Opisz znaczenie antropogenicznej degradacji gleb i sposoby ich ograniczania.

Procesy globalizacji wywierają coraz silniejsze piętno na jakość środowiska. W równym stopniu zanieczyszczeniom i degradacji podlegają wszystkie jego komponenty: atmosfera, hydrosfera, pedosfera, biosfera. Nigdy dotąd tyle elementów i układów środowiska nie zostało poddanych tak silnej antropopresji, która zakłóca lub niszczy równowagę ekologiczną. Wpływ ludzkiej aktywności na ekosystemy jest widoczny w każdym miejscu na Ziemi. Wpływ społeczeństwa na środowisko gwałtownie zaczął wzrastać od XIX wieku w związku z rozwojem techniki i szybkim wzrostem liczby ludności świata. Przemiany środowiska geograficznego od początku ery przemysłowej do czasów współczesnych przewyższają wszystko, co człowiek zmienił w środowisku od początku istnienia do tego czasu. Te silne przekształcenia środowiska naturalnego spowodowane działalnością człowieka sprawiły, że warunkiem koniecznym do zachowania życia na Ziemi jest radykalna zmiana w sposobie obecnego gospodarowania zasobami planety.
Jednym z wielu czynników deformacji środowiska przyrodniczego i widocznego już zagrożenia dla życia na Ziemi są nasilające się procesy degradacji gleb pełniących szereg istotnych funkcji przyrodniczych, gospodarczych oraz społecznych.
Przez pojęcie degradacji gleby rozumie się zmiany jej właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych, powodujące obniżenie lub zniszczenie aktywności biologicznej gleby. Degradacja pogarsza stan higieniczny środowiska, powoduje zmniejszenie produktywności, a w konsekwencji może doprowadzić do zupełnego wyłączenia gleby z produkcji. Niekorzystny wpływ rożnego rodzaju czynników środowiskowych (np. opady, wiatry) i antropogenicznych (np. sposób gospodarowania, zanieczyszczenia środowiska) doprowadzić mogą do stanu w którym gleba przestają się odnawiać.
Głównymi przyczynami antropogenicznej degradacji gleb są:
- górnictwo
- przemysł (energetyka, hutnictwo )
- przemysł chemiczny
- transport
- chemizacja
- intensyfikacja rolnictwa
- gospodarka komunalna
- wycieki produktów ropopochodnych podczas ich produkcji, transportu i magazynowania
- deforestacje (wylesianie)
Ponadto, do antropogenicznych zagrożeń dla pokrywy glebowej powoli zaliczać można wzrastający ruch turystyczny na szlakach. Destrukcyjny wpływ turystyki pieszej na gleby wyraża się niszczeniem stropowych poziomów glebowych.
Środowisko przyrodnicze po wprowadzeniu do niego zmian przez człowieka dąży do stanu, jaki je znamionował przed ingerencją. Jednakże środowisko każdego obszaru może być tak dalece zmienione, że powrót do stanu wyjściowego nie jest już możliwy. Istnieją jednak sposoby, aby ograniczyć ujemny wpływ człowieka na środowisko, a co z tego wynika - także na gleby.
Do sposobów ograniczenia degradacji gleb możemy zaliczyć:
- ochronę techniczna gleb (obejmuje szereg zabiegów prowadzących do poprawy lub odbudowy właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych gleby poprzez stosowanie odpowiednich zabiegów inżynierskich i agrotechnicznych, najważniejsze działań ochronne to:
ulepszanie, polega na poprawie ekologiczno-produkcyjnych walorów gleby poprzez jej meliorację, użyźnianie, bądź techniczną przebudowę
- higienizacja gleb (związana jest głównie z profilaktyką ochrony gleb; celem jej jest wypracowanie i stosowanie optymalnych systemów użytkowania, gwarantujących ekologiczno-zdrowotne warunki bytowania ludzi i zwierząt oraz produkcji środków żywności; higienizacja środowiska glebowego realizowana jest poprzez racjonalną, nawozową gospodarkę biomasą, racjonalną gospodarkę odpadami z produkcji rolnej, optymalizację nawożenia oraz stosowanie chemicznych środków ochrony roślin, dostosowanie i racjonalizację struktury użytkowania terenu i odpowiedni dobór upraw);
- rekultywacja gleby (jest zabiegiem mającym na celu ponowne włączanie do produkcji rolniczej bądź leśnej obszarów zdegradowanych i zdewastowanych).
Do sposobów chroniących glebę przed chemiczną degradacją ze strony przemysłu należą:
- ograniczenie emisji pyłowo gazowych (w szczególności SO2 i NOX oraz metali ciężkich);
- budowa osłon biologicznych (fitosanitarnych) w postaci pasów zieleni. Zwarte i wysokie osłony w znacznym stopniu redukują zanieczyszczenia chemiczne gleby i roślin;
- właściwe składowanie odpadów przemysłowych (hutniczych, górniczych) i komunalnych;
- wykorzystywanie gleb najsłabszych na cele budownictwa, przemysłu, komunikacji;
- dostosowanie użytkowania terenów i produkcji roślinnej do panujących warunków w strefie degradującego działania zanieczyszczeń.
Sposobami chroniącymi glebę przed chemiczną degradacją ze strony rolnictwa są:
- racjonalne i umiarkowane stosowanie środków ochrony roślin oraz nawozów mineralnych; dostosowanie do rodzajów upraw i gleby; - wprowadzanie i stosowanie na szerszą skalę metod ekologicznej produkcji rolnej (rolnictwo ekologiczne); - stosowanie nawozów naturalnych (kompostu, obornika, biohumusu) w nawożeniu gleby; - stosowanie biologicznych i mechanicznych metod ochrony roślin.
Człowiek jest częścią natury, a swoją działalnością powoduje jej destrukcję i powolne zamieranie. Powinniśmy więc podjąć wszystkie możliwe środki, aby zmniejszyć naszą negatywną ingerencję w środowisko naturalne, na które składają się między innymi gleby. Należy przy tym pamiętać, że jedynie nasza dobra wola może pozwolić na podjęcie kroków koniecznych dla uniknięcia zniszczenia środowiska, a przy tym także ludzkości.