Demografia społeczna

?DEMOGRAFIA SPOŁECZNA?

Polska, Rzeczpospolita Polska ? państwo położone w Europie Środkowej nad Morzem Bałtyckim. Graniczy z Niemcami (na zachodzie), Czechami, Słowacją (na południu), Ukrainą, Białorusią, Litwą (na wschodzie) i Rosją (obwodem kaliningradzkim, na północy), a poprzez granicę morską (granicę wyłącznej strefy ekonomicznej) z Danią oraz Szwecją. Od 1 stycznia 1999 obowiązuje trzystopniowy podział administracyjny kraju na 16 województw, 379 powiatów (65 powiatów grodzkich 314 powiatów ziemskich) i 2478 gmin (307 gmin miejskich 582 gminy miejsko-wiejskie 1589 gmin wiejskich) ? stan z 1 stycznia 2007. Powierzchnia Polski wynosi 322 575 km2, w tym: obszar lądowy (wraz z wodami śródlądowymi) - 311 889 km2, morskie wody wewnętrzne - 2004 km2, morze terytorialne - 8682 km2. Według szacunków Głównego Urzędu Statystycznego w końcu 2005 roku Polska liczyła 38 157 055 mieszkańców, co dawało średnią gęstość zaludnienia 122 osoby na km? (w miastach około 1105, na terenach wiejskich 50). Ludność miejska stanowi 61,5% ogółu populacji i jej udział stopniowo się zmniejsza. Pod względem liczby ludności Polska jest na 30 miejscu w świecie (ok. 0,7 proc. populacji świata) i 9 miejsce w Europie (ok. 5,4 proc. populacji Europy). Przyrost naturalny był ujemny i wynosił (-0,04%); średnia długość życia - mężczyźni - 70,5 lat, kobiety - 78,9 lat. Ludność jest rozmieszczona bardzo nierównomiernie. W wyniku zmian terytorialnych i masowych migracji po II wojnie światowej Polska stała się państwem niemal jednolitym narodowościowo. Skład etniczny: Polacy - 96,7%, Niemcy 0,4%, Białorusini 0,1%, Ukraińcy - 0,1%, inni - 2,7%.Demografia w ujęciu ogólnopolskim jest trudnym zagadnieniem. Przed wojną, w 1935 roku Polskę zamieszkiwało ok. 35 mln ludzi. Liczba ta drastycznie spadła, szacuje się, że ziemie Polskie po drugiej wojnie światowej zamieszkiwało ok. 23,5 mln ludzi (niekoniecznie polskiej narodowości). Eksplozja demograficzna trwała aż do 1956 roku kiedy szacowano liczebność ludności na 28 mln. Przyrost demograficzny zmniejszył się po dopuszczeniu aborcji ze względów społecznych, w 1967 w rejestrze było 32 mln ludzi. Do roku 1978 liczebność narodu wzrosła do 35 mln zarejestrowanych, a w 2006 do 38 125 000 ludzi.
Powierzchnia województwa podkarpackiego wynosi 17 844 km2, co stanowi 5,6% powierzchni kraju i pod tym względem zajmuje 11 miejsce wśród innych województw. Ludność województwa na koniec 2005 r. wynosiła ponad 2 098 tys. osób, tj. 5,5% ludności kraju (9 miejsce wśród innych województw). Średnia gęstość zaludnienia wynosi 118 osób na 1 km2 (7. miejsce w kraju). Na terenie województwa znajduje się 45 miast i 2 158 miejscowości wiejskich, które tworzą 1 530 sołectw, 159 gmin i 21 powiatów. Największe miasta to: Rzeszów, ponad 163 tys. mieszkańców oraz Stalowa Wola - 72 tys. mieszkańców, Przemyśl ? 68 tys., Mielec ? 64 tys. Tarnobrzeg ? 51 tys. i Krosno ? 49 tys. Teren województwa podkarpackiego położony jest w obrębie prowincji Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem, Karpaty Wschodnie; niewielki skrawek południowo-wschodni należy do prowincji Wyżyny Polski. Województwo podkarpackie powstało 1 stycznia 1999 r. w wyniku podziału terytorialnego Polski, z połączenia byłych województw: rzeszowskiego, krośnieńskiego i przemyskiego oraz częściowo tarnobrzeskiego i tarnowskiego. Delimitacja granic województwa oparła się w dużym stopniu na obszarze regionu ekonomicznego południowo-wschodniej Polski. W porównaniu do innych części kraju, województwo podkarpackie posiada odmienne warunki gospodarowania, które wynikają z dużego zróżnicowania warunków przyrodniczych, społeczno-gospodarczych, infrastrukturalnych, ekologicznych i historycznych. W dziedzinie stosunków fizjograficznych region obejmuje obszary górskie, podgórskie, kotliny podgórskie, obszary nizinne. Naturalną bazą rozwoju gospodarczego są występujące surowce i warunki glebowo-klimatyczne.
Powiat Leżajski leży w północno-wschodniej części województwa podkarpackiego i graniczy ze starostwem niżańskim, rzeszowskim, łańcuckim, przeworskim oraz z województwem lubelskim. Obejmuje swym obszarem: miasto i gminę Leżajsk, miasto i gminę Nowa Sarzyna, gminę Grodzisko Dolne, i gminę Kuryłówka. Teren powiatu pod względem geograficznym należy do prowincji Zewnętrznych Karpat Zachodnich, Makroregionu Kotliny Sandomierskiej w obrębie 4 mezoregionów (Doliny Dolnego Sanu, Płaskowyżu Kolbuszowskiego, Płaskowyżu Tarnogrodzkiego i Równiny Sandomierskiej). Według regionalizacji przyrodniczo - leśnej powiat położony jest w VI Krainie Małopolskiej, Dzielnicy 11 - Wysoczyzn Sandomierskich. Powierzchnia powiatu leżajskiego wynosi - 583 km2, ludność ? 69 276. Powiat obejmuje obszar 5 gmin: 1 miejskiej, 1 miejsko - wiejskiej i 3 wiejskich(m. Leżajsk- 20 km2;gm. Leżajsk- 199 km2;m. i gm. Nowa Sarzyna- 144 km2;gm. Grodzisko Dolne- 79 km2;gm. Kuryłówka- 141 km2). Na jego terenie znajduje się 2 miasta i 40 wsi .

STRUKTURA DEMOGRAFICZNA

2001 2003 2005
LUDNOŚĆ
Polska 38 242 197 mieszk. 38 190 608 mieszk. 38 157 055 mieszk.
woj. podkarpackie 2 104 138 mieszk. 2 097 248 mieszk. 2 098 263 mieszk.
powiat leżajski 69 109 mieszk. 69 221 mieszk. 69 276 mieszk.
URODZENIA
Polska 370 247 os. 352 785 os. 366 095 os.
woj. podkarpackie 22 239 os. 20 599 os. 20 622 os.
powiat leżajski 780 os. 686 os. 679 os.
ZGONY
Polska 363 963 os. 365945 os. 368 285 os.
woj. podkarpackie 18 036 os. 17 921 os. 18 289 os.
powiat leżajski 575 os. 568 os. 559 os.
DANE: Główny Urząd Statystyczny.
Analizując dane liczba ludności w Polsce regularnie maleje. W 2005r. jest o 85 142 mieszkańców mniej niż w 2001r. spowodowane jest to minusowym przyrostem naturalnym. Zmniejszyła się liczba urodzeń (o 4 125 osób), zaś liczba zgonów regularnie rośnie (o 4 322 osoby). Bezpośrednią przyczyną zmniejszania się liczby ludności Polski ? obserwowaną w długim okresie ? jest spadek liczby urodzeń (notowany od 1984 r.) ? przy prawie nieistotnych zmianach w liczbie zgonów. Od 1993 r. urodzenia kształtują się na poziomie poniżej 500 tys., a od 1998 r. ? poniżej 400 tys. Nadal znajdujemy się w depresji urodzeniowej, aczkolwiek od dwóch lat odnotowuje się stopniowy wzrost liczby urodzeń. Tempo przyrostu ludności jest zróżnicowane w poszczególnych regionach kraju. W województwie podkarpackim występuje ta sama tendencja co w kraju, obserwowany jest stopniowy spadek liczby ludności (o 5 875 osób), tak samo spada liczba urodzeń (o 1 617 osób), zaś rośnie liczba zgonów (o 253 osoby). Jedną z głównych przesłanek utrwalania i rozwoju poszczególnych funkcji jednostki terytorialnej jest kształtowanie się aktualnych i prognozowanych stosunków demograficznych. Przyrost ludności w powiecie leżajskim jest większy niż w województwie i kraju. Na zwiększenie liczby ludności ma wpływ liczba urodzeń ? średnio 715 osób w latach 2001-05, liczba zgonów średnio 567 osób w tym samym okresie. Ta stała przewaga urodzeń nad zgonami w latach 2001-2005 w powiecie leżajskim wpływa na zwiększanie się ilości mieszkańców powiatu (o 167 osób) w tym okresie.
W latach 1984-2003 z roku na rok rodziło się coraz mniej dzieci, rok 2005 jest już drugim z kolei, w którym odnotowano większą liczbę urodzeń w stosunku do roku 2003 - najbardziej niekorzystnego dla rozwoju demograficznego. Szacuje się, że w 2005 r. urodziło się o ok. 1/3 mniej niż w 1990 r. i blisko połowę mniej niż w 1983 r., który był szczytowym rokiem ostatniego wyżu demograficznego (723 tys. urodzeń). W 2005 r. współczynnik urodzeń wyniósł 9,6? i był o 4,3 pkt. niższy niż w 1990 r. Jeśli w analizie uwzględnić poziom wykształcenia matek to zauważa się, że od początku lat 90-tych ponad czterokrotnie wzrósł odsetek matek z wykształceniem wyższym (z 6% do ponad 26%), natomiast istotnie zmniejszył się odsetek kobiet z wykształceniem podstawowym i bez wykształcenia (z 18% do niepełna 11%). W Polsce głównymi przyczynami zgonów są choroby układu krążenia i choroby nowotworowe; stanowią one ponad 70% wszystkich zgonów. Zmniejsza się liczba zgonów niemowląt. Według szacunków, w 2005 r. zmarło ok.2,1 tys. dzieci w wieku poniżej 1 roku ? oznacza to prawie 100 zgonów mniej niż w 2004 r. i prawie 5-krotnie mniej niż w 1990 r. Z ogólnej liczby zmarłych niemowląt ponad połowa dzieci umiera w okresie pierwszego tygodnia, a kolejne prawie 20% - przed ukończeniem pierwszego miesiąca życia.


MAŁŻEŃSTWA I ROZWODY
2001 2003 2005
MAŁŻEŃSTWA
Polska 195 162 195 495 206 974
woj. podkarpackie 11 314 11 510 11 782
powiat leżajski 421 351 416
WSPÓŁCZYNNIK MAŁŻEŃSTW (liczony na 1000 mieszkańców)
Polska 5,1 5,1 5,4
woj. podkarpackie 5,4 5,5 5,6
powiat leżajski 6,1 5,1 6,0
ROZWODY
Polska 45 308 48 632 67 578
woj. podkarpackie 1 546 1 712 2 686
powiat leżajski 35 33 69
WSPÓŁCZYNNIK ROZWODÓW (liczony na 1000 mieszkańców)
Polska 1,2 1,3 1,8
woj. podkarpackie 0,7 0,8 1,3
powiat leżajski 0,5 0,4 1,0
DANE: Główny Urząd Statystyczny.
Szacuje się że w 2005 r. zawartych zostało ponad 206 tys. nowych związków małżeńskich, co oznacza o ponad 11 tys. małżeństw więcej niż rok wcześniej. Współczynnik małżeństw (liczony na 1000 ludności) wzrósł o 0,3 pkt. do poziomu 5,4?.
Częstość zawierania małżeństw jest nieznacznie niższa w miastach w porównaniu z obszarami wiejskimi. Wśród nowo zawartych związków ok. 87% stanowią małżeństwa pierwsze, tj. panien z kawalerami (podobnie jak na początku lat 90-tych). Małżeństwa wyznaniowe, tj. zawarte w kościołach i jednocześnie zarejestrowane w urzędach stanu cywilnego, stanowią około 70% zawieranych prawnie związków.
Na przestrzeni ostatnich 15 lat zdecydowanie zwiększył się wiek osób zawierających małżeństwo. Na początku lat 90-tych - wśród mężczyzn - ponad połowa nowożeńców była w wieku poniżej 25 lat, w 2005 roku ? już niespełna 30%; wśród kobiet udział ten zmniejszył się o prawie 1/3, tj. z 73 na 50%. Najczęściej mężczyźni żenią się ?przed trzydziestką?; w 2005 r. udział tej grupy (wiek 25-29 lat) wśród nowożeńców wynosił 44% (na początku lat 90-tych ponad 48% mężczyzn brało ślub będąc w wieku 20-24 lata, obecnie ok. 28%).
Średni wiek kobiet zawierających związek małżeński (mediana wieku) wynosił w 2005 r. 25 lat, wobec niepełna 23 lat na początku lat 90-tych, z kolei wśród mężczyzn, wzrósł ok. 1,5 roku - do 27 lat. Nowożeńcy w miastach są o ok. 1,5 roku starsi od mieszkających na wsi. W latach 2004-2005 odnotowano stosunkowo gwałtowny wzrost liczby rozwodów. Według szacunków, w 2005 r. rozwiodło się ok. 67 tys. par małżeńskich, podczas gdy w latach 1995-2002 orzekano ok. 40-45 tys. rozwodów rocznie (w 2003 r. było ich prawie 49 tys.)W 2005 r. - przeciętnie - na 1000 istniejących małżeństw 8 zostało rozwiązanych na drodze sądowej, na początku lat 90-tych niespełna 5. W miastach intensywność rozwodów jest prawie trzy razy wyższa niż na wsi. W ponad 2/3 przypadków powództwo o rozwód wnosi kobieta. Natomiast orzeczenie rozwodu z winy żony następuje w niespełna 3% przypadków, ale najczęściej ? w ponad 70% przypadków - wina nie jest orzekana.
Te same tendencje wzrostowe panują zarówno na szczeblu wojewódzkim jak i powiatowym, aczkolwiek zarówno w województwie podkarpackim jak i powiecie leżajskim współczynnik małżeństw liczony na 1000 mieszkańców jest wyższy niż w kraju (odpowiednio 5,6? i 6,0?), zaś współczynnik rozwodów w obu jednostkach terytorialnych jest niż w kraju (odpowiednio 1,3? i 1,0?). Te różnice w ilości małżeństw i rozwodów na 1000 mieszkańców, między krajem, a województwem podkarpackim, oraz powiatem leżajskim mogą wynikać z tego iż ten rejon Polski jest w większym stopniu wierzący i religijny jak również panuje tu jeszcze pewne zacofanie względem nowych tendencji panujących na zachodzie Europy, gdzie rozwody są społecznie bardzo akceptowane. Wzrost małżeństw zarówno w kraju jak i w województwie podkarpackim i powiecie leżajskim może być spowodowane tym iż w okres płodności i dorosłości zaczęły wchodzi roczniki w których panował wyż demograficzny (1981, 1982, 1983).

STRUKTURA PŁCI

2001 2003 2005
KOBIETY
Polska 19 717 034 os. 19 704 178 os. 19 703 200 os.
woj. podkarpackie 1 074 370 os. 1 071 142 os. 1 071 981 os.
powiat leżajski 34 960 os. 35 049 os. 35 062 os.
MĘŻCZYŹNI
Polska 18 525 163 os. 18 486 430 os. 18 453 855 os.
woj. podkarpackie 1 029 768 os. 1 026 106 os. 1 026 282 os.
powiat leżajski 34 149 os. 34 172 os. 34 214 os.
DANE: Główny Urząd Statystyczny.
W ogólnej liczbie 38157 tys. ludności Polski - szacowanej na koniec 2005 r. ? kobiety stanowią prawie 52% ogółu ludności na 100 mężczyzn przypada ich 107 (wśród ludności miejskiej 111, zaś na obszarach wiejskich 101). Współczynnik ten zmienia się w zależności od wieku, w starszych grupach wieku zdecydowanie przeważają kobiety. Liczebna przewaga mężczyzn występuje wśród ludności w wieku do 44 roku życia - na 100 mężczyzn przypada 97 kobiet; w wieku powyżej 44 lat współczynnik feminizacji wynosi 124, przy czym w najstarszych rocznikach wieku (65 lat i więcej) na 100 mężczyzn przypadają średnio 164 kobiety. Wśród ludności miejskiej granica wieku liczebnej przewagi mężczyzn obniża się do rocznika 34 lat, natomiast wśród ludności zamieszkałej na wsi jest przesunięta aż do wieku 57 lat. Patrząc na dane można zauważyć iż większa liczba kobiet od liczby mężczyzn występuje nie tylko w kraju ale też i w województwie podkarpackim oraz powiecie leżajskim. Ta regularność panuje też bez względu na rok w jakim były przeprowadzone badania. Większa ilość kobiet wśród ludności kraju/województwa/powiatu może być spowodowana większą średnią wieku nad średnią wieku mężczyzn (wśród mężczyzn występuje większa umieralność).

LUDNOŚĆ WEDŁUG EKONOMICZNYCH GRUP WIEKU.

2001 2003 2005
WIEK PRZEDPRODUKCYJNY (poniżej 15 lat)
Polska 7 039 224 os. 6 580 171 os. 6 189 175 os.
woj. podkarpackie 442 120 os. 408 687 os. 379 051 os.
powiat leżajski 15 483 os. 14 416 os. 13 308 os.
WIEK PRODUKCYJNY (15-59 lat kobiety; 15-64lat mężczyźni)
Polska 25 483 428 os. 25 808 414 os. 26 079 658 os.
woj. podkarpackie 1 358 027 os. 1 382 334 os. 1 407 015 os.
powiat leżajski 43 908 os. 44 996 os. 46 030 os.
WIEK POPRODUKCYJNY
Polska 5 719 545 os. 5 802 023 os. 5 888 222 os.
woj. podkarpackie 303 991 os. 306 227 os. 312 197 os.
powiat leżajski 9 718 os. 9 809 os. 9 938 os.
DANE: Główny Urząd Statystyczny.
Istnieje wzrost liczby osób w wieku emerytalnym (mężczyźni 65 lat i więcej, kobiety 60 lat i więcej). Procesy zachodzące w obrębie struktur demograficznych w województwie podkarpackim, a w szczególności w kontekście zmian zachodzących w ruchu naturalnym i migracji ludności, nie rokują nadziei na dynamiczny rozwój demograficzny województwa. Odpływ ludności nie stanowi problemu dla poszczególnych jednostek administracyjnych, niemniej za niekorzystny należy uznać odpływ ludzi młodych. Poza utratą potencjału ekonomicznego, za kilka lat może to znaleźć odzwierciedlenie w spadku przyrostu naturalnego. Charakterystyczne w skali kraju, niekorzystne procesy demograficzne tj. depopulacja, czy deformacja struktury płci i wieku, występują w województwie podkarpackim w znacznie mniejszym zakresie, a ich dynamika jest niższa od średniej krajowej. Ważny jest również udział i wzrost ludności w wieku produkcyjnym do ludności ogółem. Z jednej strony są to potencjalne zasoby pracy, ale z drugiej strony, przy braku miejsc pracy, osoby te zasilą rzeszę bezrobotnych. Struktura wieku ludności powiatu leżajskiego charakteryzuje się znacznie wyższym ,niż średnia kraju i województwa podkarpackiego, udziałem młodych. Ludność w wieku przedprodukcyjnym w powiecie stanowi 19%, w województwie 18%, natomiast w kraju 16%, niższy niż w kraju i województwie jest udział ludności w wieku produkcyjnym (powiat-66%, województwo-67%, kraj-68%), jak również mniejszy jest udział ludności w wieku poprodukcyjnym (powiat-14%, województwo i kraj po 15%). Dane te wskazują na to iż powiat leżajski, województwo podkarpackie oraz Polska tak samo jak cała Europa ulegają procesowi starzenia się całego społeczeństwa.

WYKSZTAŁCENIE
Pozytywnym zjawiskiem obserwowanym od kilkunastu lat jest stały wzrost liczby osób legitymujących się wykształceniem ponadpodstawowym. Według wyników spisu ludności z 2002 roku odsetek osób z wykształceniem ponadpodstawowym wśród ludności w wieku 13 lat i więcej wynosił ok. 65%, zaś w 2005 roku ? ponad 75%. Znacznie zmniejszyła się liczba osób z wykształceniem podstawowym, niepełnym podstawowym i bez wykształcenia szkolnego. Jednocześnie zaobserwowano wzrost udziału liczby osób z wykształceniem wyższym; w 2002 r. 9,9% ludności w wieku 13 lat i więcej posiadało wyższe wykształcenie, a w 2005 r. ? 14,2%. Stosunkowo wysoki wzrost poziomu wykształcenia dotyczy mężczyzn. W 2002 r. ok. 67% mężczyzn miała wykształcenie ponadpodstawowe, a w 2005 r. już 78%. Kobiety częściej niż mężczyźni mają ukończoną szkołę co najmniej średnią (ponad połowa), a prawie 16% ukończyło studia. Mężczyźni natomiast częściej pozostają przy wykształceniu zasadniczym zawodowym (prawie 30%), a co 8 osoba posiada wykształcenie wyższe. Coraz mniejszy dystans w zdobywaniu wykształcenia dzieli mieszkańców wsi i miast. Chociaż ludność miejska charakteryzuje się zdecydowanie wyższym odsetkiem osób z wykształceniem ponadpodstawowym (w 2002 r. odsetek ten wynosił 71%, zaś w 2005 r. ? prawie 83%) to ludność wiejska także szybko podnosi swoją wiedzę. Odsetek osób z wykształceniem ponadpodstawowym na wsi wzrósł z 54% w 2002 r. do prawie 66% w 2005 r. Ogólny poziom wykształcenia ludności powiatu leżajskiego nie odbiega od średniej krajowej. Niższym poziomem wykształcenia charakteryzuje się ludność wiejska, która posiada wykształcenie głównie na poziomie podstawowymi niepełnym podstawowym.

BEZROBOCIE
2001 2003 2005
Polska 3 115 056 os. 3 175 674 os. 2 773 000 os.
woj. podkarpackie 195 173 os 182 497 os. 163 956 os.
powiat leżajski 7 118 os. 6 395 os. 5 124 os.
DANE: Główny Urząd Statystyczny.
Według stanu z grudnia 2005 r. stopa bezrobocia w województwie podkarpackim wynosiła 18,4% (kraj ? 17,6%). Najwyższa stopa bezrobocia w województwie występuje w obszarze problemowym środkowo-zachodnim oraz południowym, a najniższa w obszarze środkowym. W najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy znalazły się osoby młode, tj. do 34 roku życia (prawie 60% bezrobotnych) oraz o niskim poziomie wykształcenia (z zasadniczym zawodowym, gimnazjalnym i poniżej).
Do głównych problemów regionalnego rynku pracy należy zaliczyć bardzo wysoki odsetek długotrwale bezrobotnych, który w końcu grudnia 2005 r. wyniósł 52,3%. Wobec wysokiego jeszcze wzrostu ludności w wieku produkcyjnym, zasoby ludzkie są wykorzystywane w sposób dalece niewystarczający. W powiecie leżajskim podobnie jak w województwie podkarpackim, wobec dużych zasobów ludności w wieku produkcyjnym, przy jednoczesnym braku dynamiki zatrudnienia, istniejące zasoby siły roboczej wykorzystywane są w małym stopniu. W wyniku procesów restrukturyzacyjnych w przemyśle i innych działach gospodarki oraz wzrostu przedsiębiorczości, zmieniła się również struktura zatrudnienia, nastąpił spadek zatrudnionych w przemyśle, a wzrost w handlu i usługach. Znaczna liczba osób, zwłaszcza mężczyzn, znalazła zatrudnienie dzięki inwestycjom realizowanym przez powiat. Po okresie narastającego w latach1990 ? 1995 bezrobocia w roku 1996 nastąpiła tendencja spadkowa. Niewielki rynek pracy dla kobiet, powoduje niebezpieczną tendencję bezrobocia w tej grupie zawodowej. Należy uznać, iż przy potencjale demograficznym i rynku pracy występuje korzystna struktura wieku i duże zasoby siły roboczej, a także dość wysoki poziom wykształcenia i kwalifikacji ludności. Odsetek aktywnych zawodowo w ogólnej liczbie ludności wynosi w kraju 45,7%,w powiecie 27,2%. Tak niski odsetek zawodowo aktywnej ludności powiatu wynika z tego, że bardzo dużo mieszkańców powiatu utrzymuje się z tzw. emigracji zarobkowej, czego nie wykazują dane statystyczne.
PROGNOZA LUDNOŚCI DO 2030r.
2010 2020 2030
Polska 37 899 229 os. 37 228 846 os. 35 692 989 os.
woj. podkarpackie 2 097 661 os. 2 095 937 os. 2 044 731 os.
powiat leżajski 69 488 os. 70 109 os. 69 011 os.
DANE: Główny Urząd Statystyczny.
Wyniki opracowane w 2003 roku na bazie wyników spisu ludności z 2002 r. wskazują, że do 2020 r. liczba ludności Polski zmniejszy się o milion osób, a w następnej dekadzie (lata 2020-2030) o kolejne półtora miliona. W 2030 roku ludność Polski może osiągnąć liczbę 35,7mln. Przewiduje się, że do 2030 r. liczba ludności w miastach zmniejszy się w sumie o 3mln osób, a na wsi wzrośnie o ok. pół miliona. Dzietność kobiet utrzymuje się na niskim poziomie, w 2005 r. wynosiła przeciętnie 1,24 dziecka na kobietę. Z uwagi na fakt, iż w okresie najintensywniejszej płodności znajdują się obecnie roczniki wyżu urodzeń z końca lat 70-tych i początku lat 80-tych, przy utrzymaniu obecnego natężenia urodzeń, można spodziewać się stopniowego wzrostu urodzeń w kolejnych latach, przynajmniej w perspektywie do 2010 roku. Rok 2005 był kolejnym, który przyniósł ? zgodnie z założeniami obowiązującej prognozy ? wzrost przeciętnego dalszego trwania życia. Jednak tempo zachodzących zmian jest wolniejsze niż zakładano w prognostycznych założeniach. Niewielki wzrost liczby zgonów w latach 2005 -2006 wynika z trwałych zmian w strukturze wieku populacji. Postępujący proces starzenia się ludności ma znaczący wpływ na intensywność zgonów zwłaszcza w starszych rocznikach wieku. Podobnie nie sprawdziły się założenia o postępującej redukcji różnicy między dalszym trwaniem życia kobiet i mężczyzn, która jest konsekwencją wysokiej nadumieralności mężczyzn. Prognoza zakłada, iż:
- zwiększy się liczba osób migrujących zagranicę,
- zwiększy się zasób siły roboczej,
- zwiększy się proces starzenia się ludności co w konsekwencji doprowadzi do zwiększenia wskaźnika obciążenia ludności w wieku produkcyjnym ludnością w wieku poprodukcyjnym.
W stosunku do sytuacji w kraju, prognozę demograficzna województwa podkarpackiego należy uznać za korzystną. W szczególności liczba ludności w 2020 r. utrzyma się na poziomie roku 2004, przy jednoczesnym spadku liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym o 15 tys. Ludność w wieku produkcyjnym wzrośnie o 21,5 tys., a w wieku poprodukcyjnym o 127 tys. W tym samym okresie ludność w skali kraju zmniejszy się o 2,5%, zaś w wieku produkcyjnym o 6%. W strukturze demograficznej województwa podkarpackiego w latach 2002-2030 przewidywane są następujące tendencje:
- liczba urodzeń będzie ulegać niewielkim wahaniom aż do około 2020 r., po czym spadek stanie się większy, gdyż w wiek największej rozrodczości wejdą mało liczne roczniki z przełomu stuleci; w całym okresie prognostycznym należy spodziewać się, że przyrost naturalny będzie się zmniejszał, może być nawet ujemny, a po roku 2020 zjawisko to będzie się jeszcze pogłębiać;
- liczba ludności do roku 2015 wzrośnie o 2,9 tys. osób, a następnie do 2030 r. zmniejszy się o 54,9 tys. Osób; łącznie w prognozowanym okresie liczba ludności województwa podkarpackiego zmniejszy się o 52,0 tys. osób; ubytek ludności dotknie przede wszystkim miasta, głównie z powodu mniejszej dzietności w miastach niż na wsi, ale też na skutek nowego zjawiska, jakim jest przemieszczanie się części ludności miejskiej na tereny wiejskie na obrzeżach miast; w prognozowanym okresie liczba ludności miast zmniejszy się w sumie o około 90,0 tys. osób, a na wsi wzrośnie o około 38,0 tys.
- malejąca dzietność i wzrastająca długość życia powodować będą starzenie się społeczeństwa.
- zmiany w strukturze wieku ludności, zwłaszcza te wynikające z przesuwania się wyżów i niżów mają istotne konsekwencje w wielu dziedzinach życia, sprawiając, że niektóre problemy społeczne ulegną zaostrzeniu; do roku 2010 liczebność grupy ludności w wieku produkcyjnym wzrośnie o 7,6%; w następnych latach liczebność tej grupy będzie się zmniejszać i tempo spadku z upływem lat będzie wzrastać; na koniec okresu prognozy liczba ludności w wieku produkcyjnym będzie niższa niż w okresie wyjściowym; liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym będzie się zmniejszać przez cały okres prognozy, jako skutek spadku dzietności w latach 1985-2010 oraz jego echa w latach następnych; w wyniku starzenia się roczników wyżu urodzeń z lat pięćdziesiątych, w latach 2010-2020 nastąpi przyśpieszenie przyrostu liczby ludności w wieku poprodukcyjnym;
- łączna liczba osób w wieku nieprodukcyjnym przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym zwiększy się z 67 do 70 (a więc tzw. obciążenie ekonomiczne wzrośnie).
Jednym z głównych czynników sprawczych kształtowania się procesów rozwojowych jest człowiek. Dlatego też ludność, jej kwalifikacje, rozwinięta przedsiębiorczość stanowić będą podstawowy czynnik kształtujący tempo procesów rozwojowych w różnych jednostkach administracyjnych kraju. Prognozy demograficzne mają określony wpływ na podstawowe przesłanki do formułowania kierunków polityki społeczno ? gospodarczej.


ANEKS:
Materiały wykorzystane z Głównego Urzędu Statystycznego ? wyniki badań GUS.
Roczniki statystyczne Polski z wyszczególnieniem na województwa.
Podstawowe Informacje ze spisów powszechnych ? Urząd Statystyczny w Rzeszowie.