Wartości nadające sens ludzkiemu życiu

Wartości to dobra, które stanowią cel ludzkich działań, którym człowiek służy, których respektowanie decyduje o tym, że postępowanie człowieka jest dobre. Takimi wartościami są np. : dobro, prawda, rodzina, miłość, sprawiedliwość, wolność. Wartości te dotyczą wszystkich ludzi niezależnie od wyznawanej religii.
Wartości są przedmiotami najgłębszych dążeń i pragnień, dzięki którym realizuje się ludzka egzystencja, określają one styl jego funkcjonowania, nadają sens nie tylko w wymiarze fizycznym, psychicznym ale również społecznym i duchowym. Termin „wartości” w potocznym znaczeniu wskazuje na to co cenimy, a gdy oznacza dobro osób odnosi się do realnych bytów.
Wartości można też rozumieć jako duchowe, moralne przekonanie jednostek i grup społecznych kierujące postawami oraz zachowaniami jednostkowymi i zbiorowymi.
Człowiek buduje swój własny system wartości w czasie procesu wychowawczego, wzorem może być postać historyczna, fikcyjna czy bohater literacki, jak również poprzez rozmowy, doświadczenia czy różne sytuacje, które mają na celu przygotować do samodzielnego życia, oraz nauczyć go radzić sobie z przeciwnościami. Jednak nie zawsze proces wychowawczy przebiega bezproblemowo. Młody człowiek narażony jest na wpływ różnych ludzi i środowiska, które nie zawsze dobrze kształtują jego osobowość. Tworzenie systemu wartości najintensywniej przebiega miedzy 13 a 20 rokiem życia, jest to okres dorastania, w którym to młody człowiek uczy się co w życiu ”uchodzi za ważne i cenne, dla jednostki i społeczeństwa oraz jest godne pożądania, co łączy się pozytywnymi przeżyciami i stanowi jednocześnie cel dążeń ludzkich”.
Na przestrzeni wieków różnie kształtował się system wartości, było to uzależnione od wielu czynników a mianowicie: położenia geograficznego, tradycji warunków społeczno-ekonomicznych, politycznych jaki i postępowania ludzi. Mentalność ludzi dostosowała się do różnych warunków w jakich przyszło im żyć. Dla ludzi prehistorycznych ważne było życie, to aby zapewnić pokarm i schronienie. Z kolei dla średniowiecznych rycerzy najbardziej liczył się honor i bezgraniczne oddanie się władcy. Ważną role wśród wartości odegrała również miłość dla której ludzie byli gotowi byli oddać swoje życie. Zupełnie inny system wartości posiadają ludzie w XXI wieku mieszkający w dużej metropolii, a plemiona zamieszkujące Afrykę. Mają oni zupełnie inny obraz rzeczywistości, dla tych pierwszych wartościami najwyższymi jest ciągła walka o pieniądze i prestiż dla tych drugich walka o przetrwanie, zdobywanie dla plemienia jedzenia, czy szacunek dla starszyzny. Jak widać hierarchia wartości ukształtowała się inaczej.
Dla mnie najważniejszymi wartościami w życiu są : rodzina, miłość, przyjaźń. Według mnie rodzina znajduje się na pierwszym miejscu wśród hierarchii. Słowo „rodzina” kojarzy mi się z bliskością, rodzicami, rodzeństwem, bezpieczeństwem, tradycjami, świętami, poczuciem przynależności, więziami, domem rodzinnym i jego historią. To właśnie ona ukształtowała mój kręgosłup moralny, poprzez obserwacje moich bliskich : rodziców rodzeństwa, nauczyłam się dostrzegać problemy innych ludzi nie tylko najbliższych, ale tych którzy potrzebują pomocy. Wartości które wpajali mi rodzice były uporządkowane, nigdy nie mieszali oni spraw zawodowych z rodzinnymi, system wartości był spójny i uporządkowany. To właśnie rodzice kształtują sferę rozwoju emocjonalnego młodego człowieka jako pierwsi. Uczą wrażliwości na piękno otaczającego świata. Dzięki temu będę potrafiła być dobrym rodzicem i pracownikiem, gdy opuszczę dom. Będę starała się stworzyć dom który będzie budował poczucie bezpieczeństwa, miłości, bliskości, do którego będzie się powracało z radością …
„ Nie wystarczy mieć dokąd wrócić,
trzeba mieć jeszcze kogoś
kto będzie na Ciebie czekał”
(K. Urbański ) …
który będzie opoką, każdy będzie mógł liczyć na wsparcie reszty rodziny, gdzie nikt nas nie będzie mógł skrzywdzić. Rodzina jest fundamentem na którym mogę budować wszystkie inne wartości, w niej odnajdę wsparcie duchowe.
To właśnie rodzina jako pierwsza uczy nas szacunku, tolerancji otaczającego świata, pokazuje nam kierunek do którego powinniśmy dążyć. Rodzina buduje więzi, które są podstawą do tworzenia relacji między ludźmi i funkcjonowania w społeczeństwie. Ważne jest budowanie więzi, ale trzeba uważać żeby nie uzależnić się od własnego autorytetu. Związek z rodzicami może spowodować, że dziecko jest tak uzależnione od rodzica nie potrafi usamodzielnić się i stworzyć własnego domu czy założyć rodziny, która będzie odrębna. „Dom rodzinny jest zwykle miejscem, gdzie wyładowuje się nagromadzone w ciągu dnia urazy. Jest miejscem oczyszczenia, w którym można pozwolić sobie na więcej niż poza domem” (Antoni Kępiński) .Rodzina to jeden z przykładów grupy ludzi wzajemnie się kochających. Możemy się cieszyć że jesteśmy komuś potrzebni. Rodzina jest wieczna jak Bóg.
Kolejną wartością jaką cenie w życiu jest przyjaźń. Dla mnie przyjaźń to coś wielkiego, jest to głębokie uczucie, które łączy dwoje różnych ludzi. Przyjaźń można rozpatrywać w różnych płaszczyznach: może występować miedzy członkami rodziny, szkolnymi kolegami jak również osobami oddalonymi od siebie sporą ilością kilometrów, łączy się to z wielką odpowiedzialnością, nie można bowiem z przyjaźni czerpać zysków tylko dla siebie, takie postępowanie zniszczy ją. Przyjaciele mogą zawsze na sobie polegać, nie mają przed sobą żadnych tajemnic, sekretów z reguły wiedzą o sobie wszystko. Często przyjaciel staje się członkiem rodziny. Prawdziwe przyjaźnie zaczynają się pojawiać już w szkole, niektóre trwają przez całe życie. Prawdziwy przyjaciel potrafi słuchać, doradzać, być obecnym w trudnych chwilach i nigdy nie zostawia w potrzebie, jest obecny z nami zawsze gdy tego potrzebujemy w chwilach radosnych jak i smutnych, rozumieją się bez słów, znają się na wylot.
Nie zawsze mają takie same horyzonty myślowe, duchowne i moralne, nie muszą słuchać tej samej muzyki, ubierać się tak samo, mieć tych samych zainteresowań, to wszystko nie ma znaczenia, ponieważ łączy ich szlachetność, wierność, zaufanie i ofiarność. Przyjaciele respektują prawo do bycia innym i do samotności, przyjaciele nie zmieniają siebie i nie nastawiają przeciwko innym osobą. Jest to człowiek, który zawsze wysłucha w trudnych chwilach pocieszy, będzie razem z nami płakał i śmiał się, nigdy nie zdradzi naszych sekretów planów. Przyjaźń jest skarbem który trzeba pielęgnować, daje poczucie bezpieczeństwa podobne do tego jakiego dziecko doświadcza w ramionach rodziców.
Prawdziwy przyjaciel szanuje mnie pomimo ograniczeń zna mnie najlepiej. Ta wieź wymaga ogromnego poświęcenia, wkładu i inicjatywy, dlatego jest nie dostępna (nie można jej kupić) dla egoistów czy ludzi biernych. Wymaga ofiarności i zdolności przyjaciół do dzielenia się myślami i przeżyciami. Ludzie mogą się wiele nauczyć od siebie i wzbogacać swój sposób bycia człowiekiem. Nie można jej zaplanować ani przewidzieć. Przyjaźń jest bardzo cennym skarbem, nie można go zakopać, trzeba o niego dbać jak najlepiej. Nigdy nie zamieniła bym swoich przyjaciół na nic innego. Staram się pielęgnować naszą przyjaźń bowiem wiem jak można ją łatwo stracić, a jak trudno odzyskać!
Prawdziwą przyjaźń poznaje się po długości i jakości jej trwania, a nie po intensywności, mam tu na myśli ilość spotkać. Niestety w dzisiejszych czasach trudno jest o prawdziwego przyjaciela. Większość osób chce być kimś ponad każdym nie patrząc na to co chce jego przyjaciel, lecz to co on sam chce dla siebie. Nie liczy się ze zdaniem bliskich chce być lepszy, takie zachowanie nie popłaca, prędzej czy później zrozumie że robił źle … ale czy w porę?
„Zawieraj przyjaźnie tylko z ludźmi,
Którzy mogą Ci przekazać rzeczy dobre.
Im wspanialsze będą wasze wspólne cnoty ,
Tym doskonalsza będzie wasza przyjaźń.”
(św. Franciszek Salezy)
Poprzez przyjaźń może zrodzić się najpiękniejsze uczucie jakim jest miłość. Miłość to coś poważniejszego od koleżeństwa. Może przerodzić się w miłość, ale nie musi. Od przyjaźni miedzy kobietą a mężczyzną jest tylko jeden krok do miłości. Nie powinniśmy mówić pochopnie słowa „kocham” gdyż jest to poświęcenie całego siebie dla drugiej osoby, poświęcenie swojego życia pod inną osobę, oddanie całego siebie dla partnera. Miłość najczęściej kończy się małżeństwem.
Miłość przynosi nadzieję, wydobywa z człowieka to co najpiękniejsze i najcudowniejsze, sprawia że odnajdujemy w sobie siłę i zdolności, których nigdy nie odkrylibyśmy jak powiedział kiedyś Ernest Hemingway… ,,Miłość jest najwyższym sensem istnienia”. W obliczu ukochanej osoby odsłaniamy wszystko czym żyjemy zarówno radości jak i ograniczenia czy trudności. Wspólnie pomagamy sobie radzić z problemami, pocieszać się. Miłość kształtuje nas, pozwala ukazać nasze prawdziwe oblicze, powoduje że stajemy się prawdziwie dojrzali. Należy o nią dbać i pielęgnować, zarówno wtedy kiedy budzi się i jak w okresie jej trwania. Miłość to nie uczucie dane na zawsze, nie pielęgnowane i zaniedbywane wygasa, bo w miłości nie chodzi tylko o piękne chwile, miło spędzony czas, ale o odpowiedzialność nie tylko za siebie. Mówią o tym również słowa piosenki zespołu Happysad pt. „Miłość”…
„Bo miłość to żaden film w żadnym kinie
Ani róże ani całusy małe duże
Ale miłość kiedy jedno spada w dół
Drugie ciągnie je ku górze”
Miłość ma wiele odcieni może łączyć członków rodziny: miłość łącząca Boga a człowieka. Miłość od urodzenia czyli miłość do mamy, taty, dziadków cioć i wujków, może łączyć również zupełnie obcych ludzi-przyjaźń, miłość może być również do ojczyzny - patryjotyzm.
O miłości mówimy wtedy kiedy ludzie potrafią się nie wypowiadając żadnego słowa, jest wtedy gdy wiemy że jesteśmy potrzebni, gdy w drugiej osobie znajdujemy nasze schronienie i gdy chcemy samym sobą żyć dla drugiej osoby. W miłości jest zrozumienie, zaufanie, cierpliwość, powinno znaleźć się również miejsce na wyrozumiałość i umiejętność wybaczania. Do miłości nie idzie nikogo nakłonić ani zmusić. Uczucie to zmienia ludzi, poprzez zmianę sposobu bycia, rozszerzają się zainteresowania, zmieniamy przez nas nieakceptowane nawyki partnera.
Miłość to coś pięknego, więc jeśli już doznamy tego pięknego uczucia nie powinniśmy nim gardzić bo drugiej takiej okazji na przeżycie możemy się już nie doczekać. Miłość jest czymś czego każdy z nas doświadcza, w większym lub nieco mniejszym stopniu z różną intensywnością. Choć zdarzają się i tacy co tego nie umieją lub nie potrafią dostrzec, nie potrafią docenić, ani nie potrafią odwzajemnić, wiele jest też osób które mylą miłość z pożądaniem. Do miłości trzeba prawdziwie dojrzeć, nie wolno bawić się kogoś uczuciami. Kochanką sprawia radość każda najkrótsza chwila spędzona razem, cieszą się z samego faktu, że znajdują się w jednym pomieszczeniu, nie muszą nawet ze sobą rozmawiać, ważne że są. „Miłość nie pyta o nic, bo kiedy zaczynamy się nad nią zastanawiać, ogarnia nas przerażenie, niewypowiedziany lęk, którego nie sposób nazwać słowami. Może jest to obawa bycia wzgardzonym, odrzuconym, obawa, że pryśnie czar? Może wydaje się to śmieszne, ale właśnie tak się dzieje. Dlatego nie należy stawiać pytań, lecz działać. Trzeba wystawiać się na ryzyko” . Taki związek przysparza wiele radości, właśnie wtedy wszystkie rzeczy kojarzące się z ukochana osobą cieszą. Potrafimy wybaczać to czego nie wybaczylibyśmy nikomu innemu.
Miłość nie zna granic, podejmujemy się działań na które w innej sytuacji nie odważylibyśmy się. Miłość może stać się udręką gdy się skończy, gdy wygaśnie uczucie u jednego z partnerów, pozostawia drugiego z bólem, zazdrością i żalem. Miłość jest najwspanialszą wartością życiową dla niej warto zrezygnować z wielu innych rzeczy, gdyż w niej można odnaleźć szczęście. Miłość odgrywa bardzo ważną rolę w relacjach między ludzkich, gdyż kierując się tym uczuciem stajemy się życzliwi wobec innych, a nasze kontakty nasycone są serdecznością i wyrozumiałością. ,,Najważniejszą wartością jest miłość, ponieważ ogniskuje w sobie wszystkie inne wartości” .
W dzisiejszych czasach następuje załamanie systemów wartości często na pierwszym miejscu stawiamy dobra materialne: bogactwo, władza, prestiż. W obecnych czasach popularna taje się fetyszyzacja przedmiotów czyli posiadanie rzeczy po to tylko aby je posiadać, ponieważ stają się modne a niekoniecznie potrzebne. Dlaczego się tak dzieje? Ludzie dążą do bogactwa, gdyż uważają je za niezbędne do zaspokojenia potrzeb życiowych. W miarę potrzeb kultura dyktuje nam nowe większe aspiracje, pożądamy to co nam dyktuje moda np.: komputer, samochód, dom, oryginalne ubrania itp. Ludzie pragną władzy, gdyż są rządni panowania nad innymi. Władza daje im poczucie siły, poczucie bycia lepszym, powyżej innych. Władza ma siłę instrumentalną, daje łatwiejszy dostęp do dóbr i manipulowania ludźmi. Na ogół przynosi korzyści, nie mają do niej dostępu wszyscy, jest tym większa im mniejsza jest liczba rządzących a większa liczba poddanych. Ludzie pragną prestiżu, gdyż wiąże się on z szacunkiem, akceptacją i władzą. Jest on wymienialny na inne dobra, dzięki niemu można zdobyć np. lepszą prace. Mając prestiż czujemy się lepsi ponieważ ludzie nas szanują i podziwiają. Człowiek w pogoni za sławą zapomina o pewnych wartościach i prawdach, popełnia w życiu błędy i jest mu dlatego ciężej. Każde wartości trzeba przyjąć obiektywnie, trzeba starannie dobierać idee, którym później będziemy kształtować.
Człowiek jest istotą społeczną i potrzebuje relacji z innymi ludźmi, dlatego musi się nauczyć szanować innych, posiadać cierpliwość i stać się osobą odpowiedzialną i wytrwałą powinien nauczyć się rozmawiać, są to umiejętności zbudowane na wartościach, które rodzice starali się wpajać dzieciom, bo dzięki nim staną się ludźmi szczęśliwymi i wolnymi.
Miłość, rodzina, przyjaźń zawsze są obecne w naszym życiu gdyby nie te wartości trudno byłoby nam komukolwiek zaufać. Przeplatają się wzajemnie, a dzięki nim nasze życie staje się lżejsze i nadaje naszemu sens. Uważam, że rodzina, miłość i przyjaźń są wartościami ponad czasowymi o których w dzisiejszych czasach jest ciężko, ale są. Wartości buduje się na miłości, a miłość nie przemija zawsze jest w „modzie”.
Na koniec chciała by przytoczyć jeszcze jeden cytat a mianowicie słowa Krystyny Chałas : ,, Nie ma wychowania bez wartości. Wychowanie bez wartości jest pustym dzwonem, który nawet mimo silnego rozkołysania nie wyda oczekiwanych dźwięków. Wychowanie musi prowadzić do głębi człowieczeństwa, które jest treścią życia osoby, jej integralnego rozwoju, który ostatecznie jest wyznaczony przez urzeczywistnianie najwyższych wartości”.
Wartość jest zasadą organizowania życia, jego modelem i celem, jest zadaniem społecznym który jest wyznaczanym przez historię czy ideologie, jest wyznaczana przez cechy człowieka takie jak prawda, dobro i jedność.





Bibliografia

1. J. Szpet, Słownik nauki Religi, Poznań 1994
2. M. Gogacz, Osoba zdaniem pedagogiki, Warszawa 1997
3. J. Mariański, W. Zdaniewicz, Wartości religijne i moralne młodych Polaków, Warszawa 1991
4. M. Łobocki, Pedagogika wobec wartości, w: Kontestacje pedagogiczne red B. Śliwierski, Kraków 1993
5. K.Urbański, W : E. Lewandowska, Seria Perełki nr 23 Dziękuje, Częstochowa 1999
6. św. Franciszek Salezy, W : R. Bocian, Seria Perełki nr 140 - Przyjaźń czyni cuda, Częstochowa 2005
7. Z. Skorny, Wartości a wychowanie, ,, Edukacja” nr 2, 1990
8. K. Ostrowska, Wartości w naszym życiu, ,,Wychowawca”2004