Styl Językowy

STYL
JĘZYKOWY

STYL JĘZYKOWY

Relacja między formą oznaczającą a treścią oznaczaną wypowiedzenia, czyli według nazewnictwa Noama Chomsky'ego napięcie między strukturą głęboką, a strukturą powierzchniową tekstu. Można zatem powiedzieć, że jest to relacja między tym, co znaczy dany tekst, a tym, którymi znakami językowymi i konstrukcjami składniowymi znaczenie, to jest wyrażane. Styl rozumiany jest więc w potocznym ujęciu jako sposób wyrażania określonej treści.

RODZAJE STYLÓW
POTOCZNY

Sposób, w jaki rozmawiamy na co dzień i w jaki piszemy listy do bliskich nam osób. Jest w nim dużo wyrazów o zabarwieniu ekspresywnym: żartobliwych, rubasznych, a nawet wulgarnych, np. łepetyna, gryzmoły, do licha. Częste są w nim również zdrobnienia i zgrubienia, wyrażające pozytywny lub negatywny stosunek mówiącego do tego, o czym mówi, np. córuś, chłopisko. Zdania są na ogół krótkie, często niedokończone; równoważniki zdań są o wiele częstsze niż w innych odmianach stylistycznych. Charakterystyczne jest dla tego stylu orzeczenie podwojone: wziął i przeczytał, zabrał się i odjechał, a także wyrażone wykrzyknikiem: Jabłko nagle bęc na podłogę. Wiele jest też zaimków wskazujących, typu ten, to, tam, czasami wyłącznie w funkcji przerywników. Rzadko występują natomiast w stylu potocznym formy czasownika zakończone na -no, -to oraz imiesłowy przysłówkowe.

URZĘDOWY

Sposób, w jaki są pisane pisma urzędowe, zarządzenia, uchwały, obwieszczenia, podania, przepisy, sprawozdania oraz różnego rodzaju instrukcje. Służy on do porozumiewania się między jakąś instytucją, urzędem, funkcjonariuszem, pracownikiem a obywatelem lub określoną grupą obywateli. Podstawowymi cechami stylu urzędowego są w związku z tym: kategoryczność, precyzja i jednoznaczność sformułowań, bezosobowy
charakter wypowiedzi, a także znaczna schematyczność. Wypowiedzi o charakterze urzędowym zawierają
liczne nakazy, zakazy, pozwolenia. Wprowadzają je zwykle czasowniki typu: należy, wolno, powinien winien, można.

NAUKOWY

Władysław Bartoszewski

Sposób, w jaki się mówi albo pisze na tematy naukowe. Jest charakterystyczny dla rozpraw, dysertacji, artykułów naukowych, a także publikacji popularyzujących osiągnięcia nauki. Ponieważ wiedza powinna być prezentowana w sposób logiczny, precyzyjny i obiektywny, takimi cechami winny się też odznaczać teksty naukowe. Specyfikę stylu naukowego widać przede wszystkim w doborze słownictwa. W tekstach naukowych występują wyrazy o charakterze abstrakcyjnym i intelektualnym oraz liczne terminy naukowe, czyli słowa o ściśle określonym znaczeniu w danej dziedzinie nauki. Wiele spośród nich to internacjonalizmy, czyli terminy międzynarodowe, oparte na wspólnym rdzeniu i mające w wielu językach takie samo znaczenie. W tekstach naukowych jest też dużo neologizmów oraz wyrażeń komentujących tekst główny, takich jak: reasumując, jak było wcześniej powiedziane, przejdźmy z kolei do itp. Ułatwiają one podążanie za tokiem myśli autora. Kompozycja wypowiedzi pisanej w stylu naukowym jest podporządkowana rozumowaniu przyjętemu przez autora, określonemu rodzajowi dowodzenia i argumentacji. Typowe są więc dla niej zdania wieloczłonowe, podrzędnie złożone. Wiele jest wypowiedzeń w stronie biernej, czasami zamiast 1 os. l.poj. używana jest 1 os. l.mn., co sprawia wrażenie współuczestnictwa odbiorcy w podążaniu za myślą autora. Tekst naukowy opatruje się zwykle przypisami, odsyłaczami, cytatami i bibliografią.

LITERACKI

Aleksander Fredro

Sposób posługiwania się językiem przez poetów i prozaików wtedy, kiedy tworzą swoje dzieła literackie. Charakterystyczną cechą wypowiedzi artystycznych jest obecność w nich licznych środków stylistycznych,
takich m.in. jak: powtórzenia, porównania, metafory, epitety, apostrofy, sprawiających, że forma tekstu staje się na równi z treścią źródłem estetycznych przeżyć odbiorcy. Ważne są także w tym stylu wyrazy i wyrażenia, którym celowo nadają autorzy zabarwienie emocjonalne, aby w słuchającym lub czytającym wywołać określone uczucia. Równie istotny jest umiejętny dobór środków artystycznych służących do przedstawiania osób, przedmiotów lub zjawisk ? mogą one oddziaływać na wyobraźnię odbiorcy i łatwo utrwalić się w jego pamięci.

PUBLICYSTYCZNY

Sposób pisania lub mówienia stosowany przez dziennikarzy, którzy muszą bardzo szybko przekazać ważne informacje, dotyczące aktualnych wydarzeń skłonić odbiorców do zajęcia określonego stanowiska w sprawach, które są ważne w danym momencie. Styl publicystyczny występuje w różnych odmianach w zależności od gatunku tekstu, np. inny będzie w informacji prasowej, inny w reportażu, recenzji czy felietonie. Zawsze jednak jest w nim dużo dat i nazw własnych: nazwisk oraz nazw miejscowości, państw i kontynentów, częste jest także korzystanie ze słownictwa związanego z życiem politycznym i społecznym.

Kamil Durczok

BIOGRAFIE

WŁADYSŁAW BARTOSZEWSKI

Władysław Bartoszewski (ur. 19 lutego 1922 w Warszawie) ? polski polityk, działacz społeczny, historyk (profesor), dziennikarz, pisarz, więzień Auschwitz, żołnierz Armii Krajowej, działacz Polskiego Państwa Podziemnego, uczestnik powstania warszawskiego, dwukrotnie minister spraw zagranicznych, kawaler Orderu Orła Białego, honorowy obywatel państwa Izrael.
Absolwent Gimnazjum im. św. Stanisława Kostki w Warszawie (1937) oraz Liceum Humanistycznego Towarzystwa Wychowawczo-Oświatowego "Przyszłość" w Warszawie. Maturę zdał w 1939. Od października 1941 do początku 1944 studiował polonistykę na tajnym Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. W grudniu 1948 został przyjęty na trzeci rok polonistyki na Wydziale Humanistycznym UW. Studia zostały przerwane aresztowaniem w grudniu 1949 i pięcioletnim pobytem w więzieniu. W listopadzie 1958 został przyjęty na studia polonistyczne na Wydziale Filologicznym UW w trybie eksternistycznym. Złożył na ręce prof. Juliana Krzyżanowskiego pracę magisterską, jednak decyzją rektora UW został w październiku 1962 skreślony z listy studentów. Ponadto posiada tytuł profesorski nadany mu decyzją rządu Bawarii, gdzie wykładał na uniwersytetach w latach 1983-1990.
We wrześniu 1939 uczestniczył w cywilnej obronie Warszawy jako noszowy. Od maja 1940 pracował w administracji Przychodni Społecznej nr 1 Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie.19 września 1940 został zatrzymany na Żoliborzu w masowej obławie zorganizowanej przez hitlerowców. Od 22 września 1940 więzień obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau (numer obozowy 4427). Z obozu został zwolniony 8 kwietnia 1941 dzięki działaniom Polskiego Czerwonego Krzyża. Po opuszczeniu obozu nawiązał kontakt ze Związkiem Walki Zbrojnej. Wydziałowi Informacji Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK przekazał w lecie 1941 sprawozdanie ze swojego pobytu w obozie. W lecie 1942 włączył się w działalność Frontu Odrodzenia Polski ? konspiracyjnej katolickiej organizacji społeczno-wychowawczej i charytatywnej, kierowanej przez Zofię Kossak. Władysław Bartoszewski promuje swoją książkę pt.: "Moja Jerozolima, mój Izrael", Warszawa, 21 maja 2005. W sierpniu 1942 został żołnierzem Armii Krajowej. Pracował jako referent w Podwydziale "P" Wydziału Informacji Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK pod pseudonimem "Teofil" (inspiracją dla przyjęcia pseudonimu była postać bohatera powieści Jana Parandowskiego Niebo w płomieniach, Teofila Grodzickiego). W dwuosobowym referacie "P-1" Podwydziału "P" współpracował z Kazimierzem Moczarskim. Od września 1942 zaangażował się z ramienia FOP w działalność Tymczasowego Komitetu Pomocy Żydom "Żegota" (od 4 grudnia 1942 działającego jako Rada Pomocy Żydom "Żegota" przy Delegacie Rządu RP na Kraj), był członkiem "Żegoty" do wybuchu powstania warszawskiego. Od listopada 1942 do września 1943 pracował jako sekretarz redakcji katolickiego miesięcznika "Prawda" ? organu prasowego FOP, zaś od jesieni 1942 do wiosny 1944 był redaktorem naczelnym katolickiego miesięcznika "Prawda Młodych", związanego z FOP, a skierowanego do młodzieży akademickiej i licealnej. W listopadzie 1942 został zastępcą kierownika Komórki Więziennej Wydziału Bezpieczeństwa Departamentu Spraw Wewnętrznych Delegatury Rządu na Kraj, która zajmowała się organizowaniem pomocy dla więźniów, m.in. osadzonych na Pawiaku. W lutym 1943 rozpoczął pracę na stanowisku referenta informacyjnego i zastępcy kierownika Referatu Żydowskiego Departamentu Spraw Wewnętrznych Delegatury Rządu na Kraj Witolda Bieńkowskiego ps. Wencki. [2]W ramach działalności w "Żegocie" i Referacie Żydowskim zajmował się współorganizowaniem pomocy dla uczestników powstania w getcie warszawskim w kwietniu 1943. Od 1 sierpnia 1944 uczestniczył w powstaniu warszawskim. Był adiutantem dowódcy placówki informacyjno-radiowej "Asma" i redaktorem naczelnym czasopisma Wiadomości z Miasta i Wiadomości Radiowe. 20 września został rozkazem komendanta Okręgu Warszawa AK gen. Antoniego Chruściela "Montera" odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami (na wniosek szefa Biura Informacji i Propagandy KG AK płk. Jana Rzepeckiego). 1 października mianowany przez dowódcę AK gen. Tadeusza Komorowskiego "Bora" na stopień podporucznika (również na wniosek Rzepeckiego). 4 października odznaczony Krzyżem Walecznych. Warszawę opuścił 7 października 1944. Działalność konspiracyjną kontynuował w Biurze Informacji i Propagandy KG AK w Krakowie. Od listopada 1944 do stycznia 1945 pełnił funkcję sekretarza redakcji "Biuletynu Informacyjnego". Pod koniec lutego 1945 powrócił do Warszawy, gdzie rozpoczął służbę w pionie informacyjno-propagandowym organizacji "Nie".
Od maja do sierpnia 1945 służył w Oddziale VI sztabu Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj (ds. informacji i propagandy). Jego przełożonym był Kazimierz Moczarski. 10 października 1945 przed Komisją Likwidacyjną AK Obszaru Centralnego ujawnił fakt służby w AK. Jesienią 1945 podjął współpracę z Instytutem Pamięci Narodowej przy Prezydium Rady Ministrów oraz z Główną Komisją Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce, w czym bardzo pomocne okazywały się zebrane przez niego w okresie okupacji informacje o zbrodniach hitlerowskich, sytuacji w obozach koncentracyjnych i więzieniach oraz o zagładzie Żydów. W lutym 1946 rozpoczął pracę w redakcji "Gazety Ludowej" (centralny organ prasowy PSL). Wkrótce wstąpił w szeregi PSL, które było w tym czasie jedynym liczącym się ugrupowaniem opozycyjnym wobec władz komunistycznych. W tekstach publikowanych w "Gazecie Ludowej" przypominał wybitne postaci Polskiego Państwa Podziemnego (wywiad ze Stefanem Korbońskim, sprawozdanie z pogrzebu Jana Piekałkiewicza) i wydarzenia związane z walką o wyzwolenie kraju (cykl szkiców o powstaniu warszawskim pt. Dzień walczącej stolicy). W związku z działalnością w opozycyjnym PSL został wkrótce poddany represjom przez organy bezpieczeństwa. 15 listopada 1946 pod fałszywym zarzutem szpiegostwa został aresztowany i uwięziony w siedzibie Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. W grudniu został przeniesiony do więzienia przy ul. Rakowieckiej, skąd został zwolniony 10 kwietnia 1948, dzięki pomocy pracującej w Ministerstwie Sprawiedliwości Zofii Rudnickiej, byłej kierowniczki biura "Żegoty". Ponownie aresztowany został 14 grudnia 1949. Więziony był w budynku MBP oraz w więzieniu przy Rakowieckiej. 29 maja 1952 został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie na 8 lat więzienia za szpiegostwo. W kwietniu 1954 przeniesiono go do więzienia w Rawiczu, a w czerwcu do więzienia w Raciborzu. Ze względu na zły stan zdrowia został w sierpniu 1954 zwolniony na roczną przerwę w odbywaniu kary. 2 marca 1955 orzeczeniem Najwyższego Sądu Wojskowego został uznany za niesłusznie skazanego.
Po zwolnieniu z więzienia i uznaniu go za niesłusznie skazanego powrócił do działalności publicystycznej. Od sierpnia 1955 kierował redakcją wydawnictw fachowych Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich. Od lipca 1956 publikował teksty w tygodniku Stolica, od stycznia 1957 był członkiem redakcji, a od lata 1958 do grudnia 1960 był sekretarzem redakcji tamże. W sierpniu 1957 podjął współpracę z "Tygodnikiem Powszechnym" (od lipca 1982 członek zespołu redakcyjnego). 18 kwietnia 1963 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za pomoc udzielaną Żydom w trakcie wojny (na wniosek Żydowskiego Instytutu Historycznego). Od września do listopada 1963 przebywał w Izraelu na zaproszenie Instytutu Yad Vashem, gdzie w imieniu Rady Pomocy Żydom "Żegota" odebrał dyplom Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (medal Sprawiedliwy wśród Narodów Świata otrzymał w 1966). Od listopada do grudnia 1963 przebywał w Austrii, gdzie nawiązał liczne kontakty z austriackimi środowiskami intelektualnymi i politycznymi. W listopadzie 1963 rozpoczął współpracę z Radiem Wolna Europa. W kolejnych latach podróżował, oprócz Austrii, także do RFN, Wielkiej Brytanii i Włoch, Izraela, a także do USA, gdzie kontaktował się zwłaszcza z przedstawicielami polskiej emigracji (m.in. z Janem Nowakiem-Jeziorańskim, Adamem i Lidią Ciołkoszami, Janem Karskim, Czesławem Miłoszem czy Gustawem Herlingiem-Grudzińskim). Od 1969 do 1973 był prezesem Oddziału Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Książki, a w grudniu 1969 został wybrany do Zarządu Polskiego PEN Clubu. Między 1972 a 1983 pełnił funkcję sekretarza generalnego Polskiego PEN Clubu. W latach 1973-1982 i 1984-1985 prowadził, jako starszy wykładowca (odpowiednik zastępcy profesora) wykłady historii najnowszej (ze szczególnym uwzględnieniem wojny i okupacji) w Katedrze Historii Nowożytnej Polski na Wydziale Nauk Humanistycznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Był czynnym uczestnikiem I Kongresu Kultury Polskiej 11 i 12 grudnia 1981, przerwanego przez wprowadzenie stanu wojennego. W latach 1983-1984 i 1986-1988 gościł z wykładami w Instytucie Nauk Politycznych Wydziału Nauk Społecznych Ludwig-Maximilian Universitt w Monachium (na tej uczelni także w Instytucie Nauki o Mediach w latach 1989-1990). Rząd Bawarii przyznał mu tytuł naukowy profesora. W roku akademickim 1985-1986 wykładał na Wydziale Historii i Nauk Społecznych Katolickiego Uniwersytetu Eichsttt w RFN. W 1984 otrzymał doktorat honoris causa Hebrew College w Baltimore (USA) oraz dyplom uznania American Jewish Committee w Nowym Jorku. Od maja 1984 członek rzeczywisty Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce. Od 1986 jeden z wiceprezesów Instytutu dla Studiów Polsko-Żydowskich w Oksfordzie. W 1986 został przez Prezydenta RP na emigracji, Edwarda Raczyńskiego odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Polonia Restituta. Od 1988 do 1989 wykładał w Katedrze Nauk Politycznych na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu w Augsburgu. Uczestniczył w wielu międzynarodowych konferencjach i sympozjach poświęconych problematyce II wojny światowej, zagłady Żydów, stosunków polsko-niemieckich i polsko-żydowskich oraz roli intelektualistów w polityce. Wygłosił szereg odczytów i referatów na różnorodnych forach międzynarodowych.
W 1970 w związku z aktywną działalnością opozycyjną i licznymi kontaktami w krajach zachodnich został objęty zakazem druku w Polsce (do jesieni 1974) oraz poddany innym represjom (rewizje, odmowy wydania paszportu, rozpowszechnianie fałszywek). W 1974 zaangażował się w działalność zmierzającą do ułaskawienia skazanych członków organizacji "Ruch" (m.in. Stefan Niesiołowski, Andrzej i Benedykt Czumowie). Współpracownik Polskiego Porozumienia Niepodległościowego. W styczniu 1976 był jednym z pierwszych sygnatariuszy listu intelektualistów protestujących przeciwko zmianom w Konstytucji PRL. Od 1978 brał udział w tworzeniu Towarzystwa Kursów Naukowych i wykładał w tajnym Uniwersytecie Latającym. 21 sierpnia 1980 podpisał list intelektualistów do strajkujących robotników Wybrzeża. W latach 1980-1981 był członkiem NSZZ "Solidarność". W grudniu 1980 współzałożyciel Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania przy Komisji Krajowej "NSZZ "Solidarność". Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 został internowany ? początkowo w areszcie na Białołęce, a następnie w ośrodku internowania w Jaworzu na poligonie drawskim. Z internowania został zwolniony 28 kwietnia 1982, dzięki wsparciu udzielonemu przez krajowe i zagraniczne środowiska intelektualistów.
Od września 1990 do marca 1995 pełnił funkcję ambasadora RP w Austrii. W 1995 piastował urząd ministra spraw zagranicznych w rządzie Józefa Oleksego (jako tzw. minister prezydencki desygnowany przez Lecha Wałęsę). W Bonn 28 kwietnia 1995 jako jedyny zagraniczny mówca wystąpił z ponad godzinnym przemówieniem podczas uroczystej sesji Bundestagu i Bundesratu z okazji 50. rocznicy zakończenia II wojny światowej. 22 grudnia 1995 podał się do dymisji w związku z zakończeniem pełnienia funkcji prezydenta przez Lecha Wałęsę. Ponownie sprawował urząd szefa dyplomacji od lipca 2000 do października 2001, w rządzie Jerzego Buzka. W latach 1997-2001 był senatorem IV kadencji, przewodniczącym Senackiej Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej; jako Marszałek Senior przewodniczył inauguracyjnemu posiedzeniu Senatu. 9 października 2007 Władysław Bartoszewski został przewodniczącym komitetu honorowego Platformy Obywatelskiej przed wyborami parlamentarnymi 2007.
Od listopada 1990 był przewodniczącym Międzynarodowej Rady Państwowego Muzeum w Oświęcimiu. W latach 1991-1995 członek Rady ds. Stosunków Polsko-Żydowskich przy Prezydencie RP. Od marca 1995 był wiceprezesem Polskiego PEN Clubu. W 1996 otrzymał Nagrodę im. Heinricha Braunsa przyznaną przez biskupa Essen (co wywołało protest grupy profesorów KUL z prof. Ryszardem Benderem na czele), doktorat honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Nagrodę Instytutu im. Heinricha Heinego. Od czerwca 2001 jest przewodniczącym Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Jest także przewodniczącym Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej przy Premierze Rządu RP. 27 stycznia 2005, w 60. rocznicę wyzwolenia obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau przemawiał na oficjalnych uroczystościach rocznicowych jako przedstawiciel polskich więźniów obozu. Od wielu lat jest konsekwentnym orędownikiem pojednania polsko-żydowskiego oraz polsko-niemieckiego, a jednocześnie przez swoją działalność publicystyczną i naukową dba o zachowanie pamięci o dziedzictwie Polskiego Państwa Podziemnego, powstania warszawskiego oraz o zbrodniach totalitaryzmów nazistowskiego i komunistycznego. Od 26 stycznia do 29 czerwca 2006 był przewodniczącym rady nadzorczej PLL LOT. W latach 2002-2006 przewodniczący, a obecnie honorowy przewodniczący Rady Fundacji Centrum Twórczości Narodowej. Jest członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Przewodniczył również Radzie Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. Z funkcji tej zrezygnował 29 sierpnia 2006 protestując w ten sposób przeciwko oskarżeniom sformułowanym przez wiceministra obrony narodowej Antoniego Macierewicza, jakoby większość z dotychczasowych ministrów spraw zagranicznych III RP była agentami sowieckich służb specjalnych, a także przeciwko brakowi reakcji minister Anny Fotygi na tę wypowiedź.
Jest autorem ok. 40 książek i prawie 1500 artykułów, głównie na temat okupacji niemieckiej, m.in.:
? Konspiracyjne Varsaviana poetyckie 1939-1944: zarys informacyjny (Warszawa 1962)
? Organizacja małego sabotażu "Wawer" w Warszawie (1940-1944) (1966)
? Die polnische Untergrundpresse in den Jahren 1939 bis 1945 (Druckerei und Verlagsanstalt, Konstancja 1967)
? Ten jest z Ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939-1945 (oprac. wspólnie z Zofią Lewinówną; Znak 1967, 1969)
? Warszawski pierścień śmierci 1939-1944 (1967, 1970; ponadto wydania w języku angielskim 1968 i niemieckim 1970)
? Kronika wydarzeń w Warszawie 1939-1949 (oprac.; wespół z Bogdanem Brzezińskim i Leszkiem Moczulskim; Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1970)
? Ludność cywilna w Powstaniu Warszawskim. Prasa, druki ulotne i inne publikacje powstańcze t. I-III (oprac.; praca zbiorowa; Państwowy Instytut Wydawniczy 1974)
? 1859 dni Warszawy (szkic wstępny: Aleksander Gieysztor; bibliogr. prac W. Bartoszewskiego - Zofia Steczowicz-Sajderowa; indeks Zofia Bartoszewska; Znak 1974; wydanie 2 uzupełnione: 1984, ISBN 83-7006-152-4)
? Polskie Państwo Podziemne (inauguracyjny wykład TKN wygłoszony w Warszawie 2 XI 1979; II obieg; Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWa 1979, 1980; OW "Solidarność" MKZ, Wrocław 1981; Komitet Wyzwolenia Społecznego 1981; Agencja Informacyjna Solidarności Walczącej, Lublin 1985)
? Los Żydów Warszawy 1939-1943. W czterdziestą rocznicę powstania w getcie warszawskim (Puls, Londyn 1983; Bez Cięć 1985 [II obieg]; Międzyzakładowa Struktura "Solidarności" 1985 [II obieg]; wydanie 2 poprawione i rozszerzone: Puls 1988, ISBN 0-907587-38-0; Fakt, Łódź 1989 [II obieg])
? Das Warschauer Getto wie es wirklich war. Zeugenbericht eines Christen (1983; także wydanie amerykańskie i angielskie)
? Herbst der Hoffnungen: es lohnt sich, anstndig zu sein (Herder 1983, ISBN 3-451-19958-0; 1984, ISBN 3-451-19958-0; 1986, ISBN 3-451-19958-0)
? Jesień nadziei: warto być przyzwoitym (II obieg; tł. z wydania zach.-niem.; posłowie Reinholda Lehmanna; [Lublin]: Spotkania 1984, 1986)
? Dni walczącej stolicy. Kronika Powstania Warszawskiego (Aneks, Londyn 1984; Krąg, Warszawa 1984 [II obieg]; Alfa 1989, ISBN 83-7001-283-3; Świat Książki 2004, ISBN 83-7391-679-2)
? Metody i praktyki Bezpieki w pierwszym dziesięcioleciu PRL (pod pseud. Jan Kowalski; II obieg; Grupy Polityczne "Wola", Ogólnopolski Komitet Oporu Robotników "Solidarność" 1985; Biuletyn Łódzki 1985; Apel 1986; Rota 1986)
? Aus der Geschichte lernen? Aufstze und Reden zur Kriegs- und Nachkriegsgeschichte Polens (przedmowa: Stanisław Lem; Deutscher Taschenbuch, Monachium 1986)
? Syndykat zbrodni (pod pseudonimem "ZZZ"; 1986)
? Uns ein vergossenes Blut. Juden und Polen in der Zeit der Endlsung (1987)
? Na drodze do niepodległości (Editions Spotkania, Paryż 1987, ISBN 28-69-022-3)
? Polen und Juden in der Zeit der "Endlsung" (Informationszentrum im Dienste der christlich-jdischen Verstndigung, Wiedeń 1990, ISBN 0-919581-32-3)
? Warto być przyzwoitym. szkic do pamiętnika (II obieg; CDN 1988)
? Warto być przyzwoitym. Teksty osobiste i nieosobiste (Polskie tłumaczenie książki pt.: Herbst der Hoffnungen: es lohnt sich, anstndig zu sein; Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów W drodze 1990, ISBN 83-7033-104-1; wydanie 2 zmienione: 2005, ISBN 83-7033-545-4)
? Kein Frieden ohne Freiheit. Betrachtungen eines Zeitzeugen am Ende des Jahrhunderts (2000)
? Ponad podziałami. Wybrane przemówienia i wywiady - lipiec-grudzień 2000 (Ministerstwo Spraw Zagranicznych 2001, ISBN 83-907665-7-4)
? Wspólna europejska odpowiedzialność. Wybrane przemówienia i wywiady, styczeń-lipiec 2001 (Ministerstwo Spraw Zagranicznych 2001, ISBN 83-915698-1-0)
? Moja Jerozolima, mój Izrael. Władysław Bartoszewski w rozmowie z Joanną Szwedowską (posłowie: Andrzej Paczkowski; Rosner i Wspólnicy 2005, ISBN 83-89217-66-X)
? Und rei uns den Hass aus der Seele (Deutsch-Polnischer Verlag 2005, ISBN 83-86653-18-3)
? Władysław Bartoszewski: wywiad-rzeka (rozmowy z Michałem Komarem; Świat Książki 2006, ISBN 83-247-0441-8)
? Dziennik z internowania. Jaworze 15.12.1981 ? 19.04.1982 (Świat Książki 2006, ISBN 83-247-0555-8)
? Pisma wybrane 1942-1957, Tom I (Universitas 2007, ISBN 978-83-242-0698-8)
? Pisma wybrane 1958-1968, Tom II (Universitas 2007, ISBN 978-83-242-0773-2)

Jest odznaczony Orderem Orła Białego (1995), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Polonia Restituta (Londyn 1986), Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi RFN (2001, za pracę na rzecz pojednania między Polakami, Niemcami i Żydami), największym papieskim odznaczeniem przyznawanym osobom świeckim: Orderem św. Grzegorza Wielkiego, Wielkim Krzyżem (GCLJ) Zakonu Rycerskiego i Szpitalnego św. Łazarza z Jerozolimy, austriackim Krzyżem Honorowym za Naukę i Sztukę I klasy oraz wieloma innymi odznaczeniami. 15 lipca 1991 nadano mu dyplom honorowego obywatela Państwa Izrael. Laureat wielu nagród literackich. Doktor honoris causa kilku uniwersytetów (PUNO - Londyn 1981, Hebrew College - Baltimore, USA 1984, Uniwersytetu Wrocławskiego - 1994, Uniwersytetu Phillipa w Marburgu - 2001, Warszawskiego - 22 listopada 2002 i Gdańskiego - 29 września 2005). Honorowy obywatel Warszawy, Gdyni, Wrocławia, Gdańska i Szczecina, Sopotu, Honorowy Obywatel Dolnego Śląska (2007). Laureat Nagrody Kisiela w 1995.

ALEKSANDER FREDRO
Aleksander hrabia Fredro - Bończa (herb szlachecki) - (ur. 20 czerwca 1793, zm. 15 lipca 1876) ? polski komediopisarz, pamiętnikarz i poeta.
Urodził się 20 czerwca 1793 u stóp Karpat, w Surochowie niedaleko Przemyśla w bogatej rodzinie szlacheckiej (niegdyś senatorskiej). Do Beńkowej Wiszni rodzice Aleksandra Fredry sprowadzili się w 1797. Nauki pobierał w domu rodzinnym, nigdy nie uczęszczał do szkół publicznych. 12 stycznia 1806 w pożarze dworu w Beńkowej Wiszni zginęła jego matka, Marianna Fredrowa. Ojciec, Jacek hrabia Fredro wraz z dziećmi przeniósł się do Lwowa.
Dalsze koleje losu przyszłego pisarza były następujące:
? w 1809 (w wieku 16 lat) zaciągnął się do armii Księstwa Warszawskiego, później był w wojsku Napoleona.
? w 1812 wziął udział w wyprawie Napoleona na Moskwę (otrzymał wówczas Złoty Krzyż Virtuti Militari)
? w latach 1813-1814 przebył całą kampanię napoleońską jako oficer ordynansowy w sztabie cesarza
? w 1814 został odznaczony Krzyżem Legii Honorowej.
? w 1815, po abdykacji Napoleona, wrócił do domu i gospodarował w rodzinnym majątku Beńkowa Wisznia. Opuszczając Paryż po klęsce Napoleona, Aleksander hr. Fredro napisał: Wyjechaliśmy razem, z odmiennych pobudek: Napoleon na Elbę, ja zasię do Rudek.
? wstąpił do lubelskiej loży wolnomularskiej
? w 1818, mając 25 lat, napisał pierwszą ważną komedię, "Pana Geldhaba". Sztuka, napisana z dużym humorem i wdziękiem, opowiada o perypetiach młodego szlachcica, starającego się o rękę córki tytułowego dorobkiewicza, usiłującego jednocześnie wydać ją za księcia. Sztuka została wystawiona w 1821r.
? 8 listopada 1826[potrzebne źródło], po jedenastu latach starań, poślubił w kościele w Korczynie właścicielkę Zamku w Odrzykoniu Zofię z Jabłonowskich Skarbkową (rozwiedzioną z hrabią Stanisławem Skarbkiem, przyszłym fundatorem lwowskiego teatru, w którym Fredro wystawiał swoje komedie)
? w 1828, po śmierci ojca, przejął i pomnożył odziedziczony majątek. Był już wtedy autorem kilkunastu komedii
? od 1829 był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk
? w 1832 przechowywał w swoim majątku dwóch powstańców z Wielkopolski, którzy w obawie przed represjami ze strony władz pruskich schronili się w Galicji
? w 1846, po 18 latach pobytu na wsi Fredrowie zakupili we Lwowie dworek z ogrodem na Chorążczyźnie, w którym zamieszkali
? w rewolucyjnym roku 1848 był członkiem lwowskiej Rady Narodowej
? w latach 1850-1855 (z niewielkimi przerwami) przebywał po raz drugi we Francji, gdzie po powstaniu węgierskim znalazł schronienie jego syn Jan Aleksander Fredro (także komediopisarz lecz niższego lotu)
? od 1861 był posłem do Sejmu Krajowego, czynił starania o budowę w Galicji pierwszej linii kolejowej, organizował Towarzystwo Kredytowe Ziemskie i Galicyjską Kasę Oszczędności
? od 1873 był członkiem Akademii Umiejętności
? zmarł we Lwowie 15 lipca 1876, został pochowany w rodzinnej krypcie kościoła w Rudkach koło Lwowa
? w latach 70. XX wieku wrocławski znawca i miłośnik twórczości Fredry, profesor Bogdan Zakrzewski odwiedzając Rudki miał skraść z grobowca poety jeden z palców jego szkieletu; kości te zamurowano w ścianie kościoła św. Maurycego we Wrocławiu.
Aleksander Fredro był człowiekiem pełnym wewnętrznych sprzeczności: aktywny i zaangażowany w sprawy publiczne, szukał zarazem samotności i przejawiał skłonność do mizantropii. Ostatnie lata życia, naznaczone chorobami, spędził z dala od świata w ścisłym gronie rodzinnym. Był autorem komedii obyczajowych z życia szlachty, głównie prowincjonalnej. Pisywał również wiersze, poematy, aforyzmy. Debiutował w 1817, jednak pozostał obcy problemom romantyzmu. Naraziło go to na ostre ataki ze strony Seweryna Goszczyńskiego i Leszka Dunina Borkowskiego, w wyniku których przestał pisać na 18 lat. Wychowany w tradycjach oświecenia był bliski L. Sterne'owi. W swych komediach Fredro ukazał mistrzostwo w charakterystyce bohaterów, kształtowaniu akcji i giętkości języka. Do utworów wprowadzał akcenty humorystyczne i elementy komiki ludowego teatru, ówcześnie właściwe tylko farsie. Utwory Fredry weszły na stałe do kanonu polskiej literatury i teatru. Jego bajki, jak np. "Małpa w kąpieli", "Zupa na gwoździu" czy "Paweł i Gaweł" są lekturami literatury dziecięcej. Etapy jego edukacji: I - Nauka w domu (pod okiem guwernera) polegała na pamięciowym opanowywaniu wiedzy książkowej. "W młodych latach nie okazywałem zdolności do nauki" II - Szkoła życia - nabieranie doświadczenia życiowego. "Odtąd zaczęła się dla mnie szkoła świata, najpraktyczniejsza, najbardziej urozmaicona"

KAMIL DURCZOK
Kamil Durczok (ur. 6 marca 1968 w Katowicach) - polski dziennikarz. Redaktor naczelny i prezenter programu informacyjnego Fakty w telewizji TVN. Wcześniej przez 12 lat był zatrudniony w Telewizji Polskiej. Jest też znany z publicznego ogłoszenia, że jest chory na raka. Wygrał walkę z chorobą.
Pracę dziennikarską rozpoczął w 1991 r. w Radiu Katowice. Wcześniej przez kilka lat współtworzył program amatorskiego, studenckiego radia Egida działającego w akademikach Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach-Ligocie. W wieku 24 lat został dyrektorem i redaktorem naczelnym katowickiego radia TOP FM, należącego do NSZZ Solidarność. W 1994 r. zaczął współpracować z Telewizją Katowice, gdzie przeprowadzał wywiady z politykami w programie Obserwatorium. Program Studio parlamentarne był jego debiutem w ogólnopolskiej telewizji. Później aż do 2002 roku był prowadzącym programu informacyjnego TVP3 Katowice - Aktualności. We wrześniu 1998 r. został prowadzącym wtorkowego wydania programu publicystycznego W centrum uwagi, przekształconego w październiku 1999 r. w Monitor Wiadomości. Program ten prowadził do listopada 2000 r. Od 15 marca 2001 r. do 7 lutego 2006 r. prezentował główne wydanie Wiadomości. W tym czasie prowadził także program Forum (z przerwami do listopada 2004 r.), Gość Jedynki (do sierpnia 2004 r.) oraz autorską Debatę (od września 2004 r. do 8 lutego 2006 r.). Przez wiele lat był gospodarzem wszystkich wieczorów wyborczych i referendalnych w TVP1. Od 29 lipca 2003 r. do 2 września 2005 r. na przemian z Jolantą Pieńkowską prowadził Salon Polityczny Trójki. Od 5 września 2005 r. do 15 czerwca 2007 r. na przemian z Konradem Piaseckim prowadził Kontrwywiad RMF FM. Od 1 maja 2006 jest redaktorem naczelnym Faktów TVN, a także prezenterem programu.