Surrealizm

Kierunek, zapoczątkowany we Francji w latach 20. Jego celem było osiągnięcie spontaniczności artystycznej poprzez wydobycie, uwolnienie i twórcze spożytkowanie elementów zawartych w podświadomych pokładach psychiki człowieka, skrępowanych zazwyczaj przez rozum i normy kulturowe.
Inspiracją sztuki surrealizmu były sny i stany halucynacji, baśnie i mity, a także twórczość dzieci i umysłowo chorych. Przeciwstawiał się on racjonalistyczno-konstrukcyjnym tendencjom kubizmu i futuryzmu oraz abstrakcji geometrycznej.
Surrealizm cechuje swoboda w doborze technik twórczych, przy czym preferowane są te, które umożliwiają czynności automatyczne (collage, dekalkomania itp.). W malarstwie dominuje czynnik poetycki, a przedmioty rzeczywiste pełnią nową, wymyśloną funkcję.
Swą nazwę surrealizm zawdzięcza neologizmowi G. Apollinaire’a, głównym teoretykiem i współtwórcą ruchu był A. Breton, autor manifestów surrealistycznych (1924, 1930).
Poza Francją, surrealizm objął swoim oddziaływaniem inne kraje europejskie oraz USA, Chile, Meksyk - w międzynarodowej wystawie surrealizmu w Paryżu (1938) uczestniczyło 70 artystów z 14 krajów. Najważniejsi przedstawiciele: H. Arp, G. de Chirico, M. Duchamp, S. Dali (twórca tzw. metody paranoiczno-krytycznej), M. Ernst, R. Magritte, J. Miró, F. Picabia, Y. Tanguy.
W Polsce surrealizm nie wystąpił w czystej formie, po II wojnie światowej najbardziej zbliżyli się do niego K. Mikulski i J. Krawczyk.