Środek dydaktyczny

TEMAT: Przygotowanie i użycie środka dydaktycznego.

Środki dydaktyczne są jednym z elementów dobrze zorganizowanego procesu nauczania - uczenia się. Ich stosowanie warunkowane jest celami, zasadami, metodami i formami nauczania oraz treściami programowym i wiekiem uczniów.
Program nauczania wskazuje na konieczność stosowania szerokiego zespołu środków dydaktycznych w celu umożliwienia wielostronnego polisensorycznego poznawania rzeczywistości. Środki dydaktyczne spełniają swoją rolę wtedy, gdy staną się źródłem wrażeń i spostrzeżeń, a więc będą podstawą myślenia i mówienia.
Środki dydaktyczne, według Cz.Kupisiewicza, to przedmioty, które dostarczają uczniom określonych bodźców sensorycznych oddziałujących na ich wzrok, słuch, dotyk itd., ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznanie rzeczywistości.
Środkami dydaktycznymi będą wszystkie przedmioty materialne i znaki symboliczne, które pośredniczą w poznaniu obiektywnej rzeczywistości i umożliwiają nabywanie umiejętności jej przekształcania. Stanowią one składnik środowiska materialnego, w którym przebiega proces nauczania - uczenia się.
Wykorzystanie techniki w procesach kształcenia i wychowania dzieci i młodzieży jest problemem aktualnym i ciągle rozwijającym się. Czyni się starania, aby przekazywanie wiadomości, lepsze przygotowanie do życia w społeczeństwie wychowanków oraz zwiększenie efektywności edukacji dzieci i młodzieży były aktualnym i ciągle realizującym się procesem poprzez współpracę pedagogów, wychowawców z instytucjami wprowadzającymi nowości techniczne.
Na podłożu poszukiwań dydaktycznych znajduje się dyscyplina zajmująca się podstawami teoretycznym i praktycznym zastosowaniem środków dydaktycznych tzw. technologia kształcenia.
Istnieje wiele typologii środków dydaktycznych.
Kategorie środków dydaktycznych wytypowane przez Wincentego Okonia:
Pierwszą z nich są środki proste, do których należą:
środki słowne (podręczniki, teksty drukowane)
proste środki wzrokowe (modele, autentyczne wzory przedmiotów, reprodukcje obrazów, mapy)
Drugą z kategorii są środki złożone wykorzystujące rozwój techniki, nowinek, urządzeń i sprzętu przekazującego informacje. Można tu zaliczyć:
· mechaniczne środki wzrokowe (aparaty fotograficzne, mikroskopy, oscyloskopy, teleskopy czyli urządzenia przekazujące obrazy)
środki słuchowe (magnetofony, radia – kontakt ze światem, nauczanie na odległość, magnetofon)
oraz środki wynikające z połączenia wzroku ze słuchem (są to urządzenia takie jak telewizor, video lub dobrze wyposażony komputer)
Ostatnią pozycją w tym podziale są środki automatyzujące uczenie się (tutaj wymienić można laboratoria z wyszczególnionych dziedzin nauki, maszyny dydaktyczne, oraz komputery)
Podział dokonany przez W. Okonia jest ułożony jakby hierarchicznie. Od środków prostych takich jak podręczniki do złożonych (komputery, laboratoria). Poprzez zastosowanie środków złożonych zmniejsza się nakład pracy nauczyciela i ucznia. Wiele rzeczy można zobrazować, przy czym porusza się wyobraźnią wychowanka co poprzez zwykłe mówienie było by wręcz niemożliwe.
Umiejętność wykorzystania śodków dydaktycznych wymaga od nauczyciela przestrzegania okrślonej procedry gwarantującej optymalizacj procesu kształcenia. Ze wzgędu na cele przedmiotu PO w szkole istnieje potrzeba specyficznego podejścia do przygotowania i wykorzystania środków dydaktycznych.
Z podstawowych celów, jakie stoją przd PO wynik, że nauczyciel powinien podjąć zabiegi pedagogiczne podczas przygotowania i i realizacji PO w szkole. W swoich działaniach powinien on położyć szczególny nacisk na takie przedsięwzięcia, które kształtują w istotny sposób postawy uczniów.
Wychodząc z założeń stanowiących podstawę procesu nauczania-uczenia się można przyjąć następujący tok opracowania obudowy zajęć PO śrokami dydaktycznymi:
- sformuuowanie clów i zadań stawianychzajęciu;
- dobór i układ treści tych zajęć;
- wybór strategii i metod prowadenia zajeć;
- ustalenie funkcji i zadań realizowanych dla śodków dydaktycznych;
- dobór spośród istniejących oraz zaprojektowanie i wykonanie brakujących środków dydaktycznych;
- sporządzenie konspektu - scenariusza zajęć.
Tworzenie ram zajęć środkami dydaktycznymi rozpoczyna się w momencie przygotowania planu pracy nauczycela. Każdemu tematowi wytycza się cel. Rodzaj złożonych celów wymusza dobór i układ śrdków dydaktycznych. Jeżeli nauczyciel uważa że uczeń ma na lekcji osiągnąć okreslony posęp w sferzeepznawcj, o powiien dobrć śódaktyczne ułatwiajce przyswojenie wiadoośc np.: fliogramy, przeźrocza, plansze itp. W przypadku gdy dominują w zajęciach będą ele ze sfery emocjoalnej, nauzyciel musi zastosować takie środki jak:film, audycje telewizyjne, ponieważ środki charakteryzująsię wsokim stopniem oddziływaia na pstawy uczniów.
Drugim bardzo ważnym ogniwem przygtowaia ram przygotowania zajęć środkami dydaktcznymi jest ustalenie zakresu, poziomu i rodzaju treści przyjętych do reaizacji celów operacyjych dbór środkówdydaktycznych powiin być ta, aby głównie doyczł podsawowych treści, króre mają najistotniejsze znaczenie la procesu kszałcenia. należy również pamiętać, aby szczególnie ważne w proceikształcnia treści były prezentowane kilkakrotnie przy pomocy środkow dydaktycznych. Nauczyciel dobierający środki dydaktczne powinien wziąć pod uwagę tai ic dobór, aby zachować zasadę adekwatności środka wbec prezentowanej treścizajć.
W harmonogramie postępowania poczas worzenia ram zajęć PO srodkami dydaktycznymi jest obór strategii i metod. Wybór określone strategii jest uzależniony od treści kształcenia i zakładanych celów. W. Okoń proponuje wybór strategii o charakterze: asocjacyjnym, problemowym, eksponujący i operacyjnym. Każda z tych strategii wymaa odpowiadajacych sobie środków dydaktycznych. Strategia asocjacyjna, która poiera się na treści opisowej wymaga doboru takich środków dydakycznych, wspierałyby żywe sowo naczyciela. Środki dydaktyczne w strategii asocjacyjnej należy zastosować przy:
- zetknęcu siucznia z nowymi wiadomościami;
- kojarzeniu nowych iadomośćz wadomościami już posiadanymi
- uporządkowaniu wiadomości;
- zastosowaniu tych wiadomości w sytuacjach typowych i nowych.
Strategia problemowa oprta jest na treściach wyjaśniających. Zastosowane środki dydaktyczne służą do wytworzenia licznych sytuacji problemowych, a takż soją przed mi zadania ukazujące wzorce do poprawneo ich rozwiązania.
W przpadku srateii roblemwe środki ydaktyczne mają szczególne zastosowanie, gdy nauczyciel:
- wprowadza ucniów w nową sytuację problemową;
- pomaga uczniom w poszukiwaniu opowiedi, pomsłów i hipotez;
- możliwia uczniom wykorzystanie przyswojonych iadomościi w nwych nie znanych im sytuacjach.
W strategii operacyjnej, która opiera się na na zadaniach przekzywanych za pomocą srodków dydaktycznych, kóre wymagają praktycznego działania. Środki dydaktyczne podczas stosowania tej strateii moża wykorzystwć w przypadku:
- poznawania przz uczniów celu działania orazjednej lub więcejreguł, które mają byćżastosowane wdziałaniu;
- wzoroego pokazu określonego działania.
Z koleii stratega eksponująca wymaga zastsowania środków dydaktycznych, ktore umożliwiają wartociowanie i ocenę zobrazowanych faktów i zdarzeń. W tej metodzie środki umożliwiaja tworzenie warunków zapewniająćch uczniom:
- pznawanie przez przeżycie;
- makimum wzruszeń:
- ekspresję rzeżycia.
Stosowane środków dydaktycznych ułatwiają pracę nauczycielowi i kształtują u uczniów własny stosunk do przeżyć, pobudzaja wyobaźnię i przez ich użycie łatwiej uczniowie przyswajają wiedzę.