Pod wpływem temperatury powietrza, wód opadowych oraz wiatru które działają na wierzchnia warstwę skorupy ziemskiej powstaje zwietrzelina.
Pod wpływem czynników organicznych wytwarzających próchnice w ciągu kilkuset lat przekształca się ona w glebę- czyli cienka warstwę powierzchni Ziemi, w skład której wchodzą składniki mineralne ze zwietrzeliny, próchnica z obumarłych organizmów, mikroorganizmy, rośliny i zwierzęta, woda i powietrze.
Gleby pełnia następujące funkcje:
a). Produkcyjna
b). Retencyjna
c). Sanitarna
Skład gleby zależy od rodzaju skały, ilości próchnicy, bogactwa organizmów, a żyzność od ilości materii organicznej, składników mineralnych oraz stosunków wodnych.
Na całej Ziemi tylko 11% gleb jest żyznych nadających się do uprawy, z czego najwięcej jest ich we Europie.
W zależności od tego jaki czynnik determinuje powstawanie gleby wyróżniamy 2 rodzaje:
1. Strefowe - na powstanie których decydujące znaczenie miał klimat.
Wyróżniamy tu następujące typy gleb:
a). Czarnoziemy - klimat umiarkowanie ciepły, kontynentalny, na obszarach pokrytych lessem, gruba warstwa próchniczna powstała z roślinności trawiastej. Najżyźniejsze gleby na Ziemi.
b). Gleby brunatne - klimat umiarkowanie morski, skały gliniaste, próchnica ze ściółki lasów liściastych, gleby średnie.
c). Gleby bielicowe - umiarkowanie chłodny, skały piaszczyste, próchnica powstała ze ściółki lasów iglastych, gleby słabe.
2. Astrefowe - związane tylko z podłożem skalnym (bez względu na roślinność tworząca próchnice).
Zaliczamy do nich:
a). Rędziny - skały węglanowe
b). Mady - osady rzeczne
c). Czarne ziemie - zarastające bagna na podłożu obfitującym w wapń.
Duża ilość gleb uprawnych w Europie spowodowana jest nie tylko warunkami klimatycznymi lecz również działalnością człowieka polegająca na powiększaniu areału gleb uprawnych kosztem lasów, bagien.
nad; Anna.B