Postawa Kościoła. Reformacja czy kontrreformacja?

Okres XVI i XVII w. to czas wielu sporów religijnych. Nastąpił podział katolicyzmu, utworzyło się wiele nowych wyznań zwanych protestanckimi. Kościół nie został obojętny na to, co się działo wokół. By zapobiec utracie nowych wiernych podjął stanowcze działania. Katolicy nazywają je reformą katolicką, natomiast protestanci i niektórzy historycy twierdzą, iż była to kontrreformacja wymierzona przeciw działaniom protestanckim.

Oto argumenty przemawiające za tym, iż jego działania były kontrreformacją?

Kościół utworzył Indeks Ksiąg Zakazanych, był to wykaz książek, których katolik nie mógł czytać, gdyż były niezgodne z nauką Kościoła. Takie księgi palono. Zaczęło się też prześladowanie heretyków. Wiele niewinnych osób zostało oskarżonych, ponieważ by był wytoczony proces wystarczyło zwykłe przesłuchanie lub donos. Posądzony człowiek był przesłuchiwany przez inkwizycję. Gdy stawał przed sądem nie mógł nawet dowieść swej niewinności, gdyż nie miał obrońcy, bowiem wszystkich tych, którzy bronili heretyków, również oskarżano. Najważniejszym dowodem są krwawe wojny inspirowane przez księży przeciwko nowej wierze.

Działania Kościoła to nie tylko walka i prześladowania, ale także wielkie zmiany wewnętrzne. Zwołano sobór, a jego obrady trwały z przerwami 18 lat. Podjęto wtedy wiele uchwał z zakresu teologii, duszpasterstwa i dyscypliny?

Uznano Pismo Św. za ?pełne źródło wiary? i zezwolono na jego przetłumaczenie na jeżyki narodowe. Potępiono doktryny o predestynacji. Znacznie rozszerzono władzę biskupów, zakazano jednak łączenia kilku diecezji w rękach jednego biskupa. Założono wiele seminariów duchownych, by podnieść poziom wykształcenia duchowieństwa. Przede wszystkim zwiększyła się dyscyplina kościelna.

Największe jednak znaczenie w walce z reformacją i przeciwnikami Kościoła odegrał nowy zakon jezuitów, ponieważ działali wśród społeczeństwa, dzięki czemu Kościół zbliżył się do ludzi. Prowadzili wiele szkół, w których poziom nauczania był naprawdę wysoki. Program był pełen katolicyzmu. Jezuici pozyskiwali również przez działalność misyjną np. w Chinach, czy Ameryce Południowej.

Reforma katolicka była również widoczna w rozwiniętej propagandzie wyznaniowej. Przejawiała się w kazaniach, książkach o tematyce teologicznej, obrazach, przedstawieniach teatralnych, itp.
Powyższe argumenty przemawiają za tym, iż działalność Kościoła była reformą katolicką. Pomimo krwawych wojen religijnych, czy prześladowaniach heretyków, działalność Kościoła polegała również na wprowadzeniu koniecznych zmian, więc nie opierała się tylko na przeciwstawieniu się nowo powstałym wyznaniom. Wzmocniono, więc dyscyplinę, usunięto nadużycia duchowieństwa, ujednolicono liturgię i określono dogmaty.