„Woda”
Woda jest związkiem chemicznym najbardziej rozpowszechnionym w przyrodzie i znajduje się w stałym obiegu. Środowisko wodne ma 3-krotnie większą powierzchnię od lądowych ekosystemów, żyje w nim ogromna liczba gatunków flory i fauny w środowisku wodnym powstało życie. Dla organizmów żywych bardzo ważne są: duża wartość ciepła właściwego i ciepła krzepnięcia wody oraz specyficzna zależność gęstości od temperatury. Te cechy wody sprawiają, że wahania temp. w środowisku wodnym są mniejsze niż na lądzie - duże zbiorniki wodne wolno się nagrzewają i ochładzają, łagodząc także klimat przyległych lądów. Zwiększanie się gęstości wody wywołane jej ochładzaniem w zakresie temp. 4–0C jest przyczyną opadania chłodniejszych warstw na dno zbiornika i wypływania na powierzchnię warstw cieplejszych, lżejszych. Dalsze ochładzanie prowadzi do powstania lodu i utrzymywania się go na powierzchni wody oraz zalegania warstw wody o temperaturze 4C w głębi zbiornika — pozostają one nie zamarznięte i może się w nich toczyć aktywne życie. Wody naturalne (np. wody morskie) zawierają zwykle rozpuszczone sole i gazy (głównie azot, tlen i dwutlenek węgla) w wodach powierzchniowych są obecne także bakterie i inne drobnoustroje oraz substancje wytwarzane przez człowieka w wyniku jego działalności gospodarczej i życiowej, stanowiące zanieczyszczenia wody.
Woda ma szerokie zastosowanie jest używana do spożycia, do celów gospodarczych, w przemyśle, jest niezbędna do przebiegu wielu procesów technologicznych (jako rozpuszczalnik, substrat lub katalizator reakcji chemicznych), stosowana do rozdzielania (np. flotacja) i oczyszczania substancji (np. krystalizacja), wykorzystywana jako nośnik ciepła (chłodzenie, ogrzewanie), energię mechaniczną wód naturalnych przetwarza się na inne rodzaje energii (energetyka), parę wodną wykorzystuje się do poruszania turbin parowych i parowych silników tłokowych.
Woda stanowi środowisko procesów metabolicznych zachodzących w komórkach organizmów żywych, często sama bierze w nich udział jako substrat (np. w procesach utleniania komórkowego) albo katalizator. Pełni w organizmie także wiele innych biologicznie ważnych funkcji, jest m.in. środkiem transportu substancji pokarmowych i produktów odpadowych, u wyższych organizmów i człowieka reguluje temperaturę ciała przez wydzielanie potu i parowanie. Woda stanowi ok. 70% masy ciała dorosłego człowieka (u noworodków sięga 75–80%) jej zawartość jest największa w płynach ustrojowych, np. w osoczu krwi wynosi ok. 90%, w mięśniach — ok. 70%, w kościach — ok. 15%. Do prawidłowego funkcjonowania komórki niezbędne jest jej właściwe uwodnienie: 75–85%. Zapotrzebowanie na wodę zależy od wieku człowieka i temperatury otoczenia. Przy niedoborze wody człowiek ma m.in. suchą skórę, nie poci się, cierpi na zaburzenia pracy jelit, w stanie przewodnienia zaś występują m.in. obrzęki, ospałość.
„Zanieczyszczenia”
Do najczęściej występujących zanieczyszczeń wód powierzchniowych należą pestycydy, substancje powierzchniowo czynne, węglowodory ropopochodne, fenole, chlorowe pochodne bifenylu oraz metale ciężkie, głównie ołów, miedź, chrom, kadm, rtęć i cynk, a także wody podgrzane (zanieczyszczenie termiczne), które są szczególnie niebezpieczne dla wód powierzchniowych o małym przepływie lub wód stojących. Większość zanieczyszczeń wód działa toksycznie na organizmy wodne. Zanieczyszczenia trwałe w środowisku wodnym i trudno ulegające chemicznym i biochemicznym procesom rozkładu nazywa się substancjami refrakcyjnymi.
Najwięcej zanieczyszczeń trafia do wód razem ze ściekami. Innymi źródłami zanieczyszczeń wód są: transport wodny i lądowy, stosowanie pestycydów i nawozów sztucznych oraz odpady komunalne i przemysłowe. Rozróżnia się zanieczyszczenia punktowe — dostające się do wód w jednym punkcie (głównie ścieki), i zanieczyszczenia obszarowe, dostające się do wód powierzchniowych i podziemnych na terenie dużego obszaru, np. środki stosowane w rolnictwie
Stopień zanieczyszczenia wód określa się za pomocą tzw. wskaźników zanieczyszczenia. Są to stężenia zanieczyszczeń (wyrażone w miligramach substancji w 1 dm3 wody) oraz inne parametry, których wartość jest miarą stężenia określonych rodzajów zanieczyszczeń. Jednym z najważniejszych wskaźników zanieczyszczenia wód powierzchniowych jest stężenie rozpuszczonego tlenu, które może przyjmować maksymalną wartość 8–9 mg/dm3 — mniejsze stężenie tlenu świadczy o zanieczyszczeniu wód związkami organicznymi, rozkładalnymi biochemicznie, spadek stężenia tlenu poniżej 4 mg/dm3 powoduje obumieranie wielu organizmów wodnych. Innymi wskaźnikami zanieczyszczenia wód naturalnych są: biochemiczne zapotrzebowanie tlenu (BZT), będące miarą zawartości rozkładalnych biochemicznie związków organicznych, ponadto chemiczne zapotrzebowanie tlenu (ChZT) — miara zawartości wszystkich związków organicznych, obecność zawiesin mineralnych i organicznych, a także nieorganicznych i organicznych związków azotu, fosforu. Wartości wskaźników zanieczyszczenia rzek zależą w dużym stopniu od przepływu wody.
Jak poprawić warunki wodne w mojej miejscowości?
Warunki wodne w mojej miejscowości można poprawić poprzez:
MONITORING WÓD
Podstawowym zadaniem sieci obserwacyjnej wód powierzchniowych i podziemnych jest systematyczna rejestracja stanu wód i ich zmian pod wpływem czynników zewnętrznych oraz składu chemicznego wód ze szczególnym zwróceniem uwagi na ich zanieczyszczenia. Obserwacje te dostarczają danych do rozpoznania warunków hydrogeologicznych, zbilansowania zasobów wód i opracowania zasad racjonalnej gospodarki tymi wodami. W celu uzyskania pełnej informacji hydrogeologicznej organizuje się zintegrowany system monitoringu, składający się z punktów obserwacji wód powierzchniowych i podziemnych, stacji opadowych i stacji meteorologicznej.
OCHRONĘ WÓD
Działania prawne, których celem jest zachowanie lub przywrócenie wodom naturalnym pełnej przydatności jakościowej oraz utrzymanie równowagi bilansu wodno- gospodarczego kraju. Podstawę prawną ochrony wód przed zanieczyszczeniem stanowi prawo wodne, którym jest zbiór przepisów określających m.in.: zasady klasyfikacji wód w zależności od stopnia ich zanieczyszczenia, warunki odprowadzania ścieków do wód powierzchniowych i kanalizacji miejskiej, kary nakładane na zakłady odprowadzające do wód nadmierne ilości zanieczyszczeń, zasady ustanawiania stref ochronnych ujęć i źródeł wody. Stan czystości wód można poprawić przez wprowadzanie nowych, „czystych” technologii, zmniejszających ładunek zanieczyszczeń w ściekach (technologie małoodpadowe i bezodpadowe), przez racjonalne stosowanie pestycydów oraz zastępowanie pestycydów toksycznych i trwałych mniej toksycznymi i łatwiej rozkładalnymi, przez produkcję substancji powierzchniowo czynnych ulegających biodegradacji, nieodprowadzanie wód podgrzanych bezpośrednio do zbiorników wodnych. Zanieczyszczeniu szczególnie chronionych wód — wód podziemnych — można zapobiec przez właściwą lokalizację i eksploatację wysypisk odpadów. Prawo wodne zabrania odprowadzania ścieków, nawet oczyszczonych, do wód podziemnych
SAMOOCZYSZCZANIE WÓD
Naturalne procesy fizyczne oraz chemiczne i biochemiczne rozkładu nadmiaru substancji organicznych (szczątki roślin i zwierząt, odchody zwierzęce, ścieki) w zbiornikach i ciekach wodnych, dokonywane w znacznym stopniu przez drobnoustroje saprofityczne, głównie bakterie, w biocenozach wodnych samooczyszczanie wód jest jednym z czynników przeciwdziałających zachwianiu ich równowagi biocenotycznej (stabilność; ekologiczna), nadmierne nagromadzenie materii organicznej, zwłaszcza zanieczyszczenie ściekami, prowadzi do nieodwracalnych zmian destrukcyjnych.