Zasady ogólne prawa administracyjnego

Pojęcie zasad PA nie odbiega pojęcia zasad prawa. Są to normy prawne, czyli powszechnie obowiązujące zasady ogólne.
Zasada prawa:
a. Wzorzec ukształtowania instytucji prawnej w szczególnie doniosłych dla niej aspektach (znaczenie opisowe)
b. Wiążące prawnie normy należące do danego sytemu prawa, nadrzędne w stosunku do danego systemu i takie, którym wyznacza się w tym systemie rolę szczególną, odmienną od pozostałych norm tego systemu (znaczenie dyrektywalne)
c. Określają powinności (respektowania poszczególnych wartości)
d. Ukierunkowują procesy prawotwórcze
e. - || - procesy wykładni i interpretacji
f. - || - procesy korzystania z prawa
Katalog tych zasad nie jest bezsporny (istnieją specyficzne zasady prawa ustrojowego). Zasady PA dzielimy na regulujące prawo ustrojowe, materialne i procesowe:

1. Zasada demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji) ? ustanawia wiele standardów dotyczących podziału władzy, statusu jednostki; prymat konstytucji, zasada sprawiedliwości proceduralnej, zasada legalności (art.7) ? związanie administracyjne obowiązującym prawem; działanie organów ma być podjęte na podstawie i w granicach prawa. Wysuwane postulaty wobec prawa: przewidywalność, stabilne, pewne, dostępne, nie może działać wstecz, vacatio legis. Zasada ta opiera się na dwóch zasadach: prymacie prawa oraz poszanowania praw i wolności obywateli.
2. Zasada równości (niedyskryminacji) (art. 32 i 33 Konstytucji) ? dotyczy statusu jednostki w państwie i ma dwa aspekty: wobec prawa i w prawie. Zasada ta wiąże się z zasadą sprawiedliwości społecznej prawo powinno indywidualizować pozycję jednostki w prawie (art. 7 KPA).
3. Zasada proporcjonalności (najmniejszego bólu) -uzasadniona ingerencja państwa w prawa jednostki (jako klauzula generalna określa granice działalności) i wiążą się z nią trzy nakazy:
- nakaz odpowiedzialności (przydatności) ? wymagający by dany środek był przydatny do realizacji danego celu
- nakaz konieczności ? indywidualizowanie ingerencji
- nakaz proporcjonalności ? zgodnie, z którym cel powinien być proporcjonalny do podejmowanych środków
4. Zasada jawności administracyjnej (art. 61 Konstytucji).
Jawność ? stan swobodnego dostępu obywateli do informacji będących w dyspozycji organów władzy publicznej oraz innych podmiotów, które wykonują funkcje władzy publicznej.
Informacja ? forma działania organów administracji dotycząca określonego stanu faktycznego, prawnego.
5. Zasada prawa do sądu (art.45)
- prawo powszechne (przysługuje każdemu)
- prawo generalne (dotyczy wszystkich sądów) umożliwia realizację innych praw konstytucyjnych
- kontrola administracji przez niezawisły sąd
6. Zasada sprawiedliwości proceduralnej:
- dopuszcza obywatela do udziału w postępowaniu
- jawność postępowania
- równość stron w postępowaniu
- bezstronność
- obowiązek wyjaśnienia decyzji
- zagwarantowanie zgodności decyzji z prawem

Bibliografia:
I. Notatki własne z wykładu dra P. Lisowskiego