Socjologia

wiedza przed socjologiczna(elementy)
1. wiedza potoczna ? zbiór spostrzeżeń dość przypadkowych i osobistych, mądrość potoczna jest fragmentaryczna i niespójna, mądrość potoczna jest często pochodna, wiedza zdroworozsądkowa jest często apodyktyczna
2. wrażliwość artystyczna ? sztuka, literatura, film fotografie reportaż telewizyjny.
3. filozofia społeczna ? odkrycie prawdy o świecie, refleksja uprawiania profesjonalnie przez zawodowych myślicieli, precyzyjne formułowanie i uzasadnianie wypowiadanych słów, poszczególne tezy wiążą się w całościowe systemy, normatywny punkt widzenia
naukowa perspektywa (naukowa socjologia)odwoływała się do:
1. metod naukowych- uzasadniania i osiągania tez prawdziwych
2. języka dyscypliny- proponowała nowe, wyraźnie zdefiniowane, ostre a najlepiej mierzalne pojęcia
3. odpowiedzi na kilka rodzajów pytań: jak jest naprawdę? dlaczego jest tak właśnie? jak będzie?
4. co robić aby zmienić społeczeństwo
postmodernizm ? destrukcja naukowej socjologii. odrzucanie idei wszelkich prawidłowości i zależności w świecie społecznym
etapy rozwoju myśli ludzkiej wg A.Comte:
1. teologiczne- gdy w wyjaśnieniach zjawisk ludzie odwołują się do sił nadprzyrodzonych czy istoty boskiej
2. metafizyczne ? gdy wyjaśniają przed abstrakcyjne pojęcia i rozumową kontemplację, na podst. własnych doświadczeń wysuwają wnioski
3. pozytywne ? gdy formułują twierdzenia oparte na faktach i zależnościach współistnienia lub następstwa między faktami.
wg Comte do opisywania podejść socjologicznych:
autonomię społeczeństwa badać winna ?statystyka społeczna?, a jego funkcjonowanie i zmienność czyli fizjologię ?dynamika społeczna?
Florian Znaniecki wraz z Williamem Thomasem byli twórcami koncepcji ?współczynnika humanistycznego?- trzeba zawsze badać społ. z uwzględnieniem tego współczynnika. związek każdego faktu społecznego z działaniami i doświadczeniami życiowymi jakichś konkretnych ludzi i wynikająca stąd konieczność badania takich faktów z ich szczególnej perspektywy, stawiania się przez badacza w położeniu owych ludzi
model pozytywistyczna- pogląd o potrzebie naśladowania w naukach o społeczeństwie wypracowanych wcześniej badawczych wzorców nauk przyrodniczych
? teza o tzw. ?symetrii wyjaśniania i przewidywania ? przekonanie że dysponując adekwatnym wyjaśnieniem zjawisk, można na drodze często logicznej, dedukcyjnej wyprowadzić prognozy na temat ich przyszłego przebiegu.
? każde celowe i zamierzone działanie wyzwala wielką ilość efektów niezamierzonych stosunków ubocznych czy nawet sprzecznych z zamierzonymi
? czynnik niepewności
Karol Marks zwrócił uwagę że wiedza społeczna w odróżnieniu do wiedzy przyrodniczej ma walor ideologiczny- staje się siłą realną jeżeli pociąga za sobą masy
Robert Merton opisał on mechanizm prognoz samorealizujących się i samodestrukcyjnych ? przewidywanie przyszłych stanów społecznych mogą wywołać reakcje masowe prowadzące do spełnienia się prognoz fałszywych (gdy ludzie biorą je na serio pod uwagę i opierają na nich swoje decyzje) ale do niespełnienia się prognoz prawdziwych(gdy ludzie w obawie przez realizowaniem się przewidywań podejmują w porę działania obronne)
refleksyjność fakt że wiedza i dokonywane przez ludzi interpretacje na temat własnych działań, działań innych czy sytuacji społecznych w których są uwikłani, w istotny sposób wpływa na ich decyzję, sposób postępowania, a przez to na kształt społeczeństwa, w którym żyją.
Stanisław Ossowski cztery etapy ?ładu społecznego:
1. ?przedstawień zbiorowych? ? oparta na wspólnych tradycjach i rutynach zawodowych
2. Policentryczny ?typowy dla ustroju demokratycznego
3. Monocentryczny- występujący w systemach autokratycznych, totalitarnych czy dyktatury
4. ład oparty na systemie wielostopniowych porozumień tu zamiast przymusu pojawia się dialog
siedem punktów widzenia tego czym jest społeczeństwo w socjologii:
1. demograficzne- populacja, wielkość, zbiór jednostek.
2. grupowe- złożone z jednostek zintegrowane całości, już nie luźne zbiory, lecz spoiste zbiorowości
3. systemowe- gdzie społ. powiązany układ pozycji i typowych dla nich ról
4. strukturalne- społ top sama sieć relacji międzyludzkich a więc już nie obiektów lecz form schematów odnoszenia się ludzi do siebie
5. Aktywistyczne- gdzie społ to konglomerat wzajemnie zorientowanych działań jednostek
6. Kulturalistyczne- matryca podzielonych przez zbiorowość znaczeń symboli i reguł odciskających piętno na ludzkich działaniach
7. zdarzeniowych (polowych) ? nieustannie zmienne płynne pole pełne zdarzeń społecznych
wielowymiarowość sytuacji społecznych: społeczeństwo to wszystko to razem, byt wielowymiarowy, wieloaspektowy istniejący na wszystkich poziomach.
czym jest dziś socjologia? - nauka o ludziach działających w polu wzajemnych reakcji (w przestrzeni międzyludzkiej) którzy nadają temu polu nieustanną dynamikę funkcjonowania i stawania się(podtrzymują ?życie społeczne?) a utrwalone często niezamierzone efekty swoich działań pozostawiają jako ramy strukturalne i kulturowe kolejnym działaniom następującym po sobie pokoleniom.
konteksty społeczne- wyróżnialne ze względu na cel, specyfikę działań, swoisty styl postępowania itp. dziedziny aktywności życiowej ludzi, w których toczy się życie społeczne (np. rodziny, zawodowy, edukacyjny, religijny)
socjologiczna wyobraźnia( C.W.Mills) ?to zdolność wiązania wszystkiego, co dzieje się w społeczeństwie, z warunkami strukturalnymi, kulturowymi i historycznymi oraz z działaniami podejmowanymi w tych warunkach przez podmioty indywidualne i zbiorowe, które w efekcie kształtują świat społeczny w całej jego złożoności i różnorodności.
język socjologiczny- narzędziem wszelkiego myślenia jest język, zasób możliwie ostrych precyzyjnych jednoznacznych pojęć. kształtowaniem socjologicznej wyobraźni jest poznanie tego języka, kanonu pojęć. oby osiągnąć wyobraźnię socjologiczną należy nauczyć się myśleć i mówić w socjologicznym języku.
socjalizacja i kontrola społeczna
problem socjalizacji pojawia się wtedy, kiedy zastanawiamy się, skąd ludzie uzyskują wiedzę, przekonania, umiejętności, reguły, normy, wartości, które później realizują w swoich działaniach
geneza ludzkiego sposobu życia
dwie przeciwstawne odpowiedzi:
1. jest to sprawa biologii i genetyki (natura ludzka) ? ludzie dziedziczą pewne repertuary zachowań, sposoby postępowania, schematy myślenia, które właściwe są całemu gatunkowi
2. ludzie nabywają je od społeczeństwa, w którym się urodzili i w którym dorastają

socjalizacja ? proces, dzięki któremu jednostka wdraża się do sposobu życia swojej grupy i szerszego społeczeństwa przez uczenie się reguł i idei zawartych w kulturze
socjalizacja: wchodzenie do społeczeństwa
socjalizacja odbywa się na kilku poziomach:
1. na poziomie ogólnym polega na zdobyciu tych kompetencji i umiejętności, które są niezbędne dla społecznej egzystencji, życia wśród innych, w kooperacji z innymi (minimum kulturowe)
2. na niższym poziomie, oznacza wejście do konkretnej kultury ? przyswojenie podzielanych w jej ramach swoistych dla niej idei, przekonań, reguł, norm, wartości, symboli
3. na jeszcze niższym poziomie, oznacza opanowanie konkretnych ról społecznych związanych z określonymi pozycjami, do których jednostka aspiruje
4. zdobycie umiejętności i kompetencji niezbędnych do akceptacji w konkretnych grupach, do których jednostka pragnie należeć
kompetencja jednokulturowa ? przyswojenie idei, przekonań, reguł, norm, wartości, symboli charakterystycznych dla jednej tylko, konkretnej kultury
kompetencja wielokulturowa (kosmopolityczna) ? znajomość i umiejętność stosowania wielu różnych wzorów życia i różnorodnych idei pochodzących z kilku kultur
dwa etapy procesu socjalizacji:
1. internalizacja ? proces psychiczny polegający na ,,uwewnętrznieniu?? kultury, czyli przekształceniu jej wzorów w elementy osobowości ? motywacje czy postawy internalizacja ? jako kulturowe kształtowanie osobowości
2. eksternalizacja ? przejawianie się ukształtowanych kulturowo treści osobowościowych ? motywacji czy postaw ? w konkretnych działaniach
teorie ulegania socjalizacji:
1. teoria behawiorystyczna ? osobowość, to wyuczony repertuar zachowań, przez które jednostka reaguje na płynące z otoczenia bodźce. podstawowy mechanizm socjalizacji to instrumentalne uczenie się, a więc dobór repertuaru zachowań w oparciu o efekty zachowań wcześniejszych. socjalizacja polega na tym, że społeczeństwo nagradza zachowania kulturowo właściwe, a karze zachowania nie odpowiadające oczekiwaniom kulturowym
2. teoria psychoanalityczna ? socjalizacja to proces, poprzez który kultura internalizuje się w jednym tylko obszarze osobowości, w superego. zinternalizowane wzory kulturowe nie realizują się od razu i wprost w działaniach, lecz przechodzą skomplikowany proces uzgadniania z popędami biologicznymi (,,id??), w wyniku czego ulegają kompromisowym modyfikacjom i przejawiają się w działaniach tylko częściowo
3. teoria symbolicznego interakcjonizmu (charles horton cooley, george herbert mead) ? wszystko, co czyni człowieka człowiekiem, wywodzi się ze społeczeństwa, z kontaktów i interakcji z innymi ludźmi. natura ludzka człowieka wytwarza się dopiero przez życie w środowisku innych ludzi. od społeczeństwa nabywamy nie tylko treść naszego myślenia, wiedzę, informacje, wzory, reguły, normy, wartości, ale także samą zdolność uczenia się, nabywania tych treści
JAŹŃ (W UJĘCIU SYMBOLICZNEGO INTERAKCJONIZMU) ? wytworzona w kontaktach z innymi umiejętność patrzenia na siebie samego oczami partnerów, zdolność zdefiniowania swojego miejsca w szerszej zbiorowości, roli, jaką się pełni, obowiązków i powinności, jakie z niej wynikają, nakazów i zakazów, jakie zbiorowość jednostce narzuca
? jaźń autonomiczna(subiektywna)- ?I?- spontaniczne, własne indywidualne tendencje
? jaźń refleksyjna (odzwierciedlenie)- ?Me?- refleks, odbicie społeczeństwa w którym żyjemy.

ODMIANY SOCJALIZACJI
1. socjalizacja początkowa ? ten etap socjalizacji, który dokonuje się w dzieciństwie w rodzinie i innych grupach pierwotnych
2. socjalizacja permanentna ? proces internalizowania coraz to nowych wzorów kulturowych, z którymi człowiek styka się nieustannie w toku całego życia

rytuały przejścia ? zbiorowe ceremonie, często o charakterze sakralnym, symbolizujące koniec jednej fazy życia i początek następnej
3. resocjalizacja ? eliminacja głęboko zinternalizowanych wzorów kulturowych i wpojenie wzorów przeciwstawnych (akulturacja)
4. kontrsocjalizacja ? uczenie się wzorów życia typowych dla środowisk dewiacyjnych i przestępczych, odmiennych od tych, które uznaje większość społeczeństwa
5. socjalizacja antycypująca ? internalizowanie wzorów grupy, do której się nie należy, a jedynie pragnie należeć, czyli pozytywnej grupy odniesienia
6. socjalizacja odwrotna ? sytuacja spotykana w warunkach szybkiej zmiany kulturowej, kiedy młode pokolenie stara się wdrożyć tradycjonalnie nastawione pokolenie starsze do nowych wzorów kulturowych: stylów bycia, mówienia, ubierania się, rozrywki, twórczości artystycznej itp.
funkcje socjalizacji
- socjalizacja stanowi mechanizm transmisji kultury
- sprawia, że działania ludzi odpowiadają społecznym oczekiwaniom: wspólnie wyznawanym przez zbiorowość ideałom, wartościom, normom (tworzy się ład i porządek społeczny)

efekty socjalizacji
1. idealna, najbardziej społecznie pożądana sytuacja polega na tym, aby ludzie w maksymalnym stopniu internalizowali wzory swojej kultury, aby sami chcieli postępować tak, jak wymaga od nich kultura, aby z własnej woli i niejako automatycznie spełniali społeczne oczekiwania
2. mniej doskonały efekt socjalizacji to sytuacja, w której ludzie wprawdzie nie mają żadnej ochoty stosować się do wymagań normatywnych, ale mimo to działają zgodnie z nimi. w tym przypadku socjalizacja nie dała pełnej internalizacji norm, ale doprowadziła do wpojenia jednostce poczucia obowiązku
3. mniej korzystna społecznie jest sytuacja trzecia, gdy ludzie ani nie chcą działać tak, jak powinni, ani nie traktują tego jako swojego obowiązku, a mimo to realizują nakazy i zakazy kulturowe, bo obawiają się sankcji. w tym przypadku socjalizacja nie wpoiła akceptacji reguł, nie wpoiła poczucia obowiązku wobec reguł nie akceptowanych, a wytworzyła jedynie ogólną świadomość, że działamy w otoczeniu innych i ci inni mogą nas ukarać, jeśli nie spełnimy ich oczekiwań
4. obawa przed sankcjami jest jedynie warunkowa i zrelatywizowana. może łatwo zniknąć w dwóch przypadkach:
5. gdy mam wystarczające zasoby chroniące mnie przed sankcjami albo zmniejszające ich dolegliwość
6. obawa przed sankcjami występuje tylko dopóty, dopóki są one realistyczne, skutecznie egzekwowane. w przeciwnym przypadku, pojawia się powszechne poczucie bezkarności, które niweczy ten i tak już ograniczony rezultat socjalizacji
7. kompletna klęska socjalizacji pojawia się wtedy, gdy ludzie nie tylko nie chcą postępować w kulturowo oczekiwany sposób, nie tylko nie traktują tego jako obowiązku, ale przestają bać się społecznych sankcji

słabe ogniwa socjalizacji
1. aby socjalizacja była skuteczna, to, czego się uczymy, powinno być jednoznaczne i spójne
2. w okresach szybkich zmian społecznych kultura może popadać w stan anomii ? dezorganizacji, chaosu, którego szczególną formą jest rozziew między wartościami, a normami mającymi służyć ich realizacji
3. fakt rozmaitych sprzeczności czy konfliktów w obrębie kultury ? antynomie normatywne (sprzeczne wzajemnie reguły); ambiwalencje normatywne (niezgodności oczekiwań dyktowane przez jedną i tę samą regułę); konflikt roli i konflikt ról
4. w każdym społeczeństwie występują grupy i środowiska kontrkulturowe, dewiacyjne czy przestępcze, które staja się agendami kontrsocjalizacji, lansując własne sposoby życia, ideały i wzory zasadniczo odmienne od dominujących
5. sfera osobowości ? tu podatność na kulturowe wpływy jest bardzo zróżnicowana
6. kolejne ogniwo procesu socjalizacji to podejmowanie działań, które stanowią realizację ukształtowanych motywacji czy postaw. gdy nie wytworzył się ani spontaniczny, bezrefleksyjny konformizm, ani poczucie obowiązku, decydująca staje się skuteczność systemu społecznych sankcji, zwanego kontrolą społeczną
kontrola społeczna ? stanowi swoistą korektę nie w pełni udanej socjalizacji. system społecznych sankcji ? negatywnych i pozytywnych, oraz agend ? grup, organizacji, instytucji ? stosujących takie sankcje
- między dewiacją w sensie normatywnym (rozbieżnością czynu i wzoru) a dewiacją w sensie funkcjonalnym (czynem wywołującym reakcję społeczną w postaci sankcji) rozciąga się pewien margines tolerancji społecznej
margines społecznej tolerancji ? wstrzemięźliwość w zastosowaniu sankcji mimo popełnienia czynu literalnie dewiacyjnego, czyli sprzecznego z zakazami i nakazami społecznymi
- permisywność społeczna ? atmosfera przyzwolenia na czyny dewiacyjne czy nawet przestępcze wywierająca presję na agendy kontroli społecznej w kierunku powstrzymywania się od wymierzania sankcji, lub wymierzania sankcji niewspółmiernie łagodnych
reakcja społeczna ? zarówno nieformalna, ze strony zwykłych ludzi, jak i formalna, ze strony powołanych do tego organów, zostaje stępiona
nadmierne poszerzenie się marginesu tolerancji, którego skrajną postać stanowi społeczna permisywność, także paraliżuje skuteczność sankcji i nie jest w stanie powstrzymać od aktów aspołecznych tych, którzy nie internalizowali ani wzorów kulturowych, ani poczucia obowiązku, a tylko obawiali się kar
dewiacja w sensie normatywnym ? sprzeczność działania z regułą stosowalną wobec tego typu sprawcy i tego typu czynu
dewiacja w sensie funkcjonalnym ? czyn wywołujący negatywne reakcje społeczne w postaci sankcji różnego rodzaju

GRANICE KONTROLI SPOŁECZNEJ
? nadmierne i zbyt pochopne stosowanie kar może prowadzić do dysfunkcjonalnych konsekwencji
dlaczego ludzie obawiają się sankcji ? nie tylko fizycznych, ale również psychicznych:
nagana, wyśmianie, szyderstwo, odsunięcie się od nas przyjaciół, izolacja towarzyska, banicja z grupy itp.
SANKCJE ROZPROSZONE ? spontaniczne i nieformalne, metody nacisku i karania stosowane przez grupy, do których jednostka należy
SANKCJE FORMALNE ? kary wymierzane w szczegółowo przepisanym trybie, w określonym precyzyjnie wymiarze, przez specjalnie do tego powołane organizacje czy instytucje
DLACZEGO LUDZIE OBAWIAJĄ SIĘ SANKCJI ? nie tylko fizycznych, ale również psychicznych: nagana, wyśmianie, szyderstwo, odsunięcie się od nas przyjaciół, izolacja towarzyska, banicja z grupy itp.
DLACZEGO TAK SIĘ DZIEJE?
- koncepcja jaźni odzwierciedlonej wskazuje, że jaźń, samoocena, tożsamość jednostki, tworzy się przez jej interpretację sposobu, w jaki inni, a zwłaszcza ważni dla niej inni, do niej się odnoszą
- kary, od wyśmiania po karę śmierci, są formą jednoznacznie negatywnego odniesienia zbiorowości do jednostki ? uderzają w jej jaźń
- ich konsekwencją jest obniżenie samooceny lub nawet destrukcja dotychczasowej tożsamości
- to jest odczucie dla każdego bolesne i dlatego tak obawiamy się sankcji negatywnych
- paradoksalnie, zastosowanie takich sankcji uruchamia pewien samo wzmacniający się proces, który może unicestwić skuteczność sankcji, nie tylko nie hamując, ale nawet wzmacniając tendencje dewiacyjne czy przestępcze
GDY SPRAWCA ZOSTAJE WYKRYTY, OTWIERA SIĘ ETAP NASTĘPNY ? przypisanie mu winy. tu właśnie interweniują różne okoliczności (margines tolerancji społecznej)
dopiero wyrok sądowy, wraz z ustaleniem kary, oznacza pojawienie się dewiacji w sensie funkcjonalnym, to znaczy czynu, który uruchomił negatywną reakcję społeczną
CO OZNACZA WYROK I KARA DLA SPRAWCY?
- jest to kluczowy moment, w którym społeczeństwo, poprzez swoich reprezentantów ? sędziów, ławników, przysięgłych, zdefiniowało jednostkę jako przestępcę
- przypisało mu pewną trwałą etykietę, stygmat, którego trudno się przez długi czas pozbyć
- definicja taka oznacza odrzucenie przez społeczeństwo (czego materialnym wyrazem
są mury więzienia)
- jej dotychczasowa tożsamość czerpana z poczucia przynależności do społeczeństwa, różnych grup w jego ramach, zajmowania różnych pozycji i pełnienia różnych ról, ulega destrukcji
- pojawia się w to miejsce tożsamość człowieka marginesu, wygnańca, outsidera. społeczna definicja jednostki jako przestępcy odzwierciedla się w jej jaźni jako autodefinicja odrzuconego (gwałtowny spadek samooceny)

JAK MOŻNA RADZIĆ SOBIE Z TAKĄ SYTUACJĄ?
- jednostka zaczyna poszukiwać wspólnoty zastępczej, zamiast tej utraconej i pozostawionej za murami więzienia
- szuka innych, którzy staną się dla niej ,,ważnymi innymi??, akceptują ją, a tym samym pozwolą na odzyskanie utraconej tożsamości i podniesienie samooceny
- dokonuje się redefinicja ,,ważnych innych?? i grup odniesienia. jednostka aspiruje do grupy przestępczej, ulega socjalizacji antycypującej, a kiedy zostaje przyjęta, dostaje się pod przemożne wpływy socjalizujące kontrkultury przestępczej, tzw. ,,drugiego życia?? więziennego
- ulega resocjalizacji, ale nie w tym kierunku, jaki miała przynosić kara, lecz dokładnie przeciwnym ? internalizuje głęboko rolę przestępcy
etap ostatni tego procesu po odbyciu kary i wyjściu na wolność, umacnia tylko tożsamość przestępczą ze względu na dalej niechętne nastawienie społeczeństwa do byłego więźnia, np. trudność uzyskania pracy

TEORETYCY STYGMATYZACJI (HOWARD BECKER, ERVING GOFFMAN) WYPROWADZAJĄ SKRAJNY WNIOSEK: dewianci nie rodzą się takimi, lecz są produkowani przez społeczeństwo
to właśnie mechanizmy kontroli społecznej, stosowania sankcji, uruchamiają karierę dewiacyjną przez odrzucenie, izolowanie, popchnięcie w stronę grup antyspołecznych, kontrsocjalizację w ich obrębie i wytworzenie trwałej tożsamości dewianta
DEWIACJA PIERWOTNA ? czyn dewiacyjny popełniony po raz pierwszy, uruchamiający sekwencję kontroli społecznej i wymierzania sankcji
DEWIACJA WTÓRNA ? recydywa, czyli wejście na drogę ,,kariery dewiacyjnej?? w wyniku odrzucenia przez społeczeństwo, ,,stygmatyzacji??
stygmatyzacja (inaczej ? naznaczenie, etykietowanie) ? trwałe przypisanie jednostce tożsamości dewianta czy przestępcy przez ciążące na niej znamię karalności
KONKLUZJA: te oczywiście społecznie dysfunkcjonalne konsekwencje karania dowodzą, że nie tylko nadmierna permisywność, ale również nadmierna punitywność nie przeciwdziałają wystarczająco błędom socjalizacji
PUNITYWNOŚĆ ? rozpowszechnione w społeczeństwie żądanie wysokich kar i ,,zerowej tolerancji?? w stosunku do dewiantów i przestępców
JAK PODWYŻSZYĆ SKUTECZNOŚĆ SOCJALIZACJI -
postulaty praktyczne:
- zwiększyć spójność systemu normatywnego, unikać antynomii w obrębie prawa, dążyć do zgodności prawa ze społecznym odczuciem moralnym, panującymi obyczajami czy zwyczajami
- umocnić najważniejsze agendy socjalizujące ? rodzinę, wspólnoty lokalne i religijne
- ograniczyć wpływy kontrkultury, zwłaszcza na młodzież, przez tworzenie atrakcyjnych wspólnot wokół sensownej i przynoszącej satysfakcje aktywności
opanować kontrsocjalizującą rolę mass mediów, ich prymitywizację i brutalizację, a także zwiększyć kontrolę treści dostępnych dzięki nowym elektronicznym środkom komunikacji (internet)
ODMIANY GRUP SPOŁECZNYCH
Obiektywne kryteria klasyfikacji:
1. liczebność grupy: grupa mała np. rodzina grupy sąsiedzkie, grupy wielkie np. naród kościół, partie polityczne
? Diada- grupa dwuosobowa, para
? Triada grupa trójosobowa trójkąt. Występują tu zjawiska: koalicji, strategia ?dziel i rządź?, mediacje, reprezentacje, możliwe jest uformowanie większości.
2. Trwałość grupy
? Grupy najtrwalsze- trwają one zachowują ciągłość i tożsamość(naród trwa choć umierają i rodzą się obywatele)
? Trwałość ponadjednostkowa- składa się z pozycji społecznych i siatki stosunków społ., które zajmować mogą różni ludzie, także jeden po drugim
? Grupa dożywotnia- takie z których wystąpienie jest niemożliwe lub bardzo utrudnione(rodzina naród)
3. sposób rekrutacji- to jak zostaje się członkiem grupy
? są grupy do których jest się przypisanym(rodzina, rasa, naród)
? do których przystępujemy ?zapisujemy się? (stowarzyszenia, kluby, partie)
? grupa ekskluzywna lub elitarna- inaczej zamknięta, czyli takie do których przyjęcie obwarowane jest bardzo trudnymi, rygorystycznymi warunkami
? grupy inkluzywne- inaczej otwarte, czyli takie które akceptują wszystkich chętnych do przystąpienia
4. Intensywność uczestnictwa ? czy w grupie wykonujemy różne działania i cele
? Grupa jednofunkcyjna- inaczej wyspecjalizowane, czyli takie w których członkowie podejmują jeden tylko typ działań
? G. Wielofunkcyjne- członkowie podejmują różne formy działania
? G. żarłoczne ? takie które wymagają od swoich członków maksymalnego zaangażowania, nieustannego uczestnictwa, pełnego poświęcenia, niepodzielnej lojalności
5. charakter korzyści- jakie przynosi jednostce członkostwo w grupie
? grupa zadaniowa ? takie które zostały celowo powołane do rozwiązania jakiegoś problemu lub zrealizowania zadania praktycznego.
Zadania przez nie realizowane:
? zadania addytywne- takie których szybkość i skuteczność realizacji zależy wprost od liczby uczestniczących w grupie.
? Zadania kompensacyjne ? np. ocena jazdy figurowej każdy ocenia indywidualnie sam, ale ich oceny uśredniają się eliminując oceny skrajne.
? Zadania kooperacyjne- takie których realizacja wymaga podziału funkcji, współpracy i koordynacji działań wyspecjalizowanych, co z reguły narzuca potrzebę kierownictwa lub przywództwa
? Zadania koniktywne ? takie w których tempo i intensywność działań muszą być dostosowane do najsłabszych uczestników grupy
6. Stopień zorganizowania grupy.
? Formalne (zorganizowane)? w takich grupach uczestniczymy jako trochę bezosobowy personel, zajmujący pewne pozycje i tym samym jako wykonawcy pewnych ról. Nasze osobiste walory czy wady poza tymi które wiążą się z wykonywaniem konkretnych ról, nie mają dla grupy znaczenie
? Nieformalne (niezorganizowane)- uczestniczymy w nich jako pełne z krwi i kości osoby. Dla grona przyjaciół ważne są wszystkie moje słabości, zalety.
7. przenosi nas na płaszczyznę SUBIEKTYWNĄ ? bierzemy tu pod uwagę psychologiczną reakcję jednostki do grupy.
? Subiektywna identyfikacja z grupą ? do której się obiektywnie należało, to sytuacja najbardziej naturalna. Grupę taką nazwiemy akceptowaną grupą członkowską, w grupie występują wysokie morale.
? Grupy istotne- takie które jednostka selekcjonuje sposób wielkości różnych grup, do których należy o do których przywiązuje szczególne subiektywne znaczenie
? Negatywne grupy odniesienia- takie które budzą u nas repulsję i do których staramy się zdystansować poprzez przyjmowanie przeciwnych wzorców i reguł postępowania
? Grupy odniesienia pozytywnego ? takie z którymi się identyfikujemy, porównujemy i których standardy normatywne staramy się naśladować, dążąc do uzyskania pełnego członkostwa
? Gupy odniesienia porównawczego- takie z którymi konfrontujemy nasze osiągnięcia, standard życia, zasób władzy, poziom prestiżu itp.
? Grupy odniesienia normatywnego- takie z których czerpiemy i przejmujemy normy i wartości kształtujące nasze działania
Socjalizacja wyprzedzająca: naśladowanie reguł i wzorców, a zwłaszcza sposobu i stylu życia środowisk, do których aspirujemy i w których chcielibyśmy zostać zaakceptowania
SYSTEMATYCZNE TYPOLOGIE GRUP:
Grupy pierwotne- niewielkie nie formalne spontaniczne, o bezpośrednich kontaktach i interakcjach(twarzą w twarz) członków rozpoznających się wzajemnie, podejmujących zróżnicowane działania, częściowo z pobudek autotelicznych
Grupy wtórne- takie które liczą wielu członków, w większości wzajemnie anonimowych, pomiędzy którymi zachodzą sformalizowane i pośrednie stosunki realizujące się w wysoce wyspecjalizowanych działaniach
Kapitał społeczny- więzi zaufania, lojalności i solidarności, zajmujące wyraz w samoorganizowaniu się i samorządności, głównie w ramach dobrowolnych stowarzyszeń
Próżnia socjologiczna- pusta przestrzeń pomiędzy publiczną sferą polityki a prywatną sferą rodzinną, która za zwyczaj jest wypełniona przez dobrowolne stowarzyszenia.
NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE- wynikające z przynależności do różnych grup, albo zajmowania różnych pozycji społecznych, a nie z relacji jakichkolwiek cech cielesnych czy psychicznych, nierówności dostępu(lub szans dostępu)do społecznie cenionych dóbr.
DOBRA GENERUJĄCE NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE:
1. Posiadanie dóbr materialnych(bogactwo)
? Potrzeba naturalna- zaspokojenie niezbędnych potrzeb życiowych ? pożywienie, ubrania schronienie.
? Potrzeba kulturowa ? pożądanie pewnych obiektów np. że trzeba się ubrać u Giorgio Armaniego
Dobra materialne są nie tylko ograniczone w sensie absolutnym, bo jest ich skończona ilość, ale przede wszystkim w sensie relatywnym, w stosunku do stale rosnącego na nie zapotrzebowania.
2. Władza ? posiadanie jej daje poczucie siły, przewagi, znaczenia. Jest ona wymienialna na inne dobra, przede wszystkim ekonomiczne, materialne, możliwość manipulacji. Im bardziej absolutna im mniej kontrolowana tym łatwiej wymienialna na pieniądze.
3. Prestiż- szacunek społeczny, uznanie wyrażane jednostce lub grupie, któredo najwyższą postacią jest sława.Prestiż ma walory instrumentalne jest dobrem wymienialnym na inne. Np. szansa znalezienia dobrej pracy i dobre zarobki.
4. Wykształcenie ? wartość wykształcenia wynika z podwójnuch okoliczności:
? Z satysfakcji autotelicznej jakie daje wiedza zaspokajająca typowy dla ludzi impuls ciekawości
? Wartość instrumentalną pomocniczą w stosunku do wszystkich wartości: uzyskanie lepszej pracy, lepszych zarobków, wyższego standardu życiowego.
Kapitał kulturowy ? nawyki, umiejętności, odruchy nabyte przez socjalizację w grupach elitarnych, o wyższej pozycji społecznej i wykształceniu, które ułatwiają utrzymanie takich elitarnych pozycji, a także są symbolem przynależności do grup elitarnych.
5. Zdrowie- choroba uniemożliwia osiągnięcie powyższych dóbr. Społeczności i grupy kładą różny kulturowy nacisk na podtrzymywanie sprawności fizycznej i zdrowia. Można by mówić o kapitale kultury fizycznej w danej grupie.
IDEA STRATYFIKACJI SPOŁECZNEJ:
1. Hierarchia - hierarhia bogactwa od milionerów do bezdomnych, hierarhia władzy od cesarza do niewolników itd.
2. Kategorie statystyczne( warstwy statystyczne) ?np. bardzo bogaty, bogaty, zamożny, średnio zamożny, biedny, najbiedniejszy.
3. Szansa życiowa ?prawdopodobieństwo uzyskania społecznie cenionych dóbr ?majątku, władzy, prestiżu, edukacji, zdrowia.
STRASYFIKACJA SPOŁECZNA(uwarstwienie)- hierarhia warstw społecznych o większych lub mniejszych sansach dostępu do jakiegoś społecznie cenionego dobra.
? Zbieżność (harmonia) hierarchii stratyfikacyjnych-sytuacja w której wysoka(lub niska) pozycja jednostki lub grupy na jednej z drobin nierówności społecznej odpowiada wysokiej(lub niskiej)pozycji w ramach innych hierarchii stratyfikacyjnych np. Prezydent pozycja związana z dużym majątkiem, ogromną władzą i znaczną sławą.
? Rozbieżność(Dysharmonia)? hierarchii stratyfikacyjnych ? sytuacja w której określona pozycja jednostki lub grupy na jednej z drobin nierówności nie oznacza podobnej pozycji w obrębie innych hierarchii stratyfikacyjnych np.Profesor Uniwersytetu ma wysoki prestiż, średnie zarobki i niewielką władzę
Ruchliwość społeczna w socjologii oznacza przemieszczanie się jednostek społecznych lub kategorii społecznych w strukturze społecznej.
Ruchliwość pozioma (horyzontalna)- przemieszczanie się jednostek i grup w obrębie tej samej warstwy społecznej lub tego samego poziomu hierarchii. najczęściej jest to ruchliwość związana ze zmianą miejsca pracy, bez zmiany stanowiska lub zmiana miejsca zamieszkania.
RUCHLIWOŚĆ PIONOWA(wertykalna) ? przemieszcanie się jednostek lub zbiorowości pomiędzy szceblami hierarchii stratyfikacyjnych: awans (uzyskanie wyższej pozycji), degradacja (spadanie na niższe pozycje).
- ruchliwość międzypokoleniowa- awans lub degradacja jednostki lub grupy w długim okresie obejmującym życie dwóch lub więcej pokoleń. np. awans edukacyjny: dziadkowie z wykształceniem podstawowym, rodzice średnim a dzieci wyższym.
- Ruchliwość wewnątrzpokoleniowa ? awans lub degradacja jednostki lub grupy w toku życia jednego pokolenia
SPOŁECZEŃSTWA KTÓRE SPRZYJAJĄ LUB NIE RUCHLIWOŚCI:
Społeczeństwo otwarte - takie w którym awans jednostkowy lub grupowy jest nie tylko w szerokim zakresie możliwy, ale silnie kulturowo oczekiwany i wymagany.
Społeczeństwo zamknięte ? takie które ogranicza lub całkowicie zamyka możliwości awansu w hierarhiach społecznych.
W ruchliwości społecznej występuje Dyskryminacją częściowa:
1. Dla pewnych społeczności zostaje zamknięta szansa awansu na pozycję wyższą, tworzy się pułap możliwych osiągnięć ponad który przedstawiciele tej społeczności nie wychodzą
2. Segregacja zawodowa- np. bariery dostępu do pewnych zawodów dla kobiet
3. Zamknięcie lub ograniczenie dla mniejszości etnicznych i rasowych pewnych ?kanałów ruchliwości? czyli sposobów i procedur uzyskiwania wyższych pozycji np. Ograniczanie szans edukacji
KANAŁY RUCHLIWOŚCI SPOŁECZNEJ: typowe scenariusze awansu czy kariery otwarte w danym społeczeństwie
NIERUWNOŚCI PŁCI
RODZAJ MĘSKI I ŻEŃSKI ? kulturowo zdefiniowane i uwypuklone cechy związane z różnicą płci, podkreślające odmienność sytuacji społecznej, predyspozycji zawodowych, szans awansowych, wzorów kariery.
1. Segregacja zawodowa- męzczyźni wybierają częściej zawody męskie ? prawnicze, lekarskie, wojskowe, policyjne, kierowcy ciężarówek itp. Kobiety żadziej starają się zdobyć tego rodzaju zawód, a jeśli to npotykają większe trudności przy rekrutacji.
2. W momęcie pojawienia się segregacji zawodowej zaczyna działać efekt ?samorealizującej się prognozy?- skoro uznajemy że kobiety są predysponowane do pewnych zawodów a nie nadają się do innych, więc kobiety podejmują w większości zawody ?kobiece? a męszczyźni ?męskie?.
3. Segregacja zawodowa oznacza więc dyskryminację kobiet- zawody kobiece są gożej opłacane, nie dają władzy i przynoszą mniejszy prestiż.
4. Występuje także nie równe tępo awansu
5. Kobiety stają się więc kategorią socjologiczną , nie tylko odmienną ?płcią? ale ?rodzajem? społecznym. Wspólnota położenia społecznego i podobnych interesów rodzi świadomość grupową ? świadomość feministyczną staje się ona podstawą kontaktów interakcji, nawiązywania się stosunków społecznych co prowadzi do tworzenia się ruchu emancypacyjnego(feministycznego).