Słownik Mitologii

A
Achilles ? Grecki nieśmiertelny, wielki wojownik, ? gdy był mały matka zanurzyła go w rzece nieśmiertelności ? Styksie trzymając go za piętę, więc całe ciało prócz tej pięty zostało odporne na uszkodzenia. Zginął od strzały z łuku Parysa wystrzelonej przez Apollina, która trafiła w jego piętę.

Afrodyta ? Grecka bogini miłości identyfikowana też z rzymską Wenus. Należała do dwunastki wielkich bogów rzymskich. Jej atrybuty to gołąb róże mirt.

Agdistis - Frygijskie imię Kybele

Amalteja ? Imię nimfy albo też kozy posiadanej przez tę nimfę. Mleko tej kozy wykarmiło maleńkiego Zeusa na górze Dikte albo na górze Ida na Krecie. Z jej rogów spływał nektar i ambrozja. Według Owidiusza jeden z tych rogów złamał się i nimfa napełniła go owocami dla małego Zeusa. Stąd nazwa cornu copiae czyli ?róg obfitości?. Koza została przemieniona w gwiazdę Capella (koza) albo w gwiazdozbiór Koziorożca. Róg przejęły potem najady. Miał on właściwość wytwarzania wszystkiego, czego życzył sobie jego właściciel.

Amfitryta - Córka Nereusa i Doris, (która była córką Okeanosa) a zatem bogini morza. Niechętnie poślubiła
Posejdona boga morza. Mieli wiele dzieci w tym Trytona, Rode i Bentesikyme.

Amor ? Jeden z bogów miłości czasem identyfikowany z Erosem lub Kupidynem.
Amor

Andromeda ? Córka Kefeusa króla Joppy w Palestynie i jego żony Kasjope lob Kasjopei (Kassiepeia) córki Arabosa syna Hermesa.

Apollo ? Jeden z większych bogów zarówno greków jak i rzymian, naczelny bóg w dziedzinie przepowiadania przyszłości i wróżbiarstwa oraz sztuki zwłaszcza zaś muzyki i sztuki łuczniczej. Zsyłał również zarazy, które mógł odsyłać był, bowiem patronem medycyny. Opiekował się pasterzami, choć na przekór temu kojarzono go z wilkiem. Należał do dwunastki największych bogów Olimpu. Jego atrybuty to łuk lira laur łabędź.

Arachne ? Córka Idmona z Kolofonu. Będąc znakomitą tkaczką ośmieliła się rzucić wyzwanie Atenie patronce tkactwa. Bogini zjawiła się pod postacią staruszki przywołując Arachne do skromności tamta jednak nie usłuchała dobrej rady. Atena ujawniła, więc swoją prawdziwą postać i podjęła wyzwanie. Bogini ozdobiła tkaninę przykładami kar, jakie spotkały zarozumiałych śmiertelników Arachne zaś wplotła w swoją obrazy niemoralnych uczynków bogów. Jej praca nie była wcale gorsza od dzieła bogini, więc Atena wpadła w gniew podarła tkaninę i zbiła Arachne czółenkiem. Arachne powiesiła się, ale bogini przemieniła ją wtedy w pająka, od którego zresztą pochodzi jej imię. Pająki odziedziczyły całą zręczność tkaczki Arachne.

Ares ? Grecki bóg krwawej i okrutnej wojny zrównany później z równie ważnym rzymskim bogiem Marsem. Należał do dwunastu największych rzymskich bogów. Jego atrybutami były zwierzęta ? wilk sęp i pies.

Argos - Stuoki olbrzym pilnujący sadu Hesperyd; po zabiciu go przez Hermesa, Hera umieściła jego oczy na ogonie pawia.

Ariadna ? Córka Minosa ? króla Krety i Pazyfae. Zakochała się w Tezeuszu, gdy przybył na Kretę by zabić Minotaura i dała mu miecz i kłębek nici by mógł wrócić do wyjścia z labiryntu.

Artemida ? Bogini należąca do dwunastu wielkich bóstw olimpijskich, patronka urodzin, nagłej śmierci, łowiectwa, łucznictwa i paradoksalnie obrończyni dzikich zwierząt, dzieci i bezbronnych stworzeń. Jej atrybuty to łuk i strzały.

Atena ? Córka Zeusa, która urodziła się wychodząc z jego głowy, bogini należąca do dwunastu wielkich bóstw Olimpu. Była opiekunką słusznej wojny, mądrości, roztropności i zjawisk atmosferycznych. Była boginią miasta i miała swe świątynie w wielu głównych miastach greckich. Jej symbolem jest sowa identyfikowana zawsze z mądrością. Rzymianie identyfikowali Atenę z Minerwą boginią gospodarstwa domowego i rzemiosła. Jej atrybutami były włócznia, tarcza i zbroja.

Atena
B
Bachus ? Bóg wina i odradzającej się natury. Jego atrybut to winna latorośl.

Boreasz ? Bóg północnego wiatru i syn Astrajosa i Eos (Gwiazdy i Jutrzenki) Jego ojczystym krajem jest Turcja.
C
Centaury - Dziwne istoty zamieszkujące szczyty gór w Tesalii, pół konie, pół ludzie, oddawali się pijaństwu, porywali kobiety, polowali na zwierzynę.

Chaos ? Rzadko przedstawiany w mitach: pustka, z której wyłoniły się Ziemia (Gaja), Tartar, Ciemność (Ereb) i Noc.
Niektórzy powiadają, że Eros także pochodzi z Chaosu, chociaż zwykle uważa się go za syna Afrodyty.

Charybda - Potwór wciągający statki w wiry

Charyty ? Patrz Gracje

Chimera - Ziejący ogniem potwór w postaci lwa, z łbem kozy na grzbiecie i wężami zamiast ogona

Cyklopi ? cyklopi, to olbrzymy z jednym okiem pośrodku czoła, zajmujące się pasterstwem i budową ogromnych murów (cyklopie mury). Pracowali też u Hefajstosa w kuźni i kuli pioruny dla Zeusa. Cyklopi pierwszego pokolenia: Brontes Steropes i Arges, to dzieci Gai i Uranosa. Zostali wtrąceni
do Tartaru przez swojego ojca, gdyż ten obawiał się ich wielkiej siły. Jednak Kronos, także syn Uranosa, uwolił ich oraz Gigantów i Chekatonchejrów, aby pomogli mu w walce ze swoim ojcem. Jednak po zwycięstwie nad Uranosem, Kronos ponownie zepchnął ich na dno piekieł, gdzie pozostali do czasu uwolnienia ich przez Zeusa, syna Kronosa. Właśnie wtedy wykuli dla niego potężną broń - pioruny, dzięki którym wygrał wojnę z tytanami Cyklopi stworzyli także Chełm Hadesa i Trójząb Posejdona oraz łuk i strzały Artemidy. Ponoć zostali zabici przez Apolla po tym, jak Zeus zabił jego syna Asklepiosa, ciskając w niego piorunem.
Centaury - dziwne istoty zamieszkujące szczyty gór w Tesalii, pół konie, pół ludzie, oddawali się pijaństwu, porywali kobiety, polowali na zwierzynę
D
Dedal ? Mityczny konstruktor Ateński. Jego imię znaczy ?pomysłowy?. Słynął z wielu wynalazków i talentów. Jego ojcem podobno z rodu króla Erechteusa był Eupalamos ?zręczny? albo Metion ?mądry?. Sokrates podawał się za potomka Dedala.
Demeter

Demeter ?Jedna z sześciorga dzieci Kronosa i Rei. Wielka bogini Ziemi, ziarna, zasiewów, ziemi uprawnej, życia osiadłego i ładu społecznego, ale przede wszystkim przyrody i natury. Miała z własnym bratem (Zeusem) córkę Korę, która mimowolnie poślubiła Hadesa ? pana Tartaru i stała się panią podziemnego królestwa ? Persefoną (mit o Korze). Demeter
Należała do 12 największych bóstw olimpijskich. Rzymianie utożsamiali ją z Ceres, Italską boginią plonów.

Diana ? Starożytna Italska bogini leśna, patronowała dzikim zwierzętom i kobietom. Utożsamiano ją z Grecką Artemidą.

Dionizos ? Patrz Bachus

Driady - Nimfy zamieszkujące drzewa i lasy

E
Echo ? Nimfa występująca w m.in. micie o Korze ? Persefonie. Najlepsza przyjaciółka córki Demeter. Zakochana w pięknym młodzieńcu ? Narcyzie (patrz: Narcyz)

Eos ? Bogini Jutrzenki znana Rzymianom jako Aurora. Była córką tytana Hyperiona i tytanki Tei a siostrą Heliosa i Selene.
Epimeteusz ? Syn tytana Japetosa i brat Prometeusza (patrz: Prometeusz). Był też mężem boskiej Pandory.

Eryda ? Bogini, córka Nocy. Jej imię znaczy ?niezgoda? i nie jest ona niczym więcej niż uosobieniem niezgody.

G
Ganimedes - w mitologii greckiej to piękny książę Troi, porwany przez Zeusa na Olimp. Był prywatnym posłańcem i służącym Zeusa. Ganimedes z Hebe rozdawali ambrozję, rozlewali do złotych pucharów nektar. Inne źródła podają, że Ganimedes był małym ślicznym chłopcem, w którym zakochał
się Zeus, co zaowocowało porwaniem chłopca z Ziemi i uczynieniem go nieśmiertelnym.

Gracje ? Boginie towarzyszące zwykle Afrodycie. Na ogół uważa się, że są córkami Zeusa i Euronyme.

H
Hades
Hades ? 1. Okrutny bóg podziemia, podstępem skusił do małżeństwa Pandorę, córkę Demeter. Atrybuty: cyprys, narcyz.
2. Królestwo boga podziemia inaczej nazywane Tartarem.

Harpie - Bóstwa wichury, pół kobiety, pół ptaki o mocnych szponach

Hefajstos ? Syn Hery, bóg ognia, opiekun kowali, rękodzielników, atrybuty: młot, obcęgi.

Helena ? Córka Zeusa i Ledy żona Menelaosa króla Sparty, a następnie Parysa syna Priama, króla Troi.

Helios ? Słońce albo raczej jego bóg zwany przez Rzymian Sol. Hyperion (?idący w górę?) i Fojbos (?promienny?) to jego dawne imiona lub tytuły później od niego oddzielone.

Hera ? U rzymian Junona. Małżonka Zeusa i królowa niebios była starszą siostrą Zeusa córką Kronosa i Rei. Imię ?Hera? może znaczyc ?pani?. Jej ulubionym ptakiem był paw symbol
wyniosłej dumy a jej domeną ? małżeństwo i świat kobiet. Jej atrybutami były ptaki ? paw i kukułka.

Herakles (u rzymian Herkules)- Najsławniejszy i najpopularniejszy z greckich bohaterów, syn Zeusa i Alkmeny. Jego imię znaczy dosłownie ?chwała Hery?, co prawdopodobnie oznacza ?pełen chwały?

Hermes ? Syn Zeusa i córki Atlasa Mai. Był posłańcem Zeusa, przewodnikiem dusz w Domu Hadesa, opiekunem podróżnych, dawcą szczęścia i bóstwem opiekuńczym kupców i handlarzy, ale też złodziei. U rzymian był Merkurym. Jego atrybutami był kaduceusz - laska herolda opleciona dwoma wężami, oraz uskrzydlone sandały i kapelusz z wielkim rondem.

Hestia ? Utożsamiana przez rzymian z Westą boginią domowego ogniska, najstarsza córka Kronosa i Rei. Odrzuciła propozycje małżeńskie Posejdona i Apollina. Mała swe kapłanki nazywane w Rzymie Westalkami. Nie miała swojej mitologii.

Hydra - Potwór o dziewięciu głowach, zabity przez Heraklesa
I
Izyda ? Wielka bogini egipska, której oddawano cześć w całym świecie greckim gdzie utożsamiano ją z Io.

K
Kaduceusz ? Dwa oplecione wokół laski węże ? atrybut Hermesa.
Kaduceusz
Kora ? Córka Demeter, żona Hadesa, pani podziemia znana tez jako Persefona.

Kupidyn ? Patrz Eros

N
Narcyz ? Zakochany w sobie młodzieniec.

Nike ? bogini zwycięstwa i jego uosobienie.
O
Odyseusz - Król Itaki. Jedna z czołowych postaci Iliady Homera. Tułał się 10 lat po świecie nim dotarł z powrotem do rodzimego miasta.

P
Pandora ? Pierwsza kobieta stworzona przez Zeusa jako plaga dla ludzkości i aby zdyskredytować Prometeusza jako przyjaciela ludzi. Jej imię znaczy ?wszechdarząca? lub ?obdarowana przez wszystkich?. Ulepił ją z gliny Hefajstos,
Atena tchnęła w nią życie i dała jej stroje, Afrodyta zaś obdarowała ją urodą. Hermes nauczył ją być podstępną i zdradliwą a także kunsztu wymowy i dowcipu i dał ją za żonę Epimeteuszowi. Przedtem jednak dał jej pozłacaną Puszkę i zakazał otwierać. Jednak Dzień w dzień Pandora ciekawska prosiła Epimeteusza by otworzył szkatułę, więc wreszcie pewnego dnia nękany jej prośbami zdjął wieko. Zdumieli się obydwoje wielce, ponieważ spod wieka wyleciały gady, zarazy, febry i malarie skażając dotychczas czysty i bezpieczny świat. Z Puszki wychynęła też srebrna mgiełka. Była to nadzieja na dobro dla świata, jednak Pandora za podszeptem męża podbiegła i zatrzasnęła wieko szkatuły zamykając nadzieję na zawsze.

Posejdon - bóg morza, opiekun żeglarzy, rybaków, atrybut: trójząb
Trójząb Posejdona

Prometeusz ? Bardzo mądry, stworzyciel człowieka, syn Japeta.

Pyton ? Potworny wąż zamieszkujący Delfy przed przybyciem Apollina, od którego pochodziła pierwsza nazwa miejscowości Pyto.

R
Reja ? Tytanka córka Uranosa i Gai oraz małżonak Kronosa. Urodziła Kronosowi sześcioro boskich dzieci: Hestię (patrz: Hestia), Demeter(patrz: Demeter), Herę(patrz: Hera), Hadesa (patrz: Hades), Posejdona (patrz: Posejdon) i Zeusa(patrz: Zeus). Jej małżonek dowiedziawszy się od Gai że jedno z jego dzieci pozbawi go władzy połknął je zaraz po narodzinach. Ocalał jedynie Zeus, zamiast którego matka dała Kronosowi do połknięcia kamień zawinięty w pieluchy. Potem nakłonił Metydę do podania Kronosowi napoju wymiotnego i w ten sposób uratował resztę swoich braci i sióstr.

S
Syzyf ? Syn Eola i Enerate. Przez jego gadulstwo bogowie kazali mu wtaczać na górę głaz, który gdy był już u samego szczytu spadał i tak od nowa. Wierzono, że głazem jest słońce, które Syzyf wtacza na wzniesienie o wschodzie a o zachodzie słońce dochodzi do wierzchu wzniesienia, na które jest wtaczane i spada, czyli wtedy mamy zachód. I tak przez cały dzień.

T
Telemach ? Syn Odysa

Z
Zeus - Bóg zjawisk atmosferycznych i nieba, ojciec bogów, atrybuty: piorun, orzeł, dąb.