Integracja międzynarodowa

INTEGRACJA MIĘDZYNARODOWA


Organizacja Narodów Zjednoczonych ONZ - ang. United Nations, UN

Uniwersalna organizacja międzynarodowa, z siedzibą w Nowym Jorku, powstała 24 października 1945r. w wyniku podpisania Karty Narodów Zjednoczonych. ONZ jest następczynią Ligi Narodów; stawia sobie za cel zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, rozwój współpracy między narodami oraz popieranie przestrzegania praw człowieka.
Idea powołania nowej organizacji, powstała jeszcze w czasie trwania II wojny światowej, na konferencji w Teheranie w 1943. Jej głównym pomysłodawcą był prezydent USA Franklin Delano Roosevelt, a jej nazwę zaproponował premier Wielkiej Brytanii Winston Churchil. W drugiej połowie 1944 przedstawiciele Francji, Chin, Wielkiej Brytanii, USA i ZSRR spotkali się w Waszyngtonie, gdzie przedyskutowano zakres, cele i sposoby działania nowej organizacji. 25 kwietnia 1945 roku zwołano pierwszą konferencję ONZ w San Francisco, w której uczestniczyło 50 państw z całego świata ? pierwszych członków organizacji. Za członka ONZ od założenia uznawana jest też Polska, której przedstawiciele z powodów politycznych nie mogli uczestniczyć w konferencji w San Francisco. Za członków pierwotnych uznano 51 państw
Podczas konferencji, 26 czerwca, podpisano Kartę Narodów Zjednoczonych, akt prawny regulujący działalność ONZ. Organizację Narodów Zjednoczonych powołano do życia 24 października 1945, kiedy postanowienia konferencji ratyfikowało pięciu przyszłych stałych członków Rady Bezpieczeństwa (Chiny, Francja, ZSRR, Wielka Brytania i USA), oraz większość pozostałych państw członkowskich.
W grudniu 1945 Senat i Kongres USA wystosowały propozycję, aby siedziba ONZ mieściła się w Nowym Jorku, co zostało przez organizację zaakceptowane. Budynek siedziby głównej otwarto 9 stycznia 1951 roku na terenach podarowanych ONZ przez Johna Rockefellera, gdzie mieści się do dziś. Część instytucji funkcjonuje jednak w innych miastach świata, m.in. w Genewie, Hadze i Wiedniu
Obecnie członkami ONZ są 192 państwa. Do ONZ nie należą: Watykan (status obserwatora), Palestyna (status obserwatora), Tajwan, Somaliland i Sahara Zachodnia

Zadania ONZ
Utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa za pomocą zbiorowych i pokojowych wysiłków
Rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami na zasadach samostanowienia i równouprawnienia
Rozwiązywanie konkretnych problemów międzynarodowych (gospodarczych, społecznych, kulturalnych, humanitarnych, czy dotyczących praw człowieka) na zasadzie współpracy międzynarodowej oraz uznania równości ras, płci, języków i wyznań
Stanowienie ośrodka uzgadniania działań narodów w imię wspólnych celów

Zasady członkostwa
suwerenna równość wszystkich członków
wykonywanie w dobrej wierze zobowiązań zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych
załatwianie sporów środkami pokojowymi
powstrzymanie się od groźby użycia siły lub użycia jej w sposób nieuzgodniony z celami ONZ
okazywanie wszelkiej pomocy ONZ w każdej akcji podjętej zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych, jako środka zapobiegawczego lub przymusu
wpływanie na państwa, które nie są członkami ONZ, aby postępowały zgodnie z jej zasadami w stopniu koniecznym do utrzymania pokoju i bezpieczeństwa
nie ingerowanie ONZ w sprawy, które należą do kompetencji wewnętrznej państwa

Struktura ONZ

Zgromadzenie Ogólne ? składa się z przedstawicieli wszystkich krajów członkowskich
Rada Bezpieczeństwa ? najważniejszy organ ONZ
Rada Gospodarcza i Społeczna ? zajmuje się sprawami gospodarczymi, społecznymi i kulturalnymi, prawami człowieka, przygotowuje projekty konwencji, ustala wytyczne dla organów pomocniczych
Rada Powiernicza ? obecnie praktycznie nie działa
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości
Sekretariat ? organ wykonawczy pod przewodnictwem Sekretarza Generalnego
Istnieje również wiele organów doradczych, np. Wojskowy Komitet Sztabowy
Organizacje wyspecjalizowane ONZ
Jest to system organizacji międzynarodowych funkcjonalnie powiązanych z ONZ na mocy art. 57. Karty ONZ: "różnego rodzaju organizacje wyspecjalizowane, utworzone na podstawie porozumień zawartych między rządami i posiadające z mocy swych statutów rozległe kompetencje międzynarodowe w dziedzinach gospodarczej, społecznej, kulturalnej, wychowawczej, zdrowia publicznego i innych dziedzinach pokrewnych, będą związane z Organizacją Narodów Zjednoczonych ()". Musi ona spełnić następujące warunki
musi być organizacją międzynarodową rządową
musi mieć charakter powszechny, tj. otwarty dla wszystkich państw
musi posiadać szerokie kompetencje choćby w jednej z dziedzin o której mowa w art. 57
musi być związana z ONZ stosowną umową, przewidzianą przez art. 63: "Rada Gospodarcza i Społeczna może zawierać z [tymi] organizacjami porozumienia określające warunki, na jakich odnośna organizacja ma być związana z Organizacją Narodów Zjednoczonych. Takie porozumienia podlegają zatwierdzeniu przez Zgromadzenie Ogólne
ONZ odgrywa w tym systemie centralą rolę, posiadając uprawnienia koordynacyjne, co ma na celu zapobieżenie dublowaniu prawy i osiągnięciu większej efektywności działania. W tej dziedzinie ONZ jest reprezentowana przez Radę Gospodarczą i Społeczną, która "może uzgadniać działalność organizacji wyspecjalizowanych w drodze porozumiewania się z nimi i udzielania im zaleceń, jak również w drodze udzielania zaleceń Zgromadzeniu Ogólnemu i członkom Organizacji Narodów Zjednoczonych" (art. 63 ust. 2 Karty NZ).
Do najważniejszych organizacji wyspecjalizowanych należą obecnie (tzw. "rodzina Narodów Zjednoczonych

NATO

Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego, mniej poprawnie Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego (ang. North Atlantic Treaty Organisation, NATO, fr. Organisation du Trait de l'Atlantique Nord, OTAN), w skrócie NATO, potocznie Pakt Północnoatlantycki, organizacja polityczno-wojskowa powstała w wyniku podpisania 4 kwietnia 1949 roku Traktatu Północnoatlantyckiego przez 10 krajów europejskich: państw-członków Unii Zachodniej (Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Wielka Brytania) wraz z pięcioma dodatkowymi krajami (Dania, Islandia, Norwegia, Portugalia, Włochy) oraz USA i Kanadę. Początkowym celem istnienia organizacji, na mocy traktatu waszyngtońskiego, była obrona militarna przed atakiem ZSRR.

Organizacja i działanie
Rada Północnoatlantycka (NAC, czyli Rada Ministerialna) - jedyny organ traktatowy NATO
Komitet Planowania Obronnego (DPC)
Grupa Planowania Nuklearnego (NPG)
Komitet Wojskowy NATO (MC)
Naczelny Dowódca Połączonych Sił Zbrojnych na Atlantyku (SACLANT)
Naczelny Dowódca Połączonych Sił Zbrojnych w Europie (SACEUR)

UNIA EUROPEJSKA

Unia Europejska wyrosła z Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, powołanej na podstawie traktatu paryskiego, podpisanego w 1951 r. przez sześciu członków założycieli: Belgię, Holandię i Luksemburg (Beneluks), RFN, Francję i Włochy. Celem EWWiS było utworzenie wspólnej puli produkcji węgla i stali, aby zapobiec wojnie gospodarczej. Było to urzeczywistnienie planu opracowanego przez Jeana Monneta, a upowszechnionego przez francuskiego ministra spraw zagranicznych Roberta Schumana. 9 maja 1950 Schuman przedstawił propozycję utworzenia zorganizowanej Europy twierdząc, że jest to niezbędne do utrzymania pokojowych stosunków. Propozycja ta, znana jako Deklaracja Schumana, jest uważana za początek dzisiejszej Unii Europejskiej, która potem wybrała dzień 9 maja za Dzień Europy. Brytyjczycy zostali zaproszeni do uczestnictwa, ale odmówili, aby nie rezygnować z narodowej suwerenności.
W ślad za EWWiS poszły próby utworzenia, przez te same kraje, Europejskiej Wspólnoty Obronnej i Europejskiej Wspólnoty Politycznej. Celem EDC było ustanowienie wspólnej europejskiej armii pod wspólną kontrolą, aby Niemcy Zachodnie mogły się ponownie bezpiecznie uzbroić i stawić czoła radzieckiemu zagrożeniu. EPC miała być zaczątkiem federacji państw europejskicj. Jednak francuskie Zgromadzenie Narodowe odmówiło ratyfikowania traktatu EDC, co doprowadziło do zaniechania pomysłu, a potem odłożenia na półkę także EPC.
Po niepowodzeniu inicjatyw EDC i EPC sześć krajów założycielskich spróbowało dalszej integracji, tworząc takie instytucje, jak Europejska Wspólnota Gospodarcza, EWG (European Economic Community, EEC) i Europejska Wspólnota Energii Atomowej (European Atomic Energy Community, Euratom). Celem EWG było zbudowanie unii celnej między krajami członkowskimi, opartej na czterech wolnościach: wolności przepływu dóbr, usług, kapitału i osób. Euratom miał z kolei połączyć narodowe zasoby nuklearne tych krajów. EWG była bezsprzecznie najważniejszą z tych trzech wspólnot, do tego stopnia, że jej nazwa została potem zmieniona na Wspólnotę Europejską, która została formalnie ustanowiona w Traktatach Rzymskich w 1957 r. i weszła w życie 1 stycznia 1958 r.
W 1987 r. podpisano Jednolity Akt Europejski, który był pierwszym krokiem do ujednoliconego rynku europejskiego. Tym samym formalnie został wprowadzony koncept europejskiej współpracy politycznej.
W 1992 r. podpisano traktat z Maastricht, który zmodyfikował Traktaty Rzymskie. Ustanowił on Unię Europejską, zmieniając w UE tzw. pierwszy filar wspólnotowy i dodając dwa dalsze filary- Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa oraz Sprawiedliwość i Sprawy Wewnętrzne. Traktat wszedł w życie w 1993 r. W 1994 r. został ustanowiony Europejski Obszar Gospodarczy, aby umożliwić krajom EFTA uczestniczenie w jednolitym rynku bez konieczności wstępowania do Unii Europejskiej. W 1997 r. podpisano traktat amsterdamski, który zaktualizował traktat z Maastricht, i którego celem była dalsza demokratyzacja UE. 1 stycznia 1999 jedenaście krajów Unii zgodziło się przystąpić do strefy euro i zrezygnować z własnych walut. 1 stycznia 2002 r. monety i banknoty euro weszły formalnie do obiegu.
Historia rozszerzania Unii Europejskiej
1973: 9 krajów. Przystąpienie Wielkiej Brytanii, Danii i Irlandii.
Wielka Brytania, obawiając się wstąpienia do Wspólnoty z powodu ryzyka zaszkodzenia jej handlowi z Wspólnotą Narodów, ustanowiła w 1960 r. alternatywną organizację, Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, (European Free Trade Association). Był to jedynie obszar wolnego handlu, a nie unia celna. Do EFTA weszły też w tym czasie Austria, Dania, Norwegia, Portugalia, Szwecja i Szwajcaria, a Islandia przystąpiła w 1970 r. Ponieważ handel z Wspólnotą Narodów malał, a rósł udział handlu europejskiego, Wielka Brytania zdecydowała się przystąpić do wspólnoty, oczekując korzyści ekonomicznych. Irlandia i Dania, zależne w dużej mierze od handlu z Brytyjczykami, poszły w ślad za Zjednoczonym Królestwem.
1981: 10 krajów. Wstąpienie Grecji.
1986: 12 krajów. Wstąpienie Hiszpanii i Portugalii.
1990: Zjednoczenie Niemiec.
1995: 15 krajów. Przystąpienie Austrii, Finlandii i Szwecji.
2004: 25 krajów. Estonia, Łotwa, Litwa, Polska, Czechy, Węgry, Słowacja, Słowenia, Malta i Cypr.
2007: 27 krajów. Przystąpienie Rumunii i Bułgarii
Bułgaria i Rumunia zakończyły negocjacje w 2004 i wejdą do Unii 1 stycznia 2007. Traktat akcesyjny Bułgarii i Rumunii został podpisany 25 kwietnia 2005 w Luksemburgu.

Instytucje Unii Europejskiej

Unię Europejską charakteryzuje oryginalny system instytucjonalny, który odróżnia ją od klasycznych organizacji międzynarodowych. Państwa, które podpisały Traktaty Europejskie, uzgodniły zrzeczenie się części suwerenności na rzecz niezależnych organów reprezentujących zarazem interesy państwowe i interes wspólnotowy, powiązanych między sobą zasadą dopełniania się, z której wynika proces podejmowania decyzji.
Rada Unii Europejskiej
Rada Unii Europejskiej jest głównym ośrodkiem decyzyjnym Unii Europejskiej. Skupia ministrów piętnastu krajów w zależności od przedmiotu zapisanego w porządku dnia: spraw zagranicznych, rolnictwa, przemysłu, transportu, środowiska itd. Rada, reprezentująca państwa członkowskie, uchwala akty prawne: rozporządzenia, dyrektywy, postanowienia. Dysponuje władzą quasi-ustawodawczą, którą dzieli się z Parlamentem Europejskim. Sprawuje także, wraz z Parlamentem, kontrolę nad budżetem. Decyzje Rady przygotowywane są przez Komitet Stałych Przedstawicieli Państw Członkowskich (Coreper), wspomagany przez grupy robocze złożone z urzędników ministerstw krajowych. Rada posiada również Sekretariat Generalny z siedzibą w Brukseli, który przygotowuje i realizuje decyzje.
Rada Europejska zrodziła się z wprowadzonej w 1974 roku praktyki regularnego spotykania się głów państw lub szefów rządów Wspólnoty Europejskiej. Rada gromadzi się co najmniej dwa razy w roku, a w jej skład wchodzi też przewodniczący Komisji. Na każdej Radzie Europejskiej występuje też przewodniczący Parlamentu Europejskiego. Rada zajmuje się aktualnymi problemami międzynarodowymi poprzez wspólną politykę zagraniczną i politykę bezpieczeństwa, będącą mechanizmem zbliżenia wspólnej dyplomacji Piętnastki.
Parlament Europejski jest demokratycznym forum, organem kontroli politycznej Wspólnot Europejskich, który uczestniczy również w procesie legislacyjnym. Od czerwca 1979 roku wybierany jest w wyborach powszechnych. Liczy obecnie 626 posłów wybieranych na pięć lat: 99 pochodzi z Niemiec, po 87 z Francji, Włoch i Wielkiej Brytanii, 64 z Hiszpanii, 31 z Holandii, po 25 z Belgii, Grecji, Portugalii, 22 ze Szwecji, 21 z Austrii, po 16 z Danii i Finlandii, 15 z Irlandii i 6 z Luksemburga. Parlament odbywa swe sesje plenarne w Strasburgu. Dwadzieścia komisji, które przygotowują owe sesje, oraz grupy polityczne zbierają się w Brukseli. Natomiast siedzibą Sekretariatu Generalnego jest Luksemburg.
Parlament wespół z Radą pełni funkcję legislacyjną: uczestniczy w opracowywaniu dyrektyw i rozporządzeń wspólnotowych, wydając opinie na temat propozycji Komisji Europejskiej, która powinna je zmieniać zgodnie z sugestiami Parlamentu. Parlament dzieli z Radą również uprawnienia budżetowe: zatwierdza budżet Wspólnoty. Parlament odgrywa też bardzo ważną rolę bodźca politycznego. Parlament jest najważniejszym forum europejskim, tyglem politycznych i państwowych odczuć Piętnastki i w naturalny sposób miejscem inicjatywy. Parlament czuwa nad właściwym prowadzeniem polityki wspólnotowej, opierając się głównie na raportach Trybunału Obrachunkowego. Kontroluje również bieżącą realizację tej polityki poprzez składanie zapytań ustnych i pisemnych do Komisji i Rady. Przewodniczącym Parlamentu Europejskiego jest od stycznia 1997 roku Gil-Robles Gil-Delgado
Komisja Europejska jest jednym z kluczowych organów wspólnotowego systemu instytucjonalnego. Reprezentuje ona interes wspólnotowy i nie może podlegać wpływom żadnego z państw członkowskich. Jako stróż traktatów czuwa nad wypełnieniem rozporządzeń i dyrektyw Rady, a w kwestiach spornych może odwoływać się do Trybunału Sprawiedliwości, aby doprowadzić do rozstrzygnięcia zgodnego z prawem wspólnotowym. Komisja posiada monopol na inicjatywę ustawodawczą, może w każdej chwili interweniować, aby ułatwić jakieś porozumienie w łonie Rady czy też między nią a Parlamentem. Komisja jest organem zarządzającym i wykonuje decyzje powzięte przez Radę, na przykład w materii wspólnej polityki rolnej. Dysponuje szerokimi uprawnieniami w prowadzeniu wspólnych sektorów polityki, których budżet został jej powierzony: badań naukowych i technologii, wspierania rozwoju, współpracy regionalnej itd. Komisja wspierana jest przez administrację rezydującą w Brukseli i w Luksemburgu.
Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z siedzibą w Luksemburgu, składa się z piętnastu sędziów, którym asystuje dziewięciu adwokatów generalnych. Są oni desygnowani przez rządy państw członkowskich za wspólną zgodą. Ich sześcioletni mandat może być odnawiany. Mają oni zagwarantowaną niezawisłość. Rolą Trybunału jest zapewnienie poszanowania prawa według interpretacji i w realizacji traktatów. Trybunał Sprawiedliwości jest także jedyną instancją kompetentną do rozstrzygania, na prośbę jurysdykcji państwowych, sporów o interpretację Traktatów, jak i o ważność oraz interpretację aktów wydawanych przez poszczególne instytucje. Trybunał Pierwszej Instancji - utworzony w 1989 roku i liczący piętnastu sędziów - zajmuje się zażaleniami wobec Wspólnoty wniesionymi przez osoby fizyczne lub prawne pod warunkiem odwołania się do Trybunału Sprawiedliwości i tylko w odniesieniu do kwestii prawnych.
Europejski Bank Centralny (EBC) jest bankiem centralnym Unii Europejskiej i w tym charakterze odpowiada za:nadzorowanie systemów bankowych w krajach Unii;
zbieranie danych statystycznych potrzebnych dla prowadzenia polityki monetarnej; funkcjonowanie systemów płatniczych zapobieganie fałszerstwom banknotów; współpracę z innymi organami w zakresie regulacji rynków finansowych.

Integracja Polski z Unią Europejską

Polska do 1989 roku należała do konkurencyjnej w stosunku do EWG Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG). Jeszcze przed jej rozwiązaniem, we wrześniu 1988 r., nawiązała stosunki dyplomatyczne ze Wspólnotami. 19 września 1989 roku podpisano umowę Polska-EWG.
25 maja 1990 r. Polska złożyła oficjalny wniosek o rozpoczęcie negocjacji umowy o stowarzyszeniu ze Wspólnotami Europejskimi. Umowa taka, znana pod nazwą Układu Europejskiego, została podpisana 16 grudnia 1991 roku, a weszła w życie 1 lutego 1994 roku (część handlowa - 2 lata wcześniej).
W 1993 r. na szczycie Rady Europejskiej w Kopenhadze ustalono polityczno-ekonomiczne kryteria (kryteria kopenhaskie), jakie musiały spełnić państwa Europy Środkowo-Wschodniej, aby mogły ubiegać się o przystąpienie do Unii. Oficjalny wniosek o członkostwo Polska złożyła 8 kwietnia 1994 roku w Atenach.
Podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Luksemburgu w grudniu 1997 r. zapadła decyzja o podjęciu negocjacji członkowskich z sześcioma państwami: Polską, Węgrami, Czechami, Słowenią, Estonią i Cyprem - tzw. grupa luksemburska. Polska rozpoczęła negocjacje 31 marca 1998 roku. Negocjacje poprzedził tzw. screening czyli przegląd zgodności prawa wewnętrznego z prawem wspólnotowym.
Wszystkie sprawy związane z integracją Polski z UE koordynował utworzony w październiku 1996 r. Komitet Integracji Europejskiej. Negocjacje w imieniu rządu prowadził Pełnomocnik Rządu do spraw Negocjacji o Członkostwo Polski w Unii Europejskiej. Od marca 1998 r. był nim Jan Kułakowski. W październiku 2001 r. zastąpił go Jan Truszczyński. Na szczycie w Kopenhadze, zakończonym 13 grudnia 2002 r., ówczesny rząd Leszka Millera sfinalizował negocjacje. 16 kwietnia 2003 r. Polska podpisała traktat akcesyjny. Referendum w sprawie członkostwa odbyło się w dniach 7-8 czerwca 2003. W jego wyniku Polska, razem z pozostałymi z dziewięcioma innymi krajami, wstąpiła do Unii 1 maja 2004 roku.
Unia Europejska finansowana jest nieproporcjonalnie przez państwa. Największym płatnikiem netto są Niemcy, w dalszej kolejności Szwecja i Francja. W latach osiemdziesiątych rządzący w Brytanii brytyjscy konserwatyści uzyskali rabat, ze względu na małą kwotę subwencji rolniczych. Ostatnio zrodził się pomysł stworzenia podatku europejskiego. Miałoby to być na przykład dwa punkty procentowe z podatku od towarów i usług. Wtedy najwięcej płaciłyby te kraje, w których najwięcej się konsumuje. Byłby to sposób na zmniejszenie brytyjskiego rabatu, a Niemcy, ponieważ są największą gospodarką Unii i najbardziej ludnym krajem, pozostałyby największym płatnikiem. Największym odbiorcą funduszów Unii była przez lata Hiszpania: w Madrycie wybudowano za te pieniądze na przykład metro. Francja zaś jest największym odbiorcą dotacji unijnych dla rolnictwa.
Polska dostaje z europejskich funduszy więcej pieniędzy, niż wpłaca do budżetu Unii. Polska ma jeden z najwyższych wzrostów gospodarczych w Europie. Obecnie Polska jest pod względem PKB per capita na poziomie krajów Europy Zachodniej z początku lat osiemdziesiątych, a hiszpańskiej z początku lat dziewięćdziesiątych. Szczególnie atrakcyjną dziedziną polskiej gospodarki może być turystyka z uwagi na naturalność polskiego krajobrazu i niskie uprzemysłowienie rejonów turystycznych oraz zabytki: stare miasta, jak Poznań, Kraków, Gdańsk, Warszawa czy Wrocław. Ruchu turystyczny ułatwi otwarcie polskich granic na mocy Układu z Schengen, najprawdopodobniej w 2007 roku.
Powstają także nowe zakłady przemysłowe: przemysłu spożywczego oraz wysokich technologii. Pod Łodzią za kilka lat powstanie fabryka komputerów Dell, która ma zapewnić 12 tysięcy miejsc pracy: będzie to jedna z największych tego typu inwestycji w tej części Europy.Otwarcie kilku unijnych rynków pracy dla Polaków przyczyniło się też do spadku bezrobocia, chociaż w dalszej perspektywie może się przyczynić do spadku liczby ludności i wpływów podatkowych.

Europejska Wspólnota Węgla i Stali
Europejska Wspólnota Węgla i Stali to organizacja gospodarcza, która zapoczątkowała integrację gospodarczą Europy, czego konsekwencją było powstanie Unii Europejskiej. EWWiS utworzyły następujące państwa: Belgia Francja Holandia Luksemburg RFN Włochy. Przełomową datą dla narodzin integracji był 9 maja 1950 roku. Wówczas to francuski minister spraw zagranicznych Robert Schuman przedstawił na posiedzeniu Rady Ministrów projekt utworzenia organizacji nadzorującej przemysł wydobywczy i stalowy państw Europy Zachodniej, nazwany później planem Schumanna, choć jego faktycznym pomysłodawcą był Jean Monnet. Na kanwie tego dokumentu Francja, RFN, Belgia, Holandia, Luksemburg i Włochy podpisały 18 kwietnia 1951 roku w Sali Zegarowej Quai d'Orsay tzw. Traktat Paryski, powołujący do życia Europejską Wspólnotę Węgla i Stali. Porozumienie weszło w życie 23 lipca 1952 roku, regulując zasady działania wspólnego rynku węgla, stali i żelaza. Nim traktat stał się ciałem musiał przejść długotrwałą procedurę ratyfikacyjną w poszczególnych krajach. Największe kontrowersje wzbudził we Francji i w Niemczech.
Głównym organem EWWiS została tzw. Wysoka Władza (High Authority), pełniąca rolę organu wykonawczego. Najważniejsze decyzje zapadały jednak w Radzie Ministrów, będącej emanacją poszczególnych rządów "szóstki". Powołano również liczące 78 posłów Zgromadzenie EWWiS oraz Trybunał Sprawiedliwości (7 sędziów na 6 lat). W wyniku konferencji w Messynie (1955) i Raportu Spaaka (1956) państwa członkowskie EWWiS sygnowały w 1957 Traktaty Rzymskie, które obowiązywały od 1 stycznia 1958 roku. Traktaty Rzymskie powoływały Europejską Wspólnotę Gospodarczą i EUROATOM. Europejska Wspólnota Węgla i Stali, zawarta na lat 50, ostatecznie przestała istnieć z dniem 23 lipca 2002. Jej kompetencje przejęła Wspólnota Europejska.

Wspólnota Europejska
Wspólnota Europejska (WE; fr. Communaut europenne - CE, ang. European Community - EC) jest organizacją międzynarodową będącą podstawą współpracy w ramach Unii Europejskiej. Do 1 listopada 1993 r. nosiła nazwę Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej - EWG (fr. Communaut conomique europenne - CEE, ang. European Economic Community - EEC). WE powstała (obok Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej - EURATOM) na podstawie jednego z Traktatów Rzymskich zawartych 25 marca 1957. Traktat z Maastricht z 1992 roku zmienił jej nazwę na Wspólnotę Europejską (WE). W 2002 roku WE przejęła kompetencje Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, ponieważ EWWiS powołana została jedynie na 50 lat. Wspólnota określana jest jako pierwszy filar Unii Europejskiej. Zakres odpowiedzialności WE jest dosyć szeroki. Decyzje podejmowane są zbiorowo na podstawie głosowania większością kwalifikowaną. Pozostałe filary unii to Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa oraz kooperacja policji (Europol) i wymiarów sprawiedliwości (Eurojust) W tych dziedzinach integracji każda decyzja podlega wetu dowolnego kraju.
Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom)
Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom) powstała, podobnie jak EWG, na mocy Traktatów Rzymskich z 1957 r. Jej głównym celem jest pokojowe wykorzystanie energii jądrowej. Na mocy tzw. traktatu fuzyjnego, od 1967 r. wszystkie trzy Wspólnoty (Europejska Wspólnota Węgla i Stali, Europejska Wspólnota Energii Atomowej oraz Wspólnota Europejska) mają wspólne organy. Europejska Wspólnota Energii Atomowej (ang. European Atomic Energy Community (EAEC)) (Euratom, EWEA) powstała, podobnie jak WE, na mocy traktatów rzymskich z 1957 r. Decyzja o powstaniu Euratomu zapadła podczas obrad konferencji messyńskiej w 1955 roku. Głównym celem Euratomu jest pokojowe wykorzystanie energii jądrowej i rozwój wspólnego rynku związanego z tą energią. Organizacja zajmuje się rozwojem badań w tej dziedzinie oraz ustalaniem jednolitych norm ochrony radiologicznej.
Prawo wspólnotowe

Prawo składające się na system prawny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej. Całość dorobku prawnego Unii Europejskiej, łącznie z np. orzeczeniami ETS, nosi nazwę acquis communautaire.

Źródła prawa wspólnotowego
prawo wspólnotowe dzielimy na prawo pierwotne - stanowione przez państwa członkowskie jako część prawa międzynarodowego, oraz prawo wtórne - stanowione przez organy wspólnotowe. W razie konfliktu, pierwszeństwo przysługuje zawsze prawu pierwotnemu.
Prawo pierwotne znajduje swoje odzwierciedlenie w art. 48 Traktatu z Maastricht.
Lista aktów prawa pierwotnego traktaty założycielskie Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej Traktaty rzymskie z 1957 r. Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej Traktat z Maastricht z 1992
umowy zawarte między państwami członkowskimi zmieniające i uzupełniające traktaty założycielskie, traktaty akcesyjne, postanowienia Rady, gdy jej członkowie działają jako przedstawiciele państw członkowskich.
Prawo wtórne jest tworzone przez organy Wspólnot na podstawie prawa pierwotnego. Składa się ono z ogromnej liczby aktów prawnych, z których każdy należy do jednej z pięciu kategorii:
rozporządzenia - mają zasięg ogólny i nie mają sprecyzowanego adresata; nie można ich zmieniać ani uchylać się od ich stosowania
dyrektywy - są wiążące co do rezultatu - zobowiązują wszystkie państwa członkowskie do wydania odpowiednich aktów prawnych; pozostawiając jednak owym państwom wybór środków
decyzje - mają charakter indywidualny, w całości są wiążące dla adresata; mogą być kierowane do instytucji, jak też osoby fizycznej
opinie - nie mają mocy wiążącej, zawierają określone oceny, często stosowane w postępowaniu między organami wspólnot;
zalecenia - nie mają mocy wiążącej, sugerują podjęcie określonych działań.
Zasady wspólnotowego systemu prawnego
Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego wobec porządków prawnych państw członkowskich
Zasada bezpośredniego stosowania
Zasada bezpośredniej skuteczności
Zasada jednolitości
Zasada solidarności
zasada prymatu prawa wspólnotowego
Zasada proporcjonalności
Zasada subsydiarności (TUE)
Zasada równowagi kompetencyjnej

Obywatele Unii Europejskiej mają następujące prawa:
_ prawo do swobodnego przemieszczania się i swobodnego przebywania na terytorium
państw członkowskich na zasadach określonych w prawie europejskim;
_ prawo do podjęcia pracy na terytorium państw członkowskich na zasadach
określonych w prawie europejskim;
_ czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach lokalnych i wyborach do Parlamentu
Europejskiego w kraju, który jest miejscem Twojego zamieszkania;
_ prawo do ochrony przez władze dyplomatyczne i konsularne każdego innego
kraju członkowskiego podczas pobytu na terytorium kraju trzeciego, w którym
nie ma przedstawicielstwa kraju ojczystego;
_ prawo do korespondencji z instytucjami Unii w Twoim języku narodowym;
_ prawo do składania petycji do Parlamentu Europejskiego;
_ prawo do kierowania na ręce Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich skarg
w związku z niewłaściwym funkcjonowaniem instytucji Unii Europejskiej.
Oprócz katalogu praw wynikających z samej instytucji obywatelstwa Unii prawo
Wspólnot Europejskich zapewnia obywatelom europejskim szereg innych praw:
_ poszanowanie i ochrona godności człowieka jako jeden z celów działania Unii;
_ prawo do równego traktowania obywateli krajów członkowskich oraz zakaz dyskryminacji (jedna z podstawowych zasad funkcjonowania Unii);
_ prawa człowieka i obywatela zawarte w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej.

4 swobody na rynku europejskim
Swobodny przepływ towarów oznacza, że na danym obszarze istnieje swoboda obrotu (eksportu i importu) towarami. Nie istnieją kontrole graniczne, ograniczenia ilościowe i jakościowe w przepływie towarów, a towar, który został wprowadzony legalnie na teren któregoś z państw członkowskich Wspólnot, może być sprzedawany na terytorium każdego innego państwa UE.
Swoboda przepływu usług oznacza możliwość zakładania przedsiębiorstw na terenie innego państwa członkowskiego i prowadzenia działalności gospodarczej na zasadach tzw. samozatrudnienia. Usługi są to świadczenia najczęściej odpłatne, obejmujące działalność o charakterze przemysłowym i handlowym, działalność rzemieślnicza oraz wykonywanie wolnych zawodów. Wyróżnia się następujące rodzaje swobód dotyczące przepływu usług: aktywna swoboda świadczenia usług, pasywna swoboda usług, swoboda przepływu produktu usługi.
Swobodny przepływ osób Zgodnie z ta zasada wszyscy obywatele Unii Europejskiej maja prawo do przemieszczania się bez konieczności posiadania wiz i zezwoleń, osiedlania się, podejmowania działalności gospodarczej i pracy w dowolnym kraju Wspólnoty. Obywatele jednego państwa UE podejmujący pracę lub inna działalność ekonomiczna w innym państwie UE musza być traktowani przez to państwo w taki sam sposób, w jaki to państwo traktuje swoich obywateli, bez jakiejkolwiek dyskryminacji.
Swobodny przepływ kapitału
Zasada ta dotyczy samodzielnych transakcji finansowych, które nie maja bezpośrednich związków z przemieszczaniem się ludzi, towarów czy usług.
Obywatele Unii Europejskiej maja prawo do dokonywania wszelkich operacji bankowych i finansowych we wszystkich państwach członkowskich (np. prawo do posiadania konta osobistego w bankach państw UE, prawo zakupu i sprzedaży papierów wartościowych przedsiębiorstw całej UE).

Rada Europy
Rada Europy (ang. Council of Europe, fr. Conseil de l'Europe), międzyrządowa organizacja skupiająca prawie wszystkie państwa Europy, zajmująca się przede wszystkim ochroną praw człowieka, ochroną demokracji i współpracą państw członkowskich w dziedzinie kultury.
Rada Europy powstała 5 maja 1949 roku w wyniku podpisania przez 10 państw (Belgię, Danię, Francję, Holandię, Irlandię, Luksemburg, Norwegię, Szwecję, Wielką Brytanię i Włochy) Traktatu Londyńskiego. Obecnie liczy 46 członków. Jej siedzibą jest Strasburg.
Rada Europy jest często mylona z instytucjami Unii Europejskiej: Radą Europejską i Radą Unii Europejskiej.
Rada Europy zwykle jest postrzegana jako organizacja, której zakres zainteresowań ogranicza się jedynie do sfery ochrony praw człowieka. I rzeczywiście ustanowienie systemu takiej ochrony opartego na Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (1950) można uznać za najbardziej imponujące osiągnięcie tej organizacji. Niemniej nie można zapominać, że Rada Europy prowadzi działania w wielu dziedzinach, w tym w niektórych nie powiązanych bezpośrednio z prawami człowieka. Można tu wymienić: sprawy społeczne i gospodarcze, ochronę zdrowia, edukację, kulturę, media, ochronę środowiska, sprawy młodzieży i sportu a wreszcie współpracę prawną. Do dzisiaj pod auspicjami Rady Europy zawarto blisko 200 umów międzynarodowych dotyczących wielu ważkich zagadnień z zakresu wyżej wymienionych dziedzin.
Organy Rady Europy
Sekretarz Generalny Rady Europy - wybierany przez Zgromadzenie Parlamentarne (aktualnie jest nim Terry Davis),
Komitet Ministrów,
Zgromadzenie Parlamentarne,
Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Europy - organ doradczy
Instytucje formalnie nie będące organami Rady Europy: Europejski Trybunał Praw Człowieka
Członkowie Rady Europy
Członkiem Rady Europy może zostać każde zaproszone przez tę organizację państwo europejskie akceptujące zasady rządów prawa i ochrony praw człowieka. Kryteria te odzwierciedlają podstawowe wartości, na których ma opierać się ta organizacja. Kryteria ochrony praw człowieka, demokracji parlamentarnej oraz rządów prawa mają być strażnikami bram Rady Europy.
Na początku swego istnienia Rada Europy grupowała dziesięć państw zachodnioeuropejskich. Pozostałe państwa Zachodniej Europy stopniowo przystąpiły do organizacji zanim jesienią 1989 roku rozpoczął się upadek systemu komunistycznego w Europie Środkowej i Wschodniej. Nowe demokracje z tego regionu pukające do drzwi Rady Europy były przyjmowane od początku lat dziewięćdziesiątych (Węgry w 1990, Polska w 1991). Aktualnie liczba państw członkowskich wzrosła do 46.
Białoruś od września 1992 do stycznia 1997 miała status specjalnego gościa Rady Europy. Utraciła go z powodu nie spełniającego norm demokratycznych referendum konstytucyjnego z września 1996 roku oraz ograniczania przez organy władzy państwowej swobód obywatelskich (zwłaszcza wolności słowa). Wniosek o członkostwo w Radzie Europy Białoruś złożyła 12 marca 1993 roku.
Kazachstan ma od 1999 roku status obserwatora przy Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy. Rada Europy nie wykluczyła możliwości uzyskania przez Kazachstan członkostwa w organizacji, jako że jest to kraj leżący częściowo w Europie, jednocześnie zwracając uwagę na konieczność ściślejszego przestrzegania reguł demokracji i praw człowieka w Kazachstanie.
Stolica Apostolska ma od 1970 roku status obserwatora przy Komitecie Ministrów Rady Europy.
Status obserwatora przy instytucjach Rady Europy ma także kilka krajów spoza Europy. Japonia i Stany Zjednoczone mają status obserwatora przy Komitecie Ministrów Rady Europy. Izrael ma status obserwatora przy Zgromadzeniu Parlamentarnym. Kanada i Meksyk mają zaś status obserwatora przy obu tych organach.

Europejska Konwencja Praw Człowieka
Europejska Konwencja Praw Człowieka (pełna nazwa: Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, w skrócie "Konwencja Europejska" lub EKPC), to umowa międzynarodowa zawarta przez państwa członkowskie Rady Europy. Konwencja Europejska została otwarta do podpisu 4 listopada 1950 r., zaś po uzyskaniu niezbędnych 10 ratyfikacji weszła w życie 3 września 1953 r.
Przyjmując ten dokument, rządy państw europejskich zdecydowały się podjąć kroki w celu zbiorowego zagwarantowania niektórych praw wymienionych w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Na mocy tego dokumentu powołano Europejski Trybunał Praw Człowieka. Skargi do tego Trybunału mogą składać zarówno: państwa (tzw. skarga międzypaństwowa), jak i (b) osoby indywidualne, grupy osób oraz organizacje pozarządowe (tzw. skarga indywidualna).
Polska przystąpiła do Rady Europy 26 listopada 1991 r. Tego samego dnia Polska podpisała Europejską Konwencję Praw Człowieka (co było politycznym wymogiem uzyskania członkostwa w Radzie Europy). Konwencja zaś została ratyfikowana przez nasze państwo 19 stycznia 1993 r. i tego samego dnia Konwencja Europejska weszła w życie w stosunku do Polski. Po uznaniu przez Polski Rząd jurysdykcji Europejskiej Komisji Praw Człowieka (już nieistniejącej) oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, można już było składać skargi do Strasburga przeciwko Państwu Polskiemu.

Prawa gwarantowane przez Konwencję i Protokoły dodatkowe

Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC) w Strasburgu (ang. European Court of Human Rights, franc. Cour Europenne des Droits de l?Homme) - europejski organ sądownictwa międzynarodowego powołany do kontroli i przestrzegania praw człowieka.
Orzeka w sprawach praw człowieka zapisanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Wbrew potocznym wyobrażeniom Trybunał nie jest organem Rady Europy, tak jak są nimi Zgromadzenie Parlamentarne, Komitet Ministrów, czy Sekretarz Generalny. Jest on wyłącznie organem Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
W skład Trybunału wchodzą wybitni znawcy problematyki ochrony praw człowieka w Europie. Sędziowie Trybunału, od wielu lat zajmujący się tą tematyką, stanowią gwarancję odpowiednio wysokiego poziomu orzecznictwa. W Konwencji przyjęto zasadę, że sędziowie rekrutują się po jednym z każdego państwa-strony Konwencji. Skoro aktualnie jest 46 takich państw, więc i liczba sędziów Trybunału wynosi 46. Wybierani są oni przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy na sześcioletnią kadencję, po upływie której otwarta jest dla nich możliwość reelekcji. W okresie sprawowania funkcji wymaga się od nich niepodejmowania jakichkolwiek działalności, która mogłaby narazić na szwank ich niezależność, bezstronność czy utrudnić wykonywanie obowiązków sędziowskich w pełnym wymiarze czasu.

Postępowanie w trybie skargi indywidualnej przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu
Formy organizacyjne, w jakich działa Europejski Trybunał Praw Człowieka
? Zgromadzenie plenarne Trybunału, łącznie wszyscy sędziowie; w tym składzie Trybunał załatwia jedynie sprawy administracyjne (art. 26 EKPC), nie rozpatruje w tym składzie skarg wniesionych do Trybunału;
? Wielka Izba Trybunału, 17 sędziów, w tym składzie Trybunał rozpatruje skargi przekazane przez izbę Trybunału (na podst. art. 30 EKPC) oraz rozpatruje "odwołania" od orzeczeń izb (art. 43 EKPC);
? izba Trybunału, 7 sędziów, podstawowy skład, w jakim Trybunał rozpatruje merytorycznie skargi skierowane do niego
? panel Wielkiej Izby, 5 sędziów, decyduje czy Wielka Izba Trybunału przyjmie do rozpatrzenia "odwołanie" złożone na podstawie art. 43 EKPC
? komitet Trybunału, 3 sędziów, skład 3-osobowy może jedynie badać dopuszczalność skargi indywidualnej złożonej do Trybunału; komitet może jednomyślnie zdecydować o niedpuszczalności skargi, taka decyzja jest ostateczna i zamyka dalsza drogę postępowania przed Trybunałem
Role sędziego Trybunału
? jako zwykły członek Trybunału - wchodzi w skład form organizacyjnych Trybunału (plenum, Wielka Izba , izba, komitet) i wykonuje funkcje sędziowskie;
? jako sędzia-sprawozdawca - przygotowuje konkretną sprawę do rozpatrzenia przez komitet, izbę lub Wielką Izbę;
? jako tzw. sędzia narodowy - z urzędu wchodzi w skład izby lub Wielkiej Izby rozpatrującej skargę przeciwko państwu, z ramienia którego został wybrany