Demokracja

Demokracja (gr. dḗmos „lud”, krátos „władza” – dosł. „rządy ludu, ludowładztwo”) - ustrój polityczny, w którym źródło władzy stanowi wola większości obywateli. Gwarantem istnienia demokracji jest konstytucja (wyjątkami są Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej i Izrael, nie posiadające spisanej konstytucji). Obecnie powszechną formą ustroju demokratycznego jest demokracja parlamentarna.

We współczesnej teorii demokracji liberalnej, wywodzącej się z prac Johna Locke'a i Johna Stuarta Milla zakłada się, że faktyczny ustrój demokratyczny powinien charakteryzować się:
- Możliwością wyboru władzy przez wolne i uczciwe wybory
- Możliwością kandydowania do ciał tworzących władzę przez wszystkich obywateli
- Rządami prawa i jawnością stanowienia prawa
- Przestrzeganiem humanistycznej idei praw człowieka takich jak:
o Wolność głoszenia swoich poglądów - nawet, jeśli nie są one w danym momencie popularne
o Wolność zrzeszania się i tworzenia politycznych grup nacisku
o Wolność od dyskryminacji (rasowej, religijnej, seksualnej itp.)

Demokracja może być stopniowana - tzn. w danym ustroju politycznym faktyczny udział we władzy ogółu obywateli może być większy albo mniejszy. Np: w monarchii konstytucyjnej władza należy formalnie do króla, jednak rzeczywiste stosunki między królem a jego poddanymi reguluje konstytucja, która może w praktyce oddawać niemal całą władzę poddanym. Współcześni demokraci uważają, iż demokracja jest jedynym możliwym gwarantem istnienia wolnej konkurencji w gospodarce, na rynku pracy oraz możliwości wprowadzenia koniecznych reform po debacie i dojściu do porozumienia. Z drugiej strony systemy, które są z formalnego punktu widzenia demokracjami, mogą w rzeczywistości dawać rzeczywistą władzę wąskiej grupie oligarchów, którzy praktycznie sprawują ją w sposób skrajnie niedemokratyczny.

Zagadnienie stworzenia ustroju, w którym z jednej strony wszyscy obywatele mają rzeczywisty wpływ na rządy, a z drugiej strony jest on technicznie sprawny, stanowi jeden z najważniejszych i wciąż nierozstrzygniętych problemów w teorii demokracji.

Jedno z najsłynniejszych stwierdzeń, podsumowujących nieustającą debatę na ten temat zostało wypowiedziane przez Winstona Churchilla:
"Stwierdzono, że demokracja jest najgorszą formą rządu, jeśli nie liczyć wszystkich innych form, których próbowano od czasu do czasu."
Oczywiście, biorąc pod uwagę rzeczywiste, statystyczne dane demokracja w historii ludzkości przytrafia się od czasu do czasu w porównaniu do innych form rządów.

Inne słynne stwierdzenie, opisujące demokrację w sposób jednoznaczny zostało wypowiedziane przez Arystotelesa:
"Demokracja jest najgorszym z możliwych ustrojów, gdyż są to rządy hien nad osłami."