Co to jest zaćmienie?
Zaćmienie - zjawisko astronomiczne polegające na tym, że cień jednego ciała niebieskiego pada na powierzchnię drugiego. Możliwe jest ono, gdy w jednej linii znajdują się oba ciała oraz źródło światła, którym jest zazwyczaj gwiazda jako ciało świecące światłem własnym lub jakiś inny obiekt świecący światłem odbitym.
Zaćmienie księżyca?
Zaćmienie księżyca ma miejsce, gdy księżyc w pełni przechodzi przez cień ziemi. Słońce, ziemia i księżyc muszą być ustawione w jednej linii. Księżyc nie znika wtedy zupełnie. Jego tarcza wciąż odbija rozproszone światło słoneczne, co nadaje jej ciemno pomarańczową barwę (po prawej). Podczas większości cyklów księżyc przechodzi jednak powyżej, lub poniżej cienia ziemi.
Wyróżniamy 3 fazy zaćmienia Księżyca:
1. Całkowite - cała tarcza Księżyca zanurzona w cieniu Ziemi
2. Częściowe - część tarczy znajduje się w cieniu Ziemi, a reszta w półcieniu
3. Półcieniowe - tarcza Księżyca nie wchodzi w cień, a jedynie w półcień Ziemi.
Zaćmienie księżyca odbyło się 28 Sierpnia 2007 r.
Początek zaćmienia półcieniowego - 07.52
Początek zaćmienia częściowego - 08.51
Początek zaćmienia całkowitego - 09.52
Koniec zaćmienia całkowitego - 11.23
Koniec zaćmienia częściowego - 12.24
Koniec zaćmienia półcieniowego - 13.22
Zaćmienie z 21 lutego 2008 r.- widoczne w Polsce
Początek zaćmienia półcieniowego - 00.32
Początek zaćmienia częściowego - 01.42
Początek zaćmienia całkowitego - 03.00
Koniec zaćmienia całkowitego - 03.51
Koniec zaćmienia częściowego - 05.09
Koniec zaćmienia półcieniowego - 06.17
Zaćmienie słońca?
Gdy Księżyc znajdzie się między Ziemią a Słońcem, rzuca cień na ziemię. Następuje wtedy zaćmienie słońca. Rodzaj zaćmienia, jaki obserwujesz, zależy od miejsca w którym przebywasz. Jeśli znajdujesz się w obszarze półcienia, widzisz zaćmienie częściowe. Jeśli będziesz miał szczęście znaleźć się w niewielkim obszarze pełnego cienia Księżyca, zobaczysz zaćmienie całkowite.
Możesz zobaczyć 4 rodzaje zaćmień słońca:
- zaćmienie częściowe - występuje, gdy obserwator nie znajduje się wystarczająco blisko przedłużenia linii łączącej Słońce i Księżyc, by znaleźć się całkowicie w cieniu Księżyca, lecz na tyle blisko, że znajduje się w półcieniu.
- zaćmienie całkowite - występuje, gdy obserwator znajduje się w cieniu Księżyca. W takim przypadku widoczna staje się korona słoneczna. Jest to możliwe dzięki temu, że obserwowane rozmiary kątowe Księżyca są tylko nieznacznie większe od rozmiarów kątowych Słońca i w przypadku zaćmienia całkowitego, Księżyc przysłania całkowicie powierzchnię Słońca, ale nie przysłania korony słonecznej.
- zaćmienie obrączkowe - zwane również zaćmieniem pierścieniowym występuje wtedy, gdy, podobnie jak w przypadku zaćmienia całkowitego, obserwator znajduje się bardzo blisko przedłużenia linii łączącej Słońce i Księżyc. W odróżnieniu jednak od zaćmienia całkowitego, w przypadku zaćmienia pierścieniowego rozmiary kątowe Księżyca są mniejsze niż rozmiary kątowe Słońca. Dzieje się tak, wtedy, gdy zaćmienie ma miejsce w czasie, gdy Księżyc znajduje się w pobliżu apogeum swojej orbity, czyli w pozycji najbardziej oddalonej od Ziemi.
- zaćmienie hybrydowe - zachodzi wówczas, gdy w pewnych miejscach Ziemi to samo zaćmienie jest całkowite, a w innych obrączkowe. Tylko około 5% wszystkich zaćmień jest hybrydowych.
W ciągu roku występują (gdzieś na kuli ziemskiej) co najmniej dwa zaćmienia Słońca, ale nie więcej niż pięć (z tych najwyżej trzy są całkowite). I tak np. 1993 był rokiem z dwoma zaćmieniami, 1935 z pięcioma. Statystycznie rzecz biorąc, całkowite zaćmienie Słońca zdarza się na danym obszarze co 370 lat. Zdarza się oczywiście, że w danym regionie możemy takie zjawisko obserwować częściej (np. Brisbane w Australii (5 kwietnia 1856 i 25 marca 1857), czy wybrzeże Angoli (21 czerwca 2001 i 4 grudnia 2002).
Kolejne zaćmienie Słońca będzie miało miejsce 25 października 2022 roku, najbliższe obrączkowe zaćmienie 13 lipca 2075 roku, zaś najbliższe całkowite zaćmienie widoczne z terenów Polski dopiero 7 października 2135 roku.
Zaćmienia w liczbach
Czas trwania całkowitego zaćmienia Księżyca jest różny - maksymalnie 1 godzina i 40 minut. Obliczono, że między 1207 rokiem p.n.e., a 2162 rokiem naszej ery, czyli w okresie 3369 lat, wypadnie 8000 zaćmień Słońca i 5200 zaćmień Księżyca. Zatem średnio na 3 zaćmienia Słońca przypadają 2 zaćmienia Księżyca. Ludzie często sądzą, że zaćmienia Słońca obserwuje się rzadziej niż zaćmienia Księżyca, co jest nieprawdą. W ciągu roku zdarzają się co najmniej dwa zaćmienia Słońca, a w sprzyjających warunkach cztery. Natomiast rocznie mogą wystąpić tylko trzy zaćmienia Księżyca, ale może być też tak, że w danym roku nie zdarzy się ani jedno (nawet częściowe). Jednak dla danego miejsca obserwacji zaćmienia Księżyca widoczne są częściej niż zaćmienia Słońca. Powodem jest fakt, że to ostatnie zjawisko jest widoczne tylko w pasie węższym od 300 km dla zaćmień całkowitych. Natomiast zaćmienie Księżyca widać wszędzie tam, gdzie Księżyc znajduje się nad horyzontem.