy lata dokonuje się częściowej wymiany składu sędziowskiego i adwokackiego (rotacja).
Trybunał może obradować w pełnym składzie (w przypadkach określonych w Statucie Trybunału, np. kiedy ma za zadanie zdymisjonować rzecznika praw obywatelskich czy orzec o dymisji członka Komisji, który naruszył ciążące na nim zobowiązania oraz jeśli Trybunał uzna, że wniesiona sprawa ma wyjątkowe znaczenie), lub w składzie wielkiej izby - trzynastu sędziów (na żądanie Państwa Członkowskiego albo instytucji, które są stroną w postępowaniu, a także w sprawach szczególnie ważnych lub skomplikowanych). Inne sprawy są rozpatrywane przez izby składające się z pięciu lub trzech sędziów. Prezesi izb złożonych z pięciu sędziów wybierani są na trzy lata, a prezesi izb złożonych z trzech sędziów na jeden rok.
Kompetencja
Trybunał Sprawiedliwości:
- orzeka o legalności aktów prawnych wydawanych przez inne organy UE oraz ich zgodności z Traktatami,
Akty prawne wydane przez organy Wspólnot mogą być zaskarżane, jeśli zostały wydane mimo braku kompetencji do ich wydania, naruszają istotne wymogi proceduralne, a także w przypadku bezczynności organu (braku decyzji) naruszającej postanowienia Traktatu, nadużycia prawa swobodnej oceny. Trybunał ponadto rozstrzyga spory kompetencyjne między organami Wspólnot.
- dokonuje obowiązującej wykładni aktów prawnych,
Europejski Trybunał Sprawiedliwości zapewnia jednolitą wykładnię prawa wspólnotowego przez wydawanie na wniosek sądu państwa członkowskiego orzeczeń wstępnych. W przypadku wątpliwości interpretacyjnych sąd krajowy może zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości z wnioskiem o dokonanie interpretacji prawa wspólnotowego. Jeżeli problem interpretacyjny pojawia się w sprawie toczącej się przed sądem krajowym, od rozstrzygnięcia której nie przewidziano odwołania w prawie krajowym, organ ten ma obowiązek wystąpić do Trybunału o wydanie orzeczenia wstępnego.
- na wniosek Komisji Europejskiej podejmuje decyzje wobec państw nie wypełniających zobowiązań traktatowych,
- rozpoznaje spory między państwami członkowskimi lub między tymi państwami a Komisją Europejską,
- dokonuje rewizji wyroków Sądu I Instancji,
- może też rozstrzygać skargi wniesione przez osoby fizyczne i prawne do Sądu Pierwszej Instancji, od których z przyczyn proceduralnych strony sporu się odwołały.
Ze skargą do Trybunału mogą wystąpić organy Wspólnot lub państwa członkowskie, natomiast osoby fizyczne i prawne nie są do tego upoważnione.
Orzeczenia Trybunału mają charakter ostateczny.
Urzędowym językiem Trybunału jest język francuski.

Sąd Pierwszej Instancji
Sąd Pierwszej Instancji (franc. Tribunal de Premiere Instance) - trybunał powołany na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego, w celu odciążenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Zaczął działać z dniem 1 stycznia 1989 roku. Jego siedziba mieści się w Luksemburgu, rozprawy odbywają się w języku francuskim.
Skład sądu obejmuje 5 izb rozstrzygających w składach trzy- lub pięciooosobowych spory osób fizycznych i prawnych ze Wspólnotami Europejskimi. W niektórych przypadkach sąd orzeka w składzie jednego sędziego lub w składzie wielkiej izby (trzynastu sędziów) albo w pełnym składzie, jeżeli uzasadnia to stopień zawiłości prawnej lub waga sprawy. Odwołanie się od jego orzeczeń możliwe jest jedynie w kwestiach proceduralnych (uchybienia procesowe, naruszenie prawa Wspólnot).
Sąd I Instancji zajmował się również do 22 lipca 2002 roku rozstrzyganiem spraw dotyczących funkcjonowania Euratomu oraz Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS), obecnie zaś czyni to tylko w stosunku do Euratomu.
W skład sądu wchodzą sędziowie SPI - po jednym z każdego kraju członkowskiego Unii Europejskiej, wybierani na sześć lat. Część składu odnawia się co trzy lata.
Obecnie przewodniczącym Sądu I Instancji jest Marc Jaeger, a polskim sędzią Irena Wiszniewska-Białecka.
Kompetencje
Sąd Pierwszej Instancji jest właściwy do rozpoznawania:
- skarg bezpośrednich wniesionych przez osoby fizyczne lub prawne przeciwko aktom prawnym instytucji wspólnotowych (których są one adresatami lub które dotyczą ich bezpośrednio i indywidualnie) lub przeciwko zaniechaniu działania przez te instytucje. Może to być na przykład skarga przedsiębiorstwa na decyzję Komisji nakładającą na nie grzywnę;
- skargi wniesione przez Państwa Członkowskie przeciwko Komisji;
- skargi wniesione przez Państwa Członkowskie przeciwko Radzie, dotyczące aktów z dziedziny pomocy państwa, handlowych środków ochronnych (?dumping?) oraz aktów, za pomocą których korzysta ona z uprawnień wykonawczych;
- skargi o odszkodowanie za szkody wyrządzone przez instytucje wspólnotowe lub ich pracowników;
- skargi dotyczące umów zawartych przez Wspólnoty, w których właściwość Sądu została wyraźnie określona;
- skargi z zakresu wspólnotowych znaków towarowych.
Od orzeczeń wydanych przez Sąd przysługuje ograniczone do kwestii prawnych odwołanie do Trybunału Sprawiedliwości w terminie dwóch miesięcy.

Trybunał Obrachunkowy
Trybunał Obrachunkowy (fr. Cour des Comptes), zwany też Trybunałem Rewizyjnym, Trybunałem Audytorów lub Trybunałem Rewidentów Księgowych - instytucja Unii Europejskiej, kontrolująca wykonanie budżetu oraz wpływy i wydatki Wspólnot Europejskich. Działa od 18.10.1977 roku. Siedziba w Luksemburgu. Powołany na mocy tzw. II traktatu budżetowego z 22.07.1975r.
-
Skład i organizacja

Struktura organizacyjna Trybunału Rewidentów Księgowych
Składa się z 27 rewidentów powoływanych na okres 6 lat przez Radę UE. Ponowne mianowanie jest możliwe. Członkowie ze swojego składu wybierają prezesa Trybunału Obrachunkowego na okres 3 lat. Gwarancją niezależności jest przepis art. 247 ust. 6 TWE stanowiący, że oprócz zwykłego zastąpienia lub śmierci członek Trybunału przestaje pełnić swój obowiązek jedynie z chwilą rezygnacji lub dymisji orzeczonej przez Trybunał Sprawiedliwości. Rada określa zasady zatrudniania prezesa i członków. Trybunał mianuje swojego Sekretarza Generalnego.
Trybunał zatrudnia 250 kontrolerów, a liczba wszystkich pracowników wynosi ok. 760.

Zadania i kompetencje
Kontroluje rachunki wszystkich ciał Wspólnot. Trybunał przekłada Parlamentowi i Radzie oświadczenia o wiarygodności dokumentów księgowych, a także zgodność z prawem i prawidłowość wszelakich transakcji. Trybunał w każdej chwili może przedstawić uwagi w formie sprawozdań, ma również moc kontroli poszczególnych zrzeszonych członków.
Sposób działania
Jest stale działającą instytucją kolegialną. Prezes zwołuje i przewodniczy kolegiom, które odbywają się przy drzwiach zamkniętych.
Polscy audytorzy w Trybunale
Jacek Uczkiewicz od 2004
Europejski Rzecznik Praw Człowieka (euroombudsman) - (ang. European Ombudsman) - jeden z organów pomocniczych Unii Europejskiej, powołany na mocy traktatu z Maastricht z 1992 r., rozpoczął swoją działalność we wrześniu 1995 r., jednak Biuro Ombudsmana zainaugurowało ją 8 kwietnia 1997 r. Siedziba Rzecznika mieści się w Strasburgu.
Ombudsman przyjmuje skargi od obywateli Unii Europejskiej i innych osób zamieszkałych na terenie Unii, a także od firm mających tu swe siedziby, przeciw działaniom instytucji i organów Wspólnot Europejskich, z wyjątkiem Trybunału Sprawiedliwości. Rzecznik ma prawo i obowiązek przeprowadzania kontroli w tych instytucjach. Raz w roku przedstawia Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z wyników kontroli. W wyniku śledztwa powstaje sprawozdanie skierowane do instytucji, której działalności dotyczy skarga. Skargi obywatele mogą składać poprzez swych deputowanych . Ta instytucja w ciągu 3 miesięcy ma prawo zgłosić swe uwagi. Po ich rozpatrzeniu rzecznik przygotowuje końcowe sprawozdanie dla Parlamentu.
Rzecznik Praw Obywatelskich UE jest powoływany na okres kadencji Parlamentu, tzn. na 5 lat, z możliwością reelekcji. Ombudsman może zostać odwołany przez Trybunał Sprawiedliwości na wniosek Parlamentu, kiedy nie spełnia już warunków koniecznych do wykonywania swoich obowiązków lub w przypadku poważnych uchybień w jego działalności. Rzecznik powinien być niezależny w swoim działaniu, nie sugerować się żadnymi instytucjami i opiniami. Podczas trwania kadencji nie może także wykonywać działalności zawodowej płatnej i nieodpłatnej.

Rzecznika wybiera Parlament Europejski. Pierwszym rzecznikiem był w latach 1995-2003 Fin Jacob Sderman; od 1 kwietnia 2003 funkcję tę sprawuje Grek Nikiforos Diamandouros.

Instytucje gospodarcze:
Europejski System Banków Centralnych
Europejski System Banków Centralnych, ESBC - (ang. European System of Central Banks) - działający w ramach Unii Europejskiej system składający się z Europejskiego Banku Centralnego (EBC) i narodowych banków centralnych wszystkich krajów członkowskich UE, powołany 1 czerwca 1998 roku.
Eurosystem natomiast składa się z EBC i banków centralnych tych krajów europejskich, które przyjęły euro.Z dniem 01.01.2007 r. do eurosytemu dołączyła Słowenia
Zadania ESBC i Eurosystemu są określone w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską i wyszczególnione w statucie ESCB i EBC, który stanowi załącznik do Traktatu. W Traktacie jest mowa tylko o ESBC, gdyż przy jego tworzeniu założono, że wszystkie państwa UE przyjmą jednolitą walutę euro - do tego czasu zadania te realizuje Eurosystem.
Głównym celem ESBC jest utrzymanie stabilności cen (czyli kontrola inflacji). Podstawowe zadania Systemu to kreowanie i realizacja polityki walutowej UE, zarządzanie rezerwami walutowymi krajów członkowskich, przeprowadzanie operacji dewizowych oraz wspieranie sprawnego działania systemów płatniczych.
Banki krajów UE spoza obszaru euro (Dania, Szwecja, Wielka Brytania], Polska, Czechy, Węgry, Litwa, Łotwa, Estonia, Słowacja, Malta, Cypr] oraz ostatnio włączone w struktury Bułgara i Rumunia) mogą w ramach ESBC prowadzić własną politykę pieniężną, ale są wyłączone z procesu decyzyjnego.
Narodowe banki centralne są integralną częścią Systemu - ich statuty muszą być zgodne ze statutem ESBC, zobowiązane są one do prowadzenia polityki zgodnej z polityką ESBC, ich prawnym obowiązkiem jest dbanie o stabilność euro i informowanie społeczeństwa o polityce pieniężnej ESBC.
Organami decyzyjnymi ESBC są organy Europejskiego Banku Centralnego, tj. Rada Prezesów i Rada Ogólna. EBC sporządza także sprawozdania z działalności ESBC i przedstawia je Parlamentowi Europejskiemu, Radzie Unii Europejskiej, Komisji Europejskiej i Radzie Europejskiej.
Europejski Bank Centralny
Europejski Bank Centralny (ang. European Central Bank) to bank centralny Unii Europejskiej, a także bank emisyjny w odniesieniu do waluty euro, przyjętej przez 13 krajów Unii. Siedzibą EBC jest Frankfurt nad Menem.

Kompetencje
EBC jest bankiem centralnym Unii Europejskiej i w tym charakterze odpowiada za nadzorowanie systemów bankowych w krajach Unii, zbieranie danych statystycznych potrzebnych dla prowadzenia polityki monetarnej, funkcjonowanie systemów płatniczych (zwłaszcza systemu TARGET), zapobieganie fałszerstwom banknotów, współpracę z innymi organami w zakresie regulacji rynków finansowych.
Przy realizacji tych zadań EBC posługuje się Europejskim Systemem Banków Centralnych (ESBC), grupującym 27 banków centralnych krajów Unii Europejskiej (w tym Narodowy Bank Polski, NBP).
W węższym zakresie, EBC jest bankiem emitującym wspólną walutę euro i prowadzącym politykę monetarną w strefie euro, m.in. poprzez ustalanie podstawowych bankowych stóp procentowych oraz operacje rynku otwartego. W tym zakresie EBC jest wspierany przez 13 banków centralnych krajów, które przyjęły walutę euro - tworzą one ściślej współpracującą grupę w ramach ESBC, zwaną Eurosystemem.
Europejski Bank Centralny jest niezależny w zakresie prowadzonej przez siebie polityki monetarnej od jakichkolwiek władz krajowych lub wspólnotowych - jest on uznawany za najbardziej niezależny bank centralny na świecie. Niezależności tej nie ogranicza obowiązek składania sprawozdań z działalności banku przed Parlamentem Europejskim.
Kwestią pozostającą poza kompetencjami EBC, choć wpływającą bezpośrednio na warunki w jakich może on prowadzić politykę monetarną, jest dyscyplina budżetowa krajów strefy euro (obowiązane są one w tym zakresie do przestrzegania Paktu Stabilności i Wzrostu ? który, jak pokazuje praktyka ostatnich lat, bywa naruszany przez niektóre państwa Unii).
Władze EBC
Naczelną władzą EBC jest Rada Prezesów, w skład której wchodzi sześcioosobowy Zarząd i wszyscy szefowie banków centralnych Eurosystemu. Rada Prezesów i przewodniczący są wybierani na 8-letnią kadencję i są w tym czasie nieodwoływalni (nawet jeżeli utracą stanowisko szefa krajowego banku centralnego). Rada Prezesów decyduje o działaniach EBC, w tym o kierunku prowadzonej przez niego polityki monetarnej.
Zarząd EBC składa się z prezesa, wiceprezesa oraz czterech członków mianowanych przez rządy państw Eurosystemu po konsultacjach z Parlamentem Europejskim i Radą Prezesów. Zarząd jest organem wykonawczym, zajmuje się administrowaniem i organizacją pracy EBC. Rada Prezesów oraz Zarząd wpływają bezpośrednio jedynie na tę część działalności EBC, która odnosi się do Eurosystemu tj. banków centralnych strefy euro.
Trzeci organ EBC, Rada Ogólna, sprawuje pieczę nad działaniami EBC odnoszącymi się do całego Europejskiego Systemu Banków Centralnych, obejmującego obok Eurosystemu 14 innych krajowych banków centralnych (w tym NBP). Rada Ogólna składa się z prezesa i wiceprezesa EBC oraz wszystkich 27 aktualnych szefów banków centralnych państw członkowskich Unii.
Historia
Poprzednikiem EBC był Europejski Instytut Walutowy, który nie dysponował kompetencjami władczymi i funkcjonował jedynie jako ciało doradcze krajowych banków centralnych. Jego głównym zadaniem było przygotowanie wprowadzenia wspólnej waluty na obszarze Unii.
EBC powstał 1 czerwca 1998 roku w drodze porozumienia krajowych banków centralnych. Konsekwencją tego kroku była likwidacja walut narodowych w ramach Eurosystemu (obejmującego początkowo 11 krajowych banków centralnych) oraz wprowadzenie w ich miejsce wspólnej waluty euro. Nastąpiło to 1 stycznia 1999 roku, rok później do Eurosystemu dołączył, jako dwunasty członek, grecki bank centralny.
Euro funkcjonowało początkowo jedynie w obrocie bezgotówkowym - w obiegu pozostały banknoty i monety reprezentujące dotychczasowe waluty krajowe (stały się one w tym czasie krajowymi odmianami euro). Zastąpienie banknotów i monet krajowych banknotami i monetami euro zostało przeprowadzone stopniowo w pierwszych miesiącach 2002.
Personalia
W latach 1998-2003 przewodniczącym Europejskiego Banku Centralnego był Holender Wim Duisenberg, po którego rezygnacji latem 2003 roku stanowisko to objął Jean Claude Trichet, były prezes francuskiego banku centralnego (rozwiązanie takie przewidywały ustalenia polityczne przyjęte podczas tworzenia EBC).
Udział Polski
Od momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej Prezes Narodowego Banku Polskiego jest członkiem Rady Ogólnej EBC - obecnie jest to Sławomir Skrzypek. NBP wchodząc w skład ESCB uczestniczy w pracach Komitetów i Grup Roboczych funkcjonujących przy ECB. W momencie przystąpienia Polski do Strefy Euro, Prezes NBP stanie się członkiem Rady Prezesów EBC, a NBP wejdzie w skład Eurosystemu.
Europejski Bank Inwestycyjny
Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), ang. European Investment Bank, fr. Banque Europenne d'Investissement, to działająca od 1 stycznia 1958 roku na mocy Traktatu Rzymskiego z 1957 roku o utworzeniu EWG, instytucja finansowa Unii Europejskiej. Jego akcjonariuszami są państwa członkowskie Wspólnoty. Siedziba mieści się w Luksemburgu.
Europejski Bank Inwestycyjny jest niezależny od budżetu Unii, posiada osobowość prawną i własne organy decyzyjne (Rada Gubernatorów, Rada Administracyjna, Dyrektorium).
Rada Gubernatorów składa się z ministrów finansów państw członkowskich.
Bank udziela kredytów (lub je gwarantuje) zarówno publicznym, jak i prywatnym podmiotom z państw-akcjonariuszy, a nadrzędnym celem jego działań jest przyczynianie się do harmonijnego rozwoju Wspólnoty. EBI może uczestniczyć w realizacji polityki UE w zakresie pomocy państwom AKP (na podstawie konwencji z Lome), 12 państwom obszaru Morza Śródziemnego (układy o współpracy), a także krajom wschodniej i środkowej Europy (od 1990 z kredytów EBI korzysta Polska).
EBI posiada 59,15% udziałów Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (EFI).
EBI posiada 3% akcji Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju.
Instytucje doradcze:
Komitet Ekonomiczno-Społeczny
Komitet Ekonomiczno-Społeczny ? organ doradczy i opiniodawczy Unii Europejskiej, powołany do życia w 1957 roku na mocy traktatu rzymskiego. Reprezentuje na forum unijnym przedstawicieli szeroko rozumianego zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego, wywodzących się z różnych grup zajmujących się działalnością gospodarczą i społeczną. Są to m.in. pracodawcy, związki zawodowe, rolnicy, konsumenci i pozostałe grupy interesów. Głównym zadaniem Komitetu jest sprawowanie funkcji doradczej wobec Rady Unii Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej w kwestiach dotyczących polityki gospodarczej i społecznej. Trzy podstawowe funkcje Komitetu Ekonomiczno-Społecznego zostały określone w następujący sposób:
- Komitet przedstawia swoją opinię Radzie, Komisji i Parlamentowi Europejskiemu albo na ich wniosek, albo z własnej inicjatywy. W niektórych kwestiach instytucje są zobowiązane do zasięgania opinii Komitetu np. wtedy gdy chodzi o swobodny przepływ ludzi, swobodę osiedlania się, współpracę w kwestiach socjalnych, zagadnieniach związanych z oświatą, ochroną zdrowia i praw konsumenta, a także ochroną środowiska i rozwoju regionalnego, polityką zatrudnienia, ustawodawstwem społecznym i równouprawnieniem płci. Opinie Komitetu nie są dla nich wiążące, mają wyłącznie charakter doradczy.
- zachęca społeczeństwo obywatelskie do większego angażowania się w kształtowanie polityki UE
- wzmacnia rolę społeczeństwa obywatelskiego w krajach nienależących do UE oraz pomaga tworzyć struktury doradcze.
Do czasu przystąpienia nowych państw członkowskich do UE, Komitet liczył podobnie jak Komitet Regionów 222 członków. Po pierwszym maja 2004 r. zgodnie z ustaleniami Traktatu Nicejskiego skład Komitetu nie powinien przekraczać liczby 350 członków. Obecnie w Komitecie zasiada 344 członków. Polsce przyznano 21 miejsc. Liczba członków z każdego państwa UE odzwierciedla zazwyczaj wielkość jego populacji. Kandydatów na członków Komitetu przedstawiają państwa członkowskie w drodze konsultacji z narodowymi organizacjami obywatelskimi. Następnie członkowie nazywani odtąd doradcami, są mianowani przez Radę UE na okres 4 lat. Ich mandat może być przedłużony. Choć członkowie Komitetu są powoływani przez państwa członkowskie, ich decyzje są niezawisłe i nie ograniczone instrukcjami państw, które ich powołały. Członkowie wybierają spośród siebie przewodniczącego i dwóch wiceprzewodniczących. Ich kadencja wynosi dwa lata. Obecnie funkcje przewodniczącego Komitetu sprawuje, od 2006 roku, Dimitris Dimitriadis z Grecji. Choć członkowie Komitetu pracują w większości w swoich macierzystych krajach, zasiadając w Komitecie tworzą oni trzy grupy, które reprezentują pracodawców, pracowników oraz różnorodne grupy interesów w dziedzinach gospodarczej i społecznej.
W skład Grupy Pracodawców wchodzą członkowie z prywatnych i publicznych sektorów przemysłowych, małe i średnie przedsiębiorstwa, izby handlowe, a także przedstawiciele handlu hurtowego i detalicznego, bankowości i ubezpieczeń, transportu i rolnictwa.
Grupa Pracowników obejmuje zatrudnionych wszystkich kategorii, od pracowników fizycznych po kadrę kierowniczą. Członkowie tej Grupy wywodzą się z krajowych organizacji związków zawodowych.
Trzecia grupa reprezentuje różnorodne grupy interesów: organizacje pozarządowe, organizacje rolnicze, małe przedsiębiorstwa, rzemiosło i ludzi wolnych zawodów, spółdzielnie i zrzeszenia o charakterze niezarobkowym, organizacje konsumenckie i na rzecz ochrony środowiska, naukowe i akademickie społeczności i stowarzyszenia reprezentujące rodzinę, kobiety, niepełnosprawnych itp.
Komitet obraduje na Zgromadzeniu Plenarnym. Debaty oraz projekty opinii są przygotowywane przez komisje zwane sekcjami, z których każda zajmuje się określonymi obszarami polityki. Obecnie istnieje sześć takich sekcji:
1. sekcja unii gospodarczej i walutowej oraz spójności ekonomicznej i społecznej ECO;
2. wspólnego rynku, produkcji i konsumpcji INT;
3. transportu, energetyki, infrastruktury i społeczeństwa informacyjnego TEN;
4. zatrudnienia, spraw socjalnych i obywatelstwa SOC;
5. rolnictwa, rozwoju obszarów wiejskich i ochrony środowiska NAT
6. oraz sekcja stosunków zewnętrznych REX.
Na podstawie opinii opracowanych na posiedzeniach sekcji, członkowie Komitetu uchwalają zwykłą większością głosów opinie, które są następnie przekazywane Radzie, Komisji i Parlamentowi a także publikowane w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.
Komitet Regionów
Komitet Regionów - organ doradczy i opiniodawczy Unii Europejskiej, powołany do życia w 1994 roku na mocy Traktatu o Unii Europejskiej z Maastricht i reprezentujący interesy 250 regionów (do 31.12.2006 r.), na które podzielona jest Unia Europejska.
Do czasu przystąpienia nowych państw członkowskich do UE, Komitet liczył podobnie jak Komitet Ekonomiczno-Społeczny 222 członków. Po 1 maja 2004 r. zgodnie z ustaleniami Traktatu Nicejskiego skład Komitetu nie powinien przekraczać liczby 350 członków. Po rozszerzeniu UE 1 maja 2004 w Komitecie zasiadało 317 członków. Natomiast po akcesji do UE Bułgarii i Rumunii 1 stycznia 2007 roku, liczba członków KR wynosi 344. Na członków wybierani są przedstawiciele organizacji samorządowych państw członkowskich. Polsce przypada 21 miejsc. Kandydaci na członków Komitetu są wyznaczani przez rządy państw UE. Następnie Rada Unii Europejskiej zatwierdza mandaty członków na cztery lata z możliwością ponownego mianowania. Członkowie Komitetu są całkowicie niezależni politycznie w wykonywaniu swoich obowiązków. Komitet Regionów wybiera spośród swoich członków Przewodniczącego na dwuletnią kadencję. Obecnie funkcję tę pełni Michel Delebarre z Francji (kadencja 2006 - 2008). Rola Komitetu Regionów polega na reprezentowaniu na forum unijnym stanowisk władz lokalnych i regionalnych wobec ustawodawstwa UE poprzez wydawanie opinii na temat propozycji legislacyjnych Komisji Europejskiej. Zarówno Komisja jak i Rada są zobowiązane do zasięgania opinii Komitetu Regionów w sprawach, które bezpośrednio dotyczą władz lokalnych i regionalnych, ale mogą również porozumiewać się z Komitetem, gdy uznają to za stosowne. Komitet może również wyrażać opinie z własnej inicjatywy i przedkładać je Komisji, Radzie a także Parlamentowi Europejskiemu. Członkowie Komitetu Regionów zbierają się na sesjach plenarnych, podczas których Komitet określa swoją ogólną politykę i wydaje opinie. Poza sesjami plenarnymi członkowie Komitetu pracują w komisjach tematycznych. Ich zadaniem jest przygotowywanie opinii, które będą poddane głosowaniu na sesjach. Istnieje sześć takich komisji: Komisja ds. Polityki Spójności Terytorialnej (COTER), Komisja ds. Polityki Gospodarczej i Społecznej (ECOS), Komisja ds. Zrównoważonego Rozwoju (DEVE), Komisja ds. Kultury i Edukacji (EDUC), Komisja ds. Konstytucyjnych i Zarządzania w Europie (CONST), Komisja ds. Stosunków Zewnętrznych (RELEX).

Inne organy:
Agencje Unii Europejskiej
Agencje Unii Europejskiej to specjalne zdecentralizowane organy Unii Europejskiej zajmujące się określoną niewielką wydzieloną dziedziną polityki UE. Najczęściej pełnią one funkcje informacyjne czy techniczne.
Agencje UE są autonomiczne (choć nie w pełni) wobec głównych organów Unii, posiadają osobowość prawną. Tym, co odróżnia je od podstawowych organów UE (instytucji) jest m.in. sposób powoływania. Do powstania agencji wystarczy akt prawa wtórnego (zwykle rozporządzenie), niekoniecznie muszą być zapisane w traktatach.

Zadania agencji
Istnieje kilka ogólnych zadań leżących u podstaw działalności agencji jako całości:
- agencje wnoszą pewien stopień decentralizacji i rozproszenia geograficznego do działań Wspólnoty,
- nadają one wyższą rangę zadaniom, jakie zostały im powierzone, poprzez utożsamianie ich z samą agencją,
- niektóre z nich opracowują naukowy lub techniczny know-how w określonych, precyzyjnie zdefiniowanych dziedzinach,
- zadaniem innych jest integracja różnych grup interesów w celu ułatwienia dialogu na szczeblu europejskim (przykładowo pomiędzy partnerami społecznymi) lub międzynarodowym.

Sposób działania agencji
Agencją kieruje Zarząd ustalający główne wytyczne i zatwierdzający program pracy.Członkami tego organu są zawsze przedstawiciele Państw Członkowskich i jeden lub kilku przedstawicieli Komisji. Liczebność zarządu waha się od szesnastu do siedemdziesięciu ośmiu członków.
Dyrektor wykonawczy, prawny przedstawiciel agencji, mianowany jest przez Zarząd lub przez Radę Ministrów.
Komitety techniczne lub naukowe - ciała doradcze, składające się ekspertów w danej dziedzinie, mają zadanie opiniodawcze i informacyjne.
Agencje finansowane są ze środków przewidzianych na ten cel w budżecie Unii Europejskiej, za wyjątkiem pięciu z nich, które utrzymują się samodzielnie. Są to:Europejska Agencja ds. Oceny Produktów Leczniczych, Urząd Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego, Wspólnotowy Urząd Ochrony Odmian Roślin, Europejska Agencja Bezpieczeństwa Transportu Lotniczego, oraz Centrum Tłumaczeń dla Organów Unii Europejskiej, które otrzymuje wsparcie finansowe od swoich klientów.

Lista agencji Unii Europejskiej
Skrót Nazwa agencji Siedziba Początek
działalności
Agencje pierwszego filaru (wspólnotowe)

Cedefop Europejskie Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego
Saloniki
1975

Eurofound Europejska Fundacja na Rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy
Dublin
1975

EEA Europejska Agencja Ochrony Środowiska
Kopenhaga
1994

ETF Europejska Fundacja Kształcenia
Turyn
1994

ECMDDA Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii
Lizbona
1995

OHIM Urząd Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego
Alicante
1994

EMEA Europejska Agencja Leków
Londyn
1995

OSHA Europejska Agencja do spraw Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Miejscu Pracy
Bilbao
1995

CPVO Wspólnotowy Urząd Ochrony Odmian Roślin
Angers
1995

CdT Centrum Tłumaczeń dla Organów Unii Europejskiej
Luksemburg
1995

EUMC Europejskie Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii
Wiedeń
1997

EAR Europejska Agencja Odbudowy
Saloniki
2000

EFSA Europejski Urząd do spraw Bezpieczeństwa Żywności
Parma
2002

EMSA Europejska Agencja do spraw Bezpieczeństwa na Morzu
Lizbona
2002

EASA Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego
Kolonia
2003

ENISA Europejska Agencja Bezpieczeństwa Sieci i Informacji
Iraklion
2004

ECDC Europejskie Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób
Sztokholm
2005

ERA Europejska Agencja Kolejowa
Lille i Valenciennes
2004

Frontex Europejska Agencja Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Państw Członkowskich Unii Europejskiej
Warszawa
2005

CFCA Wspólnotowa Agencja Kontroli Rybołówstwa
Vigo
2005

GNSS SA Europejski Organ Nadzoru Globalnego Systemu Nawigacji Satelitarnej
Bruksela (tymczasowo) 2004

Agencje drugiego filaru

ISS Instytut Unii Europejskiej Studiów nad Bezpieczeństwem
Paryż
2002

EUSC Centrum Satelitarne Unii Europejskiej
Torrejón de Ardoz
2002

EDA Europejska Agencja Obrony
Bruksela
2004

Agencje trzeciego filaru

Europol Europejskie Biuro Policji
Haga
1999

Eurojust Europejski Urząd na rzecz Poszerzania Współpracy Sądowniczej
Haga
2002

CEPOL Europejskie Kolegium Policyjne
Bramshill
2004

Agencje wykonawcze
IEEA Agencja Wykonawcza ds. Inteligentnej Energii
Bruksela
2006


Wkrótce w wyniku toczących się obecnie prac legislacyjnych powstaną:
- w Helsinkach Europejska Agencja Chemikaliów
- w Wiedniu Agencja ds. Praw Podstawowych Unii Europejskiej.
Europejski Urząd Statystyczny
Europejski Urząd Statystyczny (ang. European Statistical Office) - zwany Eurostatem, urząd Komisji Europejskiej z siedzibą w Luksemburgu.
Eurostat powstał w 1972 roku. Zastąpił wcześniejszy Statistical Office of the European Community (SOEC), które funkcjonowało od 1959 r. Wcześniej funkcje statystyczne pełniły: Statistical Division (lata 1954-1959), a od 1952 do 1954 European Community of Steel and Coal Statistical services.
Nowe zasady jego działalności i nowe wytyczne zostały ustanowione w 1987 roku na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego.
Urząd zajmuje się sporządzaniem prognoz i analiz statystycznych dotyczących obszaru Unii Europejskiej i EFTA, istotnych dla podejmowania decyzji przez organy wspólnotowe oraz koordynowaniem i monitorowanie prac narodowych urzędów statystycznych w celu unifikacji stosowanych przez nie metod badań a także konsolidowaniem statystyk krajowych, państw członkowskich.
Do kompetencji Eurostatu zaliczamy także analizowanie i prognozowanie tendencji rozwoju Unii Europejskiej.
Eurostat składa się z Terminalu Danych (Bruksela) i Biura Informacyjnego (Luksemburg) przygotowującego dane dla instytucji kierowniczych Unii Europejskiej (są one później udostępniane opinii publicznej).
Eurostat wydaje biuletyn Sigma.
Wspólnota Europejska
Wspólnota Europejska (WE; fr. Communaut europenne - CE, ang. European Community - EC) - organizacja międzynarodowa będąca podstawą współpracy w ramach Unii Europejskiej. Do 1 listopada 1993 r. nosiła nazwę Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG).
WE powstała (obok Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej - EURATOM) na podstawie jednego z Traktatów Rzymskich zawartych 25 marca 1957. Traktat z Maastricht z 1992 roku zmienił nazwę wspólnoty z Europejska Wspólnota Gospodarcza (ang. European Economic Community, EEC) na Wspólnotę Europejską (ang. European Community, EC).
W 2002 roku WE przejęła kompetencje Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, ponieważ EWWiS powołano w 1952 na okres 50 lat.
Wspólnoty Europejskie, to jest Wspólnota Europejska oraz Europejska Wspólnota Energii Atomowej stanowią pierwszy filar Unii Europejskiej.
Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom) powstała, podobnie jak EWG, na mocy Traktatów Rzymskich z 1957 r. Jej głównym celem jest pokojowe wykorzystanie energii jądrowej.
Na mocy traktatu fuzyjnego ? Układu z 25 marca 1957 r. o wspólnych organach WE (tzw. pierwszy traktat fuzyjny) Wspólnoty uzyskały wspólne organy: Zgromadzenie Parlamentarne i Trybunał Sprawiedliwości. Na mocy kolejnego traktatu fuzyjnego, od 1967 r. wszystkie trzy ówcześnie istniejące Wspólnoty (Europejska Wspólnota Węgla i Stali, Europejska Wspólnota Energii Atomowej oraz Wspólnota Europejska) uzyskały kolejne wspólne organy: Radę Ministrów i Komisję.
Zakres odpowiedzialności WE jest dosyć szeroki. Decyzje podejmowane są zbiorowo na podstawie głosowania większością kwalifikowaną.
Pozostałe filary Unii, to Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa oraz kooperacja policji (Europol) i wymiarów sprawiedliwości (Eurojust) W tych dziedzinach integracji każda decyzja podlega wetu dowolnego kraju.

EUROREGION
Euroregion - forma współpracy transgranicznej pomiędzy regionami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw kandydujących oraz regionami ich sąsiadów. W tworzeniu euroregionu uczestniczą przedstawiciele lokalnych i regionalnych władz samorządowych, a niekiedy także inni aktorzy społeczni i ekonomiczni regionów przygranicznych. (Zobacz mapkę: Euroregiony w nowym podziale terytorialnym Polski, 1999, GUS, Urząd. Statystyczny).
Działalność transgraniczną i euroregionalną regulują konwencje odpowiednich struktur międzynarodowych - Rady Europy i UE: Europejska Konwencja Ramowa o Współpracy Transgranicznej między Wspólnotami i Władzami Terytorialnymi (tzw. Konwencja Madrycka z 21 maja 1980), Europejska Karta Samorządu Terytorialnego, Europejska Karta Samorządu Regionalnego, Europejska Karta Regionów Granicznych i Transgranicznych. Ciałem koordynującym działalność euroregionów w Unii jest Komitet Regionów UE.


Cele które powinny spełniać Euroregiony
- zmiany charakteru granic i przezwyciężenia krępujących uregulowań państwowych dotyczących nieprzenikalności granic
- umacnianie warunków gospodarczych i społeczno-kulturowych
- czynienie ze zdecentralizowanych regionów siły napędowej współpracy ponadgranicznej
- ułatwienie realizacji europejskiej polityki zagospodarowania przestrzennego
- usuwanie przeszkód i nierówności ekonomicznych i infrastrukturalnych
- określanie metod rozwiązywania problemów, przejawów niedorozwoju i uciążliwości charakterystycznych dla obszarów peryferyjnych
- formułowanie zasad budowy podstaw wzajemnego zaufania i współpracy między instytucjami europejskimi oraz ich efektywności
- budowanie wzajemnych więzi

Euroregiony w granicach Polski
W granicach Polski znajduje się 18 euroregionów; są to (w nawiasie rok powstania oraz uczestniczące państwa):
- Euroregion Nysa (1991, Polska/Niemcy/Czechy),
- Euroregion Karpacki (1993, Polska/Słowacja/Ukraina/Węgry/Rumunia),
- Euroregion Sprewa-Nysa-Bóbr (1993, Polska/Niemcy),
- Euroregion Pro Europa Viadrina (1993, Polska/Niemcy),
- Euroregion Tatry (1994, Polska/Słowacja),
- Euroregion Bug (1995, Polska/Ukraina/Białoruś),
- Euroregion Pomerania (1995, Polska/Niemcy/Szwecja),
- Euroregion Glacensis (1996, Polska/Czechy),
- Euroregion Niemen (1997, Polska/Litwa/Białoruś),
- Euroregion Pradziad (1997, Polska/Czechy),
- Euroregion Bałtyk (1998, Polska/Rosja/Litwa/Łotwa/Szwecja/Dania)
- Euroregion Śląsk Cieszyński (1998, Polska/Czechy),
- Euroregion Silesia (1998, Polska/Czechy),
- Euroregion Beskidy (2000, Polska/Czechy/Słowacja),
- Euroregion Dobrawa (2001, Polska/Czechy), - Euroregion Dobrava został wykreślony z listy euroregionów z udziałem polskich podmiotów - źródło: Regionalne Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych Pro-Euro
- Euroregion Puszcza Białowieska (2002, Polska/Białoruś).
- Euroregion Szeszupa (2003, Polska/Litwa/Rosja/Szwecja),
- Euroregion Łyna-Ława (2003, Polska/Rosja)
Lista euroregionów
Poniższa tabela przedstawia alfabetyczną listę euroregionów. Obok polskich i oryginalnych nazw podane są skróty nazw państw uczestniczących w poszczególnych projektach transgranicznych, rok założenia oraz odnośniki do oficjalnych strony internetowych danego euroregionu.
Polska nazwa
Nazwy w lokalnych językach Uczestniczące
kraje Rok założenia www
BENEGO
BE, NL
-
Euroregion ARKO (Arvika/Konsvinger)
NO, SE
1978 [1]

Euroregion Bałtyk
Euroregion Baltija DK, LV, LT, PL, RU, SE
1998
Euroregion Basilensis
FRA, SUI, DE
1963
Euroregion Belasica
BG, GR, MK
2003
Euroregion Benelux-Middengebied
BE, NL
1984
Euroregion Beskidy
Euroregion Beskydy CZ, PL, SK
2000 [2]

Euroregion Białe Karpaty
Euroregion Bl Karpaty
Euroregión Biele Karpaty CZ, SK
2000
Euroregion Bornholm i Południowo-Zachodnia Skania
DK, SE
1980
Euroregion Bug
?????????????? ??????????? ????????? ??? (???) BY, PL, UA
1995 [3]

Euroregion Dobrawa
Euroregion Dobrava CZ, PL
2001
Euroregion Dunaj 21
BG, RO
1992
Euroregion Dunaj-Kris-Marusza-Cisa
Dunare-Cris-Mures-Tisa euroregion
Euroregion DUNARE-MURES-TISA HU, RO, CS
1997
Euroregion East Sussex/Seine-Maritime/Somme
Rives-Manche Region FR, UK
-
Euroregion Egrensis
EuroRegio Egrensis CZ, DE
-
Euroregion Elbe/Labe
CZ, DE
1992
Euroregion Ems-Dollart
Ems-Dollart Region
Eems-Dollard Regio DE, NL
1977
EUREGIO
Euregion Gronau DE, NL
1958

Euroregion Glacensis
Euroregion Pomez ech, Moravy a Kladska
CZ, PL

1996
[4]

Euroregion Helsinki-Tallinn
FI, EE
1999
Euroregion Inn-Salzach
Inn-Salzach Euregio AT, DE
1994 [5]

Euroregion Inntal
AT, DE
1998
Euroregion Insubrica
Regio Insubrica CH, IT
1995
Euroregion Karelia
FI, RU
2000
Euroregion Karpacki
Karpacki Euroregion
Karpatsk euroregión HU, PL, RO, SK, UA
1993 [6]

Euroregion Kanału La Manche
Kent & Nord Pas-de-Calais/Belgia
Region Transmanche BE, FR, UK
-
Euroregion Langwedocja-Roussillon/Midi-Pyrnes/Katalonia
Languedoc-Roussillon/Midi-Pyrnes/Comunidad Autónoma de Catalunya ES, FR
1998
Euroregion Las Bawarski-Las Czeski/Szumawa
EuRegio Bayerischer Wald-Bhmerwald/Sumava
Euroregion umava-Bavorsk les AT, CZ, DE
- [7]

Euroregion Mesta-Nestos
BG, GR
1997
Euroregion Moza-Ren
Euregio Maas-Rhein
Euregio Maas-Rijn
Eurgion Meuse-Rhin BE, DE, NL
1976
Euroregion Neisse-Nisa-Nysa
CZ, DE, PL
1991 [8]

Euroregion Niemen
Euroregion Nemunas BY, LT, PL, RU
1997 [9]

Euroregion ?stfold-Bahusia/Dalia
?stfold-Bohusln/Dalsland Border Committee SV, NO
1980
Euroregion Pomerania
EURegio Pomerania DE, DK (suggested), PL, SE
1995
Euroregion Pomorav-Zhorie-Weinviertel
AT, CZ, SK
1999
Euroregion Pradziad
Euroregion Pradd CZ, PL
1998
Euroregion Pro Europa Viadrina
DE, PL
1993 [10]

Euroregion Puszcza Białowieska
BY, PL
2002 [11]

Euroregion Raetia Nova
Nova Raetia AT, CH
-
Euroregion Ren-Moza-Północ
Euregio Rhein-Maas-Nord
Euregio Rijn-Maas-Noord DE, NL
1978
Euroregion Ren-Waal
Euregio Rhein-Waal
Euregio Rijn-Waal DE, NL
1973
Euroregion Rudawy
Euroregion Krunoho
Euroregion Erzgebirge CZ, DE
1992
Euroregion Saar-Lor-Lux-Rhin
DE, FR, LU
1995
Euroregion Salzburg-Berchtesgadener Land-Traunstein
AT, DE
1993 [12]

Euroregion Silesia
CZ, PL
1998
Euroregion Silva Nortica
Euroregion Silva Nortica / Jihoesk Silva Nortica AT, CZ
2002
Euroregion Sprewa-Nysa-Bóbr
DE, PL
1992
Euroregion Szeszupa
PL, LT, RU, SE
2003
Euroregion Śląsk Cieszyński
Euroregion Tensk Slezsko CZ, PL
1998
Euroregion Tatry
Euroregión Tatry PL, SK
1994 [13]

Euroregion TriRhena
Regio TriRhena CH, DE, FR
1995
Euroregion Tyrol-Tyrol Południowy-Trydent
Europaregion Tirol-Sdtirol/Alto Adige-Trentino
Euregio Tirol-Sdtirol/Alto Adige-Trentino AT, IT
1998 [14]

Euroregion Ujści Skaldy
Scheldemond euroregion
Conseil de l'Estuaire de l'Escaut BE, FR, NL
1989
Euroregion Via Salina
Ausserfern and Kleinwalsertal/Bregenzerwald Euregio AT, DE
1997
Euroregion Zachodnia Panonia
AT, HU
1998
Euroregion Zugspitze-Wetterstein-Karwende
AT, DE
1998 [15]

Komitet Środkowo-Północny
Mittnordenkommittn FI, NO, SE
1977
Komitet Wysp
FI, SE
1978
Międzynarodowa Konferencja Jeziora Bodeńskiego
Internationale Bodenseekonferenz AT, CH, DE
1997 [16]

Rada Doliny Tornio
The Tornedalen Council
Tornedalsr?det
Tornionlaakson Neuvosto FI, SE
1987
Rada Kvarken
Interreg Kvarken-MittSkandia
Interreg Kvarken?MidtSkandia
Interreg Merenkurkku-MittSkandia FI, NO, SE
1972
Rada Morza Barentsa
Barentsr?det FI, NO, RU, SE
1993
Rada Północnego Kalotte
Nordkalottr?det
Pohjoiskalotin neuvosto FI, NO, SE
1971
POLSKA, A UE
Unia Europejska obecnie (od 1 stycznia 2007 r.) składa się z 27 państw członkowskich i jest zamieszkiwana przez około 495 milionów osób. Polska jest członkiem Unii Europejskiej od 1 maja 2004.
Obecna Unia Europejska nie ma osobowości prawnej. Podstawę do jej funkcjonowania stanowi traktat z Maastricht, zwany też Traktatem o Unii Europejskiej.
Polska jest jednym z najludniejszych i największych krajów Unii: zajmuje 6. miejsce pod obydwoma tymi względami.
Europie może zaoferować swoje bogactwo kulturowe m.in. dzieła Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego, którzy byli znani i docenieni tylko wśród intelektualistów znających język polski. Z autorów współczesnych można wymienić Wisławę Szymborską czy Stanisława Lema, którzy doczekali się ogromnej liczby wydań i tłumaczeń. Również Chopin uważany jest za jednego z najwybitniejszych w historii muzyki[4].
Polski kapitał posiada kilka dużych w tym rejonie Europy koncernów, tzn. PKN Orlen, który posiada swoje stacje w Niemczech i na Litwie, Polsat, inwestujący także na Litwie, Grupa ITI. Polska ma jeszcze nieco słabą rozwiniętą sieć drogową, trzy pierwsze autostrady mają być gotowe w pełni dopiero około 2013 roku (główne odcinki w 2010 roku), ich budowa przez firmy prywatne jest finansowana częściowo przez Unię Europejską: odcinek autostrady A2 o długości 103 km od Strykowa do Konina został wybudowany w 82% za pieniądze unijne przy ogólnym koszcie 354 mln euro netto[5], odcinek A4 od Krzywej do Wrocławia o długości 94 kilometrów został wybudowany w 75% za pieniądze unijne przy ogólnym koszcie 175 milionów euro[6]. W najbliższych latach Polska ma dostać około 4,5 mld euro na modernizację kolei.
W najbliższych latach Polska ma być największym kwotowo odbiorcą unijnych dotacji. Polska dostaje z europejskich funduszy więcej pieniędzy, niż wpłaca do budżetu Unii. Łącznie od 2007 roku będzie miała do wykorzystania około 60 miliardów euro, czyli około 240 miliardów złotych, to jest więcej niż roczne wydatki budżetowe w ostatnich latach.
Polska ma jeden z najwyższych wzrostów gospodarczych w Europie. Obecnie Polska jest pod względem wzrostu PKB na poziomie Niemiec, Wielkiej Brytanii, Francji i Włoch z
początku lat 80., a Hiszpanii z początku lat 90. Szczególnie atrakcyjną dziedziną polskiej gospodarki może być turystyka, z uwagi na naturalność polskiego krajobrazu i niskie uprzemysłowienie rejonów turystycznych oraz zabytki: stare miasta, jak Poznań, Kraków, Gdańsk, Warszawa czy Wrocław. Ruch turystyczny ułatwi otwarcie polskich granic na mocy Układu z Schengen 21 grudnia 2007. Powstają także nowe zakłady przemysłowe: przemysłu spożywczego oraz wysokich technologii (pod Wrocławiem jedna z największych w Europie fabryk monitorów ciekłokrystalicznych mająca produkować rocznie docelowo 11 milionów telewizorów i monitorów[7]). Pod Łodzią za kilka lat powstanie fabryka komputerów Dell, która ma zapewnić pośrednio nawet 12 tysięcy miejsc pracy; koszt tej inwestycji to koło 150 milionów euro: będzie to jedna z największych tego typu inwestycji w tej części Europy. Polski producent samochodów FSO produkuje około 130 tys. samochodów rocznie, łącznie w Polsce FSO, Volkswagen i Opel produkują około 500 tys. samochodów rocznie, na mniejszą skalę produkuje się luksusowy samochód marki Leopard. Stocznia Gdańska jest jedną z największych w Europie.
Otwarcie kilku unijnych rynków pracy dla Polaków przyczyniło się też do spadku bezrobocia, które w niektórych powiatach sięga 30-40%, chociaż w dalszej perspektywie może się przyczynić do spadku liczby ludności i wpływów podatkowych. Zmniejsza to kwoty wypłacanych bezrobotnym zasiłków. Obliczono, że Polacy pracujący za granicą przysłali do Polski około 22 miliardów złotych, przyczyniając się do 1,5% wzrostu gospodarczego. Z programów unijnych finansowane są szkolenia dla polskich bezrobotnych: na przykład kursy obsługi komputera czy języków obcych. Rolnicy zobowiązani są sprostać wyższym normom jakościowym, a rybacy mają narzucone kwoty połowowe ze względu na ochronę mórz. Młodzi ludzie zdecydowanie łatwiej mogą podejmować studia wyższe w krajach Unii, ze względu na niższe opłaty za studnia dla obywateli Unii.
Obawy budzi możliwość wykupu taniej polskiej ziemi przez Niemców. W Hiszpanii i Portugalii w wielu nadmorskich miejscowościach mieszka mnóstwo Niemców na emeryturze, czasem prawie tyle samo, ile ludności miejscowej. Zostawiają oni tam jednak bardzo dużo pieniędzy. Po prawdopodobnym wprowadzeniu euro Polska będzie miała prawo na monetach umieścić podobizny znanych Polaków, które będą krążyć na terytorium wszystkich krajów strefy euro.


Rok Dzień/Miesiąc Wydarzenie
1988
16 września
Nawiązanie stosunków dyplomatycznych Polska - EWG

1989
14 lipca
16 września
Powołanie programu PHARE
Podpisanie negocjacji w sprawie umowy o handlu i współpracy handlowej i gospodarczej
1990
26 lutego
25 maja
Powołanie ambasadora Polski przy WE - Jan Kułakowski.
Złożenie przez Polskę wniosku w/s rozpoczęcia negocjacji umowy o stowarzyszeniu
1991
26 stycznia
16 grudnia
Powołanie pełnomocnika rządu do spraw integracji europejskiej - Jan Kułakowski
Podpisanie Układu europejskiego ustanawiającego stowarzyszenie między Polską a WE

1992
1 marca
4 lipca
16 września
Obowiązywanie Umowy przejściowej
Ratyfikowanie Układu europejskiego przez Sejm RP
Ratyfikowanie Układu europejskiego przez Parlament Europejski

1993
21-22 czerwca
Potwierdzenie przez Radę Europejską w Kopenhadze możliwości członkostwa w UE krajów stowarzyszonych (po spełnieniu kryteriów kopenhaskich)

1994
1 lutego
7 marca
8 kwietnia
9-10 grudnia
Wejście w życie Układu europejskiego
Pierwsze spotkanie Rady Stowarzyszenia RP - UE
Złożenie przez Polskę wniosku o członkostwo w UE (Ateny)
Potwierdzenie przez UE woli rozszerzenia o kraje stowarzyszone i przyjęcie strategii przedakcesyjnej (Essen)

1995
26-27 czerwca
17 lipca
Formalne potwierdzenie strategii, tzw. Biała księga (Cannes)
Podpisanie Protokołu dodatkowego do Układu europejskiego w/s otwarcia programów wspólnotowych dla Polski
1996
3 października
31 grudnia
Rozpoczęcie działalności Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej
Ratyfikowanie protokołu dodatkowego do Układu europejskiego w/s otwarcia programów wspólnotowych dla Polski
1997
28 stycznia
2 kwietnia
12-13 grudnia
Przyjęcie przez rząd RP Narodowej Strategii Integracji
Uchwalenie przez Sejm RP Konstytucji RP (z art. 90. pełniącym funkcję tzw. klauzuli europejskiej)
Podjęcie przez RE w Luksemburgu decyzji o rozpoczęciu negocjacji członkowskich z Polską - (nowa edycja PHARE)

1998
12 marca
16 marca
24 marca
27 marca
30 marca
23 czerwca
Obrady Konferencji Londyńskiej dla państw kandydujących
Przyjęcie przez UE pierwszej edycji dokumentów Partnerstwo dla członkostwa (PHARE, SAPARD i ISPA)
Ustanowienie pełnomocnika rządu ds negocjacji o członkostwo w UE - Jan Kułakowski
Powołanie przez rząd RP Polskiego Zespołu Negocjacyjnego
Rozpoczęcie w Brukseli negocjacji członkowskich
Przyjęcie przez rząd RP pierwszej edycji Narodowego Programu Przygotowania do Członkostwa w UE

1999
24-25 marca
4 maja
Obrady Nadzwyczajnego Szczytu RE w Berlinie w/s Agendy 2000
Przyjęcie pierwszej modyfikacji Narodowego Programu Przygotowania do Członkostwa w UE

2000
10 lipca
7-12 grudnia
Podpisanie Trójporozumienia przez Marszałków Sejmu, Senatu i Prezesa Rady Ministrów
Podpisanie Deklaracji w sprawie rozszerzania UE (Traktat nicejski)

2001
25 stycznia
11-12 czerwca
14-15 grudnia
Podpisanie przez Polskę i UE porozumienia w/s programu SAPARD
Obrady Konferencji Międzyrządowej w Luksemburgu w/s rozszerzenia UE
Przyjęcie przez RE Deklaracja dotycząca przyszłości Unii w Laeken w Belgii

2002
25 stycznia
9 października
13 grudnia
Podpisanie przez Polskę i UE porozumienia w/s programu SAPARD
Podanie przez Komisję Europejską daty akcesji Polski
finał negocjacji Polski z UE podczas szczytu w Kopenhadze

2003
19 marca
9 kwietnia
14 kwietnia
16 kwietnia
7-8 czerwca
Głosowanie Parlamentu Europejskiego ws raportu Komisji dot. rozszerzenia UE w 2004 r.
Parlament Europejski wyraża zgodę na przyjęcie do UE 10 nowych członków, w tym Polski
Rada Unii Europejskiej wyraża zgodę na przyjęcie do UE 10 nowych członków, w tym Polski
Podpisanie w Atenach Traktatu akcesyjnego Polski i pozostałych 9 krajów
Referendum akcesyjne w sprawie wstąpienia Polski do Unii Europejskiej i ratyfikacji traktatu ateńskiego

2004
13-15 kwietnia
1 maja
13 czerwca
20-23 lipca
29 paździer.
Przesłuchanie Komisarzy z 10 krajów przystępujących do UE - Komisarzem z Polski zostaje Danuta Hbner
Wchodzi w życie Traktat o Przystąpieniu - rozszerzenie UE o 10 nowych państw w tym Polskę
Wybory do Parlamentu Europejskiego
Sesja plenarna nowo wybranego PE w wyborach uniwersalnych, bezpośrednich i poszerzonych o nowe państwa
Podpisanie przez Radę Szefów Państw i Rządów oraz ministrów MSZ traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy

2005
1 lutego
17 grudnia
W życie wchodzi Stowarzyszenie Porozumienia pomiędzy UE i Chorwacją ratyfikowany przez Polskę
Negocjacji przywódców państw UE w Brukseli nt budżetu UE na lata 2007-2013. Polska otrzyma 59,65 mld ? funduszy strukturalnych i spójności
2006
29 paździer.
Ogłoszenie wyników międzynarodowego konkursu na logo rocznicowe UE - zwycięzcą Szymon Skrzypczak z Poznania

2007
25 kwietnia
3-10 czerwca
21-23 czerwca
27 czerwca
30 lipca
1 września
21 listopada
31 grudnia
Ciężarówka informacyjna unijnej kampanii na rzecz różnorodności wyjeżdża w trasę (będzie podróżować po państwach UE)
Obchody Europejskiego Tygodnia Młodzieży
Szczyt UE w Brukseli dotyczący zmiany systemu głosowania w Radzie UE
PE i RE wydały rozporządzenie regulujące stawki roamingowe na terenie państw UE (połączenia wykonywane za granicą 0,49 ? VAT, odbierane za granicą 0,24 ? VAT)
Polska przeszła techniczne testy dostępu do systemu Schengen
Obowiązek uruchomienia eurotaryfy przez wszystkich operatorów komórkowych na terenie UE
Ciężarówka informacyjna unijnej kampanii na rzecz różnorodności kończy trasę
Symboliczne otwarcie granic w ramach Układu z Schengen w Worku Turoszowskim, na trójstyku granic polskiej, czeskiej i niemieckiej

2008
1 stycznia
Polska wstępuje do Układu z Schengen - (przejścia lądowe i morskie)