Sód jako makroskładnik

Sód jako makroskładnik

Zastosowanie
Jest najważniejszym kationem płynu pozakomórkowego, ale znajduje się również w tkance kostnej
i w mniejszym stężeniu w płynie wewnątrzkomórkowym. Reguluje utrzymanie odpowiedniego ciśnienia osmotycznego i równowagi kwasowo-zasadowej. Sód odgrywa również rolę w zachowaniu prawidłowej pobudliwości mięśni i przepuszczalności błon komórkowych. Sód jest również aktywatorem wielu enzymów. Sód zapewnia prawidłową czynność mięśni i nerwów.
Sód znalazł zastosowanie w konstrukcji fotokomórek - emituje on elektrony pod wpływem światła. Pary sodu wykorzystuje się w lampach sodowych. Niewielkie ilości tego pierwiastka stosuje się jako dodatek uszlachetniający w wielu stopach (np. Al). Stopiony sód w mieszaninie z metalicznym potasem stosuje się jako chłodziwo w reaktorach atomowych. Izotop 23Na stosowany jest jako wskaźnik promieniotwórczy (znacznik) oraz w medycynie do zwalczania nowotworów.
Sód jest stosowany w syntezach organicznych jako katalizator, reduktor i środek odwadniający, w metalurgii jako odtleniacz. Związki sodu są składnikami: nawozów sztucznych, szkła, środków bielących i spożywczych, lamp sodowych, mydeł, detergentów, antyseptyków, fungicydów, środków gaśniczych, leków. Ciekły sód jest czynnikiem chłodzącym w reaktorach jądrowych.
Ponadto wchodzi w skład licznych krzemianów tworzących pospolite skały.

Występowanie
Sód należy do pierwiastków najbardziej rozpowszechnionych w przyrodzie. Występuje wyłącznie w postaci związków. Woda morska zawiera średnio 2.7% chlorku sodu co odpowiada 10.76 kilograma Na w 1000 kilogramach tej wody. Zawartość sodu na Ziemi wynosi 0.12% wagowego. W przyrodzie występuje w postaci minerałów, z których najważniejszymi są : sól kamienna (halit) - NaCl, saletra
chilijska NaNO3 i thenardyt Na2SO4. Wchodzi on też w skład licznych minerałów krzemianowych - tworzących pospolite skały. Zawartość sodu we wszechświecie szacuje się na 0.00355% wagowego, natomiast w organizmie człowieka występuje 0.26% tego pierwiastka
W organizmie człowieka sód jest głównie kationem w płynach pozakomórkowych, z komórek jest usuwany na skutek działania tzw. pompy sodowo-potasowej. Otrzymuje się go elektrolitycznie ze stopionego chlorku sodu. Na powietrzu szybko matowieje. W związkach chemicznych występuje na I stopniu utlenienia. Sole sodu barwią płomień na żółto.

Niedobór
Sód znajduje się niemal we wszystkich spożywanych pokarmach i przy normalnym odżywianiu nie występują jego braki. Niekiedy w wyjątkowych przypadkach zdarza się, że u człowieka wystąpi niedobór sodu, głównie razem z potem. Nadmierna utrata sodu występuje również przy biegunkach i wymiotach. Sytuacja taka wymaga możliwie szybkiego uzupełnienia braków sodu.

Nadmiar
Przy normalnym odżywianiu nadmiar sodu w organizmie wydalany jest z moczem oraz w mniejszym stopniu z kałem i z potem. Zbyt duża podaż sodu w diecie wpływa na podwyższenie ciśnienia tętniczego, dlatego należy używać preparaty zastępujące sól jak również wybrać produkty o obniżonej zawartości sodu (ograniczyć żółte sery, mięsa). Zbyt dużym spożyciem soli może mieć wpływ na choroby naczyniowe, cukrzycę, uszkodzenie nerek, dolegliwości wątroby, podwyższone stężenie cholesterolu, uczucie zmęczenia.

Źródło
Sód znajduje się niemal we wszystkich spożywanych pokarmach, przy czym duże jego ilości znajdują się zwłaszcza w żółtym serze, drobiu, rybach, pieczywie i oczywiście w soli kuchennej.