Starożytna Grecja -notatki

3000-1400 p.n.e. – okres minojski
1650 p.n.e. – dysk z pismem hieroglificznym
1600-1100 p.n.e. – okres mykeński
Lwia brama w Mykenach
1200p.n.e. do połowy VIII w. p.n.e. – „ciemne wieki” Grecji
VIII-VI w. p.n.e. – okres archaniczny (podział na biednych i bogatych)
VIII w. p.n.e. – twórczość Homera i Hezjoda opisująca nowy typ organizacji państwowej- polis (państwa-miasta)
Wspólnota obywatelska (polis) – decyzje podejmowane na zgromadzeniu wszystkich obywateli
Od VIII w. p.n.e. czas kolonizacji greków
Wielka Grecja – skupisko greckich kolonii na obszarach Italii i Sycylii
Metropolie-państwa macierzyste
Apoikia - nowe osady greków
Przywódca osady– oikistes
Syrakuza, Neapol, Massalia, Cyrena – największe greckie kolonie
Sparta
Lakonia-teren Sparty
Sparta na czele Związku Peloponeskiego
X w.p.n.e. – najazd i osadnictwo Dorów (dynamiczny rozwój tego obszaru i powstanie osad, połączonych później w polis)
Symmachia – grecki sojusz wojskowy niepodległych polis (związek peloponeski)
Dwóch królów na czele państwa spartańskiego
Rada starszych=geruzja (28 spartaninów z arystokratycznych rodzin i 2 władców)
Zgromadzenie ludowe (Apella)- wybierano na nim dożywotnio gerontów, czyli członków rady, zasłużonych obywateli miasta, zgromadzenie powoływało przez 5 eforów na okres jednego roku. Za twórcę ustroju Sparty jest uważany półlegendarny Likurg z IX w. p.n.e..
Spartiaci=zdobywcy
Falanga-szyk bojowy spartan, żołnierzy ustawiano w zwartych szeregach; każdy żołnierz swoją tarczą zasłaniał bok sąsiada, z drugiej strony wysuwając włócznię
Heloci-chłopi uprawiający ziemię
Periojcy- ludzie o wolnej osobistości
Ateny
Tezeusz - założył Ateny
Archonci – przejęli funkcje królów. Później grupę najwyższych urzędników stanowiło 6-10 sędziów, sekretarz, polemarchos i eponimos
Areopag – rada, w której skład wchodzili urzędnicy po zakończeniu kadencji
Hektemoros – grupa ludzi zależnych od arystokratycznych właścicieli
Drakon – 1. prawodawca Aten
621 – prawa Drakońskie
594 – Solon archontem (zakazał niewoli za długi, podzielił obywateli na 4 grupy (2 pierwsze mogły kandydować na archontów, sąd przysięgłych)
Pizystrat – wprowadził tyranię, podatek dochodowy i stałą armię, rozpoczął budowę Partenonu
Tyrania – forma rządu powstała w wyniku przejęcia władzy przez jednostkę, najczęściej rpzy poparciu ludu
508-507 - reformy Klejstenesa (podzialił Attykę na demy (gminy), pogrupowane na 10 fyli (zarządzał strateg), wprowadził sąd skorupkowy (ostracyzm))


Wojny grecko-perskie (492-449)
Satrapia – okręg administracyjny, prowincja w starożytnej Persji, odpowiadający w przybliżeniu krainom geograficzno-historycznym499-powstanie w Milecie
Wygrane bitwy Greków:
490 – Maraton (Miltiades)
480 – Salamina
479 – Plantuje, Przyl. Mykale
Wygrane bitwy Persów:
494 – Milet
480 – Termopile, Przyl. Artemizjon (Leonidas)
481 – Związek Helleński (Kserkses)(koalicja Greków ze Spartą przeciw Persji)
478 – Ateński Związek Morski
480-338 – okres klasyczny
449 – pokój Kaliasa
Perykles - wynagradzanie za sprawowanie urzędów sędziowskich, najubożsi mogli być sędziami, 3. klasa majatkowa mogła wybierać urząd archonta, Zgromadzenie Ludowe (eklezja), Rada Pięciuset (10 komisji) i sąd przysięgłych
Demagodzy – ci co wygłaszali przemówienia
431-404 – wojna peloponeska (konflikt między Koryntem a Korkyrą
405 – bitwa pod Ajgospotamoj

Kultura i nauka
Akropol: Partenon, Erechtejon i świątynia Nike
Ajschylos, Sofokles, Eurypides i Arystofanes – główni dramaturdzy greccy
Homer, Hezjod, Safona – najwybitniejsi poeci
Sokrates, Tales z Miletu, Platon i Arystoteles – filozofowie
Liść akantu
Kuros – nagi, młody mężczyzna
Kor – młoda dziewczyna, przystrojona w fałdziste szaty
Iktinos i Kallikrates – zaprojektowali Partenon
Fidiasz – rzeźby i dekoracja Partenonu
Propyleje – brama
Kariatydy – kolumny z babek
Poliklet – proporcje ciała
Choreg – obywatel polis zobowiązany do wystawienia własnym kosztem chóru na igrzyska teatralne lub muzyczne
Historiograf – Herodot
Krytyka historyczna – Tukidydes
Misteria – forma kultu połączona z procesjami, widowiskami, tańcami i śpiewami
776 – pierwsze igrzyska
323 – 30 r. – okres hellenistycznya