Wpływ pogody na zdrowie i samopoczucie człowieka.

1.Wprowadzenie

Wpływ pogody na nasze zdrowie i samopoczucie jest znacznie większy, niż podejrzewamy. Organizm wykazuje pewną tolerancję na zmiany temperatury, ciśnienia, wilgotności. Ale u niektórych jest ona dość duża, u innych - szczątkowa. Najostrzej na zmiany aury reagują osoby z niskim ciśnieniem, cierpiące na choroby przewlekłe (np. astmę, schorzenia reumatyczne). Wpływ na reakcje ma też stres i przemęczenie. Wystarczą dwie nieprzespane noce, a organizm jest osłabiony jak po grypie i gorzej znosi to, co dzieje się za oknem.
Niż, który niesie ze sobą spadek ciśnienia atmosferycznego, wywołuje bóle głowy i senność, a ciepły front atmosferyczny zwiększa objawy chorób chronicznych takich jak astma, schorzenia nerek czy zaburzenia krążenia. Temu dyktatowi pogody podlegają również schorzenia układu trawiennego. Wrzody żołądka lub dwunastnicy uaktywniają się zwykle wiosną i jesienią.
Liczba meteoropatów (ludzi wrażliwych na zmiany pogody) rośnie wraz z rozwojem cywilizacji. Takie jej zdobycze, jak klimatyzacja czy centralne ogrzewanie usypiają mechanizmy przystosowawcze organizmu. Jak wynika z badań dr. Krzysztofa Błażejczyka z Polskiej Akademii Nauk - liczba osób skarżących się na nadwrażliwość związaną z pogodą jest znacznie mniejsza na wsi. Tu ludzie nadal żyją bliżej natury, a praca na świeżym powietrzu hartuje organizm.
Interesująco wypada też porównanie skłonności do meteoropatii wśród mieszkańców Włoch i Norwegii. Jak się okazuje, na bóle głowy czy osłabienie znacznie częściej skarżą się mieszkańcy słonecznej Italii. W Wielkiej Brytanii wpływ pogody na zdrowie traktuje się bardzo poważnie. Istnieje nawet specjalny serwis tworzony przez meteorologów i lekarzy. Dzięki temu szpitale i przychodnie dowiadują się z wyprzedzeniem np. o możliwości wystąpienia większej liczby zawałów. Mogą przygotować odpowiednią liczbę sprzętu reanimacyjnego czy dodatkowe zespoły ratownicze.
Kiedy w górach wieje halny, policja odnotowuje większą liczbę wypadków i samobójstw. Ten suchy, ciepły wiatr wraz z ociepleniem i spadkiem wilgotności powietrza niesie ze sobą fale depresji. Natomiast po przejściu halnego w górach wzrasta widoczność, ale zamiast ochoty na górską wędrówkę, turystów ogarnia senność lub rozdrażnienie. W krajach arabskich zwyczajowe prawo mówi o tym, że przestępstwa dokonane podczas chamsinu (to odpowiednik naszego halnego) nie podlegają karze.
Jeśli impulsów świetlnych jest zbyt mało, organizm wydziela melatoninę, która powoduje senność i zwolnione reakcje. Szczególnie dotkliwie problem jest odczuwany podczas trwających pół roku nocy polarnych. Zaburzeniu ulega wtedy odczuwanie czasu, zmniejsza się poczucie bezpieczeństwa. Pojawiają się halucynacje wywołane zaburzonym rytmem snu i czuwania, miesiącami może trwać depresja, apatia, częstsze są samobójstwa. Nie od dziś, wbrew potocznym opiniom, bada się zależność pomiędzy naszym zdrowiem, a klimatem, w jakim przychodzi nam żyć, a także otaczającym nas środowiskiem. Wielu badaczy wskazuje na Hipokratesa, jako tego, który po raz pierwszy zainteresował się wpływem klimatu na samopoczucie i spróbował ten wpływ zdefiniować. Już dwadzieścia pięć wieków temu, człowiek zainteresował się czynnikami, które sprawiają, że przy korzystnej aurze czujemy się lepiej, zaś "niekorzystna pogoda" wpływa na nas ujemnie. Wówczas, nawet częściej niż obecnie wskazywano na silny związek ludzkiego samopoczucia z naturą oraz starano się opisywać zasady harmonijnego współżycia z naturą. Wydaje się, że kilka tysięcy lat temu byliśmy mniej aroganccy w stosunku do natury i łatwiej było nam przyznać, że to nie tylko człowiek ma prawo naturę ujarzmiać i z nią się spierać, ale że także nasze środowisko naturalne może w sposób istotny kształtować nasze samopoczucie fizyczne i psychiczne.
Z badań przeprowadzonych w Polsce badań, wynika, że aż 70% kobiet i połowa mężczyzn jest wrażliwa na zmiany pogody i liczby te ciągle rosną. Uczeni próbują dzielić meteoropatów na różne typy w zależności od reakcji na różne zmiany atmosferyczne. Typem W określa się tych, którzy odczuwają dolegliwości fizyczne i psychiczne w czasie przechodzenia frontu ciepłego. Ta grupa dobrze się czuje w klimacie chłodnym, w niskich nawet temperaturach i przy dużym wietrze. Ludzie tego typu chętnie przebywają w górach. Osoba kochająca ciepło to typ K, który dotkliwie odczuwa zimno, a przemieszczanie się frontu chłodnego zwiększa odczuwanie różnych objawów. Za to w gorące dni te osoby czują się wyśmienicie. Typ G jest typem mieszanym, najliczniej reprezentowanym, który reaguje na wszystkie zmiany i przemieszczania frontów atmosferycznych. Osoby te cierpią, gdy dochodzi do nagłych zmian ciśnienia i temperatury. Naukowcy nie potrafią wyjaśnić, jak pogoda może wpływać na organizm człowieka i dlaczego wtedy cierpimy. Podejrzewają, że za dolegliwości te odpowiada tak zwany stres pogodowy. Powoduje on zakłócenia w gospodarce hormonalnej całego organizmu. Informacje o niesprzyjającej pogodzie z receptorów docierają do mózgu . Tam są analizowane. Jeżeli boimy się jakiegoś zjawiska atmosferycznego (mgły, silnego wiatru lub burzy) czy też po prostu mamy dosyć kolejnego dżdżystego, szarego dnia, to przeżywamy stres. W takiej sytuacji, organizm produkuje zwiększone ilości adrenaliny. Pod jej wpływem wzrasta tętno i ciśnienie krwi, mięśnie się napinają, niektóre naczynia krwionośne się rozszerzają, a inne kurczą. Adrenalina działa pobudzająco na nasz organizm. Nic zatem dziwnego, że osoby wrażliwe nie mogą zasnąć w dni, kiedy przemieszczają się fronty atmosferyczne i wieje halny. Z godnie z niektórymi badaniami statystycznymi, w czasie pełni Księżyca zdarza się więcej wypadków drogowych, ataków serca, częściej wzywane jest pogotowie, dochodzi do nasilenia zaburzeń psychicznych i nerwowych. Gwałty rozboje, morderstwa, próby samobójcze zdarzają się również znacznie częściej w ciągu dwóch-trzech dni przed i po pełni. Jedyną sprawdzoną, skuteczną metodą na powtarzające się "pogodowe" dolegliwości jest aktywność fizyczna - oczywiście, uzależniona od wieku i formy pacjenta. Może to być regularne jeżdżenie na rowerze, bieganie, mogą być też i spacery (minimum 30 minut), jednak musimy pamiętać, aby się w ich trakcie porządnie zmęczyć. Warto też - oczywiście po uprzedniej konsultacji lekarskiej - regularnie odwiedzać saunę lub stosować naprzemienne prysznice z gorącej i zimnej wody. Ja wiem, że to nie każdemu przypada do gustu, ale metoda jest skuteczna. Natomiast w przypadku mniejszych dolegliwości pomóc może masowanie głowy, karku oraz wcieranie Amolu w skronie. Niestety wszelkiego rodzaju używki - kawa, napoje energetyzujące, czy też jedzenie słodyczy nie likwidują problemu, jedynie doraźnie go łagodzą. Jednak cierpiący na dolegliwości meteoropatyczne nie mają wyboru ? lepszego sposobu na radzenie sobie z dolegliwością dotychczas nie wymyślono.

2.Podstawowe pojęcia z biometeorologii

BIOMETEOROLOGIA ?jest nauką o bezpośrednich i pośrednich wpływach czynników meteorologicznych. Powiązanie człowieka ze środowiskiem i wynikające z tego efekty zdrowotne obejmują również wpływy czynników środowiska atmosferycznego. Wyróżnia się wpływy pogodowe i klimatyczne
Jako pogodę ?określa się stan fizyczny atmosfery w danym momencie, na danym obszarze, określany przez zespół czynników pogodotwórczych takich jak: ciśnienie powietrza, natężenia promieniowania słonecznego i cieplnego, temperatura, wilgotność, ruch powietrza (wiatr), zachmurzenie, opady atmosferyczne oraz czynniki niedostrzegalne takie jak jonizacja powietrza, pole elektromagnetyczne, promieniowanie kosmiczne?
Natomiast klimatem nazywamy ? przeciętny (uśredniony) stan atmosfery na danym obszarze w długim okresie czasu. Podstawą analiz klimatycznych są okresy 10-30 letnie i dłuższe
Klimat ? inaczej reżim pogody typowy dla danego obszaru (regionu) przejawiający się w częstości i prawidłowości sezonowej różnych typów pogody. Właściwości klimatyczne kształtują się różnie na różnych obszarach kuli ziemskiej i są uzależnione od położenia geograficznego zależy, bowiem od ilość energii słonecznej, odległość od mórz i oceanów, wzniesienie nad poziomem morza, szata roślina itp. Natomiast terminem używanym w biometeorologii jest bioklimat. ? czyli zespół czynników atmosferycznych, które działają pobudzająco na zmysły człowieka.

2.1 Zespoły bodźców biometeorologicznych

Wyróżnia się następujące zespoły bodźców biometeorologicznych: FOTOCHEMICZNE,- czyli efekt działania promieniowania UV przenikającego przez skórę, które inicjuje szereg procesów biochemicznych o działaniu ogólno rozwojowym
ŚWIETLNE-czyli promieniowanie elektromagnetyczne z zakresu widzialnego działającego na światłoczule komórki oka, (czyli odbieranie wrażeń wizualnych), a pośrednio oddziaływają na aktywność procesów biologicznych ustroju.
TERMICZNE- temperatury, wilgotności prędkości wiatru, promieniowanie cieplnego, czyli czynniki wpływające na bilans cieplny organizmu.
MECHANICZNE- będące wynikiem działania silnego wiatru i? większych zmian ciśnienia
CHEMICZNE- są efektem zmian ciśnienia cząstkowego tlenu O2 w powietrzu, także oddziaływania toksycznych zanieczyszczeń gazowych i aerozoli w tym także biologicznych zawierających np. pyłki roślin poprzez drogi oddechowe, przewód pokarmowy i bezpośredni wpływ na skórę

2.2 ZESPÓŁ BODŹCÓW NEUROTROPOWYCH

ZESPÓŁ BODŹCÓW NEUROTROPOWYCH ? gdzie czynnikiem boćcowym są nieokresowe szybkie zmiany wielkości pogodowych. Wymienione bodźce meteorologiczne mogą wpływać na organizm w sposób: ? obciążający stymulujący obarczający (osłaniający)
Bodźce meteorologiczne działające na organizm człowieka stymulująco lub odbarczjąco są wykorzystywane w klimatoterapii w celach leczniczych zależności od czynników mających w tym oddziaływaniu dominujące znaczenie wyróżnia się następujące rodzaje klimatoterapii:
Helioterapia ? metoda wykorzystująca promieniowanie słoneczne w napromienianiu całego ciała lub poszczególnych chorych części. Stosowana m.in. celem zwiększenia syntezy Wit uzyskuje się hamowanie rozwoju osteoporozy, także stymulację procesów odnowy skóry w łuszczycy, wzrost wytrzymałości i sprawności układu odpornościowego. Najistotniejszym czynnikiem bodźcowym jest promieniowanie UV. - Aeroterapia- w aeroterapii leczniczo wykorzystuje się pobyt na świeżym powietrzu w spoczynku lub podczas niewielkiej aktywności ruchowej np. spacer. Uzyskuje się obniżenie wrażliwości na czynniki infekcyjne hartowanie, klimatyczne leczenie gruźlicy (często wykorzystuje się czystość, suchość klimatu górskiego i w konsekwencji zmniejszonym pochłanianiem i rozpraszaniem promieni słonecznych podczas ich przechodzenia przez atmosferę zwłaszcza na stokach południowych), w aeroterapii uzyskuje się również wzrost sprawności układu krążenia i wytrzymałości. Czynnikami bodźcowymi w aeroterapii mogą być również niska temperatura i wilgotność
Kinezyterapia- jest to połączenie aeroterapii z ruchem np. tzw. ścieżki zdrowia. Dodatni efekt uzyskuje się w zaburzeniach czynnościowych układu krążenia, miażdżycy, chorobie niedokrwiennej serca. Kinezyterapia zwiększa wytrzymałość organizmu. Czynnikiem boćcowym jest zespół fizyczny, a w górach np. dodatkowo obniżone ciśnienie
Talassoterapia- jest metodą wykorzystującą czynniki bodźcowe klimatu morskiego. Najbardziej istotne znaczenie mają aerozol morski i kąpiele. Czynnikami bodźcowymi są ponadto: niska temperatura, duża prędkość wiatru i promieniowanie UV. Klimat morski oddziaływuje, jako czynnik hartujący poprzez usprawnianie mechanizmów termoregulacyjnych ustroju w efekcie intensywnych boćców ochładzających. Korzystne warunki insolacyjne i termiczne stwarzają korzystne warunki do helioterapii. Czyste, wilgotne i chłodne powietrze, a przy tym zawierające morski aerozol wpływa bardzo korzystnie na błony śluzowe. W czasie pobytu nad morzem następuje pogłębianie się oddechu, wzrasta pojemność życiowa płuc. Pod wpływem bocców termicznych nasila się przemiana materii, dodatni bilans azotu i przyrost białka w ustroju. Ze względu na swe właściwości, klimat morski oddziaływa korzystnie w leczeniu chorób dróg oddechowych, alergicznych i chorób skóry u dzieci i dorosłych. Wskazany jest również w profilaktyce zdrowotnej, leczeniu chorób zawodowych i cywilizacyjnych. Podstawowe założenie klimatoterapii opiera się na dwóch zasadniczych czynnikach- spoczynek lub odprężenie i adaptacja do nowego przyrodniczego środowiska w wyniku, której następują korzystne zmiany w organizmie. Ruch jest często czynnikiem dodatkowym ułatwiającym odprężenie ( zwłaszcza psychiczne) i adaptację.
Natomiast analiza biometeorologiczna pogody obejmuje zachowanie się wielkości synoptycznych w krótkim czasie. Podstawą w analizie biometeorologicznej pogody jest pojęcie masy powietrza, którym określa się wnętrze atmosfery o względnie podobnych właściwościach fizyko-chemicznych rozciągającą się setki lub tysiące kilometrów nad powierzchnią ziemi, o wysokości ponad 1km. Zależnie od obszaru pochodzenia wyróżnia się powietrze polarne, tropikalne, kontynentalne itp., Jeśli dwie masy się spotkają to zazwyczaj nie następuje ich wymieszanie, lecz stykając się tworzą płaszczyznę frontu, rzut tej płaszczyzny na powierzchnię ziemi daje front. Na skutek mieszania się tych mas powietrza w warstwie frontalnej zachodzą szybkie, równoczesne zmiany wielu parametrów meteorologicznych. Zmienia się, bowiem zwykle temperatura, wilgotność, prędkość i kierunek wiatru, stopień i rodzaj zachmurzenia widzialność, stan zanieczyszczenia, występują opady i inne zjawiska atmosferyczne. Jeśli ciepłe powietrze przesuwa się na obszar chłodny mówi się o froncie ciepłym, w sytuacji odwrotnej o chłodnym. Zetknięcie się frontu ciepłego z chłodnym powoduje wypieranie ciepłych mas powietrza ku górze od powierzchni ziemi zjawisko to nazywa się okluzją. Okluzja jest końcowym stadium frontów atmosferycznych, zanikających w wyniku mieszania się kontrastowych mas powietrza. Obszar podwyższonego ciśnienia mas powietrza nazywa się wyżem antycyklonem, natomiast obszar z obniżonym ciśnieniem - cyklonem, czyli niżem. Zazwyczaj temperatura powietrza obniża się wraz ze wzrostem wysokości. Jednakże w pewnych warunkach może nastąpić odwrócenie gradientu temperatur i do pewnej wysokości wzrasta ona hamując ruch powietrza ku górze. Jest to inwersja spotykana zwłaszcza w zimie w warunkach antycyklonu wyżu i małej turbulencji ruchów powietrza odpowiedzialna za gromadzenie się zanieczyszczeń aż do wystąpienia smogu. Jako biometeorologicznie korzystne uważa się warunki pogodowe ze średnio nasiloną pogodą słoneczną i uspokojenie pogody po przejściu frontu, bez mgieł i parności? Charakteryzują się one wysokim ciśnieniem atmosferycznym oraz niewielkim dopływem mas powietrza. Wyjątek stanowią antycyklony w lecie z dużym obciążeniem cieplnym i obecnością zanieczyszczeń natomiast w zimie wyjątkiem są wszelkie warunki inwersji. Jako niekorzystne uważa się także warunki słoneczne w ustępującym obszarze antycyklonu, zbliżającą się zmianę pogody(, czyli obszar poprzedzający front z wypieraniem mas cieplnych ku górze oraz samą zmianę pogody) Meteotropizm -to pojęcie oznacza wrażliwość organizmów żywych na bodźce meteotropowe.

2.3 Reakcje wywołane zmianami pogodowymi

Reakcje, wywołane zmianami pogody u ludzi dzieli się zazwyczaj na 3 grupy:
? Fizjologiczna reakcja pogodowa ? są to fizjologiczna reakcje związane z przebiegiem adaptacji do zmian pogodowych, nieujawniające się w świadomości danej osoby. Występuje u wszystkich ludzi i obejmuje zespół mechanizmów mających na celu utrzymanie czynnościowej równowagi wewnętrznej homeostazy organizmu.
? Nadmierna reakcja pogodowa świadome odczucie zmian pogodowych występujące po przekroczeniu określonego poziomu zjawisk pogodowych i obejmuje zaburzenia czynnościowe z układu autonomicznego, występuje obniżenie sprawności organizmu reakcje te występują głównie u osób nadwrażliwych, przeciążonych pracą, osłabionych np. rekonwalescentów i nieprzystosowanych do danych warunków klimatycznych. Stwierdza się między innymi niechęć do pracy, zaburzenia koncentracji uwagi, bóle głowy zaburzenia czynności serca i snu.
? Patologiczna reakcja pogodowa, czyli nadwrażliwość na zmiany pogody obejmują najczęściej zmiany związane z zaostrzeniem, pogłębieniem istniejących już schorzeń. Współczesna biometeorologia wychodzi, bowiem z założenia, że pogoda czy jej poszczególne elementy nie są czynnikami etiologicznymi, ale stanowią dodatkowe obciążenie organizmu, powodując zachwianie homeostazy już chorego ustroju, sprzyjają ujawnieniu choroby, jej zaostrzeniu lub powstawaniu powikłań lub zgonów. W przypadku chorób zakaźnych, ich naturalne ogniska powstają w określonych warunkach geograficznych, w których mogą zaistnieć wszystkie czynniki niezbędne w tym łańcuchu epidemicznym (człowiek, przenosiciel, zarazek, i jego naturalnych rezerwuar w przyrodzie), warunki meteorologiczne mogą sprzyjać lub utrudniać istnienie tych czynników. Klasycznym przykładem jest występowanie malarii oraz wystąpienie japońskiego wirusowego zapalenia mózgu stwierdzono, że dopiero współdziałanie temperatury, powietrza i opadów o określonym nasileniu kształtuje warunki, w których możliwy jest normalny rozwój przenosiciela tej choroby. Z kolei masowe występowanie epidemii duru plamistego znacznie częściej występuje w klimacie umiarkowanym i chłodnym ? warunki geoklimatyczne odgrywają tu pośrednią rolę, gdyż w chłodnym klimacie staje się konieczne noszenie wielowarstwowej odzieży, w której gnieżdżą się wszy przenosiciele tej choroby. Jak wcześniej wspomniałam do sytuacji meteotropowych można zaliczyć większe nagłe zmiany pogody, czyli np. przechodzenie frontów oraz rozwój ośrodków niżowych i stadium ich zaniku? W górach typową sytuacją meteotropową jest wiatr fenowy w Alpach i jego odmiany w innych regionach np. halny w Tatrach.

3.Czyniki atmosferyczne a organizm człowieka

Niektóre czynniki meteorologiczne i sytuacje pogodowe mają szczególny wpływ na układ nerwowy, narządy zmy?słów i sferę psychiczną człowieka. W wyniku nieokreślonych, krótkotrwałych zmian pogody, w których jedno?cześnie zmianom ulega wiele czynników meteorologicz?nych, i magnetoelektrycznych dochodzi do zmian czyn?nościowych w układzie nerwowym, wyrażających się złym samopoczuciem, nadpobudliwością, drażliwością, lękiem, niepokojem, bólami głowy, często depresją. Już w 1920 r. Halle, a po nim w 1931 r. de Rudder, wykazali, że w dniach panowania fenu dochodzi do zwiększenia liczby samo?bójstw, Mączynski wykazał, że podczas pogody uwarunko?wanej istnieniem niżu bliskiego, frontu zokludowanego, wyżu zaburzonego, w czasie dni z przechodzeniem frontu atmosferycznego, dochodzi do znamiennego wzrostu do?bowych częstotliwości wypadków drogowych. Inni autorzy wykazali wzrost dziennej liczby wypadków przy pracy i interwencji pogotowia ratunkowego w dniach panowa?nia meteorotropowych sytuacji pogodowych.Nie zbadano dotąd dokładnie, które z czynników lub zespołów meteorologicznych są odpowiedzialne za zmia?ny w układzie nerwowym i narządach zmysłów. Pro?mieniowanie widzialne słońca, zjawiska akustyczne towarzyszące wiatrowi, wyładowania elektryczne, ruch powietrza oraz warunki termiczne, wrażenia węchowe związane z zawartością ozonu w powietrzu, tlenków azotu, aerozolu morskiego i fitoncydów wpływają na różne narządy zmysłów. Bodźce te wywołują określone odruchy bezwarunkowe i warunkowe, mające związek ze sferą psychiczną człowieka.

3.1 Choroby meteorotropowe

Do chorób meteotropowych tzn. takich, co, do których znaleziono korelację między ich występowaniem, a zaistnieniem określonych sytuacji pogodowych można zaliczyć:
? Choroby gośćcowe ? zaobserwowano nasilenie bólów stawów, nerwobóli, zaostrzenie stanów zapalnych stawów i kości w kilka godzin przed nadejściem frontu ciepłego lub zimnego. Dyzergie pourazowe i poamputacyjne ? bóle mięśni i stawów, które uległy urazowi przed laty, bóle kikutów tzw. fantomowe, pojawiają się najczęściej na kilka godzin przed zmianą pogody/zwiększenie lepkości masi stawowej-co zmniejsza poślizg powierzchni stawowej.
? Choroba wieńcowa - szacuje się, że ok. 90% ataków zawału serca koreluje dodatnio z przechodzeniem frontów atmosferycznych- Przy nagłych zmianach pogody bóle serca u osób chorych występują częściej- Przy przechodzeniu frontów chłodnych obserwuje się zmiany fiz-chem we krwi, występuje wzrost lepkości i skrócenie czasu krzepliwości, te zmiany i miażdżyca naczyń u chorych sprzyjają zawałom serca. W regionach, gdzie lato jest upalne i wilgotne zapadalność na choroby układu krążenia wzrasta w lecie i zmniejsza się w zimie ma na to wpływ stres cieplny działający na elastyczność i opór obwodowy naczyń krwionośnych, lepkość krwi, czas krzepnięcia i łamliwość włośniczek
? Choroby alergiczne ? przy napływie chłodnych mas powietrza i nagłym wzroście burzliwości atmosfery gwałtownie wzrasta częstość napadów astmy oskrzelowej. Napady duszności, katar sienny, astma, odczyny alergiczne skóry nasilają się w czasie kwitnienia i pylenia traw i drzew owocowych i innych roślin, a więc od wiosny do jesieni, unoszeniu tych zanieczyszczeń sprzyja sucha słoneczna pogoda (oprócz grzybów) z dużymi ruchami powietrza? wzrost napadów padaczkowych obserwuje się również przy przepływie chłodnych mas powietrza.
? Nieżyt nosa, gardła, krtani, tchawicy ?nasilają się podczas przepływu zimnych mas powietrza. Wynika to z tego, że oziębienie ciała wywołuje skurcz naczyń, spadek ukrwienia, spodek dostarczanego O2, zablokowanie miejscowej przemiany materii, spadek odporności organizmu
? Grypa ? najwyższa zachorowalność występuje przy nagłym spadku ciśnienia, nadejściu frontów chłodnych, napływie polarnego powietrza morskiego i silnym wietrze. Podczas pogody niżowej maleje odporność organizmu na zakażenia, a wirusy wykazują większą aktywność
? Na choroby psychiczne pobudzający wpływ ma napływ mas gorącego i suchego powietrza. Podczas wiatrów fenowych zaobserwowano nasilenie takich objawów jak: depresje, zwiększoną liczbę samobójstw, wzrost liczby bójek, kłótni, podniecenie płciowe, bóle gośćcowe, bóle głowy wzrost temp. ciała zwiększenie ciśnienia tętniczego krwi u chorych na nadciśnienie, powstawanie obrzęków, krwotoki śródmózgowe i zatory płuc.
? Wrzody żołądka i dwunastnicy występują częściej jesienią i zimą