Biografia Sofoklesa

Sofokles (ur. 496r.p.n.e w gminie Kolonos (na przedmieściach Aten) w Attyce w bogatej rodzinie kupieckiej. Inne źródła podają, iż urodził się rok wcześniej w rodzie arystokratycznym. Jego ojciec był rzemieślnikiem lub właścicielem niewielkiego warsztatu produkującego broń. Sofoklesa kształcono od dzieciństwa w myśl zasady kalokagatia polegającej na harmonijnym łączeniu zalet duchowych z cielesnymi. Tak, więc młody Grek uczył się muzyki, tańca, gimnastyki, poznawał twórczość wielkich poetów. W wieku 16 lat wybrany do chóru chłopców opiewającego zwycięstwo pod Salaminą. Był aktorem oraz twórcą dramatów. Pierwszy raz stanął do zawodów dionizyjskich w wieku 28 lat i od razu otrzymał główną nagrodę pokonując nawet samego Ajschylosa. Sofokles był też kapłanem Alcona i Asklepiosa oraz pełnił liczne stanowiska w służbie publicznej w administracji ateńskiej (dwukrotnie był strategiem). Był też skarbnikiem Związku Delijskiego. Zarówno za życia jak i po śmierci był czczony przez współobywateli jak bohater. Rozkwit jego twórczości miał miejsce za rządów jego przyjaciela Peryklesa. Sofokles podobno dożył sędziwej starości - zmarł w wieku 90 lat w 406r.p.n.e. Kiedy umierał, kończyła się też świetność Aten. Miasto było oblężone przez wojska spartańskie. Ostatecznie zostało zdobyte w 404 roku p.n.e. i musiało uznać hegemonię (przywództwo) Sparty. Na swoje szczęście, Sofokles tego nie dożył. Po śmierci został uznany za herosa. W komedii wystawionej w kilka miesięcy po jego śmierci mówi się o Sofoklesie jako człowieku, który pięknie żył, stworzył wiele pięknych dzieł i pięknie umarł.

Z jego śmiercią wiąże się też ciekawa legenda. Ponieważ grób rodzinny pisarza leżał poza murami miasta, które było otoczone przez Spartan, pogrzeb wydawał się niemożliwy. Jednak bogowie postanowili pomóc Sofoklesowi spartańskiemu wodzowi dwukrotnie pokazał się we śnie bóg Dionizos, żądając, by zezwolono na pochowanie jego sługi. Dopiero po drugiej wizycie boga spartański głównodowodzący ugiął się i wysłał do Aten gońca z pozwoleniem na przemarsz konduktu pogrzebowego do rodzinnej wsi tragika. Sofokles tworzył przez 62 lata swego życia (468 r.p.n.e – 406 r. p.n.e). Stał się sławny za życia, gdyż oprócz literatury zajmował się też polityką. Otrzymał 18 razy pierwsze miejsce na Wielkich Dionizjach i prawdopodobnie 6 razy na Lenajach, do których konkursy tragediowe wprowadzono od około 420r.p.n.e. Twórczość Sofoklesa odznacza się: głębokim patriotyzmem, konserwatyzmem, tradycyjnością, religijnością, fatalizmem i pesymizmem. Sofokles jest autorem wielu innowacji scenicznych – dodał do tragedii trzeciego aktora, wprowadził na scenę dekoracje, zwiększył liczbę członków chóru z 12 do 15, zwiększył kompetencje przewodnika chóru, zminimalizował bezpośredni wpływ bogów na losy bohaterów oraz odszedł od trylogii tragicznych (trzech tragedii opowiadających jedną historię, będących składnikiem "tetralogii" - trzy komedie oraz dramat satyrowy) w kierunku traktowania każdej tragedii jako zamkniętej całości. Jego tragedie są celowo zbudowanymi dziełami sztuki, o skończonej w sobie akcji i starannej charakterystyce postaci. Szlachetna prostota stylu stawia go pomiędzy patosem Ajschylosa, a retorycznym artyzmem Eurypidesa. Oprócz peanów i elegii tworzył też pisma o chórze. W tragediach Sofoklesa wola ludzka odgrywa większe znaczenie niż boska. Sofokles w swych tragediach przedstawiał bohaterów przeżywających wewnętrzne konflikty moralne, np. Antygona, Edyp.

Twórczość

Sofokles był autorem 123 tragedii, z czego zachowało się w całości zaledwie 7:
- „Ajas” najstarsza tragedia z siedmiu, które się zachowały)
- „Antygona” (442r.p.n.e.)
- „Król Edyp” (429r.p.n.e. – 426r.p.n.e.)
- „Elektra” (416r.p.n.e.)
- „Kobiety z Trachis” (416r.p.n.e.)
- „Filoktet” (409r.p.n.e.)
- „Edyp w Kolonie” (ostatnie dzieło Sofoklesa, wydane po jego śmierci )

Zachowało się też około 400 fragmentów dramatu satyrowego „Tropiciele”. Ponadto znanych jest ponad tysiąc sto fragmentów pochodzących z pozostałych utworów. Większość tragedii Sofoklesa układane jest w dwa cykle: trojański („Ajas”, „Elektra”, Filoktet”) i tebański („Król Edyp”, „Edyp w Kolonie”, „Antygona”)