Złoto

Złoto (Au, łac. aurum) ? pierwiastek chemiczny, metal przejściowy.

Występowanie: złoto występuje w skorupie ziemskiej w ilości 1,110-3 ppm. Występuje ono w przyrodzie w stanie rodzimym.

Właściwości:

* Wzór chemiczny: Au (Aurum) ? złoto
* Układ krystalograficzny: regularny ściennie centrowany
* Twardość: 2,5 ? 3
* Gęstość: 15,5 ?19,3 (czyste 19,28)
* Rysa: żółta, połyskliwa
* Barwa: złocistożółta lub żółtobiała
* Przełom: ciągliwy
* Łupliwość: brak
* Połysk: silny metaliczny

* Stosunkowo rzadko tworzy kryształy o pokroju sześcianów, ośmiościanów lub dwunastościanów rombowych.
* Zazwyczaj wykazuje pokrój płytkowy, blaszkowy, prętowy, włosowy.
Zastosowanie:

* Występuje w skupieniach zbitych, włóknistych, pierzastych, blaszkowych.
* Tworzy też dendryty, druty oraz drobny pył (tzw.?złota mąka?).
* Niekiedy tworzy grudki a także sporej wielkości bryły ? samorodki.
* Jest izostrukturalne ze srebrem i miedzią rodzimą.

Często zawiera izostrukturalne domieszki: srebra ? elektrum; rtęci ? amalgamat złota; miedzi ? cuproauryt; palladu ? porpezyt; rodu ? rhodyt; itru ? irauryt; platyny ? złoto platynowe; bizmutu ? maldonit.

* Jest kowalne, giętkie, strugalne, nieprzezroczyste, ciągliwe (z 1 g Au można uzyskać drucik o dł. 160 m).
* Jest bardzo dobrym przewodnikiem ciepła i elektryczności.

Złoto jest odporne na działanie czynników atmosferycznych i prawie wszystkich kwasów. Rozpuszcza się: w wodzie królewskiej (1 część kwasu azotowego i 3 części kwasu solnego), w mieszaninie kwasu azotowego i siarkowego, w kwasie selenowym, w rtęci tworząc tzw. amalgamat, w kwasie solnym w obecności ozonu, w cyjankach tworząc cyjanek złota.

* jest powszechnie wykorzystywane w jubilerstwie do wyrobu biżuterii,
* do wyrobu przedmiotów ozdobnych, sakralnych i użytkowych (największym wyrobem z czystego złota jest sarkofag Tutenchamona ? 110 kg)
* należy do poszukiwanych i bardzo cenionych kamieni kolekcjonerskich (największy samorodek znaleziono w Chile w 1951 r. ? 153 kg; w Australii znaleziono samorodki o masach: 68 kg, 71 kg, 85 kg, 92 kg)
* stanowiło podstawę systemów monetarnych; używane jest do wyrobu monet
* ma zastosowanie w elektronice (do wyrobu złączy)
* do "złocenia" innych metali
* produkcji specjalnego szkła
* jest składnikiem szlachetnych stopów
* ma zastosowanie w medycynie i w stomatologii
* jako złoto płatkowe w technikach pozłotniczych

Związki złota są stosowane jako środek leczniczy w reumatoidalnym zapaleniu stawów (podawane domięśniowo). Hamują one proliferację limfocytów, uwalnianie enzymów lizosomalnych oraz produkcję reaktywnych form tlenu w makrofagach, a także produkcję interelukiny-1. Działaniem ubocznym mogą być: fotosensytywne wysypki, zaburzenia żołądkowe oraz uszkodzenie nerek. Izotop 198Au (czas połowicznego rozpadu ? 2,7 dnia) jest używany w terapii niektórych nowotworów, a także w innych chorobach.