Etyka zawodowa- ściąga

Światopogląd to rezultat rozmaitych wpływów i czynników. Jest to zbiór sądów, wypowiadających coś o świecie oraz norm regulujących postępowanie człowieka. Myślicielem, który wprowadził pojęcie światopoglądu (Weltanschauung) do obiegu filozoficznego był Wilhelm Dilthey. Odnosi się nie do poglądu dotyczącego jakiegoś wycinka rzeczywistości, lecz do ujęcia całościowego orzekającego się o uniwersum możliwych oraz istniejących rzeczy i zjawisk, łącznie z człowiekiem pojmowanym zarówno jako gatunek jak również jako jednostka. Podstawową cechą światopoglądu jest jego uniwersalność. Odnosi się on zarówno do dziedzin jakie wymienił Dilthey jak również do wielu jeszcze innych, z których najważniejsze stanowią sfery doświadczeń związanych z materialną, polityczną, społeczną, techniczną, magiczną egzystencją człowieka, oraz z jego indywidualnymi doświadczeniami życiowymi realizowanymi w sferach erotycznej, emocjonalnej czy uczuciowej. Wszystkie one, oraz wiele jeszcze innych, z całą pewnością pozostają u podstaw całościowego obrazu świata. Kolejną nie mniej istotną cechą światopoglądu jest jego usystematyzowanie. Dokonuje się w nim określona strukturalizacja doświadczeń na temat własnego życia oraz otaczającego świata. Strukturalizacja ta jest efektem albo określonego wychowania albo samodzielnej refleksji. Jej wynikiem jest określona hierarchia wartości i celów, ze względu na które człowiek podejmuje swoje działania.
Kazimierz Dąbrowski (ur. 1 września 1902 w Klarowie k. Lublina, zm. 26 listopada 1980 w Warszawie) - polski psycholog, psychiatra i filozof, twórca teorii dezintegracji pozytywnej oraz pionier ruchu higieny psychicznej
Teoria o przełomowym znaczeniu „Trud istnienia” zwracał uwagę na to, że przychodząc na świat jesteśmy zadatkiem człowieka mamy rozmaite możliwości, które mamy rozwijać, kształtować, nie mamy jeszcze samoświadomości( świadomość własnych stanów psychicznych), osiągamy ja w różnym wieku, wymaga to zdolności i chęci do refleksji nad tym co nas spotyka; potrzebne do tego żeby kształtować własne ja, po to żeby stać się człowiekiem pełnym tego słowa znaczeniu trzeba dołożyć wysiłek, można iść w dwóch kierunkach poszerzania horyzontów myślowych i kształtowania własnego charakteru. Człowiek powinien także pracować nad rozwojem poziomu uczuć, uczucia mają swoje różne poziomy, szczególnie wartościowi są tacy ludzie, którzy odznaczają się wysokim poziomem uczuć. Ceni wiedzę, inteligencję ale twierdzi, że decydują o człowieczeństwie wysoki poziom uczuć oraz wysoka wrażliwość i wyobraźnia, bo mamy kształtować siebie, można kształtować uczuciowość, kształtować człowieczeństwo. Uczucie??? stanowi hamulec działań nieetycznych, człowiek o nazwanej wysokiej uczuciowości, człowiek wrażliwy jest z natury etyczny; człowiek wrażliwy nie szkodzi drugiemu człowiekowi, wyobraźnia powoduje, że mogę postawić się w sytuacji drugiego człowieka.
Wg Kazimierza Dąbrowskiego na każdego człowieka ODDZIAŁUJA 3 CZYNNIKI:
1-cechy dziedziczne- w znacznym stopniu człowiek zdeterminowany jest przez cechy dziedziczne, mieć niewiele można zdziałać, można jednak przezwyciężyć te czynniki nie jesteśmy wiec bezsilni.
2-Środowisko- wg Dąbrowskiego człowiek przystosowany do środowiska nie jest w stanie rozwinąć swoich cech indywidualnych, stara się upodobnić do innych, obserwuje, że ludzie przystosowani do środowiska są dobrze postrzegani, robią karierę i zdobywają co chcą, ale to jest przystosowanie prowadzące do wypierania się własnych poglądów, zachowanie niemoralne( to co jest opłacalne, poglądy takie jakie ktoś chce usłyszeć)
3-Trzeci czynnik- wg Dąbrowskiego istnieje także trzeci czynnik na, który składają się trzy elementy:
a) samopoznanie- poznanie samego siebie.
b) samo afirmacja- aprobata siebie przez siebie- czynnik ten często jest naszym problemem i nie czynimy nic by zaakceptować samego siebie
c) samowychowanie- samo kształtowanie, zmienianie w sobie
Dąbrowski powiadał: nie ma wzoru człowieka doskonałego, nie można wskazać ideału w ogóle, modeli jest wiele, tyle ile jednostek, bo jeden model będzie zniewalający, powinno być zgodne z cechami naszej psychiki.
Pojęcia rewolucyjne- pozytywne nieprzystosowanie do środowiska czy też do świata. Dąbrowski twierdzi, że pozytywne nieprzystosowanie jest jedyna drogą prawidłowego rozwoju człowieka.
Pozytywne nieprzystosowanie – człowiek końca XIX i początku XX wieku staje się w naturalny sposób punktem odniesienia. Porównawczo nastąpił wzrost fałszywych przeświadczeń, mniemań biernie przejmowanych z pokolenia na pokolenie. Niedostatek prawdy w życiu prywatnym i w życiu publicznym prowadzi w konsekwencji do błędnych działań. Człowiek końca XX wieku ucieka przed samym sobą. Szuka tego, co przychodzi z zewnątrz. Unika głębszego namysłu nad własnym życiem i stara się upodobnić do tych, którzy go otaczają. Chodzi o to, ażeby będąc wspólnie z innymi zdobyć się na duchowy dystans wobec wartości uznawanych powszechnie za właściwe. Nie jest bowiem prawdą, że racja leży po stronie większości. Człowiek powinien być przystosowany do świata ideałów, które uważa za słuszne. Zaszczepianie wiary w ideały jest niezbędne, jeśli ludzkość ma dalej się rozwijać. Właśnie uduchowienie znamionuje człowieka końca XX wieku. Wyraża się ono - w wypadku wartości religijnych - w kultywowaniu obrzędów bez jednocześnie żywej wiary w Boga. Wyraża się w chęci zrobienia kariery zamiast dotarcia do prawdy. Wiąże się też z brakiem doskonalenia się moralnego. Ulegamy fałszywemu przeświadczeniu, że właściwe są nam instynkty społeczne i że w miarę upływu wieków podnosimy się na wyższy poziom życia moralnego. Doskonaleniu podlega nie natura człowieka, lecz prawo. Jednym z wyrazistych przykładów, jak dalece człowieka końca XX wieku znamionują tendencje aspołeczne - są wojny religijne. Człowiek naszych czasów żyje w atmosferze kultu rozumu, a zarazem nie otacza nadmiernym szacunkiem uczonych. Głosząc kult wiedzy naukowej i kult rozumu, nasza epoka nie docenia wartości doznań oraz strony emocjonalno-wolitywnej człowieka. Nie docenia się wartości formowania w sobie charakteru
Przejawy negatywnego nieprzystosowania: alkoholizm, narkomania oraz lekomania, droga przestępstw Dąbrowski nie moralizuje tylko wyjaśnia, że człowiek, który jest alkoholikiem nie może kierować swoim życiem. Podobnie w drugim przypadku człowiek żyje w świecie fikcyjnym. Wola słaba- lekomania- człowiek poważnie chory nie ma energii. Tkwienie w więzieniu- ograniczenie kontroli życia. Wybór drogi nieprzystosowania do świata wymaga kształtowania w sobie odwagi, ponieważ żyjemy pod(…) błędnego poglądu- liczba osób świadczących jakieś poglądy ma świadczyć o prawdziwości owych poglądów, skłania nas do przystosowania się. Racja jak później wynika należy do mniejszości.
Autorytety pojęcie wprowadzone przez chrześcijaństwo. osoba szanowana i poważana, to do oszacowania tego, czy ktoś jest godny zaufania i poważania wystarczą pewne insygnia, które przynależą autorytetom. Ludzi, którzy zachowują się i wyglądają w określony sposób jesteśmy skłonni spostrzegać jako autorytety.
W Epoce starożytności nikt nigdy nie wskazywał żadnych autorytetów, nie istniało pojęcie autorytetu( nie było też pojęcia stworzenia świata) ponieważ człowiek miał cechy indywidualne
Chrześcijaństwo i czasy średniowieczne wprowadziły autorytet i odnosiły się do tego pojęcia. Renesans- odrodzenie tradycji i kultu starożytnego, odrzucał pojęcie autorytetu jako zniewalające.
Do dnia dzisiejszego przyjmuje się zamiast autorytetu urzędowego, trojakiego modelu, przyjmowania w sposób indywidualny, spontaniczny, wzór do naśladowania autorytet żywy- wybrany w sposób wolny, promocja, gdy człowiek jest zagubiony i nie wie jak pokierować swoim życiem. autorytet literacki (spontaniczny)- sytuacja, w której wzorem do naśladowania staje się obrany bohater jakieś powieści, filmu.
Autorytety spontanicznie uznane to postacie słynne z dziejów. Te trzy rodzaje autorytetów wykorzystywane są w procesie samowychowywania siebie. Prawidłowe jest wewnętrzne rozdwojenie na tego kim się jest w danym momencie oraz na tego kom się być powinno, ale według nas samych a nie według otoczenia. Samopoznanie- wszyscy myśliciele są zdania, że ten proces powinien trwać tak długo jak żyjemy. Musimy kierować swoim życiem, ale siebie do końca nie znamy , bo mamy tylko wyobrażenia o sobie. Poznajemy siebie przez działania, tylko one informują, jakimi jesteśmy. Wg Dąbrowskiego ten trzeci czynnik odgrywa największą rolę. Wszyscy moraliści zalecają żeby istotna rolę odgrywały ideały. Rozwój duchowy- składa się rozwój intelektualny oraz rozwój uczuć, szerszy niż rozwój intelektualny; poziom rozwoju uczuć, wrażliwość, wyobraźnia, system edukacji jest nastawiony na kształcenie intelektu, ale te pozostałe elementy musimy rozwijać sami.
Zdrowie psychiczne-przez Dąbrowskiego jest pojmowane jako zdolność do rozwoju- człowiek zdrowy psychicznie- zdolny do rozwoju, pogłębiania wiedzy, pracuje nad swoim charakterem, stara się nie stracić wrażliwości z jaką przychodzi na świat,- ten który wewnętrznie się przekształca w kierunku jakiegoś wyobrażenia sobie cech- ideał własnego
W etyce dużą rolę odgrywają ideały. IDEAŁY:
Życie każdego człowieka toczy się w trzech światach:
1.Świat przyrody- w tym świecie nie występują wartości, zwierzęta nie odnoszą swojego życia do wartości.
2.Świat ideałów- wszystkie możliwe wartości ( niezależnie od systemu filozoficznego( etycznego) dzielą się na dwie grupy: a) wartości niższe: wartości biologiczne- służące naszym potrzebom biologicznym i wartości materialne. b) wartości wyższe(ideały). Warunkiem rozwoju człowieczeństwa jest by jakieś z rozlicznych ideałów grało dużą rolę w naszym życiu. Każdy żyje w tym świecie ale nie każdy z nas jest tego świadomy. Ten świat istnieje w naszej świadomości i często w sposób nieświadomy. Nawet nasz język mówi, że mamy ideały. Okazuje się to w momencie, gdy mówimy, że coś jest niesprawiedliwe, nie ma wolności itp.
3.Świat kultury- tylko człowiek jako istota żywa tworzy kulturę; jest rezultatem odniesienia do świata ideałów, określone, wyznaczone przez ideały jako dążenie człowieka do świata ideałów- do wartości wyższych.
Koncepcje etyczne dzielą się na dwie grupy:
1.systemy etyczne autonomiczne-źródło w jednostce, nie możemy się nauczyć spisanych praw i ideałów, wszystko we mnie jako punkt wyjścia nie wszystko moralne. System E. Kanta; wyrastają z wnętrza danej jednostki, nie są systemem rozbudowanych zakazów i nakazów.
2.systemy etyczne heteronomiczne- które mają źródło poza człowiekiem, systemy których można nauczać np. koncepcja moralności chrześcijańskiej. Nakazy i zakazy z zewnątrz są w Polsce czymś normalnym, związane z wyznaniem religijnym. Etyka heteronomiczna (heteros – obowiązkowy), do których należą wszystkie doktryny religijne sformułowane na podstawie filozoficznego założenia, że wartości etyczne jako cele jednostkowego i zbiorowego życia ludzi oraz normy etyczne wskazujące jak postępować, by wartości (zalecane) realizować. Wartości i normy zostały przekazane ludziom przez bogów (Boga) na podstawie takiego założenia wyznawcy religijnych doktryn etycznych są przekonani, że etyka religijna ma status uniwersalny, tzn. powinna być akceptowana i realizowana oraz rozpowszechniana przez ludzi oraz wśród całej społeczności. Jest etyką protestancką. Wartość prymarna – miłość do Boga, praca ludzka.
Etyka autonomiczna należą do nich wszystkie doktryny świeckie, które zostały sformułowane przez twórców, autorów rozpoznających jakie wartości i normy są lub powinny być funkcjonale dla życia jednostkowego lub zbiorowości ludzkiej. Swoje uzasadnienie czerpała wyłącznie z rozumu ludzkiego.
I.KANT -(1724-1804) jeden z najwybitniejszych filozofów Oświecenia. Wg Kanta: o moralności decyduje motyw (nazywa mianem maksymy). Najdoskonalszym motywem jest obowiązek, poczucie obowiązku (powinności). Dochodzi do poczucia obowiązku w każdym człowieku.
XX w. koncepcja moralności autonomicznej Kanta: egzystencjalizm pochodzi od słowa egzystencja – istnienie człowieka (świadomość istnienia własnych stanów psychicznych). Egzystencja prowadzi do ukształtowania w nas jakiejś istoty, istnienie wiąże się z procesem nieustannego wyboru. Egzystencjaliści traktują człowieka jako składnik ludzkości, dokonując wyboru przez człowieka, dokonać takiego jaki on dokonuje, ale nie wszystkie wybory mają charakter moralny. Wg Kanta i egzystencjalistów: nie ma żadnych zasad postępowania, kierować się właściwym motywem, „JA” jestem twórcą moralności, wskazują na znaczenie czynów człowieka.
Człowiek wg Kanta: właściwy motyw, motyw obowiązuje każdego, jednakowe traktowanie każdego człowieka. Człowiek jako składnik rodziny, społeczeństwa, narodu, ludzkości.
Etyka Kantowska- zbudowana na poczuciu obowiązku. Najpełniej moralne czyny to takie, które są motywem spełnienia obowiązku. O moralności decyduje motyw. W każdym człowieku dochodzi do głosu poczucie obowiązku- rodzaj głosu wewnętrznego, ono podpowiada nam jak możemy działać. Kant wiedział, że ludzie działają też inaczej. Jego zdaniem poczucie obowiązku- powinność to prawo moralne.
Imperatyw kategoryczny- postępuj tylko według takiej MAKSYMY(motyw), dzięki której możesz zarazem chcieć, żeby stała się prawem powszechnym. Jeżeli chcemy być moralnymi: 1)kieruje się właściwym motywem- poczucie obowiązku 2)chcę żeby motyw mojego postępowania miał walor powszechny( stał się motywem każdego człowieka w tej sytuacji)
Człowiek jest moralny gdy: poczucie obowiązku popycha go do działania, gdy człowiek chce by motyw postępowania miał walor powszechny
Imperatyw praktyczny- stanowi inny wyraz imperatywu kategorycznego, punkt wyjścia etyki Kanta- każdy człowiek stanowi najświętszą wartość- cel sam w sobie tzn. że nigdy nie może być nawet przez Boga traktowany jako środek do celu. Nakazuje, żeby traktować każdego człowieka jako cel sam w sobie a nigdy środek. Inny wymiar imperatywu kategorycznego wynika z tego, że trwały pokój jest nakazem etycznym. Pod koniec XVIII w. napisał dzieło „Wieczny pokój”, które zrozumiano dopiero po drugiej wojnie światowej, wyjaśniał, że pokój stanowi nakaz etyczny, czyli nie można prowadzić żadnych wojen.
Teoria słusznych (spraw) wojen- chrześcijaństwo głosiło, że wojny w obronie wiary i wartości religijnych oraz o charakterze narodowym- patriotycznym są dobre i prawidłowe.
Koncepcja moralności autonomicznej- nazwa pochodzi od egzystencja -czyli istnienie człowieka; powst. w pierwszej połowie XX w, ma do dziś zwolenników u egzystencjalistów.
SARTRE - rozbudował etykę egzystencjalizmu „Traktaty filozoficzne”, „Droga wolności”;

Samoświadomość- różni nas od pozostałych stworzeń. Jeśli człowiek czegoś się lęka ma zdolność do analizy stanów psychicznych.
Wg. Egzystencjalistów człowiek przychodząc na świat- jest już zniewolony – nikt się nas nie pytał czy chcemy się urodzić. Do ukształtowania swojej osobowości- analogia Dąbrowskiego. Istnienie wyprzedza naszą istotę, Egzystencjaliści podkreślają, że istnienie wiąże się z nieustannym dokonywaniem wyborów- życie – ciąg wyborów małej i wielkiej rangi. Wg egzystencjalistów człowiek jest wolny, więc nie ma po co ograniczać wolności, przez narzucenie jakichś zasad. Nie pytani jesteśmy też czy chcemy umrzeć, i jesteśmy zmuszeni istnieć zależnie od innych- relacje – stosunek. Nie wolno człowieka krępować etyką heteronomiczną, bo wg egzystencjalistów odbiera nam wolność. Zasadnicze pytanie koncepcji autonomicznej na gruncie egzystencjalnym: Kiedy wybór nasz jest dokonywany moralnie? Odp: Wybór jest moralny wtedy, gdy ja dokonując wyboru myślowo angażuję całą ludzkość. Jeżeli dokonując wyboru ma wyrażać myślowo zgodę na to ażeby każdy człowiek w jego sytuacji dokonał takiego wyboru jakiego on dokonał. Wybór- walor powszechny. Sarte poświęca wiele miejsca rozterką pacyfisty. Pacyfiści we Francji w czasie II wojny światowej zastanawiali się czy brać udział w wojnie- sprzecznie z własnymi poglądami, ale jeśli nie weźmie udziału w wojnie trafi do więzienia lub straci życie. Pacyfizm - ruch społeczno-polityczny dążący do pokoju, potępiający wszelkie wojny (a także przygotowania do nich) bez względu na ich przyczyny. Pacyfizm jest niemal tak stary jak wojny. Pierwsze pisane wzmianki o nim pojawiły się już w starożytnej Grecji np. w komedii Arystofanes Lizystrata, opisującego zmowę kobiet, które postanawiają odstawić swoich mężów od łoża, do czasu aż ci zawrą między sobą pokój.Współcześnie pacyfizm jest kojarzony z ruchem hippisowskim, który w latach siedemdziesiątych XX wieku w USA, głównie pod wpływem prowadzonych przez Stany Zjednoczone walk na obszarze Dalekiego Wschodu propagował palenie książeczek wojskowych, odmawianie stawienia się do jednostek wojskowych i inne tego rodzaju bierne formy protestu Egzystencjaliści uważają, że wysoki poziom człowieczeństwa, wierność poglądów, gdy motyw swojego działania chcemy uczynić motywem postępowania innych. Wolność- ja jestem twórcą moralności ale granica- samowola. Kant i egzystencjaliści wskazują na znaczenie czynów człowieka jako dowód dla mnie czy jestem moralny.
TADEUSZ KOTARBIŃSKI-1886-19 poglądy jego należą do etyki moralnej (autonomicznej).
– etyka niezależna- charakteryzuje się tym, że jest wolna od jakichkolwiek uzasadnień światopoglądowych. Podkreślał, że etyka powinna być wolna zwłaszcza od uzasadnień religijnych, bo ma ona łączyć ludzi. Natomiast poglądy religijne ludzi dzielą. Jeżeli religia będzie miała zasady to wywoła spory na temat tych zasad, ale nikt nikogo nie przekona, nie rozumowo. Kotarbiński poszukiwał wartości etycznych, które mogłyby połączyć wyznawców różnych poglądów religijnych i etycznych. Odchodzi od wartości dobra i zła, bo dobro było tak różnie pojmowane, (odmienne)zbyt wieloznaczne. Jego zdaniem każdy człowiek, jeśli chce być etyczny ma odnosić się do drugiego człowieka w sposób spolegliwy(opiekuńczy)tzn. godny zaufania, uczuciowy, odważny, opanowany, lojalny, chętny do udzielenia pomocy.
„Wszystkie czyny, które są zgodne z opiekunem spolegliwym są czcigodne, a te które są niezgodne są haniebne”. Jego niezależna etyka jest zbiorem wskazań – stańmy się porządnymi ludźmi. Jeżeli człowiek cierpi powinniśmy pozwolić mu odejść na drugi świat – jest za eutanazją (żądanie zakończenia życia). O tolerancji: jesteśmy tolerancyjni, gdy pozwalamy komuś na działania, które przeszkadzają któremuś z naszych celów. Tolerancja wymaga gwarancji, ażeby każdy mógł wypowiadać własne przekonania, żeby mógł żyć. Czyny, które odbiegają od spolegliwych( opiekuńczych) są haniebne. Konarski podkreślał głęboki szacunek dla przekonań światopoglądowych innych ludzi. Podkreślał też, że bardzo wiele zła, w ciągu wieków, ludzkość popełniła w imię Boga (zgodnie z religią). Poglądy religijne często prowadzą do haniebnych czynów, nie zawsze są czcigodne, nie wyznaczają czcigodności.
Eutanazja- co innego samobójstwo i uśmiercanie, zabijanie człowieka, absurdalność dobrej śmierci.-Eutanazja- ktoś nie chce z jakichś powodów dalej żyć, żąda ażeby zostało zakończone jego życie. Racjonalna sfera bierze górę nad emocjami- świadome żądanie! Uśmiercanie człowieka przez np. odłączenie od aparatury podtrzymującej życie. Na ogół odłącza się kogoś w sytuacji kiedy jest nieświadomy.
Samobójstwo- z reguły pod wpływem bardzo silnych, które biorą górę nad rozumem. Odratowani samobójcy są szczęśliwi, że żyją.
Zabijanie jest wysyłaniem ludzi(młodych) na wojnę, żeby zabijali innych, którzy chcą żyć. Jednym z elementów eutanazji jest sprowadzenie woli człowieka na eutanazje- proces kilku miesięcy. Określone osoby
uprawnione do wykonywania eutanazji- kontrola. Powody: nieuleczalna choroba, problemy z tym związane- ból cielesności, cierpienia natury duchowej. IDOLE:
Teoria idoli- twórca F. Bacon, filozof XVIIw- mianem idole określił błędy, które popełnia rozumu człowieka. Rozwój człowieka obarczony jest wieloma błędami: w kulturze europejskiej dominuje nacjonalizm. Pierwszym filozofem, który sklasyfikował błędy był właśnie Bacon.
Są 4 grupy błędów rozumu:
1) idole jaskini-każdy człowiek żyje w jakiejś jaskini- mieszkanie, dom rodzinny. Wzrastamy w określonej rodzinie, przyjmujemy poglądy z naszego otoczenia, również poglądy moralne. Albo człowiek ceni modeli te poglądy wyznaje lub odchodzi od nich i wyznaje przeciwstawne. Bacon zwraca uwagę na to, że idole jaskini są zindywidualizowane. Różnica sprowadza się do idoli, bo tworzą się pod wpływem lektur, osób. Czasem ktoś usiłuje mieć takie same poglądy co inna osoba- ale wtedy się męczy,
2) idole plemienne-idole, które wspólne wszystkim ludziom, każdy z nas popełnia takie same błędy, nie ma różnic bo mamy podobną naturę, podobne pragnienia. Np. pragnienie człowieka ażeby żyć w uporządkowanym świecie- poczucie bezpieczeństwa. Widzimy te prawidłowości nawet tam gdzie one faktycznie nie zachodzą- jest to charakterystyczne dla człowieka. Pragnąc czegoś widzimy w człowieku cechy, których nie ma, rzeczy których nie ma- projekcja-widzenie właściwości, których nie ma, zabarwienie rzeczywistości np. zakochani. Zdaniem Bacona jest bardzo trudno przezwyciężyć zarówno idole jaskini i idole plemienne. [Projekcja (wyrzucać przed siebie) przypisywanie innym własnych poglądów, zachowań lub cech, najczęściej negatywnych. Przyczyną jest większa dostępność tych poglądów, zachowań i cech u osoby, która je posiada, a tym samym łatwiejsze podciąganie pod daną kategorię, np.: matka krzyczy na dziecko. Sądzi, że dziecko jest wyjątkowo agresywne. W rzeczywistości sama jest agresywna.]
3) idole teatru- mają źródło w bezmyślnym przejmowaniu cudzych poglądów zwłaszcza filozoficznych i religijnych. Traktujemy to jako pewniki. [konformizm-udawanie poglądów, których się nie wyznaje, dla osiągnięcia sukcesu- naganne moralnie. Idole te można przezwyciężyć przez wyostrzenie krytycyzmu w wyniku wewnętrznych wyobrażeń.]
4) idole rynku- używa się słów, błędy rozumu mające źródło w języku. Używa się nieprecyzyjnych pojęć, pojęcia zbyt mało starannie zdefiniowane. Idole teatru można eliminować, choć z wysiłkiem. Teoria ta pokazuje ze ludzki rozum popełnia błędy.
Kotarbiński był pierwszy w Polsce po II wojnie światowej orędownikiem prawa do eutanazji. Bo nie moralne jest zmuszanie kogoś do ciągłej udręki, życia w uporczywym cierpieniu. Współcześnie mówi się o mitach zaburzeniowych??? w kulturze, zabobonach, niebezpiecznych stereotypach w sposobie myślenia. Mówi się, że przejawiają się wtedy, gdy jego rozum nie jest dostatecznie krytyczny. Próbujemy poznać cały świat, przyrodę ożywioną i nieożywioną, innych ludzi i samego siebie.
Sfera bytu-sfera tego co jest- pewne prawidłowości. Które kierują życiem przyrody, społeczeństwa, człowieka, z tego czło. wyciąga wnioski.
Sfera powinności- sfera tego co być powinno, uznawane jako dobre i złe( dotyczy tylko i wyłącznie człowieka). Nie ma logicznego przejścia od świata bytu do świata powinności. Nie można wykazać, że tylko jeden system moralny jest prawidłowy a reszta jest fałszywa. Z poznania tego nie wynika tylko jeden system moralny. Nie ma etyki uniwersalnej. Marzeniem wielu myślicieli jest utworzenie jednej etyki. Człowiek w momencie osiągnięcia samoświadomości (posługiwania się rozumem) musi znaleźć koncepcje moralną, która mu najbardziej odpowiadać. Sprawa wyboru.
Tolerancja- jedna z wartości etycznych, podnoszą się głosy w Polsce , że tolerancja jest niebezpieczna , bo istnieją poglądy niemoralne- przyzwalające na to. Ale należy rozdzielić to co jest od tego co powinno być. Kotarbiński powiedział o tolerancji: ,, jesteśmy tolerancyjni, gdy pozwalamy komuś na działanie które przeszkadzają któremuś z naszych celów”. Tolerancja-> wymaga gwarancji, ażeby każdy mógł wypowiadać własne przekonania i zgodnie z nim żyć;- godzimy się na to co bywa odległe od naszych poglądów i od naszego sposobu życia, starożytność-> eliminuje grup uznawanych za zbędne; współczesność-> segregacja (więźniowie, osoby niesprawne intelektualnie, cyganie, nosiciele HIV); Integracja-> scalanie wszelkich odmiennych grup w społeczeństwie; -szerzenie właściwej oceny wartości człowieka (cenić człowieka stosownie do rozwoju duchowego-intelektualnych rozwój wysoki rozwój uczuć) tolerancja-> jest niezbędna w społeczeństwie, ponieważ jest ona konsekwencja uznania wartości każdego czołowi. Nie ma dowodu, który mógłby wykazać za jakieś koncepcja moralna jest wyższa od drugiej- Agnostycyzm ->pogląd który głosi ze człowiek ma organiczne możliwości poznawcze. Powody nietolerancji ->- niewiedza, nieznajomość poglądów, - fanatyzm(przekonanie ze tylko moje poglądy, poglądy ludzi z którymi przebywamy są słuszne, -terroryzm,, kompleksy zaniżone mniemanie o sobie
Mediokracja- ustrój demokratyczny, rządy ludzi przeciętnych, rząd w demokracji ma obowiązek zagwarantować człowiekowi wolność; nie może być nośnikiem poglądu na świat. Podstawą tolerancji jest szacunek dla drugiego człowieka, dla wolności tego człowieka. Tolerancja jest to zgoda na funkcjonowanie poglądów oraz kultywowanie obyczajów, nawet takich, które wzbudzają u nas protest. Wymaga wysiłku, przełamania się.
Granice tolerancji- nie ma takiego pojęcia. Nie ma granic. Szacunek dla życia. Należy być nietolerancyjnym wobec tych, którzy głoszą nietolerancję. Z pojęciem tolerancji wiąże się tzw.
Kategorie ludzi zbędnych- wobec których ogół społeczeństwa jest nietolerancyjny. Obecnie w Polsce nie mają pełni praw: homoseksualiści, żydzi, cyganie, Wietnamczycy, emeryci, renciści (sztuczny konflikt pokoleń), nie katolicy (wyznaje inną religię niż najliczniejsza socjologicznie grupa wyznawców), osoby chore psychicznie, osoby z upośledzeniem umysłowym, więźniowie, ludzie ubodzy. Empatia-> -zdolność postawienia siebie w sytuacji drugiego człowieka,- utożsamienie się z drugim człowiekiem, - spojrzenie na człowieka z jego punktu widzenia, - nie oceniamy go z zewnątrz.. EMPATIA- pewne postępowanie wobec człowieka, sympatia+ cos więcej; umiejętność postawienia siebie w sytuacji drugiego człowieka, myślowego i uczuciowego spojrzenia na świat, problem jak gdyby z perspektywy tego człowieka, myślowe utożsamianie się. Dla problemów etycznych funkcjonuje jako pomoc (brak słowa), pozwala porozumieć się z tym człowiekiem, zrozumieć a nie oceniać. Totalitaryzm- narzuca określony pogląd moralny całemu społeczeństwu .Agnostycyzm- pogląd który głosi, że człowiek ma ograniczone możliwości poznawcze. Agnostyk powiada: ja nie wiem czy Bóg istnieje , nie wiem bo nie ma na to dowodów
Państwo a moralność: Współcześnie ustroje państwowe dzieli się na totalitarne i demokratyczne. 1.Państwo totalitarne-monizm światopoglądowy, a w tym monizm etyczny Monizm- sprowadzenie różnorodności poglądów tylko do jednego. Prawo podlega tej jednej moralności;
2.Państwo demokratyczne-(społeczeństwo jest obywatelskie) zróżnicowane światopoglądowo, pluralizm wielkości. Państwo jest demokratyczne wtedy, kiedy istnieje wiele poglądów moralnych. W ustroju demokratycznym musi dojść do rozgraniczenia prawa i moralności. Prawo ma podlegać moralności.
Państwo demokratyczne funkcjonowanie wielości poglądów. W Polsce dominuje pogląd mający źródło marksizmu, jak i filozofii chrześcijańskiej, prawo ma podlegać moralności, w ustroju demokr. musi dojść do rozgraniczenia moralności, prawo reguluje stosunki między ludźmi, prawo ma gwarantować wolność (prawa człowieka) i sprawiedliwość.
Polityka a moralność polityka jest niemoralna, pogląd naukowy – polityka ma podlegać moralności, władza państwowa powinna dobrze myśleć, mówić, czytać, ocenia się działanie z pkt widzenia skuteczności, bądź nieskuteczności wysiłków. Moralność to dziedzina, która ocenia działanie człowieka z pkt widzenia dobra i zła.
Zadanie państwa: wydawanie takiego prawa, które każdej grupie światopoglądowej zagwarantuje jednakową wolność.
Elity- człowiek należący do elity jest cząstką ludzkości, jest czynny, odznacza się dużą wrażliwością, empatią i wyobraźnią; -człowiek niezależny od elity duchowej jest egoistą; nie czuje więzi z innymi ludźmi, jest zadowolony z siebie i swojej przeciętności; -
Cel życia elit dążenie do wyższych ideałów, poczucie obowiązku wobec nieznanych ludzi, działanie bezinteresowne.
NEW AGE: zasadniczym zadaniem moralnym jest zmiana świadomości współcześnie żyjących ludzi; - cel: 1)stworzenie globalnego społeczeństwa, w którym zostaną przezwyciężone następujące podziały na: rasy ludzi, narody, wyznania religijne, partie polityczne, płeć, skłonności seksualne 2) zanik wszelkich instytucji religijnych. Jednakowe traktowanie osób homo i hetero seksualnych , uważają że świat powinien być lepiej zbudowany, na każdym z nas spoczywa tworzenie lepszego świata np. zmieniając sposób myślenia; -odbiega od tego co jest char. dla Europy znamienny jest racjonalizm, w życiu należy kierować się rozumem, N.A. podkreśla ze wiedza naukowa jest cenna ale nie wystarczająca by pokierować swym rozumem. Pogląd scjentyzm-> jest to pogląd który głosi że poznanie prawdziwie można osiągnąć w drodze naukowej(ceni wiedze naukową) i mamy tez co nie są scientym. My poznajemy także świat poprzez uczucia, doznania, sztukę i lterature piękna jest tez . racjonalizm-> to pogląd który twierdzi że człowiek dochodzi do prawdy poprzez rozumowanie. Irracjonalizm-> nie jest antyracjonalizmem( tzn. antyracjonalizm pogląd zaprzecza wartość rozumu), doskonalszym źródłem poznania jest intuicja(poznanie bezpośrednie)
Twórcy NEW AGE podkreślają -że człowiek jest częścią całej ludzkości jest traktowany jako składnik ludzkości.,- głoszą globalizm, -człowiek jest traktowany jako cząstka kosmosu, - przedstaw. N.A. sa przekonani ze losy człowieka wpływa układ gwiazd, bo jesteśmy cząstką kosmosu, jest bardzo poważnie traktowane różczkarstwo, astronomia.-jest inny pogląd na medycynę (homeopatia), -człowiek ma mieć zapewniane warunki, które pozwolą mu na kształtowanie rozwoju cech indywidualnych. Program: - z jednej strony do wartości świata pogańskiego,- czerpnia wartości z pierwotnego chrześcijaństwa. Projekcja (od łac. proicere, wyrzucać przed siebie) przypisywanie innym własnych poglądów, zachowań lub cech, najczęściej negatywnych. Przyczyną jest większa dostępność tych poglądów, zachowań i cech u osoby, która je posiada, a tym samym łatwiejsze podciąganie pod daną kategorię, np.: matka krzyczy na dziecko. Sądzi, że dziecko jest wyjątkowo agresywne. W rzeczywistości sama jest agresywna.
Intelektualizm etyczny pogląd głoszący, że postępowanie człowieka zależy wyłącznie od jego wiedzy na temat dobra i zła. Człowiek wiedzący co dobre nie może czynić źle – jeśli zatem źle postępuje, oznacza to, że jego wiedza na temat dobra jest niepełna. Sformułowanie tego stanowiska przypisuje się Sokratesowi, który pierwszy twierdził, że grecka (arete) – szeroko pojmowana cnota – tożsama jest z (episteme) – wiedzą, poznaniem naukowym.
Hedonizm (gr. hedone - przyjemność) to pogląd uznający przyjemność za najwyższe dobro, natomiast unikanie cierpienia i bólu jest głównym warunkiem osiągnięcia szczęścia.
Wyróżnia się:
Hedonizmem etycznym nazywamy takie poglądy, wg których ludzie powinni zmierzać do szczęścia (cudzego lub swojego), bowiem jest to "etycznie dobre".
Hedonizm psychologiczny głosi, iż ludzie pragną szczęścia, nie mówi nic jednak co do sposobu (oraz rodzaju) jego osiągnięcia.
Hedonizm materialistyczny dopatruje się najwyższej lub jedynej wartości w gromadzeniu i zużywaniu dóbr materialnych.
Hedonizm cyrenajski. jego cechy: liczy się tylko szczęście "prywatne" (szczęścia innych ludzi nie odczuwamy); szczęście można osiągnąć poprzez chwilowe przyjemności; to co nazywamy "długotrwałym szczęściem" jest ich tylko ciągiem; szczęście jest aktywne, tj. jest stanem czynnym umysłu/ducha/duszy, nie polega natomiast na braku cierpienia. Chwilowe, natychmiastowe szczęście jest ważniejsze niż "odłożone na później". Hedonizm prezentowany był przez przedstawicieli szkoły filozoficznej założonej w IV wieku p.n.e. przez uczniów Sokratesa (m.in. Arystypa z Cyreny).
Pragmatyzm powstał w 19 w. przez James’a. Głosili: to, co skuteczne jest słuszne, moralnie dozwolone, to co skuteczne jest prawidłowe, a wartościowe jest to, czego się pragnie. Jame’s twierdzi, że człowiek nieustannie cos poznaje i doznaje. Dobrać takie poglądy, które będą nam przydatne. Dewey po śmierci James’a kontynuował pragmatyzm. Stanowi, wyraża rozbieżność między europejskim a amerykańskim tokiem myślenia. W Europie – dążyć do tego, co wartościowe.
WARTOŚCI: wyższe ideały, niższe: biologiczne i materialne. ŚWIAT KULTURY: tworzony tylko przez człowieka, który jest odzwierciedleniem dążenia do ideału.
GLOBALIZACJA: jest pojęciem używanym aby opisać zmiany w społeczeństwach i gospodarce światowej, które wynikają z gwałtownego wzrostu międzynarodowej wymiany handlowej i kulturowej. Opisuje zwiększenie wymiany informacyjnej, przyspieszenie i spadek cen transportu, a także wzrost handlu międzynarodowego oraz inwestycji zagranicznych spowodowanych znoszeniem barier oraz rosnących współzależności między państwami. Pozytywy: Globalizacja może prowadzić do rozwoju nowych form rządów oraz rozszerzenia demokracji na wszystkie państwa świata, a w rezultacie - do powstania nowego pokojowego systemu światowego. Jednakże część intelektualistów uważa za błąd narzucanie systemu kapitalistycznego i demokratycznego. Globalizacja integruje społeczeństwo, które w kontakcie z innością przybyszów wraca do korzeni własnej kultury, cywilizacji. W skrajnych wypadkach, globalizacja wymusza wprowadzenie i życie według standardów Zachodnich, nie patrząc czy świadomość "oswobadzanych" społeczeństw jest zainteresowana przyjęciem takiego modelu życia. Negatywy: rozpad państw narodowych ,przyznawanie kart stałego pobytu, obywatelstwa osobom nie zasymilowanym, migracje spowodowane pojawianiem się gett etnicznych, konflikty międzyrasowe i między etniczne, napięcie pomiędzy prawami człowieka i obywatela, zanik tożsamości narodowej.