Cewka

Cewką nazywamy zwojnicę (patrz rys. pod regułką), której podstawowym parametrem jest indukcyjność. Indukcyjność określa zdolność cewki do przeciwstawiania się zmianom prądu płynącego przez cewkę


Budowa cewki
Rysunek przedstawia budowę cewki przy czym:
1? korpus, 2? uzwojenie, 3? rdzeń

i wyraża się wzorem
wzór na indukcyjność
przy czym: L ? indukcyjność cewki w henrach [H], p = 3,14..., m ? przenikalność magnetyczna rdzenia cewki, N ? liczba zwojów, d i l ? średnica i długość cewki [m].

Reaktancję cewki określa wzór
wzór na reaktancję
przy czym Xl ? reaktancja cewki w omach [W], w - pulsacja prądu przemiennego płynącego przez cewkę w radianach na sekundę [rad/s], f ? częstotliwość prądu przemiennego w hercach [Hz], L ? indukcyjność cewki w henrach [H].

Prąd płynący przez cewkę wytwarza wokół niej pole magnetyczne. Jeśli w tym polu magnetycznym umieścimy drugą cewkę, to otrzymamy transformator. Zmiany prądu płynącego w pierwszej cewce transformatora powodują zmiany strumienia magnetycznego przenikającego zwoje drugiej cewki, a więc w drugiej cewce indukuje się siła elektromotoryczna (w skrócie: sem). Istnieją transformatory o dwóch lub większej liczbie cewek.
Indukcyjność cewek bezrdzeniowych powietrznych jest mała w stosunku do ich wymiarów geometrycznych. Znaczne zwiększenie indukcyjności osiąga się przez wprowadzenie w korpus cewki rdzenia ferromagnetycznego o dużej przenikalności magnetycznej m. Rdzeń może być stały (np. w transformatorach sieciowych) lub przesuwany (np. w transformatorach i dławikach wielkiej częstotliwości do obwodów rezonansowych oraz do filtrów wielkiej i małej częstotliwości). Cewki o małej częstotliwości (o maksymalnej indukcyjności ok. 0,1 mH) ? stosowane w obwodach drukowanych i układach scalonych ? można wytwarzać bezpośrednio na płytce obwodu drukowanego lub mikroukładu scalonego w formie płaskich spirali okrągłych lub prostokątnych.
Uzwojenia cewek mogą być nawinięte jednowarstwowo lub wielowarstwowo (zwój obok zwoju). Indukcyjność cewek jednowarstwowych może dochodzić do 20mH. Cewki wielowarstwowe mają większe indukcyjności (100500 mH), ale i dużą pojemność elektryczną, która szczególnie przy wielkich częstotliwościach (w.cz.) jest parametrem niepożądanym.
Dla zmniejszenia pojemności uzwojenia buduje się cewki z uzwojeniami dzielonymi na sekcje lub nawijanymi krzyżowo. Uzwojenie dzielone (cylindryczne) składa się z dwóch lub więcej sekcji w kształcie cylindrów (oddzielnych cewek nawiniętych wielowarstwowo jedna obok drugiej), leżących obok siebie i połączonych szeregowo W uzwojeniu krzyżowym poszczególne zwoje biegną zygzakiem ? są ze sobą skrzyżowane.
W celu przeciwdziałania skutkom zjawiska naskórkowości, cewki przeznaczone do obwodów wielkiej częstotliwości są nawijane przewodami wielożyłowymi ? tzw. licą wielkiej częstotliwości, w której poszczególne żyły są odizolowane od siebie (emaliowane).