Zanieczyszczenia mórz i oceanów

Zanieczyszczenia
mórz i oceanów

Spis treści


Wstęp
Zanieczyszczenia wody
Zanieczyszczenia Morza Bałtyckiego
Ropa
Metody oczyszczania ścieków
Ochrona Mórz i Oceanów
Bibliografia

Wstęp

Traktujemy oceany jak olbrzymie śmietniki, zanieczyszczając je codziennie wielkimi ilościami odpadów, które dostają się tam rzekami, rowami osuszającymi teren, kanałami przeciwpowodziowymi, a także drogą powietrzną. Te zanieczyszczenia zawierają ścieki z kanalizacji, kwasy i metale trujące wypływające z fabryk, olej napędowy z rowów przydrożnych i garaży, środki ochrony roślin wypłukiwane z ziemi przez deszcz, odpady nuklearne z elektrowni atomowych, ropę naftową z odwiertów i cystern itd. Codziennie dostają się też do morza miliony plastikowych drobiazgów, takich jak torby i części opakowań.
Oceany rozdrabniają, rozpraszają albo rozpuszczają duże ilości odpadów. Jednak wszystko ma swoje granice.
Większość plastiku nigdy nie zostanie zniszczona, będzie się on pluskać przy brzegach lądów i wysp przez lata.
Większość zanieczyszczeń mórz i oceanów znajduje się blisko brzegów, gdzie żyje wiele gatunków organizmów żywych.
Szokującym przykładem skutku zanieczyszczenia morza, może być fakt, który miał miejsce w Japonii w 1950 roku. Miejscowa fabryka wylewała przez 20 lat do Zatoki Minamata ścieki zawierające rtęć. Tuńczyki z zatoki wchłaniały rtęć, a ludzie zjadali tuńczyki. W efekcie rodziło się wiele dzieci z deformacjami, ludzie tracili słuch lub wzrok, zanotowano tysiące ofiar śmiertelnych.

Zanieczyszczenia wody

Co to jest skażenie wody?

Ludzie zanieczyszczają wody wlewając do nich chemikalia, oleje itp. do jezior, rzek i oceanów oraz wrzucając tam złom i przedmioty z tworzyw sztucznych. Zanieczyszczenie na ogół daje się łatwo zauważyć: woda jest brudna i często śmierdzi. Picie jej grozi zachorowaniem ze względu na zawartość związków chemicznych i chorobotwórczych bakterii. W wodzie o kolorze mocno zielonym znajduje się ogromna ilość malutkich roślin, zwanych algami. Algi rozkładają się i pochłaniają tlen, bez którego nie mogą żyć tam inne organizmy. Lśniące plamy na powierzchni wody świadczą o obecności ropy albo olejów. Piana lub mydliny sygnalizują pojawienie się detergentów z gospodarstw domowych czy fabryk.

Jakie są główne źródła zanieczyszczenia wód?

Główne źródła zanieczyszczenia wód to ścieki miejskie i przemysłowe oraz brudy i toksyny pochodzenia rolniczego. Ścieki miejskie to przede wszystkim brudna woda z kuchni, łazienek, toalet czy pralni. Większym źródłem zanieczyszczeń są fabryki. Z pól spływają do rzek i jezior elementy nawozów i chemikalia. Katastrofy tankowców mają wielki udział w zanieczyszczaniu mórz i oceanów.

Jakie są następstwa zanieczyszczenia wody?

Zatruta woda powoduje śmierć zwierząt i roślin. Może być również przyczyną poważnych chorób u ludzi. Bardzo zanieczyszczone rzeki i jeziora nie mogą być wykorzystywane jako źródła wody pitnej i kąpieliska.

Ropa

Zdarza się, że następuje wyciek z platform wiertniczych na morzu, pękniętych rurociągów lub uszkodzonych tankowców. Ropa nie rozpuszcza się w wodzie, lecz jako lżejsza utrzymuje się na jej powierzchni, tworząc dryfującą plamę śmierci.
Giną ptaki, ryby, wydry morskie, żółwie i inne zwierzęta. Czasem plama ropy dociera do brzegu. Niszczy plaże oraz faunę i florę brzegu morskiego. Zbieranie ropy z otwartego morza i z wybrzeża jest bardzo trudne i kosztowne.

Ropa nasącza i skleja pióra ptaków. Na skutek tego, niknie warstwa powietrza, którą ptaki mają powietrze między piórami a skórą. Powietrze to chroni je przed zimnem. Oblepione ropą zwierzęta morskie mają trudności z pływaniem. Nie są w stanie uciec przed drapieżnikami ani nurkować w celu poszukiwania pożywienia. Na brzgu ropa dostaje się do ptasich gniazd. Giną pisklęta, zniszczeniu ulegają jaja. Ryby zdychają, gdyż nie mogą oddychać, bo ropa zakleja im skrzela.

Tankowiec ?Exxon Valdez? 24 marca 1989 roku, wpadł na mieliznę w pobliżu miejscowości Valdez na Alasce. Czterdzieści milionów litrów ropy wydostało się przez rozpruty kadłub i rozlało po Zatoce Księcia Williama. Zginęło 33 000 ptaków, w tym 136 orłów i 980 wydr morskich. Liczni ochotnicy dzień i noc pracowali przy ratowaniu zwierzyny. Oczyścili wiele zwierząt, ratując je w ten sposób od śmierci.

Zanieczyszczenie
Morza Bałtyckiego

Stan środowiska Morza Bałtyckiego jest również alarmujący. W polskiej strefie przybrzeżnej nastąpiło zaburzenie równowagi biologicznej i chemicznej, spowodowane dopływem wraz ze ściekami przemysłowymi i komunalnymi związków biogennych, soli metali ciężkich, węglowodorów chlorowanych, ropy i ropopochodnych. Na dużą skalę występują także zanieczyszczenia termiczne i radioaktywne. W niektórych akwenach, jak Zatoka Gdańska i Zatoka Pucka, Zalew Szczeciński, Zatoka Pomorska, doszło do silnej eutrofizacji, będącej wynikiem koncentracji fosforanów, azotanów i innych substancji. Wyraziło się to w rozszerzeniu powierzchni przydennych obszarów beztlenowych skażonych siarkowodorem, powstałym w wyniku rozkładu materii organicznej przez bakterie beztlenowe. Wpłynęło to ujemnie na zoobentos i ryby żyjące przy dnie; spowodowało zniszczenie tradycyjnych tarlisk dorsza oraz znaczne zatrucie ryb, np. węgorzy, dorszy, narybku szprota. Doprowadzane do morza nie oczyszczone ścieki komunalne są przyczyną zagrożenia. Największa ilość zanieczyszczeń przedostaje się do Morza Bałtyckiego wraz z wodami Wisły i Odry. Nie bez znaczenia są też zanieczyszczenia pochodzące z żeglugi. Warto dodać, że Bałtyk należy do najbardziej skażonych mórz pod względem zawartości substancji radioaktywnych.

Morze Bałtyckie należy do najbardziej zanieczyszczonych mórz na kuli ziemskiej. W roku 1973 została podpisana Konwencja Gdańska o rybołówstwie i ochronie żywych zasobów Bałtyku i Bełtów. W roku 1974 siedem państw nadbałtyckich (spośród 9) podpisało drugą Międzynarodową Konwencję Bałtycką w Helsinkach. Ciągle jednak Bałtyk pozostaje jednym z najbardziej zanieczyszczonych mórz na świecie.
Czynnikami, które wpływają na zanieczyszczenie wód Bałtyku są m. in.: budowa rowów melioracyjnych, intensywne uprzemysłowienie, rozwój i powstawanie nowych miast oraz okoliczne ścieki i odpady.

Metody oczyszczania ścieków to:

mechaniczne - polegające na usuwaniu zanieczyszczeń nierozpuszczalnych, tj. ciał stałych i tłuszczów ulegających sedymentacji lub flotacji przy użyciu urządzeń rozdrabniających, cedzących (krat, sit, piaskowników), osadników, odtłuszczaczy;
chemiczne - polegające na wytrącaniu niektórych związków rozpuszczalnych lub ich neutralizacji za pomocą takich procesów, jak: koagulacja, sorpcja na węglu aktywnym;
biologiczne - najważniejsze w technologii oczyszczania ścieków, polegające na zmineralizowaniu zanieczyszczeń dzięki działaniu mikroorganizmów, głównie bakterii tlenowych Głównymi urządzeniami technicznymi są: złoża biologiczne, komory osadu czynnego oraz komory fermentacyjne;
z podwyższonym usuwaniem biogenów - metoda oczyszczania ścieków w oczyszczalniach o wysoko efektywnych technologiach oczyszczania (głównie biologicznych, a także chemicznych), umożliwiających zwiększoną redukcję azotu i fosforu.

Ochrona Mórz i Oceanów

Ochrona mórz i oceanów to nic innego jak zapewnienie utrzymania równowagi biologicznej ekosystemów morskich oraz racjonalne wykorzystanie ich żywych zasobów.

Środowisko morskie jest zagrożone zanieczyszczeniami niesionymi przez rzeki, opadającymi z atmosfery, dostającymi się bezpośrednio z lądu oraz powstałymi w wyniku katastrof środków transportu morskiego czy urządzeń wiertniczych (ok. 5 milionów ton ropy naftowej w ciągu roku). Niektóre substancje toksyczne, przenoszone m.in. przez żywe organizmy, są wykrywane w wielkich odległościach od źródeł zanieczyszczeń (np. DDT wykryto w mięsie ryb oceanicznych i pingwinów na Antarktydzie). Ochrona mórz i oceanów jak łatwo można zauważyć ma znaczenie ogólnoświatowe.

W celu ochrony mórz i oceanów podpisywane są konwencje i układy (np. układ podpisany 1972 przez USA, ZSRR, Wielką Brytanię, Francję, Japonię, konwencje z Oslo i Paryża). Światowe konferencje dotyczące ochrony środowiska człowieka (1972 w Sztokholmie, 1992 w Rio de Janeiro) uwzględniały także problemy związane z ochroną mórz i oceanów. W celu utrzymania równowagi ilościowej ryb i ich światowych zasobów są zawierane międzynarodowe porozumienia dotyczące ochrony eksploatowanych gatunków ryb i limitowania połowów przez określanie dozwolonych tzw. kwot połowowych. Międzynarodową ochroną objęte są, oprócz gatunków ryb eksploatowanych gospodarczo, także gatunki ryb i ssaków morskich zagrożone wyginięciem (np. wydry morskie, wieloryby).

Do najbardziej zanieczyszczonych akwenów należą: Morze Śródziemne i Morze Bałtyckie. Morze Bałtyckie i jego wody przybrzeżne są zanieczyszczone substancjami biogennymi (związki fosforu, azotu), toksycznymi (np. metale ciężkie) oraz związkami organicznymi (pestycydy, substancje powierzchniowo czynne, składniki ropy naftowej oraz - bardziej szkodliwe dla ekosystemów - fluorowcopochodne o trwałych cząsteczkach, pochodzące z zakładów papierniczych, głównie z państw skandynawskich). Zorganizowane działanie państw nadbałtyckich zapoczątkowała w 1974 tzw. Konwencja Helsińska o ochronie środowiska Morza Bałtyckiego, podpisana przez Danię, Finlandię, Niemcy, Polskę i ZSRR (jej organem kierującym została specjalna komisja - w skrócie HELCOM). Dotyczyła ona zanieczyszczeń z lądu, ze statków i składowisk odpadów. W 1992 podpisano zaostrzoną wersję konwencji, obejmującą również wody wewnętrzne. Tekst jej zawarł listę szczególnie szkodliwych i niedozwolonych do stosowania substancji. Ważną działalnością komisji HELCOM jest zbieranie informacji i opracowywanie raportów o stanie środowiska całego obszaru zlewni Morza Bałtyckiego.

W 1990 w Ronneby (Szwecja) przedstawiciele państw basenu Morza Bałtyckiego, Norwegii, Czechosłowacji oraz Komisji Państw Wspólnoty Europejskiej podpisali Deklarację Bałtycką, której celem jest zapewnienie ekologicznej ochrony Morza Bałtyckiego i przywrócenie jego ekologicznej równowagi przez ograniczanie zanieczyszczeń, stosowanie najnowszych technologii, współpracę w dziedzinie usprawniania systemu prawnego i egzekucyjnego. Każde z państw nadbrzeżnych może prowadzić swoją politykę ochrony zasobów morskich żywych i mineralnych w obrębie tzw. wyłącznych stref ekonomicznych (obszarów wód morskich o szerokości do 200 mil morskich, licząc od tzw. linii podstawowej państwa nadbrzeżnego). Aby jednak możliwe było skuteczne działanie, wszystkie państwa muszą ściśle ze sobą współpracować.



Bibliografia

Na Ratunek Ziemi- Linda Schwarz ( Zanieczyszczenia wody, Ropa)

Zaopiekujmy się Ziemią- Miles Litvinoff ( Wstęp)


www.snakke.republika.pl/odpady.htm#ochrona ( Ochrona Mórz i Oceanów)

www.wikipedia.pl ( Zanieczyszczenia Morza Bałtyckiego)

www.ekologia.gemapro.vip.alpha.pl/zanwody.html (Zanieczyszczenia Morza Bałtyckiego)

http://www.euro-net.pl/~adamczak/ekologia/wody.htm (Metody oczyszczania ścieków)